No. 275
Woensdag 24 Aipstns 1932
Be Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Buitenland
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen wijl een mecanicien krankzinnig is gewor-
den.
Directeur-Hoofdredacteur:
R, ZUIDBMA.
Bureau: Long# Voretetraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. iU53.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSpHIJNT ELKEN WERKHAG,
Abonnementen SJ s;
Fes 3 tea» nes 2 -
Losse nummers 3 -9 10.03
Prijs der Ad vette nU Sn:
1I regels 11.20, elke regel meer 30 cL
BIJ abonnement belangrijke korting.
Ernstige ziektegevallen te Dusseldorp
In de afgeloopen week zijn 36 kinderen
en zes volwassenen met buikloop in de
ziekenhuizen te Dusseldorp opgenomen.
Een kind is gestorven, de meeste overige
gevallen zijn niet van kwaadaardigen
aard.
De meeste ziektegevallen kwamen in
noodwoningen op het Heine-veld voor.
Men schrijft de ziektegevallen aan de on
voldoende sanitaire inrichting van deze
woningen toe. Aan den anderen kant kan
ook de ondervoeding de meeste bewo
ners dezer noodwoningen zijn werkloos
een rol spelen.
De gezondheidspolitie heeft de noodige
maatregelen getroffen, om een uitbreiding
van de ziekte te voorkomen, waarbij er
aan herinnerd wordt, dat in 1921 een
epidemie is voorgekomen, toen 800 geval
len van buikloop zich hebben voorgedaan,
ten gevolge waarvan talrijke personen ge
storven zijn.
De sociale „lasten".
Een geliefkoosde uitdrukking op vele
vergaderingen. Ook in onze provincie.
Een pracht-onderwerp voor demagogen
van allerlei soort en richting.
Het is zeker wel noodig, dat wij, Chris
tenen, elkander voortdurend opwekken
om de sociale dingen te zien, zooals zij
bij het lidht van Gods Woord gezien moe
ten worden. Er dreigt bier zoo licht ge
vaar, idat wij ons laten besmetten door
egoïstische en oer-liherale principes.
De kosten der sociale voorzieningen
worden door menigeen liever niet betaald.
Er werken hier, ook in Christelijken
kring, zooals de heer Van den Heuvel het
dezen zomer nog te Zaamslag uitsprak,
anti-sociale motieven.
Ook is er de fout, dat „sociale lasten"
alleen worden gezien als een voordeel voor
den loontrekkende en als een nadeel voor
den werkgevers. Maar zoo is het voor den
Christen niet.
Wanneer een Christen-patroon een
knecht bij' ouderdom of ziekte en invalidi
teit wegzendt zgnder zich verder om hein
te bekommeren, zondigt hij. Dat zal ook
Ds Kersten moeten erkennen.
Werkgever te zijn, klein of groot, is een
ambt te dragen van Gods wege gegeven.
Dit ainbt legt een roeping op. De patroon
heeft een verantwoordelijkheid tegenover
degene, die hem dient. Een verantwoorde
lijkheid, die hem van Godswege is ge
geven. En een Christen mag zich aan die
verantwoordelijkheid niet onttrekken, zoo
als voorheen wel geschiedde.
En nu is het wel duidelijk, dat vooral
de kleine werkgever over het algemeen
niet in staat zou zijn om dezen plicht
tegenover die hem hebben gediend in zijn
bedrijf te vervullen. Hij kan gelukkig zijn,
doordat geen van die hem dienden in
moeite komt door ziekte of invaliditeit. Hij
kan ook ongelukkig zijn en de last zou
voor hem alleen te zwaar worden.
Alle verzekering nu dient om de lasten,
die wij hebben te dragen, te verdeelen over
velen. En het dragen dezer lasten daar
door gemakkelijker te maken.
De sociale verzekering helpt dus de par-
troons in het dragen van hun verantwoor
delijkheden, die hun van Godswege zijn
opgelegd. Zij dient dus zoowel den werk
gever als den werknemer.
Zij is, zooals de N. 'Pr. Gr. Crt. op
merkt, ook een zegen voor den patroon,
inzonderheid voor den minder draag
krachtige.
Het is dus geheel verkeerd gezien de
kosten der verzekering als een last te zien.
Nu valt de vraag of tijdelijke verlich
ting van deze „lasten" in moeilijke tijden
als deze niet mogelijk is, te verstaan.
Daarover is te praten.
Alleen maar wij móét® de zaak prin
cipieel 'blijven zien, zooals zij is.
Polen en het verdraig van Ouchy.
De officieuse „Gazeta Polska" van 22
dezer verklaart, dat Polen de uitnoodiging
welke het ontving om toe te treden tot het
in Ouchy gesloten douaneverdrag tusschen
Nederland, België en Luxemburg,
voorloopig niet positief kan beantwoorden
Al te veel andere staten hebben hun
standpunt ten deze nog niet bepaald en
trots alle sympathie voor het verdrag,
zoo verklaart het blad, wil Polen zich niet
zonder meer bij een Europeesch econo
misch blok aansluiten, dat mogelijkerwijs
in tegenstelling met een ander zou kun
nen geraken.
Het toetreden van Polen tot het ver-
drag kan intusschen in geen geval ge
schieden op grond van het huidige Pool-
sche douane-tarief, maar slechts op grond
van het aanmerkelijk verhoogde tarief,
dat spoedig afgekondigd en over ongeveer
een jaar van kracht zal worden.
Een geheim gehouden duikboot-ongeluk?
De „Populaire" beschuldigt de Fransche
regeering een duikbootongeluk verzwegen
te hebben. Het betreft de duikboot „Argo",
die op 19 Juli uitgevaren was voor duik-
oefeningen. De boot heeft 18 uur onder
water gelegen, voordat het gelukte den
w&terballast weer te laten wegloopen.
Een matroos is tengevolge van dien
schrik aan hartverlamming overleden, ter-
Grootse h werkverschaffingsplan.
Volgens een bericht uit Santiago de
Chili heeft de Chileensche regeering bij
zondere maatregelen getroffen tot bestrij
ding van de werkloosheid.
Het plan is, honderdduizend arbeiders
werk te verschaffen in de mijnen, fabrie
ken, industrie- en landbouw, waar staats
exploitatie zal worden toegepast.
De regeering stelt hiervoor een bedrag
van 170 millioen pesos beschikbaar, welk
bedrag gedekt zal worden door verhoo
ging van de belasting op de groote ver
mogens, van de successierechten enz.
Daling van het geboortecijfer in Polen.
Volgens de jongste mededeelingen van
het centraal bureau voor statistiek in
Warschau over het afgeloopen jaar is
gebleken, dat de bevolkingstoename is ge
daald. Als oorzaak biervan wordt opge
geven: het gering aantal huwelijken in
verband met de economische crisis.
In 1929 bedroeg het aantal geboorten
988.000, het volgend jaar 1.016.000, doch
in 1931 slechts 966.000. Het aantal sterf
gevallen is in de laatste jaren vrijwel sta
tionair gebleven op bijna 500.000.
Er valt derhalve een daling van het ge
boortecijfer te constateeren.
De doodvonnissen tegen de Nazi's.
Moeilijkheden voor de Duitsche regeering.
Adolf Hitler heeft aan de in het proces
te Beuthen ter dood veroordeelde S.A.-
leden het volgende telegram gericht:
„Mijn kameraden!
Tegenover dit monsterachtige bloed-
vonnis blijven wij in onbeperkte trouw
verbonden.
Uw vrijheid is vanaf dit oogenblik voor
ons een eerezaak.
De strijd tegen een regeering, waaron
der dit vonnis mogelijk is, is onze plicht."
De oproep, dien Hitier naar aanleiding
van het vonnis van Beuthen in de Völki-
sche Beobachter beeft gepubliceerd, luidt
als volgt:
„Bijna op denzelfden dag, waarop de
moordenaars en folteraars onzer Ohlauer
partijgenooten er met geringe straffen af
kwamen, hebben de rechtbanken van den
heer von Papen vijf nationaal-socialisten
ter dood veroordeeld.
Mijnheer von Papen, uw bloedige objec
tiviteit ken ik niet. Ik wensch het natio
nale Duitschland de overwinning toe, en
zijn Marxistische vernielers en verdervers
de vernietiging.
Door deze daad is onze houding tegen
over dit „nationale kabinet" definitief uit
gestippeld. De heer von Papen kan rustig
dergelijke bloedraden tegen onze beweging
instellen, de kracht der nationale ople-
leving zal dit systeem er zoo zeker onder
krijgen, als zij het Marxisme, ondanks de
pogingen om het te redden, toch vernie
tigen zal.
Ten aanzien van dit ongehoorde bloed-
vonnis bestaat er voor ons voorgoed
slechts één levensinhoud: strijd en nog
maals strijd.
Hierop heeft de rijksregeering en de
Pruisische regeering zich verplicht gezien
de volgende verklaring te publiceeren:
„Hierdoor gedwongen door daden van
geweld gepleegd in den binnenlandschen
politieken strijd, waardoor 't aanzien van
het Duitsche rijk ernstig wordt bedreigd,
heeft de rijkspresident op voorstel van de
rijksregeering de zwaarste straffen tegen
politieke terreur uitgevaardigd. Van het
oogenblik af waarop de betreffende ver
ordening in werking trad, moest zij op ge
lijke wijz9 worden toegepast tegen ieder
een die zich aan schending van het recht
of de wet schuldig maakt, onafhankelijk
van den persoon of de partij. De rijksre
geering zal indien mogelijk van alle
machtsmiddelen waarover de staat be
schikt, gebruik maken om de voorschrif
ten van het recht op onpartijdige wijze toe
te passen. Zij kan niet dulden, dat de een
of andere partij zich tegen haar instruc
ties verzet. Evenmin zal de Pruisische
staatsregeering zich door een politieken
druk laten weerhouden in het uitoefenen
van haar plicht, te onderzoeken of ze in
het voorliggende geval van haar recht tot
begenadiging der veroordeelden gebruik
kan maken. De hartstochtelijke verwijten
welke tegen de te Beuthen gevelde vonnis
sen zijn gericht, zouden moeten worden
gericht tegen diegenen die eigenlijk ver
antwoordelijk zijn voor de bloedige inci
denten en niet tegen de autoriteiten welke
in het belang vein de gemeenschap tot het
nemen van zoo strenge maatregelen heb
ben moeten besluiten. De rijksregeering
zal elke poging de grondslagen van het
recht aan te tasten, de politieke harts
tochten opnieuw op te zweepen, weten te
onderdrukken."
Na de opwinding in verband met de
doodvonnissen te Beuthen, was het giste
ren weer rustiger in geheel Opper-Sile-
zië.
Van de zijde der Silezische S.A.-leiders
wordt verklaard, dat de discipline onder
him leden gewaarborgd is. Mocht het
vonnis toch worden uitgevoerd, dan zou
van te voren niet kunnen worden vastge
steld, hoe men in nationaal-socialistische
kringen hierop zon reageeren en wat de
gevolgen van een en ander zouden kunnen
zijn.
Aan de echtgenooten der veroordeel
den is gelegenheid gegeven haar mannen
nog gisteren te bezoeken.
Frankrijks zielental.
Uit de cijfers van de volkstelling blijkt,
dat op 8 Maart 1931 Frankrijk een be
volking telde, van 41.834.923 zielen. In
vijf jaar tijds is dit dus een bevolkinge
toename van 1.091.026 inwoners.
Deze bevolkingstoeneming zou al zeer
gunstig mogen worden genoemd, zoo niet
een groot deel daarvan op rekening moest
worden gesteld van het steeds toenemend
aantal vreemdelingen. Het aantal vreem
delingen is namelijk in dien tijd toegeno
men van 2.505.047 tot 2.890.923. De toe
neming van bet Fransche element is dus
slechts 705.150 of gemiddeld een 140.000
per jaar.
Frankrijk is wel sinds een aantal jaren
over het doode punt heen maar het be
volkingsoverschot blijft nog abnormaal
laag en in de thans aangebroken periode
zal dat verschijnsel er nog heel wat on
gunstiger gaan uitzien, aangezien de tijd
aanbreekt van verminderde huwelijken
tengevolge van de uiterst geringe geboor
tecijfers tijdens de oorlogsjaren.
De cijfers zijn al bijzonder ernstig wan
neer men let op de verdeeling der bevol
king over de verschillende departementen.
Het blijkt dat in 46 departementen de be
volking is toegenomen, doch in 41 vol
strekt is achteruit gegaan. Die laatste de
partementen ziitoi juist de landbouwgebie
den en de achteruitgang van de lande
lijke bevolking en het voortduren van den
trek naar de groote steden en naar de
nijverheidscentra komt duidelijk te voor
schijn.
Men hoopit wel, dat op het oogenblik de
langdurige crisis een terugvloeiing naar
het land zal verwekken, maar zeker is
dit nog niet.
De trek naar de groote steden duurt
niet alleen voort, maar wordt ook steeds
grooter. Parijs is bijvoorbeeld niet ver
groot door annexatie doch niettemin
steeg het inwonerstal, dat in 1881 slechts
2.799.329 bedroeg, in 1931 tot 4.933.855
en het aantal inwoners heeft thans de 5
millioen reeds overschreden. Bijna een
verdubbeling dus. De onmiddellijke omge
ving de banlieue, die in 1881 nog maar
een half millioen inwoners telde is thans
reeds tot 1.365.616 zielen gestegen.
Daar staat tegenover een langzame ont
volking van het Plateau Central en van
Zuid-W est-Frankrijk.
Dit verschijnsel verontrust ook de eco
nomisten, die de verhouding van indu
strie en landbouw, waarop de Fransche
welvaart gebaseerd is, verbroken zien.
De ophooping der bevolking in de groote
steden, vooral de belangrijke aantrek
kingskracht van Parijs, heeft niet alleen
belangrijke economische consequenties,
maar uit meer dan één oogpunt is ze een
groot gevaar geworden.
Korte berichten.
In Spanje zal de politie versterkt
worden. De minister van binnenl. zaken
heeft verklaard, dat hij bij het parlement
een wetsontwerp zal indienen tot het
aanstellen van ruim 2500 nieuwe politie
mannen.
In de laatste dagen zijd te Neukir-
chen-Bluyn aan den beneden-Rjjin een
aantal ernstige typhus-gevallen geconsta
teerd. Het aantal zieken bedraagt zes, van
wie er een intusschen gestorven is. Ver
schillende verdachte personen zijd in het
ziekenhuis opgenomen.
De oorzaak van de besmetting kon tot
nu toe niet worden vastgesteld.
Gisteren is een brutale overval ge
pleegd op de Lappaspaarbank te Helsing-
fors. Toen de kassierster 's ochtends vroeg
de deur wilde openen, werd zij overvallen
en bewusteloos geslagen. De roover slaag
de erin met de kas, die een bedrag van
300.000 Finsche marken bevatte, te ont
komen.
In de textielindustrie van het ge
bied Diiren-Euskirchen is tusschen werk
gevers en arbeiders overeenstemming be
reikt over een nieuw loontarief. waardoor
de bestaande loonen met 6 pet. verlaagd
worden.
Zoowel de werkgevers als de werk
nemers, betrokken bij het dreigend con
flict in de textielindustrie van Lancashire,
hebben de uitnoodiging van den burge
meester van Manchester aanvaard tot een
bespreking op Woensdag.
Het Van Heutsz-monument te Batavia.
Velen zullen gistermorgen tusschen 11
en 12 uur de radio hebben aangezet om te
luisteren naar de plechtigheid der onthul
ling van het Van Heutsz-monument te Ba
tavia. De daarbij gehouden redevoeringen,
welke door Hilversum en Huizen zijn her-
uitgezonden, zijn over het algemeen goed
te verstaan geweest.
Als eerste spreker heeft jhr mr B. C. de
Jonge, gouverneur-generaal van Neder-
landsch-Indië, het woord gevoerd. Hij zei
o.a.: Van Heutsz staat reeds ver van ons
af, maar toch is hij ook dicht bij ons, want
hij heeft een mijlpaal geplaatst in de ge
schiedenis van Nederlandsch-Indië, een
grondslag gelegd, waarop is voortge
bouwd, een politiek gevoerd, die sindsdien
onafgebroken is voortgezet; een politiek,
die meer dan ooit te voren de welvaart,
het geluk en de ontwikkeling van land en
volk heeft bevorderd.
Wij moeten ook erkennen, dat hij het
is geweest, die het huis van onze Indische
samenleving heeft opgetrokken, waarin
wij thans wonen. En wanneer wij dat ge
bouw, zooals het zichzelf zal ontwikkelen
in de toekomst, willen begrijpen, dan zul
len wij niet kunnen nalaten ook de fun
damenten even te onderzoeken en dan zul
le wij aan die fundamenten en grondslag-
gen Van Heutsz vinden.
Daarom is het een goede gedachte ge
weest om het monument van Van Heutsz
hier ter plaatse te onthullen en ik maak
van deze gelegenheid gebruik, vervolgde
de G.-G., het comité deswege dank en hul
de te brengen, zoomede al degenen, die
daaraan op verschillende wijzen hebben
meegewerkt.
Thans ga ik over tot het onthullen van
het monument, met den wensch, dat het in
lengte van dagen getuige moge wezen van
mijn grooten voorganger Van Heutsz, en
er toe moge bijdragen zijn grooten naam
levendig te houden en zijn groote betee-
kenis steeds beter te doen begrijpen, en
tevens met den wensch, dat het tot in
lengte van tijden moge uitzien op een ge
lukkig, voorspoedig en welvarend Indië en
getuige moge zijn van volkswelvaart en
voorspoed, waaraan ook het leven van
Van Heutsz gewijd was.
Hierna heeft de G.-G. het monument
onthuld.
De door zijn adjudant aangedragen
krans heeft hij eigenhandig bij het monu
ment neergelegd. Tegelijkertijd klonk het
Wilhelmus. Het was een zeer plechtig
oogenblik.
Z.Exc. en zijn adjudant traden daarna
achteruit en sloegen aandachtig de beel
tenis van Van Heutsz gade.
Na den G.-G. hebben nog enkele heer en
gesproken.
Binnenland.
Het Ghr. Nat. Vakverbond over het rap-
port-Welter.
Voorstellen voor de Kamer van Koophan
del te Middelburg.
De nood in den tuinbouw.
Zondagssluiting der café's te Seroosker-
ke (W.).
De stand der landbouwgewassen.
Buitenland.
Typhusgevallen te Dusseldorf.
Het proces te Beuthen. Roering in
Duitschland.
Jaarvergadering der N. C. G. 0. V.
Gisteren en vandaag kwam te Deventer
de Nationale Gchristelijke Geheelonthou-
dersvereeniging onder voorzitterschap van
Dr J. R. Slotemaker de Bruine in jaarver
gadering bijeen. Vertegenwoordigd waren
ongeveer 115 afdeelingen. Uit het jaar
verslag van den secretaris, Ds D. van
Krevelen, bleek, dat de vereeniging in het
afgeloopen jaar met 460 leden vooruit
ging, zoodat het totale ledental op 1 Mrt
j.L bedroeg 11736. Het verslag van den
penningmeester, Ds J. Henri Ledeboer,
sloot met een bedrag aan inkomsten en
uitgaven van f 21246,54. De aftredende
bestuursleden werden herkozen.
Een aantal voorstellen werden behan
deld betreffende de propaganda onder de
verschillende volksgroepen, het toepassen
van de Drankwet, de zorg voor de jeugd,
verpleging van drankzuchtigen enz. Ook
kwamen verschillende wensehen te berde
betreffende de uitgave van geschriften.
Dinsdagavond had een openbare sa
menkomst plaats in de Groote Kerk te
Deventer, in welke voorgingen Prof. Dr
Slotemaker de Bruine en Ds J. F. Berkel
van Apeldoorn.
Vanmorgen werd een referaat gehouden
door den heer D. G. A. Bout, geestelijk
verzorger in de kampementen der tewerk-
gestelden over: „Welke ervaringen doen
wij als drankbestrijders op bij degenen, die
te werk worden gesteld?"
Hierna werd de jaarvergadering ge
sloten.
Arbeid In broodbakkerijen.
De Minister van Economische Zaken en
Arbeid heeft vergund, dat in verband met
de viering van den verjaardag van H. M.
de Koningin in broodbakkerijen in alle
gemeenten des Rijks door hoofden of be
stuurders en door bakkersgezellen op
Woensdag 31 Aug. 1932, om 3 uur des
voormiddags met den bakkersarbeid wordt
aangevangen. Bovendien mag voorzoo
ver betreft broodbakkerijen, aan welke een
vergunning als bedoeld in art. 37, eerste
lid, der Arbeidswet 1919, is verleend
op dien dag reeds te 1 uur des voormid
dags met arbeid, bestaande in het gereed
maken van deeg en ovens, worden aange
vangen.
Voorts heeft de minister aan hoofden of
bestuurders van broodbakkerijen in alle
gemeenten des rijks vergund, dat op
Woensdag 31 Augustus 1932, deeg of
brood, dat na 8 uur des namiddags van
den vorigen dag gebakken of opgewarmd
is:
le. van half acht uur des voormiddags
af uit het gebouw met aanhoorigheden
waarin zich de broodbakkerij bevindt,
wordt vervoerd;
2e. van acht uur des voormiddags af
wordt verkocht of afgeleverd.
De nood in den Tuinbouw.
Naar gemeld wordt, heeft de zeer ern
stige toestand in verschillende itakjken
van tuinbouw de Regeering gedurende
den laatsten tijd bezig gehouden. Nu zij
dezer dagen alle benoodigde adviezen ont
vangen heeft, zal zij zeer binnenkort haar
eindoordeel in dezen vormen.
Russische delegafie hier geweigerd?
Het persbureau Vaz Dias meldde gis
teravond via Kovno uit Moskou:
Naar hier ter stede officieel verluidt is
aan de Russische delegatie voor het we
reld-anti-oorlogscongres te Amsterdam
door de Nederiandsche regeering geen toe
stemming verleend Nederland te bezoeken.
Met betrekking tot de vraag of de re
geering in deze richting een beslissing ge
nomen heeft, was het ons aldus V. B.
gisteravond bij informatie niet moge
lijk inlichtingen, t© verkrijgen.
