No. 203
Woensdag 1 Juni 1932
48e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bmoau: Lange Vorststraat 70, Goos.
Tol.: Rqdnetlo cn Administratie No. 1L
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
'De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Por 3 maanden, franco per post, 13.
Losse nummors
10.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels 11.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrljkr korting.
V Strafbaarstelling Godslastering.
Minister Donner die in verband met de
indiening van zijn wetsontwerp inzake de
strafbaarstelling van smalende godslaste
ring, met name van Staatk. Geref. zijde
zulke harde verwijten te hooren kreeg,
als zou hij de goede beginselen hebben
verzaakt, heeft gisteren bedoeld wetsont
werp verdedigd op een wijze die vriend en
vijand respect afdwingt.
Zoo schrijft b.v. de „Maasbode":
„Een golf van sympathie ook uit de
rijen van tegenstanders sloeg naar de
regeeringstafel toen deze yeelgeprezen
man daar een persoonlijk woord sprak en
zijn binnenste ontsloot. Mr Donner is geen
politiek man in den gewonen zin en hij
heeft nooit iemand gehinderd door opzien
barend „getuigen". Daarom heeft nie
mand getwijfeld aan zijn woord, toen hij
met diepen ernst zei, dat geen drang van
buiten hem had voortgedreven en dat hij
geen spijt gevoelde over zijn wet, doch dat
deze een resultaat was van eigen gewe
tensinspraak. Hij erkende ontroerd te zijn
geweest door het lezen der Godslasterlijke
uitingen in de communistische courant
en dat het voor hem een gewetensvraag
is geworden of hij de hem toevertrouwde
macht niet moest gebruiken om op te tre
den tegen deze „uitbraakselen der hel".
Ik heb mijn beste krachten gegeven aan
het zoeken naar een formuleering van het
delict; ik heb in deze verdediging het
uiterste willen geven van wat ik te geven
heb; het zal een van de grootste voldoe
ningen van mijn ministerschap zijn als ik
slaag, en een der grootste teleurstellingen
als ik niet slaag, maar ook in 't laatste
geval, als ik eens rekenschap zal hebben
te geven van mijn leven, zal ik mij geluk
kig achten te mogen hooren: „Gij deedt
uw plicht".
Bleek en zichtbaar bewogen sprak de
Minister deze peroratie uit en wij geloo-
ven niet de eenigen te zijn geweest, die
op dat oogenblik den meesten eerbied heb
ben gevoeld voor dit eenvoudig maar op
recht getuigenis van diep geloof en kin
derlijk afhankelijkheidsgevoel van God."
De liberale „N. R. Crt." schrijft o.m.:
„Dit ééne zij grif erkend: minister Don
ner heeft met warme overtuiging zijn
wetsontwerp verdedigd en de hypothese
van mr Marchant, dat deze bewindsman
achteraf de indiening betreurt, volkomen
ontzenuwd. Hoe weinig waardeering wij
ook voor het wetsontwerp hebben, het slot
der ministerieele rede was een hartekreet,
die indruk maakte, gelijk uit de replieken
der heeren Marchant, Slotemaker de
Bruine en Van der Heide is gebleken. De
geloovige Christen Donner heeft de schan
delijke afbeeldingen en artikelen, die „De
Tribune" indertijd in en na Kersttijd
dorst opnemen, niet met het dédain be
jegend, waarmede velen op dergelijke on
waardige uitingen reageeren; hij heeft
zich daardoor tot in zijn ziel ontroerd ge
voeld en zichzelf de gewetensvraag ge
steld, of hij tegenover deze „uitbraakselen
van de hel" niet ook een rechtstaak
te vervullen had. Den minister is het stel
lig heilige ernst, als hij zich tot de indie
ning van zijn wetsontwerp evenzeer zede
lijk verplicht als juridisch gerechtigd
acht. Naar eigen overtuiging heeft de in
zijn zuiverste gevoelens gekwetste Chris
ten Donner bij het ontwerpen van zijn
ontwerp aan den jurist Donner geenszins
het stilzwijgen opgelegd."
En het eveneens liberale „Handelsblad"
laat zich o.m. als volgt uit:
„Wij hebben minister Donner vanmid
dag bewonderd. Niet zoozeer op grond
van het juridisch gedeelte van zijn be
toog, als wel naar aanleiding van de war
me overtuiging, de oprechte geloofsbezie-
ling, die er uit zijn rede sprak en die
vaak van andersdenkenden eerbied ai-
dwong. Wat hij in dit verband zeide, en
de wijze waarop hij zijn godsdienstig ge
voel liet spreken maakte indruk."
Op treffende wijze heeft Minister Don
ner het ontwerp verdedigd.
Dit alles neemt niet weg, dat de Minis
ter door Ds Zandt en Ds Kersten opnieuw
werd bestreden en dat ook dit ontwerp
weer werd misbruikt om de A.R. partij
van beginselloosheid te beschuldigen.
Natuurlijk deert deze bestrijding den
Minister niet.
Het is zelfs de vraag of de Staatk.
Geref. afgevaardigden den moed zullen
hebben tegen het ontwerp te stemmen.
Toch blijft het een treurig verschijnsel,
dat aan die zijde steeds gezocht wordt
naar wat kan verdoelen.
De ontwapeningsconferentie.
De speciale commissie te Genève, die de
kwestie van de kwalitatieve ontwapening
met betrekking tot de chemische en bac
teriologische wapenen moest behandelen,
is geheel met haar taak gereed gekomen.
Zij heeft het door prof. Rutgers inge
diende rapport aangenomen waardoor
niet alleen alle chemische en bacteriologi
sche wapenen in den meest ruimen zin
van het woord, doch ook alle projectielen,
die speciaal brandstichting ten doel heb
ben, onder kwalitatieve bewapening be-
hooren te vallen en dus verboden zullen
worden.
Hindenburg benoemt een kabinetsfor
mateur.
Rijkspresident von Hindenburg ontving
gisteren den heer von Papen en gaf hem
opdracht tot vorming eener regeering van
nationale concentratie.
Von Papen heeft deze opdracht aan
vaard.
Von Papen behoort tot de centrums
partij en wel tot den rechtervleugel daar
van. Hij bezit de meerderheid der aan-
deelen in de „Germania".
Klaarblijkelijk wil de rijkspresident,
door aan von Papen de opdracht te geven,
het centrum bewegen, niet in de oppositie
te gaan.
Wat het toekomstige ministerie betreft,
verluidt, dat von Papen de volgende per
sonen heden zal uitnoodigen in het minis
terie zitting te nemen:
Binnenlandsche zaken: Freiherr von
Gayl.
Buitenlandsche Zaken: von Neurath,
thans gezant te Londen.
Rijksweer: generaal von Schleicher.
Economische zaken: Warmboldt.
Arbeid: Gördeler.
Landbouw: von Lüninck.
Posterijen: Schatzl.
Financiën: graaf von Schwerin-Kre-
sigk.
Voor het ministerie van buitenlandsche
zaken wordt ook de naam van ambassa
deur Nadolny genoemd.
Welke houding de centrumsfractie je
gens het nieuwe kabinet zal aannemen,
zal afhangen van het program en van de
samenstelling van dat kabinet.
Het is dus wel zeker, dat er geen hoop
meer bestaat, dat dr Brüning nog voor
buitenlandsche zaken behouden blijft,
zooals Hindenburg zou wenschen.
Dr Brüning heeft reeds bij de leden van
het diplomatieke corps zijn afscheidsbe
zoeken afgelegd.
Als binnenlandsch politicus staat von
Papen in Duitschland bekend als conser-
vatief-katholiek. Tot dusver heeft hij tot
de Centrum-partij behoord, maar heden
bedankte hij voor het lidmaatschap. Het
is bekend, dat hij met de Pruisische
Landdagfractie een lange reeks van con
flicten heeft gehad; telkens sprong hij bij
stemmingen uit den band. Als grootaan
deelhouder van het Centrum-blad „Ger
mania" heeft hij herhaaldelijk de offi
cieels Gentrum-politiek gedwarsboomd.
De economische moeilijkheden in Amerika
De Amerikaansche Senaat heeft Dins
dagmiddag een zeer belangrijke zitting
gehouden. Met het oog op den noodtoe
stand van de Staatsfinanciën, heeft Presi
dent Hoover voor het geheel bezette Huis
persoonlijk een verklaring afgelegd in
zake het belastingvraagstuk. Hij legde een
program voor, dat drie punten omvat:
Sluitend making der begrooting, dollar
stabilisatie en werkloozenwetgeving.
President Hoover zeide o.m.: Ik voel
mij verplicht den Senaat op de hoogte te
stellen van den noodtoestand, welke zich
in de laatste dagen heeft ontwikkeld. Be
halve andere motieven, heeft het uitstel
van het sluitend maken der begrooting in
het buitenland twijfel en vrees veroor
zaakt over de vraag of de regeering der
Vereenigde Staten haar verplichtingen
nog zal kunnen nakomen. Het gevolg
hiervan is geweest dat groote
hoeveelheden goud zijn opge
vraagd. De dollarisin het bui -
tenland gedeprecieerd.
Hoover eischte de vorming van een bo
ven de partijen staande economische com
missie, welke tot taak zal hebben verdere
bezuinigingsmaatregelen te bestudeeren.
Met een algemeene verkoopbelas
ting (general sales tax) verklaarde Hoo
ver niet accoord te kunnen gaan. Hij
stelde daarentegen voor een beperkte ver
koopbelasting van 1 Yi pet.
Behalve de aanneming van de verkoop
belasting, bepleitte Hoover verlaging van
de uitgaven met 400 millioen dollar.
De commissie heeft tenslotte de ver
koopbelasting toch verworpen met 12
stemmen tegen 8, waarna inderhaast, ter
dekking van de 285 millioen, o.a. een ben
zinebelasting aangenomen werd van een
cent per gallon.
Een economische crisis-conferentie.
Een telegram meldt uit Washington,
dat hooge regeeringsambtenarön voor de
eerste maal de mogelijke deelneming van
de Vereenigde Staten bespraken aan een
conferentie tot oplossing van de economi
sche wereldcrisis.
Deze conferentie welke zou kunnen wor
den gehouden tegen het einde van het
jaar, zou evenwel niet betrekking hebben
op de kwestie der herstel- en oorlogs
schulden.
Ten einde de scheiding dezer kwesties
duidelijk te doen uitkomen, zal Lausanne
niet als zetel der conferentie mogen' wor
den gekozen. Met het oog op de onzeker
heid van de resultaten der conferentie van
Lausanne kwamen de regeeringsambte-
naren tenslotte overeen, voorloopig bij de
regeeringen nog geen stappen te doen met
betrekking tot de crisisconferentie.
Regeeringscrisls In Roemenië.
Minister-president Jorga heeft Dins
dagavond na een ministerraad aan ko
ning Carol de ontslagaanvrage van het
Roemeensche kabinet overhandigd.
De koning heeft de demissie aanvaard.
Naar verluidt zal hij Titulescu met de
vorming eener nieuwe regeering belasten.
De oorzaak voor het aftreden van Jor
ga is de moeilijke financieele crisis, die er
toe heeft geleid dat de landsdienaren
sinds maanden geen salaris meer ontvin
gen.
Algemeene staking mislukt.
De tegen Maandag uitgeroepen alge
meene staking in Spanje is mislukt.
In een mededeeling van het officieele
Spaansche persbureau wordt gezegd, dat
de groote massa der arbeiders geen gevolg
heeft gegeven aan de aansporing van ra
dicale kringen om het werk neer te leg
gen. Er zijn slechts kleine incidenten
voorgekomen; in het geheele land was het
overigens rustig.
Korte berichten.
De internationale der godloozen, die
tot nu toe haar zetel te Berlijn had, doch
door de noodverordening gedwongen was,
haar bureaux in Duitschland te sluiten,
is thans naar Moskou overgeplaatst. Zij
wil echter later haar zetel naar Londen
of Praag overbrengen, indien de regee
ringen dezer landen dit tenminste toela
ten.
De Braziliaansche minister van bin
nenlandsche zaken maakt bekend, dat 8
oud-ministers en verschillende vliegers
gearresteerd zijn onder verdenking van
deelneming aan een complot tegen de vei
ligheid van den staat.
In het Beiersche Woud hebben de
sinds Zondag aanhoudende regens over
het geheele gebied hoog water veroor
zaakt. De tot nu toe bekende hoogste wa
terstand is overschreden. In enkele plaat
sen moesten talrijke woningen warden
ontruimd.
Naar uit Marseille wordt gemeld,
heeft te Gardanne een ernstige ontplof
fing plaats gehad, welke een instorting
ten gevolge had. Na urenlange bergings
werkzaamheden gelukte het zes lijken uit
het puin te voorschijn te halen. Een per
soon wordt nog vermist, terwijl twee men-
schen ernstig en acht licht gewond wer
den.
Bij de onlusten van Zondag te Ma
drid zijn vier extremisten gedood en 40
gewond. De politie heeft twee dooden en
tien gewonden. Bovendien zijn vijf buiten
staanders gedood en 3 ernstig gewond. In
het geheel zijn er meer dan 100 betoogers
gearresteerd.
Het Rijksindexcijfer voor de kos
ten van levensonderhoud in Duitschland
bedraagt voor de maand Mei gemiddeld
121.1, tegenover 121,7 in de vorige maand.
Tewerkstelling van landarbeiders.
Het dagelijksch bestuur van het Christ.
Werkliedenverbond Patrimonium heeft
besloten, den Chr. Boeren- en Tuinders-
bond, het Chr. Nat. Vakverbond en den
Ned. Chr. Landarbeidersbond uit te noo-
digen, een gemeenschappelijke commissie
in te stellen ter bestudeering van het
vraagstuk van toekenning van rijkssubsi
die op de arbeidsloonen aan landbouw-
werkgevers, die werklooze landarbeiders
tewerk stellen.
Arbeidsloonen voor den hooioogst.
Groepen greidboeren in de provincie
Friesland hebben den minister van bin
nenlandsche zaken getelegrafeerd, dat zij
de arbeidsloonen voor den hooioogst niet
kunnen betalen. Zij verzoeken den minis
ter voor de arbeidsloonen een subsidie toe
te staan, gelijkstaande aan het steunbe
drag, dat de werkloozen. in de z.g. rou-
leerweek in de werkverschaffingen ont
vangen.
Werkverschaffing.
Zes-en-negentig arbeiders uit de ge
meente 's Gravenhage, die gisteren op de
gebruikelijke wijze in de nabijheid van Al
melo weer bij de werkverschaffing aan
het werk zouden gaan, hebben, ondanks
herhaalde vorderingen van de leiding,
eerst een groot half uur na den vastge-
stelden tijd het werk willen hervatten. Dit
is hun niet toegestaan. Hierop is schor
sing gevolgd, welke door den minister van
binnenlandsche zaken is omgezet in een
uitsluiting voor den duur van 14 dagen.
Acht-en-twintig arbeiders uit 's Gra
venhage zijn zonder eenig bezwaar te ma
ken, op tijd begonnen.
De arbeiders uit Denekamp, Losser en
Weerselo, die de vorige week door den
minister voorloopig van plaatsing waren
uitgesloten, omdat zij niet naar de werk
verschaffing waren gegaan, zijn gisteren
herplaatst, daar gebleken is, dat hier
geen sprake was van werkweigering; zij
waren door molestatie verhinderd, op de
normale wijze aan den arbeid te gaan.
Het departement van defensie.
Naar aanleiding van een bericht in „De
Nieuwsbron" omtrent een verscherpten
veiligheidsdienst bij het departement van
defensie wordt gemeld, dat men hier te
doen heeft met een maatregel van orde.
Men kon geen oog meer houden op het
groote aantal personen, die ook van de
achterzijde van het departement onaange
diend het departement binnenliepen. In
verband hiermee wordt de achteringang
gesloten, zullen de ambtenaren en andere
personen, werkzaam ten departemente,
voorzien moeten zijn van een legitimatie
bewijs en zullen de bezoekers moeten op
geven, bij welke afdeeling en voor welk
onderwerp zij op het departement moeten
wezen, en door een geleider naar de be
trokken afdeeling worden gebracht.
Openstelling afsluitdijk.
Het secretariaat van het Nationaal Cri
siscomité deelt mede:
Ter terechtzetting van een onlangs uit
gegeven persbericht, dat de Friesche zijde
van den afsluitdijk met ingang van 1 Juni
voor rijverkeer zou worden opengesteld,
vestigen wij er de aandacht op, dat deze
openstelling eerst begin Juli zal kunnen
plaats hebben. De dijk zal berijdbaar zijn
tot de Middelgronden. Gelijk reeds werd
meegedeeld, zal een klein entreegeld wor
den geheven ten bate van het Nationaal
Crisiscomité: voor voetgangers en wielrij
ders f 0.10, voor motorrijwielen f 0,25,
automobielen f0.50 en autobussen f2.50.
Werkzaamheden Wieringermeerpolder.
De drie uitvoeringsmaatschappijen voor
de cultiveeringswerkzaamheden in den
Wieringermeerpolder, de Nederl. Heide-
Mij., de Grondverbeteringsmaatschappij
en de firma Hasselt en De Koning, heb
ben aan de ongeveer 2000 arbeiders ont
slag aangezegd, en wel tegen einde Juni
of half Juli. Verwacht wordt, dat de ver-
kavelings- en cultiveeringsarbeid van den
Wieringermeerpolder tegen die data is
geëindigd. Aanvankelijk was gerekend,
dat het werk eerst tegen den herfst ge
reed zou zijn.
Nederlandsch gevogelte naar Frankrijk.
Het Tweede Kamerlid, de heer Kor-
tenhorst, heeft aan den minister van Eco
nomische Zaken de vraag gesteld of de ge
ruchten juist zijn over toelating van een
extra-contingent van 200.000 K.G. gevo
gelte in Frankrijk en zoo ja, of de mi
nister bereid is mee te deelen of maat
regelen zijn getroffen, dat ook uit Neder
land gevogelte onder dat extra-contingent
kan worden uitgevoerd en in Frankrijk
ingevoerd.
Wijziging Inkwartieringswei.
De Eerste Kamer heeft gisteren goed
gekeurd het ontwerp tot wijziging van de
Inkwartieringswet. De S.D.-fractie vroeg
aanteekening dat zij geacht wil worden te
hebben tegengestemd.
Binnenland.
De Tweede Kamer over het wetsontwerp
inzake Godslastering. Het ontwerp aange
nomen.
De loonsverlaging bij de Spoorwegen.
Oud-minister Heemskerk ongesteld.
Vergadering afd. Zeeland plattelands
vrouwen.
Buitenland.
De Kabinetscrisis in Duitschland.
De economische moeilijkheden in Ame
rika.
De besprekingen te Berlijn.
De minister van buitenlandsche zaken
heeft den voorzitter van de Tweede Ka
mer, ter nederlegging op de griffie, ter
vertrouwelijke kennisneming
van de leden aangeboden een exemplaar
van het rapport met een bijlage, van de
laatstelijk door dr Hirschfeld, directeur-
generaal van handel en nijverheid, mr
Ries, administratis aan de generale the
saurie van het departement van finan
ciën en ir Bonthuis, inspecteur van den
landbouw, onder leiding van Hr Ms. ge
zant te Berlijn met de bevoegde Duitsche
ambtenaren daar ter stede gevoerde be
sprekingen.
Mr Th. Heemskerk ongesteld.
Minister van Staat, mr Th. Heemskerk,
lid van de Tweede Kamer die dezer dagen
op reis was gegaan om zich naar Bazel te
begeven heeft Zaterdag j.l. een operatie
moeten ondergaan in een ziekeninrichting
te Utrecht, waar hij thans wordt ver
pleegd. Hij maakt het naar omstandighe
den redelijk wel.
De loonsverlaging bij de Nederlandsche
Spoorwegen.
Gisteren is de aangekondigde bespre
king van de directie der Nederlandsche
Spoorwegen met den personeelraad in
zake de loonsverlaging gehouden. Het
voorstel der directie hield in: 5 pet. loons
verlaging met 1 Juli a.s. en opnieuw 5
pet. met 1 October.
Na langdurige beraadslagingen heeft
de directie zich bereid verklaard, haar
voorstel aan den minister tot loonsverla
ging in te trekken, het reglement dienst-
voorwaarden ongewijzigd te laten, doch
met 1 Juli een loonkorting van 5 procent
in te voeren en dan aan het einde van het
jaar den toestand opnieuw onder de oogen
te zien. Zij meende daarbij evenwel te
moeten verklaren, dat zooals zij den toe
stand nu ziet, zij de overtuiging heeft op
nieuw met een voorstel tot 5 procent
loonsverlaging te moeten komen.
De personeelraad heeft medegedeeld,
dit voorstel aan de personeelorganisaties
ter beslissing over te dragen.
Pachters-moeilijkheden.
Het Tweede Kamerlid Van der Sluis
heeft den minister van financiën de vol
gende vragen gesteld:
1. Is het juist, dat aan de pachters van
het rentambt Klundert-Niervaart is aan
gezegd, dat de deurwaarder beslag zal
leggen, wanneer op 15 Juni a.s. het laat
ste gedeelte van de pachtsom over het
laatst verloopen pachtjaar niet zal zijn be
taald?
2. Is de minister, met het oog op de
crisis in den landbouw, bereid een milder
houding te overwegen?
Bezuinigen bijanderen.
De Raad van Jaarsveld heeft besloten
Ged. Staten te adviseeren de salarissen
van den burgemeester, den secretaris en
den ontvanger, te verlagen met 25 pet.
Toen echter een lid voorstelde ook de
presentiegelden der raadsleden te verla
gen en wel met 10 pet., brak een storm
van verontwaardiging los. Het voorstel
werd dan ook verworpen met 5 tegen 2
stemmen.
Werkverschaffing en steunverleening.
De Tweede Kamer heeft gisteren aan
den heer Kupers (S.D.) verlof verleend
tot het richten van vragen aan de regee
ring over haar besluiten en haar voor
nemen aangaande de arbeidsvoorwaarden
en de inkrimping van werkverschaffingen,
de verlaging van de steunnormen voor de
werklooze arbeiders, de verdeeling van de
kosten der werkloosheidsvoorziening tus-
schen rijk en gemeenten en de bevorde
ring van wonigbouw en andere middelen
welke tot werkverruiming kunnen strek
ken.
