No. 202
Dinsdag 31 Mei 1932
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
HET ST0RMGETIJ.
MEER WERK VOOR DE
DIAMANTINDUSTRIE.
W VAN MELLE'S KOEK, OVERAL VERKRIJGBAAR!
Buitenland
Binnenland.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Dr H. C0LIJN OVER DE CRISIS.
Belangrijkste Nieuws.
Directeur-Hoofdredacteur:
H. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Rcdactlo en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
'DeZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Por 3 maanden, franco per post, I3.—>
Losse nummers f 0.05
Prijs der AdvertentiSn:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bi] abonnement belangrijkr korting.
In een door de A.-R. en de C.-H. Kies-
vereeniging te Overschie belegde ver
gadering hebben Zaterdag Dr Colijn en
Prof. Slotemaker de Bruine het woord
gevoerd over de huidige crisis.
Aan het verslag van de als altijd be
langrijke rede van Dr Colijn, ontleenen
wij het volgende:
Op zijn reizen door de verschillende
landen van Europa verneemt hij telkens:
„In ons land heerscht de crisis het ergst"
en ook in eigen land spreekt elk volks
deel ervan, dat het hem het slechtst gaat.
Al is het een schrale troost te weten,
dat ook anderen lijden, toch kan dit het
oordeel meer bezonnen maken.
De geweldige crisis, die thans de wereld
teistert, onderscheidt zich van al de vorige
door het feit, dat zij geen enkel hoekje
overslaat. De crisis is doorgedrongen in
alle bedrijfstakken.
De groote scheepvaart, die van
oudsher een belangrijken tak van volks
bestaan uitmaakte, is nu al tien jaren
lang in een toestand van depressie. Op
onze betalingsbalans kwam de opbrengst
van de scheepvaart voor met f200 mil-
lioen. Thans worden de reserves opge
teerd en is ongeveer de helft van de zee
varende vloot opgelegd, en heeft dus min
stens de helft van het personeel geen
emplooi meer.
De heer Mathijssen berekende in „Het
Volk", dat 16 reederijen met 230 millioen
kapitaal het vorige jaar niet minder dan
126 millioen haden verloren.
Bij de binnenvaart kent men den
treurigen toestand, dat het grootste deel
van de vloot, nog wel met hypotheek be
last, is' opgelegd. Van de Rijnschepen lig
gen er 800—1000 stil.
Bij de v i s s c h e r ij, trawl- en haring-
visscherij, gaat het evenzeer slecht. Het
water was steeds een der wegen van de
volkswelvaart, doch laat ons nu in den
steek.
Op het land is het niet beter.
Reeds wordt 40 millioen uitgetrokken
voor den akkerbouw en weldra zal
100120 millioen uit het volksinkomen
worden gehaald, om de melkveehouderij
op de been te houden. En dan zijn de
boeren op het zand nog niet geholpen.-
Bij de i n d u s t r i e is het nog niet zoo
nijpend, doch ook hier wordt de afzet
minder en dikwijls met verlies geëxpor
teerd.
In de vorige phase van deze crisis schre
ven 54 van 109 ondernemingen 115 mil
lioen gulden op hun kapitaal als verlies
af. Zij gingen de huidige inzinking ver
zwakt in.
Aan steun wordt ongeveer 300 millioen
uitgekeerd, de land- en tuinbouw ontvangt
150 millioen. De Staat zelf heeft ongeveer
700 mill, per jaar noodig en de gemeen
ten nog eenige honderden millioenen, zoo
dat de vraag rijst of het inkomen van
het Nederl. volk, waaruit dit alles betaald
moet worden, dit zal kunnen dragen?
Van de scheepvaart, de binnenschip-
perij, den landbouw en de industrie is
niet veel te verwachten. De groote banken
hebben zich over 't algemeen goed gehou
den, doch vele kleine gingen ten onder.
De fondsen van 89 industriëele onder
nemingen, genoteerd aan de Amsterdam-
sche beurs, bedroegen een waarde van
5000 millioen gulden in Sept. 1929. In Ja
nuari van dit jaar was die waarde ge
daald tot 1500 millioen. Een verdere da
ling tot 1/6 der oorspronkelijke waarde is
niet onwaarschijnlijk.
In 1928 was de opbrengst uit Indische
ondernemingen 1000 millioen gulden en
in 1931 was dit cijfer teruggeloopen tot
300 millioen.
Spr. acht het niet gemakkelijk om een
juist begrip van deze bedragen in zich
op te nemen. Hij wil dat met een voor
beeld duidelijk maken. De in cultuur ge
brachte bodem van Nederland mag ge
rekend worden op 2 millioen H.A. De
waarde van dezen grond met inbegrip
van de gebouwen, mag in normalen tijd
geraama worden op 3500 millioen gulden,
dus juist het bedrag, dat op de fondsen
van de 89 industriëele ondernemingen
werd verloren binnen den tijd van drie
jaren.
Met deze feiten wil spr. niet aangeven,
dat niet al de mogelijke steun moet wor
den gegeven, waar die noodig is, doch
wel, dat in ons oordeel voorzichtigheid
moet zijn over wat wel en wat niet
mogelijk is.
I In 1804 bedroeg het inkomen van den
Nederl. Staat 30 millioen en de rente van
de nationale schuld enkel reeds 34 mil
lioen gulden. In Den Haag werden toen
644, in Haarlem 500 groote huizen afge
broken, omdat er geen bewoners voor te
vinden waren. Thans is het zoo erg nog
niet, doch het kan zoo erg wei worden.
Dat het nog niet zoo erg is in ons land,
is te danken aan het voorzichtig finan-
ciëel beleid door den Nederlandschen
Staat gedurende de laatste tien jaar ge
voerd.
Waar zouden we nu zijn, vraagt spr.,
als het oor geleend was aan de protesten
van hen, die bezwaar hadden zoowel
tegen het beleid van mij als Minister van
Financiën, als tegen dat van Minister
De Geer?
Het weerstandsvermogen van ons volk
is daaraan mede te danken en zoo erg
als in 1804 is het nu nog niet, doch het
kan het wel worden als geen spoedige
verandering ten goede intreedt.
Bestaat daarop uitzicht?
Alvorens die vraag te beantwoorden,
wil spr. eerst bij de-oorzaken in het kort
stil staan,
Wie de geschiedenis goed kent, is niet
zoozeer verrast door de na-oorlogsehe ver
schijnselen.
Er is menig punt van vergelijking met
periodes, volgende op vroegere oorlogen.
Dit geldt van de tijden na den dertigjarigen
oorlog, na de oorlogen van Lodawijik XIV,
doch in 't bijzonder voor de jaren na de
Fransc'he revolutie en den Nap oleonti schen
tijd.
Telkens trad ook toen een economische
desorganisatie op.
Crises in den landbouw, groote werk
loosheid en verlaging van de vaste salari s
sen en 'loonen deden zich voor. De paral
lel niet de gebeurtenissen uit 'het begin van
de 19de eeuw is al zeer nauw.
Op den sehijnbloei van 18151816, volg
de de inzinking van 18161821. Hierop
kwam een credietinflatie en daarna nog
een diepere economische inzinking, waar
van de gevolgen zich langer dan 10 jaar
deden gevoelen.
In een rede te Alphen in 1922 gebonden,
toen de eerste symptomen van de crisis
zich vertoonden, heeft spreker gezegd, dat
het wel 10 jaar zou duren alvorens- een
lager stabiel vlak was bereikt. In 1932 is
'helaas dit stabiele vlak nog niet verkregen.
De crisis is ditmaal wel van zeer langen
duur en de oorzaken zijn bijzonder gecom
pliceerd.
Spr. wil slechts wijzen op eenige der
belangrijkste, n.l
le. de groote verandering in de produc
tie-capaciteit der landen in de oorlogs
jaren, waarbij1 gestreefd werd naar voor
ziening in eigen behoeften;
2e. de vredesverdragen, die met een vol
komen miskenning van bet economisch
mogelijke, aan sommige landen niet te
volbrengen betalingen oplegden;
3e. de gewijzigde handelspolitiek.
Deze laatste oorzaak acht -spr. de voor
naamste. Verschillende landen meenden
door bijzondere maatregelen de crisis bui
ten de grenzen te kunnen houden. Het ge
volg is geweest, dat de crisis zich niet
enkel verbreedde, doch ook verdiepte.
Spr. wijst op onzen uitvoer van land
en tuinbouwproducten en vraagt hoe er
van koop en verkoop sprake kan zijin als
de grenzen voor deze -goederenruil geslo
ten worden? 'Op dit terrein heerscht dik
wijls een grenzelooze verwarring.
De menschen, die meenen den invoer te
kunnen tegengaan en den uitvoer te 'doen
voortgaan, verkeeren in een droomwereld.
De genezing -moet op het zelfde terrein ge
zocht worden waar de ziekte is ontstaan.
De welvaart is ingezonken -door afsper-
ring der -grenzen en kan slechts weder-
'keeren als bij iedereen de deuren en ven
sters weer opengaan en de landen ruil
van eikaars goederen toelaten.
De kwaal is van internationalen aard en
kan niet door nationale maatregelen ge
nezen worden.
De arbeid, die in deze richting is onder
nomen en waaraan ook spr. een aandeel
mocht hebben, leverde nog weinig vrucht,
doch daarom moeten we niet moedeloos
worden. Wat voor alle landen van Europa
niet mogelijk bleek, moet nu worden na
gestreefd voor groepen van volken.
De maatregelen, die door onze Regee
ring genomen en overwogen worden, zijn
daarmede niet in strijd, doch men mag
daarvan niet verwachten genezing van de
ziekte.
Al deze steun aan tarwe- en bietenver
bouwers, aan scheepvaart, melkveehou
derij enz. legt niet meer dan een nood
verband.
Zoolang niet het wereldgoederenverkeer
is hervat, moeten wij in eigen land stre
ven om de bestaande bronnen van volks
welvaart in stand te houden. Daarbij' be
denke men echter, dat niet alles wat men
wenscht, mogelijk is. Naarmate het volks-
inkomen vermindert, neemt de mogelijk
heid om steun te bieden af. Het is gemak
kelijk om in een vergadering te zeggen, de
melk moet 7 ct. per L. doen en de boter
moet f 2 per k.g. kosten, doch men moet
de middelen aangeven, de adressen wijzen,
waar het geld te halen is.
Met het kweeken van verwachtingen is
het Nederlandsche volk niet geholpen.
Niettemin moet al 'het mogelijke worden
gedaan.
Daartoe zullen alle volksklassen een of
fer hebben te brengen, zoowel de rijken
van wat ze overhielden alsook de anderen.
Als resultaat moet daarvan verwacht
worden, dat het levensniveau, waarop op
nieuw -de verhoudingen ingesteld zullen
worden, niet onbelangrijk lager zal komen
te liggen dan in de jaren, die direct aan de
oorlogsjaren voorafgingen.
Yelen zien de vrucht van een gestagen
arbeid van 30 a 40 jaren wegvloeien en
dat is hard. Om het hart te bewaren voor
wrevel is meer noodig dan de mensch zelf
heeft, daarvoor is noodig de genade van
God-
Het is moeilijk het eenvoudig Godsver
trouwen, dat 't Godsbestuur recht en goed
recht blijft achten, ook als het mij zelf
slecht gaat. te bewaren.
Geen regeering noch volkenbond kan dat
geven.
■De rust voor 't hart, kan temidden van
de moeilijke levensomstandigheden slechts
gevonden worden door het geloof, dat met
het Wilhelmus-lied 'doet zingen
Mijn schild en de betrouwen
Zijt Gij, o God, mijn Heer!
Ingezonden Mededeeling.
EEN WERELDAANBOD.
Gegarandeerd echte diamanten ringen
(14 karaats goud) zijn verkrijgbaar voor
475 Batco-de Wereldcoupons, die verpakt
worden bij vele welbekende internationale
sigarettenmerken van hooge kwaliteit.
Of U Egyptische-, Amerikaansche- of
Virginia-sigaretten rookt, sta er op
Batco-de Wereld-coupons er bij te krijgen.
Brüning heeft kunnen doen om Duitsch-
land te redden, deed hij. Thans verdwijnt
hij van het tooneel.
Met het oog op den volkswil, die een
sterkere wending van de verantwoordelijke
rijkspolitiek naar rechts wenscht, hield
de rijkspresident een nieuwe noodveror
dening op de basis van een kabinet van
dr Brüning niet mogelijk.
Het is nog volkomen onzeker, wie de
nieuwe kanselier zal zijn. Er wordt reeds
een heele rij namen genoemd.
Naar het schijnt, hebben Freiherr von
Gayl, Brandes en graaf Westarp de
meeste kansen.
Mag men de informaties van de „Voss.
Ztg gelooven, -dan heeft de rijkspresident
Zondag in zijn korte onderhoud met Dr
Erüning drie eisel.en gesteld: lo. de regee-
ïing moet het ontwerp-noodverordening
intrekken; 2o. -ie kanselier brengt 'geen
personeelveranderingen in zijn kabinet; 3o.
het roer wordt naar rechts omgeworpen.
Is dit juist, dan hebben 'de stille raad
gevers van den heer Von Hindenburg in
Neudeck inderdaad geen half werk ge
daan en dan is te begrijpen, dat Dr
Brüning opstapte.
Men kan er zich slechts over verwon
deren, dat 'de rijkspresident de enorme
verantwoording op zich heeft genomen
zulk een conflict uit te lokken, -kort vóór
de conferentie van Lausanne.
Binnenland.
De herziening der L.O.-wet.
Een luchtdienst TwenteAmsterdam.
Dr H. Colijn over de economische crisis.
Buitenland.
De kabinetscrisis in Duitschland.
Nat. soo. partij 24 (19); Centrum 7 (9).
Totaal 46.
De nat. soc. partij heeft thans dus de
absolute meerderheid in den Oldenburg-
schen landdag veroverd.
Korte berichten.
Het leven van den multimillionair
Edward F. Swift te Chicago, den zoon
van den stichter der wereldberoemde
slachterijen en vleeschwarenfabrieken,
heeft een droevig einde gevonden. De 64-
jarige wierp zich uit een venster van zijn
op de zesde verdieping gelegen woning en
was op slag dood.
Het Amerikaansche nijverheidsver-
bond heeft over de malaise in het bedrijfs
leven in de Unie een statistiek gepubli
ceerd waaraan de volgende cijfers kun
nen worden ontleend. In den loop der
laatste twee jaar zijn de salarissen van
de hoogst geplaatste beambten in de in
dustrie met 20 pet. verlaagd. Voor de ove
rige employe's bedraagt dit gemiddeld 16
pet. De bedrijfsresultaten zijn met meer
dan 26 pet. achteruit gegaan.
Volgens mededeeling van het Brazi-
liaansche ministerie van binnenlandscha
zaken zijn een achttal oud-ministers, als
mede een aantal officieren gearresteerd,
onder beschuldiging van deelneming aan
een complot tegen de regeering. Zij zijn
op den kruiser Don Pedro gevangen ge
zet. Nog andere arrestaties zullen volgen.
Ingezonden Mededeeling.
DE KABINETSCRISIS IN
DUITSCHLAND.
Niet geheel onverwacht komt het be
richt, dat rijkskanselier Brüning het ont
slag van zijn ministerie heeft moeten aan
bieden, maar toch als een sensatie van
den eersten rang.
Door de nieuwe noodverordening, wel
ke dezer dagen moest uitgevaardigd wor
den, was een conflict tusschen rijkspresi
dent von Hindenburg en het rijkskabinet
ontstaan, dat steeds feller vormen aan
nam.
Toen gemeld werd, dat de onderhande
lingen tusschen de twee mannen niet tot
een dadelijk resultaat geleid hadden, lag
de conclusie voor de hand.
Toen de Ministerraad dan ook gister
morgen bijeenkwam, was het voor de
hand liggende besluit om in zijn geheel
af te treden, indien rijkspresident von
Hindenburg op het standpunt bleef staan
al heel spoedig genomen.
Door het steeds opdringen der natio-
naal-socialisten, werd de roep om een
meer rechtschen koers, ten minste in
Duitschland's binnenlandsche politiek,
steeds sterker
Brüning zelf heeft er trouwens meer
malen op gezinspeeld, dat vroeg of laat
de consequentie uit den volkswil zou
moeten getrokken worden. Men hoopte
slechts, dat een dergelijke gebeurtenis tot
na de conferentie van Lausanne zou kun
nen worden uitgesteld.
Dat Duitschland door deze gebeurtenis
in een nog meer beangstigender toestand
is gekomen, valt wel niet te loochenen.
Ruim twee jaar, sinds 30 Maart 1930,
heeft de nu afgetreden rijkskanselier Brü
ning zijn verantwoordelijk ambt als leider
van Duitschlands politiek gedragen.
Van den eersten dag af heeft hij met
geweldige financieele en economische
moeilijkheden te kampen gehad.
Het grootste deel van zijn bewindspe
riode heeft Brüning met noodverordenin
gen moeten regeeren.
Het jaar 1931 is voor Duitschland een
jaar van ineenstortingen geweest. Wat
Men kon den grijzen veldmaarschalk
zeker nergens beter bewerken dan op zijn
eigen landgoed Neudeck, te midden van
de jonkers, die in zijn onmiddellijke om
geving wonen.
Maar men is toch verbaasd dn de Ber-
lijnsche pers te lezen, dat de rijkskanselier
de laatste weken herhaaldelijk heeft ge
tracht den heer Von Hindenburg te be
wegen hem in Neudeck te ontvangen, zon
der dat de rijkspresident daarop is inge
gaan. Dat teekent den 'graad der verwijde
ring, die tusschen beide vroeger zoo innig
samenwerkende mannen dan toch blijk
baar was ontstaan.
Von Hindenburg is inmiddels de bespre
kingen over den toestand, in het leven ge
roepen door het aftreden vam het kabinet
Brüning, begonnen.
Hij ontving eerst den voorzitter van den
rijksdag Loebe, daarop de sociaal-demo
cratische leiders Wels en Dr 'Breitsc'heid
en vervolgens Adolf Hitler.
Men verwacht dat de rijkspresident den
nieuwen rijkskanselier reeds Woensdag zal
benoemen, zoodat, indien zich geen al te
groote moeilijkheden voordoen, het nieuwe
kabinet op (het einde van de week gevormd
zal zijn.
Het 'heet in de bedoeling van Von Hin
denburg te liggen weer een kabinet der
middenpartijen te doen vormen, zoodat
graaf Westarp, die tot de volksconserva-
tieven behoort, wel 'het meest in aanmer
king komt.
De rijkspresident zou volgens andere be
richten niet voornemens zijn, één der par
tijleiders met de kabinetsformatie te be
lasten, doch zou de opdracht willen geven
aan een persoonlijkheid, die 'het volle ver
trouwen waardig is en die 'geen kabinet
zal vormen, dat aan 'bepaalde politieke
partijen verbonden is.
Verkiezingen In Oldenburg.
Zondag hebben in Oldenburg de ver
kiezingen voor den landdag plaats gehad.
De samenstelling van den nieuwen land
dag zal er op grond van de officieele
berekening als volgt uitzien: (Tusschen
haakjes de vorige aantallen zetels) D.N.
V.P. 2 (2); S.P.D. 9 (11); S.A.P. 0 (0);
Communisten 2 (3); Nationale vereeni-
ging 0. Staatspartij 1 (1); Landvolk 1 (1);
De radicale vakorganisaties te Se-
villa hebben de algemeene staking afge
kondigd.
Het congres der Belgische mijnwer
kers heeft besloten de voorstellen tot ver
laging van de loonen der mijnwerkers
met 5 pet. te aanvaarden.
Gisternacht zijn te Belgrado twee
bommen ontploft. Eén voor het nieuwe
gebouw van de skoeptsjina, en één in de
nabijheid van het station. Een derde bom
werd gevonden in de nabijheid van het
redactiegebouw van de „Politica", doch
kon onschadelijk gemaakt worden, vóór
zij tot ontploffing kwam. Ongeveer tezelf-
der tijd werd op straat een man gearres
teerd, die in een doos een vierde bom bij
zich droeg.
Wat de gezondheidstoestand van Mac
Donald betreft, zoo meldt Reuter, dat de
premier bijna geheel is hersteld en dat
het zeer wel mogelijk is, dat hij eerder
dan verwacht werd naar Londen zal terug
keeren.
Burgemeesters.
Bij Kon. besluit van 25 Mei is aan E. J.
Bergsma, op zijn verzoek, met ingang van
15 Juli, eervol ontslag verleend als burge
meester der gemeente Enschede, met
dankbetuiging voor de vele en gewichtige
diensten, door hem als burgemeester be
wezen.
B. Schuurman, f
Zondag is te Meppel in den ouderdom
van ruim 75 jaren overleden de heer B.
Schuurman, oudste lid in jaren van het
college van Ged. Staten van Drenthe. De
heer Schuurman was langen tijd lid van
den raad en wethouder van Meppel en
werd daarna voor de A.R. Partij als lid
van de Prov. Staten gekozen, die hem in
1919 tot Gedeputeerde benoemden.
De nood In den landbouw.
Door den Christelijken Boeren- en
Tuindersbond werd het volgende telegram
aan den minister van Economische Zaken
gezonden: