No. 240
Donderdag 14 Juli 1932
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
HOLLAND'S BESTE MERK
VERSCH
GEKARND
De economische toestand.
mr VAN MELLE'S KOEK, GEZOND EN LEKKER!
Belangrijkste Nieuws.
hotf
%Scfsftah
GIJ DWAAS
FEUILLETON
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Voretetraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Ff? 3 meenden; franco pes poet,- f S,—
Losse ncmmore10.05
Prijs der Advertentie n:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Een vruchtbare behandeling van het
rapport-W el ter is alleen mogelijk, als er
eenig besef is van den economischen toe
stand.
De bezuinigingen, die in dit rapport
worden voorgesteld zijn van diep ingre
pen den aard.
En ze zijn ten eenenmale onaanvaard
baar als bet niet vast staat, dat bier een
dwingende noodzaak is.
Een afwijzing van wat wordt voorge
steld is alléén toelaatbaar, als kan worden
aangetoond, dat er andere en betere mid
delen zijn om bet dreigende gevaar af te
wenden.
Groote woorden als een „aanslag" op
dit of dat, of „een politiek schandstuk"
kunnen bier geen effect sorteeren.
Er moet wat gedaan worden.
Dat moet voor alles vast staan.
En als dat bet geval is, dan zal men er
vanzelf toe komen bet gebruik van groo
te woorden na te laten en de voorstellen
z a k e 1 ij k te bekijken.
Daarom kan bet zijn nut hebben een
korte samenvatting van wat bet rapport
over den economischen toestand van ons
land meedeelt, bier te laten volgen.
Het eerst en 't ergst werd door de we
reldcrisis getroffen de scheepvaart.
Reeds in 1921 zette de daling der vrach
ten in, om tenslotte een peil te bereiken,
dat bet behalen van winst in bijkans alle
gevallen uitsluit. Vooral na 1929 is de toe
stand werkelijk kritiek geworden.
Groote verliezen worden geleden, die ten
deule slechts door de vroeger gemaakte
reserves gedekt worden. De waardedaling
van het pond sterling dreigt hier vooral
catastrophale gevolgen na zich te sleepen,
daar de vrachttarieven in ponden plegen
gesteld te worden.
De reisinkomsten daalden met 20 tot
30 pet. Steeds meer schepen werden op
gelegd. Was er op 1 Januari 1930 nog
maar één schip opgelegd, metende 3683
B.R. ton, op 1 Januari 1931 waren dit
reeds 86 schepen, metende 425.310 B.R.
ton, op 1 Januari 1932 zelfs reeds 167
schepen, metende 781.514 B.R. ton.
En thans, na een half jaar, zijn deze
cijfers al weer veel grooter geworden. Ge
volg: werkloosheid bij het opvarend per
soneel. Was de sterkte bij de Reedersver-
eeniging in Nederland begin 1930 nog
24.100 personen, eind December 1931
was dit reeds gedaald tot 15.350 personen.
De scheepsbouw houdt hiermede
gelijken tred. Het getal en de tonnage der
in aanbouw zijnde schepen loopen met
verontrustende snelheid terug. September
1931 was zij reeds de helft minder dan
een jaar te voren. En waar doorgewerkt
werd, geschiedde dit vaak zonder winst
en op zeer bezwarende betalingscondities:
credietverleening op langen termijn.
Ook het bankbedrijf heeft ernstig
de gevolgen van de wereldcrisis onder
vonden, al heeft ten onzent tot nog toe
het grondbedrijf daaraan weerstand kun
nen bieden. Welke schokken hier op te
vangen waren, blijkt het best, wanneer
wij het verloop op de aandeelenmarkt be
zien. De waarde van 89 der meest op den
voorgrond tredende aandeelen daalde van
2 September 1929 tot 4 Januari 1932 met
ruim 70 pct.l Een verlies van. bijna vier
milliard! I
Ook op de obligatiemarkt traden aan
zienlijke dalingen in, mede door de daling
van het pond sterling en van andere
valuta.
De toestand in het bedrijfsleven
wordt scherp belicht door de emissie-cij-
fers van particuliere ondernemingen. Deze
bedroegen in 1928 nog f 531 millioen. In
1929 nog f 388 millioen, dalende in 1930
tot f 252 millioen, en in 1931 tot.f 52
millioen! En het ergste is, dat daaronder
slechts waren f 4.8 millioen voor industri-
eele doeleinden.
Noodlottig, zoowel voor Ned.-Indië als
voor het Moederland, was de snelle prijs
daling der koloniale producten,
grooter dan ooit - is voorgekomen sedert
de afschaffing van het cultuurstelsel. De
rubberprijs daalde van f 3 in 1925 tot
7 cent! De opbrengst van suiker daalde
van f 419 millioen in 1928 tot f 175 milli
oen in 1931. De koffie daalde van f 79.3
millioen tot f 19.5 millioen, de tabak van
f 82.5 millioen tot f 36.8 millioen. De rub
ber-export, die in 1925 nog bedroeg f 586
millioen, daalde in 1931 tot f 52 millioen!
En in gelijke verhouding daalden de
winstuitkeeringen, terwijl nu nog slechts
enkele ondernemingen zonder verlies
werken.
Aanzienlijk is dus uit dezen hoofde in
ons land de daling van het inkomen, ter
wijl in Ned.-Indië de openbare financiën
totaal in de war gestuurd werden. Het
tekort voor 1932 na schrikbarende be
zuinigingen! wordt geraamd op f 200
millioen.
De treurige economische toestand in
Ned.-Indië werkt ook terug op de N e-
derlandsche industrie, die een
groot afzetgebied mist, en bovendien nog
verdrongen wordt door de met zeer lage
arbeidsloonen werkende Japansche indu
strie.
Hierbij komen de tallooze import
belemmeringen in de meeste lan
den, waarbeen onze industrie exporteerde.
Daardoor is de toestand werkelijk veront
rustend geworden. Overal valt teruggang
op te merken.
Het ergst is de toestand in de aarde
werk- en glas-industrie, de diamant-indu
strie en de zuivel-industrie. Iets minder
slecht gaat bet nog in de chemische indu
strie, al gaat ook daar de afzet achteruit.
De textiel-industrie kreeg den ergsten
knauw door den val van bet pond sterling.
In 't algemeen is de toestand
sedert October 1931 beduidend
slechter geworden, vooral in
dez. g. n. onbeschutte bedrijven,
die voor de wereldmarkt van
den export produceeren.
Een aanzienlijke daling der productie
kosten zal hier noodig zijn, om de con
currentie te kunnen volhouden, vooral te
gen Engeland, de Scandinavische landen,
Finland en Japan, die door bet loslaten
van den gouden standaard de productie
kosten met ongeveer 30 pet. verlaagd heb
ben.
Ernstig is de toestand ook op het ge
bied van lan d- en tuinbouw en vee-
te e 11. De prijsdaling is bier zoover voort
gegaan, dat in den regel thans de kost
prijs van bet product den verkoopsprijs
overtreft. Hoogst ongunstig moet dus de
positie genoemd worden. Ook hier beeft
vooral de daling van de valuta in Enge
land en de Scandinavische landen ruïneus
gewerkt, niet minder ook de invoering in
bijna alle landen van import-belemme
rende bepalingen.
Hoe ernstig deze toestand is, begrijpt
men eerst goed, wanneer men bedenkt, dat
in ons land, ondanks de toegenomen indu
strialisatie, nog steeds ongeveer een
vierde deel der bevolging van
agrarische werkzaamheden
moet be'staan. In de laatste maanden
is ook in den tuinbouw de positie sterk
achteruit gegaan. En betzelfde geldt voor
de veenderij en de zeevisscherij, terwijl
ook in den mijnbouw de toestand steeds
ongunstiger wordt.
Van dit alles is een ongewoon
groote werkloosheid, waarvan de
omvang belaas nog steeds toeneemt, het
gevolg, waardoor voor de noodzakelijke
ondersteuning zware lasten op de open
bare kassen worden gelegd. De totale on
dersteuning, door Rijk, Gemeenten en de
werkloozenkassen, bedroeg in het eerste
kwartaal 1932 ongeveer f 34 millioen, ter
wijl bet aantal werkloozen op rond 300000
valt te ramen.
Het is niet mogelijk zich een juiste
voorstelling te vormen van de som van
leed, die door deze koele cijfers wordt aan
geduid. De moreele gevolgen van langdu
rige werkloosheid, vooral die van jonge
lieden, zijn nog zwaarder aan te slaan dan
de financieele.
In een volgend nummer nog iets over
de gevolgen hiervan voor onze Rijkst en
Gemeentefinanciën.
Laat ons de feiten nagaan.
In de „Telegraaf" schrijft Dr G. P. Gun
ning over bezuiniging op het Lager On
derwijs.
Hij handelt daarbij ook over de vraag,
of in de pacificatie niet de eigenlijke oor
zaak schuilt van bet te groot aantal on te
klein formaat der lagere scholen.
Het antwoord is verrassend.
Laat ons, zegt bij, de feiten nagaan.
Ingezonden mededeellngen.
Binnenland.
De uitvoering van bet rapport-Welter.
De Eerste Kamer over den steun aan de
varkenshouderij.
De uitvoering van de Boterwet in Zeeland.
Wolkbreuk boven Bergen op Zoom.
Buitenland.
Meer rust in België.
Oproep tot bezonnenheid in Duitscbland.
Het Fransch-Engelsch accoord.
De tekst van bet gentlemen-agreement ge
publiceerd.
De cijfers spreken bier een duidelijke
taal.
Zij bewijzen, dat wèl in de steden, ten
gevolge van de Openbaar-0nder-
wijs-versplintering bet scholen-
accrss bet leerlingen-accres overtrof, maar
niet daarbuiten.
In verband daarmede zegt bij o.m.:
In de provincie, waar men versnippe
ring als gevolg van de pacificatie bet
meest zou verwachten, dat is Friesland,
is daarvan bijna geen sprake. Op de vele
kleine schooltjes, die daar bestaan te wij
zen, heeft geen zin, zonder vergelijking
met de cijfers, die vóór de pacificatie gol
den. Immers Friesland beeft thans 593
L. S., maar had er in 1914 reeds 544. Dus
slechts een accres van 9 pet., voor 4 pet.
meer leerlingen. Trekt men nu van het
5 pet. surplus nog af het O. S.-accres door
O. O.-versplintering in Leeuwarden en de
overige steden, dan blijft er zeker geen 2
pet. over, welke dan mogelijk aan de paci
ficatie te wijten zou zijn.
Met cijfers moet men voorzichtig zijn.
Ik weet, dat hier ook nog tal van andere
factoren in het geding kunnen worden ge
bracht.
Maar dit mogen wij op grond van het
bovenstaande toch wel constateeren: vol
komen daargelaten hoe men overigens
over de pacificatie moge denken en toe
gevende, dat deze zeer zeker in bijzondere
locale omstandigheden eenige versnippe
ring kan veroorzaken en heeft veroor
zaakt, de cijfers bewijzen, dat de
ze geen invloed heeft gehad op
de totaaluitkomsten.
BLUE BAND
B.B.44-C
Vrij naar het Engelsch.
van JOHN JOY BELL.
87.) o-
„Goed hoor! Ik ben lang geleden ook
wel eens zoo aangedaan geweest. Het is
een heerlijk gevoel als je niet weet,
hoe je je enthousiasme onder woorden
moet brengen. Bewaar het zoo lang je
kunt, maar zorg dat je niet zoetig wordt.
De oude journalist sprak vriendelijk
en de jongere zweeg eenige oogenblikken.
Toen zei hij: „Maar je zult haar toch
zeker niet afkammen?"
„Heelemaal niet. Maar mijn lof zal niet
zoo enthousiast zijn."
„Wat zal je over Elsie Glen zeggen?"
„Het beste wat ik zeggen kan."
„Denk je, dat het meisje een groote
toekomst heeft?"
„Juist het tegendeel. Ze heeft heele
maal geen toekomst, het arme kind. Daar
om zal ik haar roemen, zoo lang ik kan
in de Courier", zei de oudere man. „Laat
haar nu zoo gelukkig mogelijk zijn."
„Ik begrijp je heelemaal niet. Ik weet
wel, dat ik nog een nieuweling in het vak
ben, terwijl jij al een jarenlange onder
vinding hebt. Toch, ik kan het niet hel
pen, zou ik denken, dat een meisje, dat bij
baar eerste opteden zoo'n succes beeft,
bet ver kan brengen."
„En waarom oogstte ze zoo'n succes?"
„Waarom? Wel, omdat baar zingen en
baar voordracht en
„Mijn beste jongen, baar zingen was
goed, maar niets bijzonders, en haar voor
dracht niet heter dan van de meeste zan
geressen. Ze bracht je in verrukking zoo
als ze bet beele auditorium in verrukking
bracht, door baar frischheid en natuur
lijkheid ik kan bet niet anders uitdruk
ken. Ik beken, dat ze mij ook mee sleepte,
tot de tragedie er van me trof."
„De tragedie?"
„Ik meen mijn overtuiging, dat haar
triomf van vanavond niet van langen duur
zal zijn. Ik kan me vergissen, maar ik
ben er van overtuigd, dat dit meisje bij
baar volgend optreden zal mislukken.
Haar stem en voordracht zullen misschien
nog winnen, maar baar frissche natuur
lijkheid zal ze verliezen. Het subtiele ver
schil tusschen haar en zoo veel andere
gewone zangeressen zal vervliegen. Bo
vendien waren de lichte vroolijke liedjes
bij uitstek geschikt voor haar persoon
lijkheid. Maar, mijn jongen, het was baar
natuurlijkheid, die ons allen onder baar
bekoring bracht."
„En ik ben er van overtuigd, dat er
meer is, dan dat," zei de jonge man kop
pig, voor zich zelf besluitend, dat hij
juffrouw Glen den volgenden dag zou in
terviewen.
„Nu we zullen zien", zei zijn vriend
gelijkmoedig. „Spaar jij je lof maar niet.
Je recensie in de Gazette zal in ieder ge
val wel wat goeds worden. Je zoudt er
een copy van kunnen bewaren om er over
een paar jaar nog eens op terug te kun
nen komen." Hij stak de handen in de
zakken en beide mannen verhaastten bun
schreden naar „the Strand".
Ondertusschen zat Elsie in haar kleed
kamer en gaf zich over aan de zorgen
van haar kamenier, een vrouw van mid
delbaren leeftijd met een droevig gelaat.
Ze was zelf vroeger aan het tooneel ge
weest en sprak onophoudelijk. Elsie viel
haar niet in de rede, misschien boorde
ze het niet eens.
Het meisje trilde nog van de opwin
ding van haar succes. Het applaus klonk
haar nog in de ooren. Ze zag nog de
dichte rijen hoofden voor zich. Haar ge
dachten waren verward. Bij stukjes en I
beetjes herinnerde ze zich haar schrik bij
baar binnenkomen, het flauwe handge
klap van enkele vriendelijke menscben,
die baar wilde aanmoedigen, baar eerste
lied, bet daaropvolgende terugroepen dat
baar van streek bracht, zoo onverwacht
was het. Dergelijke kleine voorvallen
dwarrelden haar door het hoofd, dansen
de als het ware rond bet eene groote ge
beuren van dien avond het laatste en
enthousiaste geklap van bet publiek. En
toen de gelukwenschen van de concertle
den, die zoo vriendelijk voor haar geweest
waren en bet eigenaardig gedrag van
Blyth, die zonder een enkel woord min
stens een minuut baar beide handen stond
te schudden en zich toen bukte en haar
kuste.
Nu wachtten hij en zijn zuster op haar
om met nog eenige anderen te gaan sou-
peeren. Het zou een vroolijk troepje zijn,
dat wist Elsie .en toch zou ze zich graag
verontschuldigd hebben, als ze dat had
kunnen doen zonder haar twee goede
vrienden te verdrieten. Ze wist, dat Lady
Mac Donald, voor wie ze meer toegene
genheid voelde dan ooit, op haar terug
komst zou wachten gedurende lang6, een
zame uren, want er was een potlood
briefje met bevende hand geschreven, ge
weest tusschen de bloemen op een zij
tafeltje.
„Lieve kind. Het is prachtig. Ik zal
op je wachten. Ik kan niet slapen, voor
ik je gezien heb en weet, dat je nog
mijn kleine Elsie bent."
Tegen het eind van baar optreden bad
Elsie gekeken naar dt loge, die Lady
Mac Donald genomen bad en waarin
mijnheer en mevrouw Rhind haar gast
zou zijn. Maar de Rbind's waren er niet.
In plaats daarvan herkende ze bet gezicht
van Robert Barker. Ze nam het Lady Mao
Donald niet kwalijk. Barker bad een poo3
van te voren al verteld, dat bij van plan
was Elsie's optreden bij te wonen en het
was niet meer dan natuurlijk, dat hij Lady
Mac Donald in baar loge opzocht. Ze
vroeg zich wel af, waarom de Rbind's er
niet waren, niet wetend, dat lady Mac
Donald dien dag een telegram had ont
vangen, waarin ze zich verontschuldig
den. Voor eens hadden de Rbinds een uit-
noodiging vergeten, dacht ze. Maar Elsie
vergaf haar vroegeren meester, terwille
van zijn vrouw en nu in haar uur van
succes besefte ze, 4ioeveel ze hen ver
schuldigd was. O, als die nu het ware ge
luk maar konden vindenl
(Wordt vervolgd.)
