No. 249
Maandag 25 Juli 1932
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Buitenland
VACANTIE! - OVER?
Dan op een GEK A Kinderrijwiei
genieten
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Vraagt Uw rijwielhandelaar
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA,
Bureau: Lange Vorststraat 70, Qoes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. <4655.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Per 3 maanden, franco per post, 3
Losse nummers 10.03
Prijs der AdvertentlBn:
1I regels fl.20, elke regel meer 30 cL
Bij abonnement belangrijke korting.
VOORGESTELDE WIJZIGING DER
KIESWET.
De Regeering heeft hij de Tweede Ka
mer aanhangig gemaakt een ontwerp tot
wijziging van eenige bepalingen van de
Kieswet. De voornaamste dezer wijzigin
gen zijn, naar ons oordeel:
le. De onderteekening der candidaten-
lijst door daartoe bevoegde kiezers zal
voortaan niet meer in onder-onsjes, thuis
of in de vergadering der kiesvereeniging
mogen geschieden, maar plaats moeten
hebben ter secretarie van de gemeente,
waar het hoofdstembureau van den kies
kring gevestigd is, ten overstaan van den
burgemeester of van een door dezen aan
gewezen ambtenaar.
De burgemeester of de aangewezen
ambtenaar moet achter de handteekening
van eiken onderteekenaar zijn eigen hand
teekening plaatsen.
Zij, die belast zijn met de controle over
de onderteekening der lijst, mogen echter
gewaarschuwd zijn, dat ze op de bur-
gemeesterlijke signatuur niet al te gerust
gaan, want„de burgemeester of de
ambtenaar mogen niet treden in een on
derzoek omtrent de bevoegdheid tot het
onderteekenen van de lijst". Zij laten dus
vrijelijk Jan en Alleman teekenen, terwijl
achteraf zou kunnen blijken, dat het aan
tal bevoegde handteekeningen onvoldoen
de is.
2e. De allerbelangrijkste wijziging is
voorgesteld in art. 100 Kieswet, tweede
lid, tweeden volzin. Daarin staat thans,
dat lijsten bij de eerste toewijzing van
overblijvende plaatsen (dus nadat de toe
kenning in eerste instantie voor volle kies
deelers heeft plaats gegrepen en indien
het aantal daarbij voor de Tweede Kamer
minstens 85, voor de Provinciale Staten
niet minder dan het aantal plaatsen ver
minderd met 8 en voor de Eerste Kamer
niet minder dan het te bezetten aantal
verminderd met 5 zijn toegewezen) niet
voor een overschotzetel in aanmerking ko
men, indien na toekenning van zulk een
plaats het gemiddeld aantal stemmen per
toegekende plaats minder dan 75 pet. van
den kiesdeeler zou bedragen.
Thans wordt voorgesteld te bepalen:
a. lijsten, die bij de toewijzing voor
volle kiesdeelers geen enkelen zetel be
haalden (natuurlijk omdat hun totale
stemmencijfer beneden den kiesdeeler
bleef), krijgen ook in het hiervoren ge
melde geval geen overschotszetel, al zou
hun stemcijfer nog boven de 99 pet. van
den kiesdeeler staan;
b. lijsten,- die voor volle kiesdeelers bijl
eerste toewijzing van zetels zich één of
meer plaatsen zagen toegewezen, komen
bij de verdeeling der overgebleven plaat
sen in aanmerking, als na toekenning van
die plaats haar gemiddeld aantal stem
men per toegekende plaats minstens 90
pet. van den kiesdeeler aanwijzen zou.
Ongetwijfeld beeft deze voorgestelde
wijziging een loffelijk doel, n.l. om eeni-
gen rem aan te leggen aan den ongebrei-
delden hartstocht van het indienen van
lijsten, die toch geenerlei kans op een
zetel maken en noodeloos het kiezerstal
versplinteren.
De Regeering spreekt in haar memorie
van toelichting van „het euvel der ver
snippering van stemmen in verband met
de talrijkheid van partijen met slechts
één vertegenwoordiger in de Tweede Ka
mer." Zijl acht deze wijziging „alleszins
te verdedigen", wijl, naar haar oordeel,
„een partij, welke met ten minste 1/100
deel der kiezers vertegenwoordigt, rede
lijkerwijze bezwaarlijk aanspraak kan
maken op een zetel". Verder vestigt zij er
de aandacht op, dat de voorgestelde ver
hooging van het percentage „haar in
vloed zal doen gelden niet enkel voor de
verkrijging van den tweeden en derden
zetel, doch tot en met den negenden zetel
toe. Immers een partij, van welke het
stemmenaantal 805 pet. van den kiesdee
ler bedraagt, zal alsdan bij de eerste toe
kenning van restzetels niet voor een ne
genden zetel in aanmerking komen".
Bij den lOden zetel werkt het dus niet
meer. Bij de thans geldende regeling,
welke 75 pet. als minimum zetelwaarde
stelt, eindigt de werking reeds bij den
3den zetel.
Het stelsel beoogt een belemmering te
zijn tegen het veelvuldig optreden van
kleine partijen. Uit bovenstaande is nu
duidelijk, dat die belemmering bijl het
voorgestelde grooter zal zijn, 'n zich ver
der uitstrekkende werkkring zal hebben, 't
Zal dus in het voordeel werken der groote
partijen. Mogelijk zelfs in dubbelen zin,
wijl le ze grooter kans hebben om voor
een betrekkelijke gering stemmenoverschot
nog een restzetel te verkrijgen; 2e de waar
schijnlijkheid grooter wordt, dat 'bij de
eerste verdeeling niet alle restzetels wor
den toegewezen en er een tweede toewij
zing moet plaats hebben, die dan ge
schiedt naar de grootste gemiddelden,
hetgeen evenzeer in het voordeel der
groote partijen is en er zelfs toe kan lei
den, dat dezelfde partij eenige malen ach
tereen het grootste gemiddelde aanwijst
en evenveel malen zich een opvolgenden
restzetel ziet toegewezen.
De beteefcenis van deze wijziging komt
het best tot uiting als we nagaan, boe
een uitslag van de Kamerverkiezing zou
geweest zijn als dit systeem reeds in 1929
gegolden -had.
De heer R. A. den Ouden, die -hierover
een beschouwing gaf, waaraan wij het
bovenstaande ontleenen, komt tot de vol
gende cijfers.
'Oud: Nieuw:
R.-K. 30 32
A.-R. 12 12
Chr. Hist. 11 11
-Stk. Geref. P. 3 2
H. G. S. 1 1
S. D. A. P. 24 25
V. B. 8 8
V. D. 7 6
Oomm. 2 1
Piatt. 1 1
Midd. 1 1
100
100
Winst: R.K. 2, S.D.A.P. 1. Verlies: V.D.
1, S.G.P. 1, Comm. 1.
Ten slotte vestigen wij- nu nog even de
aandacht op het hoofdmotief, hetwelk de
Regeering in haar memorie van toelich
ting voor deze wijziging aanvoert. 'Zij
zegt
„Het euvel -der versnippering van stem
men in verband met de talrijkheid van
partijen met slechts één vertegenwoordi
ger in de Kamer, kan worden verholpen
-door het thans vereischte minimum van
75 pet. van den kiesdeeler te verhoogen."
De hiervan gekoesterde verwachting zou
echter wel .eens kunnen falen. Weliswaar
was in 1929, tengevolge van 't gescheiden
opmarcheeren der communisten, 't aantal
-der éénmanspartijen aanvankelijk 5 en
zou het -bij toepassing der 90 pet. slechts
4 geweest zijn. Maar dan had de Rus
sische knoet ook niet de gelegenheid ge
had dit aantal in het Nederlandsche par
lement van 5 op 3 terug te brengen. Er
waren er -dan 4 gebleven.
De toestand in Duitschland.
In de Zaterdag gehouden conferentie
van de rijksregeering met de minister-pre
sidenten van de Duitsche landen heeft de
rijkskanselier Von Papen blijkens een
communiqué gezegd, dat de noodzakelijke
benoeming van een rijkscommissaris voor
Pruisen slechts een tijdelijke maatregel
was en dat van uitbreiding tot andere
landen geen sprake was, omdat daar de
rast en de orde werden gehandhaafd.
Volgens hem zouden de rijksdagverkio
zingen op 31 Juli zeker doorgaan. De re
geering hoopte den staat van beleg voor
Berlijn en Brandenburg binnen enkele da
gen te kunnen intrekken.
Nog steeds staking in België.
In verschillende Belgische steenkoolmij
nen was tot Zaterdag het werk nog lang
niet algemeen hervat; tal van arbeiders
schijnen zich absoluut niet te storen aan
de orders of adviezen, die door hun syndi
caten werden gegeven
Hier en daar deden zich zelfs weer klei
ne incidenten tegen werkwilligen voor.
In verband met de ophitsingen van
communistische zijde heeft het parket van
Brussel Zaterdag beslag gelegd op de
communistische bladen „De rood© vaan"
en „Le drapeau rouge".
Sovjet-splonnage in Roemenië.
De Roemeensche autoriteiten hebben in
Bessarahië een wijdvertakte spionnage-or-
ganisati© ontdekt en een groot aantal le
den ervan gearresteerd.
Deze lieden stonden in relatie met Mos
kou, een ervan onderhield zelfs zeer nau
we betrekkingen met den chef der Russi
sche gepoe.
Ze zullen eerstdaags voor den krijgsraad
terecht staan.
De excessen te Altona.
Het onderzoek inzake de bloedig© ge
beurtenissen te Altona is geëindigd. Er
zijn 92 personen gehoord, van wie 71 in
hechtenis worden gehouden. De anderen
zijn wegens gebrek aan bewijs vrij gelaten.
Reeds vandaag beginnen de processen
tegen de verdachten.
De lersche represailles.
Naar Reuter uit Dublin verneemt zullen
de lersche tarieven op Engelsche goede
ren vandaag in werking treden. Waar
schijnlijk is de verordening dienaangaan
de gisteravond afgekondigd, zoodat En
gelsche goederen, die vandaag in lersche
havens worden ingeklaard, aan de rechten
onderworpen zullen zijn. De lijst van de
goederen, die getroffen worden, zal, naar
verluidt, kort zijn, maar zal de belang
rijkste Engelsche uitvoer-artikelen omvat
ten, o.a. steenkool, waarop feitelijk een
invoerverbod zal zijn geplaatst.
Behalve steenkool zullen de volgende
goederen zwaar worden belast: electrische
apparaten, artikelen van ijzer en staal,
auto's, gecondenseerde melk, katoentjes en
artikelen van kunstzijde.
Taalzuivering in Italië.
Italië heeft officieel een vijftigtal
woorden van vreemden oorsprong uit zijn
taal gebannen. De lijst, welke gepubliceerd
is door de federatie van fascistische artis-
ten en schrijvers, bevat o.a. de volgende
woorden: omelette, roughly, taxi, parvenu,
dancing en masseuse. In plaats hiervan
zijn zuiver-Italiaansche woorden gekozen,
die de indringers moeten vervangen. Zoo
zal voortaan een „masseuse" „massaggia-
trice" heeten en zoo zal men niet meer
van „charm", maar van „fascino" spre
ken. Aan de zwarte lijst zullen eventueel
nog meer woorden worden toegevoegd.
Men is o.a. van plan alle Engelsche sport-
termen door Italiaansche te vervangen.
De strijd om den oogst in Rusland.
Naar de correspondent van de „Times"
uit Riga meldt, heeft het centrale comité
der bolsjewistische partij leden der com
munistische jeugdorganisaties opdracht
gegeven, om als z.g. „oogst opzichters"
de korenvelden tegen hongerige boeren
te beschermen, vooral in de Oekraïne en
het Wolgabekken.
Naar uit Moskou gemeld wordt, bevin
den zich in deze gebieden reeds twee mil-
lioen jonge communisten. Zij zijn niet al
leen belast met de bewaking van de ko
renvelden maar ook met de uitbreiding
van den graanoogst, door het organisee-
ren van z.g. „inzamelingsdetachementen"
welke de korenvelden nog eens zorgvul
dig moeten afzoeken nadat de boeren den
oogst hebben binnengehaald.
Volgens het departement van statistiek
te Moskou kunnen aldus nog verscheidene
millioen tonnen graan verzameld wor
den. - Ii 'ij
De communistische jeugdbrigades moe
ten eveneens toezicht houden op de boe
renbedrijven en „geheime graancomplot-
ten" trachten op te sporen, daar de auto
riteiten ontdekt hebben, dat de boeren in
vele districten voor hun eigen gebruik
meer gezaaid hebben dan zij hebben op
gegeven en de oogstoverschotten in het
geheim inzamelen, om ze op de parti
culiere markt te verkoopen.
Vreeselijke ramp op het Michigan-meer.
Op het Michigan-meer heeft, naar uit
Montreal wordt gemeld, een verschrikke
lijke ramp plaats gehad. Terwijl zich ver
scheidene plezierbooten voor het maken
van tochtjes op het meer bevonden, brak
een hevige storm los, waardoor eenige de
zer bootjes zijn vergaan. Voorzoover tot
dusver bekend zijn circa tachtig menschen
hierbij in de golven omgekomen.
Korte Berichten.
Te Washington zijn 300 vacantie-
reizigers ziek geworden tengevolge van
vleeschvergiftiging. Verscheidene hunner
zijn bewusteloos geworden en naar een
ziekenhuis gebracht.
De Tsjecho-Slowaaksche regeering
heeft aan de Fransche regeering mede
gedeeld, dat zij tot het Fransch-Engel-
sche vertrouwensaccoord toetreedt.
De Ghileensche regeering heeft den
staat van beleg in geheel Chili, in ver
band met den nog niet opgehelderden po
litieken toestand, voor een maand ver
lengd.
Het parket in Brussel heeft de com
munistische bladen „Le Drapeau Rouge"
en „De Roode Vaan" in beslag genomen.
De politie te Boedapest heeft een
geheim bureau van de communistische
partij ontdekt. Zeven leiders werden ge-
arresteerd, terwijl verder een groote hoe
veelheid bezwarend materiaal in beslag
werd genomen.
NEDERLANDSCH FABRIKAAT.
Ook bij levering van onderdeelen aan
derden.
De „Ned. Werkgever", orgaan van het
Verbond van Ned. Werkgevers, maakt
melding van den volgenden brief, dien het
verbondsbestuur ontving van de Rijkscom
missie voor de werkverruiming:
„Het heeft de aandacht der commissie
getrokken, dat nog herhaaldelijk door fa
brikanten, die de bemiddeling van onze
commissie inroepen ten einde orders voor
hun ondernemingen al dan niet met sub
sidie te verkrijgen, levering van onder
deelen wederom aan derden wordt onder-
aanbesteed, zonder dat hierbij de belangen
van de Nederlandsche industrie voldoen
de in het oog worden gehouden.
Veelal toch worden, indien de buiten-
landsche industrie goedkooper offreert, de
bedoelde onderdeelen ter leverantie naar
het buitenland vergeven, zonder dat de
noodige moeite is gedaan om zoo noodig
door bemiddeling van onze commissie ook
de levering van die onderdeelen voor de
Nederlandsche industrie te behouden.
Het behoeft nu wel geen betoog, dat
deze gang van zaken de instemming van
de commissie niet kan hebben.
Zij meent dan ook, dat er alle aanlei
ding bestaat het bestuur van uw Verboud
te verzoeken haar leden wel uitdrukkelijk
er op opmerkzaam te willen maken, dat
voor 't geval zij ook den bovenaangegeven
gang van zaken mochten volgen, zij zich
aan een ernstige tegenstrijdigheid schul
dig maken.
De commissie verzoekt u wel, de aan
dacht van uw leden er op te vestigen, dat
op grond van dezelfde overwegingen,
waarop zij verdedigen, dat aan hen op
drachten moeten worden verstrekt met
voorbijgaan van buitenlandsche mededin
gers, de Nederlandsche industrie als on
derleverancier niet voorbijgegaan mag
worden."
Sensatienummers in circussen.
De minister van Binnenlandsche Zaken
heeft aan de burgemeesters het volgende
schrijven betreffende gevaarlijke verrich
tingen bij openbare vermakelijkheden ge
zonden:
In den laatsten tijd worden in de pro
gramma's van circussen en variété's num
mers ingelascht, welke, teneinde de sensa
tiezucht van het publiek aan te wakkeren,
gevaarlijk moeten worden geacht, hetzij
voor de uitvoerende artisten, hetzij voor
het publiek.
Het behoeft geen betoog, dat het, om er
ger te voorkomen, noodzakelijk is aan be
doelde vertooningen zooveel mogelijk paal
en perk te stellen. Döor wettelijke voor
schriften kan dit doel niet ten volle wor
den bereikt, omdat daarvan geen oogen-
blikkelijk effect is te wachten.
Echter heeft de plaatselijke overheid het
in de hand, zulks op grond van het be
paalde in artikel 221 der Gemeentewet, de
voor uitvoerenden en voor het publiek ge
vaarlijke vertooningen tegen te gaan.
Aan de vergunningen tot het geven van
openbare vermakelijkheden, kunnen toch
voorwaarden verbonden worden, waarbij,
op straffe van intrekking dier vergunning
óf verboden wordt het geven van voorstel
lingen waaraan gevaar verbonden is voor
de uitvoerenden of voor het publiek, óf
waarbij deze vertooningen slechts worden
toegelaten, indien, naar het oordeel van
de plaatselijke politie, voldoende maatre
gelen met betrekking tot de veiligheid
worden getroffen.
Loonen in den tuinbouw.
De commissie van arbiters, bestaande
uit de heeren Chr. v. d. Heuvel, lid der
Tweede Kamer, mr M. v. Haastert, re
dacteur van den R. K. Boerenstand, en
mr. dr A. A. van Rhijn, werkzaam aan
Binnenland.
De voorgestelde wijziging van de Kieswet.
De loonen in den tuinbouw.
Buitenland.
Pruisen contra het Duitsche Rijk.
De strijd om den oogst in Rusland,
lersche maatregelen tegen Engeland.
het ministerie van arbeid, heeft betref
fende de loonkwestie tusschen de R.K.
Tuinderspatroonsvereen. en de Chr.
Tuinderspatroonsvereen. en de georgani
seerde arbeiders in het tuinbouwbedrijf te
Loosduinen een voor beide partijen bin
dende uitspraak gedaan. Het loon voor
vaste arbeiders, dat zijn zij, die tot 1 Febr.
1933 vast werk hebben, werd met f 3 per
week verlaagd en bepaald op f 21. Voor
losse arbeiders, dat zijn ziji, die met 14
dagen kunnen worden opgezegd, blijft het
contractloon, dat is f 24 gehandhaafd.
Bovendien zullen de patroons 1 pet.
kindertoeslag betalen over al het uitbe
taalde loon. De patroons-organisaties had
den voorgesteld een loonsverlaging van
f 5 per week.
Koningin en Prinses deze week terug.
De Koningin en Prinses Juliana kee-
ren deze week van haar reis in het buiten
land terug. Alvorens het paleis op Het
Loo te betrekken zullen zij eenige dagen
verblijven ten paleize van de Koningin-
Moeder te Soestdijk.
Loonsverlaging in de aardewerkindustrie.
Door de samenwerkende hoofdbesturen
van de Fabrieksarbeidersbonden is, naar
aanleiding van de onderhandelingen met
de directies van de aardewerkfabrieken,
een perscommuniqué uitgegeven.
De directies hadden plannen om weer
10 pet. loonsverlaging door te voeren.
Na overleg met de leden, die deze ver
langens afwezen, is met de directies ver
gaderd.
Tot een vergelijk heeft men niet kunnen
komen, aangezien de werkgevers hun
standpunt handhaafden.
De hoofdbesturen drongen aan op op
schorting van de voorstellen en boekenon
derzoek. Hierop zullen de directies nader
antwoorden.
Uit het stroocartonbedrijf.
In de stroocartonfabriek Erica te Oude
Pekela is Zaterdag aangezegd, dat op 4
Augustus het geheele personeel, ongeveer
100 man, wegens moeilijkheden en lage
prijzen bij verkoop van carton, is ontsla
gen. De vacantia van het personeel gaat 1
Augustus in, zoodat de fabriek op 31 de-
z- r zal worden gesloten. De directie heeft
toegezegd, te zullen meedeelen, op welke
wijze het bedrijf zal kunnen worden voort
gezet.
De positie van ex-keizer Wilhelm.
Het Tweede Kamerlid, de heer F. Vos
vraagt de ministers van binnenl. zaken en
van buiten! zaken of hen de geruchten
bekend zijn, dat naar aanleiding van plan
nen van enkele Duitsche partijen om in
Duitschland de monarchie te herstellen,
door deze partijen met Wilhelm von Ho-
henzollern, gewezen keizer van Duitsch
land contact is gezocht?
Zoo ja, hebben de ministers een onder
zoek ingesteld of deze in de pers ver
spreide geruchten op waarheid berus
ten en of het juist is, dat te Doorn of el
ders in ons land voorbereidselen worden
getroffen voor een eventueelen terugkeer
naar Duitschland?
Indien deze geruchten in de pers geheel
of gedeeltelijk op waarheid berusten, zijn
de ministers dan bereid mee te deelen
welke maatregelen door hen zijn getroffen
ten einde nakoming te verzekeren van de
in 1920 door de Nederlandsche regeering
afgelegde belofte volgens welke er door
haar zou worden gewaakt tegen politieke
activiteit van den gewezen Duitschen kei
zer?
Door den heer Wijnkoop zijn soortge
lijke vragen gesteld.
De salarisko-rfing.
Naar aanleiding van de radiorede van
minister Ruys de Bee-rehbrouck heeft het
Genootschap „Vrij Nederland" zich tot
den minister gewend met een schrijven,
waarin het, hoewel overtuigd, dat opoffe
ringsgezindheid ook noodgedwongen zal
moeten betracht worden, waar zulks ge-
eischt wordt, het middels. Z. Exc. de Re
geering in overweging geeft wel zeer ern
stig te willen nagaan, in hoeverre korting
