No. 256
Dinsdag 2 Augustus 1932
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Buitenland
MT VAN MELLE'S KOEK, GEZOND EN LEKKER! ~V|
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Belangrijkste Nieuws.
Dlreoteur-HooMredaoteur»
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
*DeZeeuw
VERSOBUNT ELREN WERKDAG
Abonnementsprijs;
Per 3 meenden, franco per po«t; f3-
Losse nummersf 0.05
Prijs der AdvertentiBn:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 cL
BI] abonnement belangrijke korting.
Een zwarte bladzij.
De uitslag van de verkiezingen in
Duitschland is van Anti-revolutionair
standpunt bezien in hooge mate bedroe
vend.
Terwijl de Nationaal-Socialisten met
meer dan 100 pet. vooruitgingen, de Soc.-
Democraten zich zoo ongeveer wisten te
handhaven en de Communisten hunne
pooitie niet onbelangrijk wisten te verster
ken, daalde het aantal zetels van de
Christelijk Sociale partij van 14 tot 4.
In dit belangrijk tijdsgewricht voor de
geschiedenis van het Duitsche rijk, oefe
nen de belijders van den Christus niet den
minsten invloed uit.
Bij al de beschouwingen die over den
uitslag worden geleverd wordt aan de
Protestantsch Christelijke groep geen
oogenblik aandacht geschonken.
Met haar wordt niet gerekend. Haar
stem wordt niet gehoord en anderen ach
ten het niet de moeite waard over haar
te spreken. Zij telt niet mee.
Dat is een droevig verschijnsel.
Op het gebied van de buikpnlandsche
en de inwendige zending heblwn de Pro-
testantsche Christenen in Duitschland
zich niet onbetuigd gelaten, maar op
staatkundig gebied zijn zij er niet toe ge
komen een eigen geluid te laten hooren
en verdrinken ze in de groote revolutio
naire partijen van rechts of links.
In Duitschland heeft men jammer ge
noeg niet verstaan de beteekenis van het
woord van Groen van Prinsterer: in ons
isolement, in onze beginselvastheid ligt
onze kracht.
Als dat ook in Duitschland was inge
zien hoe geheel anders zou daar thans de
toestand zijn.
Dan zou zeker ook van de Protes
tantsch Christelijke groep gelden, wat nu
van het R.K. Centrum gezegd wordt, dat
zonder haar geen krachtige regeering kan
worden gevormd. Dan zouden alle partijen
met haar rekening moeten houden en zou
een niet te berekenen invloed uitgeoefend
kunnen worden.
Maar in Duitschland heeft men geen
oog gehad voor de beteekenis van een
Christelijke staatkunde.
In plaats van zich te isoleeren en zich
naar eigen beginsel te organiseeren en een
eigen geluid te hooren heeft men zich la
ten drijven in de revolutionaire stroomen,
die, hoezeer ook verschillend, van God af
voeren.
En zoo bezien vormen de gehouden
verkiezingen een zwarte bladzij in de ge
schiedenis van het Duitsche volk.
Als we daarop letten dan gevoelen we
ook weer opnieuw welke groote voor
rechten wij genieten.
Tegenover de armoede van het Prot.
Christelijk volksdeel komt onze rijkdom
ten duidelijkste uit.
Het anti-revolutionaire vaandel wap
pert hier vrij uit.
In het Parlement, in Staten en Raden.
De volgelingen van Groen van Prinste
rer vormen, ook al trekken ze gescheiden
op, een sterke groep, die in beslissende
momenten schouder aan schouder staat.
Groote dankbaarheid past ons voor den
zegen veel grooter dan wij gewoonlijk
bevroeden door God ons in dit opzicht
geschonken.
Maar die dankbaarheid behoort zich
ook steeds in d a d e n te uiten.
Moge dat niet worden vergeten, vooral
als we het volgend jaar weer opnieuw
naar de stembus worden geroepen.
DE VERKIEZINGEN IN
DUITSCHLAND.
Persstemmen over den uitslag.
De verkiezingen in Duitschland, met
zooveel spanning tegemoet gezien, hebben
weinig verrassends gebracht.
In verband met het feit, dat slechts en
kele maanden geleden de presidents-ver-
kiezingen plaats hadden, was de uitslag
reeds van te voren in groote trekken be
kend.
Alleen bleef er de mogelijkheid dat zich
bijzondere verrassingen zouden voordoen
en dat b.v. de Nationaal-Socialisten een
veel grooteren sprong zouden maken dan
verwacht mocht worden.
Verrassingen zijn echter uitgebleven.
De groei van de Hitlerbeweging is tot
staan gekomen en evenals tot nu toe,
spreekt in den Rijksdag de sterke sta
biele Centrum-groep het beslissende
woord.
Althans, wanneer de constitutioneele
weg gevolgd wordt, en Duitschland voor
een staatsgreep bewaard wordt.
Wij laten hier thans enkele persstem
men over den uitslag volgen.
Het nationaal-socialisti-
sche hoofdorgaan, de „Völki-
sche Beobacher" schrijft, dat het
ongehoord is in de parlementaire geschie
denis, dat een rijksdagverkiezing bijna 14
millioen nationaal-socialistische stemmen
brengt en voor deze partij een aantal af
gevaardigden, als nog nooit een fractie
bij benadering heeft geteld.
Onder den titel „De onweerstaanbare
opmarsch" bespreekt de hoofdredacteur
Alfred Rosenberg den verkiezingsuitslag
en komt tot de conclusie, dat het passee-
ren van de Hitlerbeweging thans defini
tief tot het verleden behoort. In welken
vorm de niet meer te beteugelen wil der
nazis tot uitdrukking zal moeten komen,
zal in de komende weken een punt van
overleg zijn. Adolf Hitler heeft in elk ge
val een overweldigende volmacht van de
Duitsche natie gekregen, die zijn bewe
ging niet slechts numeriek verreweg de
sterkste maakt, doch ook in waarde en
gehalte alles vereenigt, wat recht heeft
om namens Duitschland te spreken. Het
artikel eindigt met de woorden: „De
strijd gaat verder. De eindoverwinning
kan ons thans niet meer ontrukt worden".
De „Germania", het centrums-
orgaan, wijst op de stukgeslagen il
lusie der nationaal-socialisten, die van
de verhoopte absolute meerderheid verre
bleven. Met voldoening constateert het
blad de hechtheid van het blok van orde,
vrijheid en trouw aan de grondwet, cen
trum en Duitsche volkspartij, dat krach
tiger dan ooit pal staat tusschen de
machtsgroepen van rechts en links.
De regeering heeft thans den plicht,
bezonnen en gereserveerd, af te wachten
tot de nieuw gekozen rijksdag zijn func
ties heeft aanvaard. Vóór alles heeft zij
den plicht, het nieuwe parlement op den
constitutioneel vastgestelden termijn bij
een te roepen en dan voor den rijksdag
te verschijnen.
De dag, waarop dit geschieden zal, zal
over meer beslissen, dan enkel over het
lot eener regeering.
De „Kölnische Volkszeitung"
schrijft, dat het centrum met de koelbloe
digheid, waarmee het zijn besluiten pleegt
te nemen, de nieuwe situatie zal beoor-
deelen. Zooals gewoonlijk eerst beschimpt
en dan gezocht en benijd, zal het ook
ditmaal tusschen het bonte gewemel der
auguren, krachtfiguren, teleurgestelden,
vertoornden, nerveuzen en angstigen zelf
zijn houding bepalen en met onverstoor
bare kalmte alle mogelijkheden onder
zoeken.
Volgens het „B e r 1. T a g e b 1 a 11" be
vinden nu zoowel in het rijk als in Prui
sen de communisten zich in een sleutel
positie. De rijksdag wordt, volgens dit
blad, beheerscht door een meerderheid
van communisten en nationaal-socialisten
die zelfs zonder de sociaal-democraten de
jongste noodverordening zou kunnen op
heffen. De Hitlerianen zullen echter in
een of anderen vorm de verantwoorde
lijkheid voor de rijkszaken moeten gaan
deelen, al was het slechts in den hul
digen vorm van tolereeren.
De communistische „Sfichsi-
sche Arbeiterzeitung" schrijft,
dat het resultaat de opvatting van de
communistische internationale bevestigt,
dat de situatie in Duitschland snel rijp
wordt voor de proletarische revolutie.
De Engelsche pers wijst er op, dat
de Duitsche Rijksdagverkiezingen geen
duidelijke beslissing hebben opgeleverd,
zoodat de voorwaarde voor het voortbe
staan van de regeering-Von Papen aan
wezig is. De „Times zegt, dat de
verkiezingen hebben opgeleverd wat Von
Papen gehoopt heeft
De Daily Telegraph schrijft, dat
Hitiers hoop voorgoed vernietigd is. Hij
zou een regeering kunnen vormen, wan
neer hij zich met andere groepen wenscht
te vereenigen. Anders blijft hem niets
meer over dan den legalen weg te ver
laten.
De liberale News Chronicle
schrijft, dat de nationaal-socialistische be
weging over haar hoogtepunt heen is en
dat het in zijn burchten in Oost-Pruisen
reeds een aanzienlijken teruggang toonde.
De socialistische Daily He
rald acht de daling van het nationaal-
socialistische stemmental in eenige dis
tricten een der belangrijkste verschijnse
len van deze verkiezing.
De Fransche pers is eenigszins ver
rast door de versterking der communis
ten en het volledig fiasco der kleine
partijen.
De Petit Parisien gelooft, dat de
nationaal-socialisten hun hoogtepunt be
reikt hebben. Voor een zoo levenskrach
tige partij staat stabilisatie tot op zekere
hoogte met achteruitgang gelijk. Het blad
vraagt zich af of het kabinet voor den
nieuwen Rijksdag zal kunnen verschijnen
en hoe het hem zou kunnen ontbinden
omdat art. 26 van de Grondwet bepaalt:
De president van het rijk kan den Rijks
dag ontbinden, maar slechts één keer
om hetzelfde motief.
plicht voor den landdag te verschijnen.
Evenmin is hij, wat zijn werkzaamheid be
treft, afhankelijk van het vertrouwen van
den landdag.
Een waarschuwing van Dr Bracht.
Dr Bracht, die met de waarneming van
de zaken van den Pruisischen minister
van binnenlandsche zaken is belast, heeft
den volgenden oproep bekend gemaakt:
„De verkiezingen zijn voorbij. Het volk
heeft gesproken. Het volledig herstel van
den binnenlandschen vrede is thans het
opperste gebod. Geweld en terreur moe
ten thans eindelijk voor de wet wijken.
De heiligheid van het menschenleven mag
niet verder worden aangetast. Ik waar
schuw voor den laatsten keer!
De staatsregeering zal zich niet ont
zien drastische maatregelen te nemen om
haar plicht jegens den vredelievenden
staatsburger geheel en al te vervullen en
om den godsvrede te handhaven, welken
ons land noodig heeft.
Binnenland.
De brand op de „Dempo".
West-Friesland doet een beroep op de re
geering.
Buitenland.
De verkiezingen in Duitschland.
Een ultimatum van de Nat.-Socialisten?
de eisch der Duitsche rechtsgelijkheid ver-
eenigbaar is met het verdrag van Versail
les en als een der belangrijkste problemen
direct langs diplomatieken weg ter hand
genomen kan worden, aangezien het ter
ontwapenings-conferentie niet behan
deld is.
De flnanclëele toestand In België.
Men meldt uit Brussel aan het V a d e r-
land:
Ingezonden mededeelingen.
Da bijeenroeping van den nieuwen
Rijksdag.
De nieuwe Rijksdag moet, volgens de
grondwet, uiterlijk 30 dagen na de ver
kiezing, dus op 30 Augustus, voor zijn
eerste zitting bijeenkomen.
Het is nog niet beslist, wanneer de
nieuwe Rijksdag bijeengeroepen wordt.
De beslissing hierover zal eerst na het
bekend worden van den officiéél vastge
stelden verkiezingsuitslag getroffen wor-
den. Men neemt aan, dat dit eerst na
den godsvrede, dus na 10 Augustus, het
geval zal zijn.
Von Papen over zijn plannen.
Rijkskanselier Von Papen heeft aan den
vertegenwoordiger der Associated Press
een interview toegestaan, waarin hij on
omwonden verklaarde, dat zijn regeering
geenszins voornemens is, pogingen te doen
om een coalitie in den Rijksdag te vor
men, welke voor het steunen van de
Rijksregeering enkel aangewezen is op
de partijen, waaruit zij is samengesteld.
Von Papen verklaarde vervolgens: „Als
de verkiezingen een bijzondere beteekenis
gehad hebben, dan bestaat deze daarin,
dat het Duitsche volk het streven der
regeering heeft goedgekeurd, het land te
bevrijden van de partij-controle. Wat wij
verlangen, is, dat onze pogingen, Duitsch
land van zijn moeilijkheden te bevrijden,
getolereerd worden. Mijn collega's en ik
willen met ons program, dat een opbou
wend karakter draagt, voor den Rijksdag
komen en het parlement voor de beslis
sing stellen, of het ons met het oog op
de dringende behoefte aan objecten, on-
partijdigen arbeid, uit den zadel durft
werpen."
De gedachte aan de mogelijkheid van
een motie van wantrouwen scheen den
rijkskanselier naar de vertegenwoordiger
van de A. P. constateerde, volkomen
koud te laten. Hij sprak verder de hoop
uit, dat de Centrum-partij, waartoe hij
zelf behoorde voor hij rijkskanselier werd
en die hem gedurende de verkiezings
campagne zoo fel heeft bestreden, niet
het odium op zich zou laden, een nieuwe
kabinetscrisis teweeg te brengen.
Met betrekking tot Adolf Hitler was
Von Papen de overtuiging toegedaan, dat
het oogenblik is gekomen, waarop de
nationaal-socialistische beweging actief
moet medewerken aan den opbouw van
het vaderland.
De Pruisischs landdag.
De rijkskanselier heeft als rijkscommis
saris voor Pruisen den Pruisischen land
dag een schrijven gezonden, waarin hij
kennis geeft van de vorming van de voos-
loopige Pruisische regeering.
Het seniorenconvent van den Pruisi
schen landdag is voor Woensdag bijeen
geroepen, om den datum van de eerstvol
gende landdagzitting vast te stellen. De
mogelijkheid bestaat, dat de Pruisische
landdag reeds de volgende week bijeen
komt.
Het voornaamste punt van de te behan
delen agenda zal dan zijn de verkiezing
van een nieuwen minister-president.
Overigens is een levendige politieke ge-
dachtenwisseling over de gebeurtenissen
in Pruisen en de benoeming van een rijks
commissaris te verwachten.
Da rijkscommissaris is echter niet ver
Ik waarschuw ook alle organisaties ver
der, niet tot een bloedige terreur op te
hitsen. De pers heeft zich te onthouden
van het opwekken van hartstochten, ook
door onjuiste berichtgeving, anders heeft
zij ernstige inbreuken op haar vrijheid te
verwachten."
Naar van bevoegde zijde wordt ver
klaard, hecht de rijksregeering de groot
ste waarde aan een zoo groot mogelijke
verspreiding van den oproep van dr
Bracht door de pers.
In regeeringskringen wordt er op ge
wezen, dat eventueel van het recht ge
bruik zal worden gemaakt, de bladen tot
het opnemen van den oproep te ver
plichten.
De ontwapening ter zee.
Op een persconferentie te Washington
werd verklaard, dat voor het weder bij
eenkomen van de ontwapeningsconferen
tie de vlootonderhandelingen tusschen
Engeland en de Vereenigde Staten hervat
zullen worden. Het is echter niet juist,
dat deze onderhandelingen in September
te Londen zullen worden gehouden.
Een nieuwe vlootconferentie.
Van welingelichte zijde wordt verno
men, dat voorstellen zijn gedaan, om in
het begin van September te Londen een
vijf-mogendheden-conferentie te houden,
alvorens de internationale ontwapenings
conferentie te Genève haar werkzaamhe
den hervat.
Reeds zijn voorbereidende onderhande
lingen tusschen de betrokken mogendhe
den geopend.
Van Fransche zijde wenscht men den
omvang der copferentie te beperken tot
een bespreking der technische deskundi
gen, terwijl Engeland en Amerika een be
spreking van grooteren omvang wen-
schen.
Het zou in de bedoeling van de regee
ring der Vereenigde Staten liggen, zich te
laten vertegenwoordigen door Hugh Gib
son.
De Duitsche rechtsgelijkheid.
Met veel ophef wordt in de Italiaan-
sche pers het bondige antwoord van von
Neurath aan den Franschen ambassa
deur te Berlijn gepubliceerd: de door den
rijksweerminister gegeven uiteenzettingen
komen overeen met de opvatting van het
geheele Duitsche volk.
In dit verband zijn de uiteenzettingen
van Gajda in het officieus „Giornale
d'Italia" zeer belangrijk. De Duitsche
these, aldus Gajda berust evenals de
Fransche op veiligheid.
Indien Frankrijk beweert, dat het zich
niet veilig voelt, kan Duitschland evenzoo
verklaren, dat 'tmet zijn klein leger van
100.000 man niet alleen niet opgewassen
kan zijn tegen de geweldige Fransche be
wapening, maar ook niet tegen die van de 4
militaire geallieerden van Frankrijk. Uit
dit probleem der ongelijke veiligheid en
der niet voor handen zijnde rechtsgelijk
heid stamt een der eerste oorzaken voor
den noodtoestand van Europa. De hou
ding van Italië is duidelijk en bekend: alle
overblijfselen van den oorlog moeten wor
den uitgewischt.
Geciteerd wordt nog de „Times", waar
in de meening wordt uitgesproken, dat in
Engeland de overtuiging veld wint, dat
Na zijn vluchtige verklaring in de Ka
mer en een verklaring aan een Brusselsch
orgaan, heeft de eerste minister Renkin,
aan de redactie van de Agence Economi-
que et Financier© nogmaals met den
grootsten nadruk verklaard, dat hij er
niet aan dacht de Nationale Bank te ver
zoeken bankbiljetten bij te drukken, dua
over te gaan tot inflatie om aan de be
hoeften van de schatkist het hoofd te
kunnen bieden. De minister verklaarde
woordelijk„Er zal geen inflatie zijn in
België".
Op een vraag in verband met de bijeen
roeping van de Kamer in Augustus of
begin September om toelating te verlangen
voor de nieuwe leening, antwoordde de
minister, dat de regeering wel de even
tualiteit van een bijeenroeping vóór 8 No
vember heeft onder de oogen gezien,
maar alleen omdat in dezen tijd van crisis
en internationale onderhandelingen pro
blemen een dringende oplossing zouden
kunnen eischen, waarvoor de mede
werking van het parlement noodzakelijk
zou kunnen zijn. Thans ziet de eerste
minister geen enkele dezer problemen.
Betreffende de voorbereiding van de
begrooting voor 1933 verklaarde Renkin
ten slotte nog, dat het begrootingsontwerp
slechts over twee maanden zal klaar zijn
en hij waarschuwde het publiek tegen alle
voorbarige berichten.
De koleninvoer In België.
Ondanks de protesten van de reeders en
havenarbeiders tegen de vermindering
van den koleninvoer is de heer Suetens,
directeur van het ministerie van buiten-
landsche zaken, naar Duitschland ver
trokken om te onderhandelen over een
nieuwe vermindering van het Duitsche
kolencontingent. In officieele kringen
wijst men er op, dat het in October tot
stand gekomen accoord met Duitschland
de verwachte resultaten niet heeft opge
leverd, daar de voorraden nog met
700.000 ton zijn toegenomen, waardoor
nog grootere werkloosheid is ontstaan.
Ook het mijnconflict beweegt de regeering
de koleninvoer nog meer te beperken.
Turksche druiven voor Duitschland.
Het Turksche ministerie van Handel
heeft met Duitsche belanghebbenden een
contract gesloten voor de levering van 300
wagons Turksche druiven. De volgende
week zal reeds met de levering worden
begonnen. De Orient-spoorwegmaatschap-
pij heeft speciale wagons ter beschikking
gesteld. Deze handel houdt verband met
het feit, dat de Italiaansche druiven
oogst dit jaar ongunstig is uitgevallen.
Overstroomingen bij Canton.
Tengevolge van den hevigen regenval
zijn de buiten-districten van Canton door
hevige overstroomingen geteisterd. In to
taal zijn tweehonderd personen verdron
ken, w.o. alle bewoners van een gesticht
voor ouden van dagen.
Vele huizen stortten in, en op verschei
dene plaatsen ontstond, brand.
De schade wordt geschat op meer dan
een millioen dollar.
Een Reuter-telegram acht de cijferla
omtrent de slachtoffers sterk overdreven
en spreekt van 87 dooden.
