Gemengd Nieuws.
Berlijnsche Brieven
Openbare
mopmpn en lferpac
mm
pen
zwartgeverfde paal op hot donkere ge-
asp hal teerde wegdek weinig opvalt en een
85 M. verder nog een bocht in den weg
voorkomt. Kort geleden werd de paal
nog aangereden.
De B. B. N., Bond van Bedrijfsauto-
houders in Nederland, wendde zich naar
aanleiding daarvan tot den Rijkswater
staat te Goes, om aan te dringen op mede
werking, teneinde deze stutpaal verplaatst
te krijgen. Eventueel zou in afwachting
dezer verbetering de paal wit geverfd
kunnen worden, waardoor deze des avonds
allicht beter in het oog valt.
Middelburg. De zangvereeniging „Tot
Oefening en Uitspanning" alhier zal op
10 Mei a.s. uitvoeren Handel's Oratorium
„Josua". Als solisten treden daarbij op
To van der Sluijs, Amsterdam, sopraan;
Dzjobs Issing, Amsterdam, alt; Marcus
Plooyer, Laren, tenor en Hendrik Koning,
Amsterdam, baa.
Vereeniging Het Middel-
burgsch Muziekkorps. Gisteren
avond hield bovengenoemde vereeniging
haar algemeene vergadering onder voor
zitterschap van dhr mr J. Adriaanse.
De secretaris-penningmeester, dhr P.
Luteijn, bracht verslag over 1931 uit,
waaraan wij het volgende ontleenen
Het jaar 1931 is voor de Vereeniging
een tijdperk geweest van groote rust;
geen enkele gebeurtenis van bijzondere
beteekenis heeft zich voorgedaan.
Hoewel niet verwacht kan worden, dat
ieder jubileum der werkende leden in het
jaarverslag opgenomen wordt, meent de
secretaris, dat hierop een uitzondering
dient gemaakt te worden voor het 40-
jarig jubileum als lid van het korps van
den onder-kapelmeester, den heer A. Ca-
latz. Wat de bezetting en de prestaties
van het korps in het afgeloopen jaar be
treft, vermeldt de secretaris, dat het aan
tal concerten 24 bedroeg, n.l. 12 Molen
waterconcerten, 6 Abdijconcerten, 2 con
certen voor het R.I.A. bureau, 1 contri
buantenconcert, 1 concert voor Floralia,
1 voor Medioburgum en 1 voor rekening
van de gezamenlijke caféhouders op de
Markt. Verder den traditioneelen fakkel
optocht van „Uit het VolkVoor het
Volk" op 31 Augustus en twee wandel
concerten voor het Comité van Wandel
concerten.
Voor het instudeeren en repeteeren
werden 58 repetities gehouden, n.l. 45
gewone en 13 extra. Het aantal werkende
leden bedroeg op 31 December j.l. 37.
Op de verschillende cursussen waren
10 leerlingen in opleiding. Verschillende
dezer leerlingen zijn echter reeds als wer
kend lid aangesteld, en vervullen dus hun
functie in het korps.
Tot slot behandelt de heer Luteijn den
financiëelen toestand. Uit de rekening
blijkt, dat is ontvangen f 7827.46, en uit
gegeven f 7621.21, zoodat het jaar 1931
sluit met een batig saldo van f 206.25,
waarmee het vermoeden, dat de secre
taris in zijn vorig verslag uitsprak, tot
waarheid is geworden.
Spr. komt op tegen de gewoonte va.n
velen om bij het aanbieden der quitantie
het lidmaatschap op te zeggen, en daar
onder ook personen, van wie men, op
grond van hun ontwikkeling (academi
sche studie bijv.) mag veronderstellen,
dat zij weten, hiermee in strijd te hande
len met de heerschende gebruiken.
De opbrengst der Abdijconcerten is vrij
wel op hetzelfde peil gebleven. Dat deze
uitvoeringen nog een batig saldo hebben
opgeleverd, al is het heusch geen bedrag
van 3 cijfers, dankt het bestuur grooten-
deels aan de bijzondere welwillendheid
van den heer I. P. J. de Groot, van wien
men gratis banken in gebruik heeft ge
kregen. Zonder zijn tusschenkomst zou
het saldo der Abdijconcerten vrijwel ni
hil zijn.
Zoodra de opbrengst niet groot genoeg
meer is om de onkosten te dekken (en
ieder concert kost ongeveer f 75), zoodra
er dus uit andere middelen bijgepast zou
moeten worden, is het natuurlijk hiermee
afgeloopen. Een dergelijke luxe kan het
bestuur zich niet permitteeren.
De secretaris wil zijn verslag eindigen
met een woord van dank aan den direc
teur en de werkende leden, voor alles, wat
zij in het afgeloopen jaar presteerden,
speciaal aan een hunner voor zijn welwil
lende medewerking en zijn schenking op
muzikaal gebied.
Verslag en rekening werden goedge
keurd. De voorzitter bracht den heer Lu
teijn dank voor zijn arbeid als secretaris-
penningmeester.
De vergadering herkoos tot bestuurslid
den heer L. Leijdesdorff.
Dinsdag vierde de afdeeling
Middelburg van den Ned. Chr. Vrou
wenbond haar 10-jarig bestaan in de ge
zellig versierde zaal van „St. Joris". Na
een kort openingswoord van de presi
dente en de gebruikelijke verslagen van
de secretaresse en penningmeesteresse
hield mevr. Brouwer, als voorzitster van
de feestcommissie, een toepasselijke
feestrede. Aan het einde van haar toe
spraak bood spreekster namens alle leden
twee fraaie boekwerken aan; één aan de
presidente en het andere aan de penning
meesteresse, die beiden gedurende tien
jaren hun werkzaamheden met groclte
toewijding hadden betracht. Mevr. Rauws
die als afgevaardigde van het Hoofd
bestuur was overgekomen, sprak de af
deeling zeer hartelijk toe.
Ook de leden van de afdeeling Goes
en Vlissingen spraken woorden van ge-
lukwensch. De feestcommissie had voor
een uitgebreid program gezorgd, zoodat
de avond zeer zeker geslaagd mag hee-
ten en alle medewerkenden aan voor
dracht, tableau en muziek den dank van
de leden ten zeerste hebben verdiend.
Woensdagmiddag vergaderde alhier
de Zeenwscbe afd. van de Ned. Chr. Ra-
dio-vereeniging. De voorzitter, dhr J. W.
van 't Hoff, herinnerde aan den uitne
mend geslaagden Zeeuwschen Radiodag
en sprak zijn blijdschap over de goede op
komst uit. De aftredende leden voor het
Hoofdbestuur werden opnieuw gecandi-
deerd. Als leden der Prov. Commissie wer
den gekozen dhrn W. E. Goumou, J. A.
Dominicus en J. Allewijn. Als leden van
den vereenigingsraad werden aangewezen
dhrn Kamermans, A. de Poorte en A.
van Westrenen. Besloten werd D. V. het
volgend jaar op een Zaterdagmiddag te
vergaderen. Namens het hoofdbestuur
werden door dhr van 't Hoff verschillende
vragen beantwoord.
Ds D. Scheele sprak een opwekkend
slotwoord. Hij wees op den groei der ver
eeniging in Zeeland en spoorde aan op
den ingeslagen weg voort te gaan, waar
na hij in dankgebed voorging.
Domburg. Dinsdagavond had in het lo
kaal „Rehoböth" de laatste lezing plaats
van het tiende seizoen van de „Winterclub
Domburg". De vereeniging vierde dus haar
tweede lustrum. Dit feit werd door den
voorzitter, den heer L. J. van Voorthuy-
sen, herdacht in eene uitvoerige rede,
waarin hij het ontstaan en de ontwikke
ling van de vereeniging naging en de 60
lezingen, die tot nu toe werden gehouden,
nog eens de revue deed passeeren. Deze
bewogen zich op velerlei gebied van we
tenschap en kunst: onderwerpen werden
behandeld op het terrein van litteratuur,
volkenkunde, filosofie, plant- en dierkun
de, muziek, toerisme, geneeskunde, numis
matiek, enz. Na afloop was steeds gelegen
heid om vragen te stellen naar aanleiding
van het gehoorde, waarvan een druk ge
bruik werd gemaakt. Het bestuur werd
gedurende al die jaren steeds gecontinu
eerd. Spreker bracht een woord van dank
aan de stichtster der club, mej. R. Wichers
Wierdsma, aan den vice-voorzitter, Dr B.
Vaandrager, aan de volijverige secreta-
resse-penningmeesteresse mej. Dr H. G.
M. Ghijsen, en aan nog verscheidene an
dere personen, die zich voor de club ver
dienstelijk maken. Daarop werd aan het
bestuur door de leden een fraai bloem
stuk aangeboden. Ten slotte leidde hij de
spreekster in van dezen avond: Mevrouw
Emily Heloïse Cruys-Henn, een Iersche
van geboorte, die in onberispelijk Neder-
landsch sprak over hare „ervaringen van
het leven op een farm in Australië." Deze
rede lokte een welverdiend applaus uit.
Na de lezing had een souper plaats in res
taurant Roosendaal, waar de sluizen der
welsprekendheid opnieuw werden openge
zet en zelfs op dichtmaat de lotgevallen
der vereeniging werden herdacht. Het is
zeker dat Domburg in de „Winterclub"
een bron bezit van intellectueel genot, dat
zeer op prijs wordt gesteld.
Krabbendijke. Dinsdagmiddag had de
eindles plaats van de naaicursus. Nadat
de cursisten afscheid genomen hadden
van de leerares, brachten zij een bezoek
aan het model-bedrijf „Pard Deli" van
den heer Curiël Jiscoot alhier.
Nadat zij het bedrijf bezichtigd had
den, dankte een der dames dhr Curiël
voor alles wat zij gezien hadden.
Baarland. De 25 Oct. 1930 onder voor
zitterschap van Ds van der Loos opge
richte Ghr. zangvereen. „Soli Deo Gloria"
die kort na de oprichting 27 werkende
leden telde, is 11 April 1.1. ontbonden. De
vereen, telde nog slechts 13 werkende
leden.
Zierikzee. Alhier zal in de tweede helft
van October een winkelweek worden ge
houden.
De Vereeniging voor Vreemdelingen
verkeer besloot aan den Raad te verzoe
ken de winkels des zomers tot 9 uur open
te doen zijn.
Kerkwerve. Alhier trad op de propa
gandist van den socialistischen landarbei-
dersbond. Niemand gaf zich echter als
lid op. Hier ter plaatse bestaat reeds een
afdeeling van den Chr. Landarbeiders-
bond.
Zaamslag. Maandagnamiddag vergader
de de Raad der gemeente. Afwezig wegens
ziekte dhr D. Dees. Aan de motie van den
Raad der gemeente Boschkapelle wordt
adhaesie betuigd. In verband met deze
motie wordt gesproken over den weg St.
Anna't Veer. Dhr Koopman merkt op,
dat, waar het land niet veel waarde heeft,
men voor het onteigenen nog altijd te veel
wil betaald hebben.
Van de Centrale Commissie voor de
Werkloozenzorg is een schrijven inge
komen, waarin zij meedeelt zeer tot haar
leedwezen kennis genomen te hebben van
het besluit van den Raad, waarbij de ver
beterde steunregeling, ingediend 2 Nov.
1931, in de vergadering van 23 Febr. 1932
is verworpen. Zij meent, dat nu onver
wijld moet worden begonnen om de werk-
objecten, genoemd in de laatste raadsver
gadering in begin van uitvoering te ne
men. Het is in het belang der arbeiders,
dat deze werken zonder inmenging van de
regeering worden uitgevoerd. Zij verzoekt
aan de arbeiders, die daar te werk zullen
worden gesteld, een uurloon te garandee
ren van minstens 30 cent. Ingesloten was
ook een motie, welke op voorstel van de
gezamenlijke arbeidersorganisaties in eene
door deze commissie belegde openbare ver
gadering met algem. stemmen was aange
nomen. Ze spreekt haar scherpe afkeuring
uit over de beslissing, genomen in ge
noemde raadsvergadering en dringt zeer
sterk aan op uitvoering van de geopperde
denkbeelden omtrent werkverruiming.
Dhrn S. Buyze, H. Hamelink en C.
Maas hebben in aansluiting daaraan een
verzoek gericht, om volgens art. 46 Ge
meentewet een vergadering te beleggen om
te behandelen de werkverruiming van hot
zoogenaamde straatje. Langdurig wordt
hierover gediscussieerd.
De voorzitter wijst er op, dat het on-
noodig was om een vergadering aan te
vragen, daar men wist dat zoo spoedig
mogelijk een vergadering zou worden be
legd. B. en W. zijn direct aan het onder
zoeken gegaan na de laatste vergadering,
maar men is nu eenmaal niet direct klaar
met zulke dingen.
Dhr Hamelink voorziet dat er heel den
zomer werkloosheid zal zijn en dringt op
spoedig handelen aan. Dhr Buijze be
spreekt de werkverschaffing die vanaf 4
April aan den gang is, waar voor 20 ct.
per uur moet gewerkt worden en zou
gaarne zien, dat bij uitvoering van dit
werk 30 cent per uur werd betaald. Hij
geeft in overweging grond te koopen, naast
de te dempen put en die grond met krui
wagens in de put te laten brengen. Nog
enkele andere leden bespreken hoe vol
gens hun meening het werk dient te wor
den uitgevoerd. De voorzitter en wetih. van
Hoeve wijzen er op, dat men niet direct
klaar is, maar dat er eerst overeenstem
ming moet zijn met de eigenaars en ook 't
polderbestuur moet worden geboord. Weth.
van Hoeve merkt op, dat een zekere drang
wordt uitgeoefend op B. en W. Hij wil
weten wat de raad wil. Dhrn Wisse en
Buijze stellen voor B. en W. opdracht te
geven te trachten grond te koopen. Dhr
Koopman wil niet meewerken aan dien
drang op B. en W. Tenslotte wordt goed
gevonden, dat B. en W. zullen onderzoe
ken, welke de voordeeligste manier is en
er dan zoo spoedig mogelijk aan te begin
nen.
Vastgesteld wordt de verordening inzake
Winkelsluitingswet. Het zal verboden zijn
een winkel voor het publiek geopend te
hebben gedurende den Zondag en op
werkdagen tusschen 8 uur des namiddags
en 5 des voormiddags. Gedurende den zo
mertijd is het sluitingsuur 9 uur.
Besloten wordt een geldleening aan te
gaan van f 2000 tegen 5 pet. Vastgesteld
wordt een steunregeling inzake het boe
ken van vlas. B. en W. stellen voor ge
durende het tijdvak van 1 Jan.1 Juni
1932, aan werkgevers in deze gemeente
vergoeding uit de gemeentekas te verlee-
nen voor het booken van vlas tot ten hoog
ste 25 pet. met een maximum van f 3 per
week van het in dat tijdvak aan werkloo-
zen uit te betalen loon. De werkloozen
moeten als zoodanig bij het correspon
dentschap der arbeidsbemiddeling inge
schreven staan, kostwinner zijn en mins
tens een jaar in deze gemeente woonachtig
en geen ouderdomsrente genieten.
Dhr Buijze wil een minimumloon vast
stellen wat verdiend moet worden. Dhr
Koopman wil ook kostgangers daaronder
rekenen. Dhr Haak brengt dank aan B.
en W. voor hetgeen ze hiervoor gedaan
'hebben, maar wil geen loon vaststellen.
Dhr Hamelink zou gaarne zien, dat ook
de werkgevers, die hun vast personeel heb
ben laten booken daaronder betrokken wor
den. Opgemerkt wordt, dat er werkgevers
zijn, die hun personeel bedanken en dan
later over de arbeidsbeurs werkloozen kun
nen nemen zoodoende steun trekken.
Dhr A. Dees stelt voor om vanaf 12 April
steun te verleenen en niet met terugwer
kende kracht. Dit voorstel wordt niet ge
steund en komt dus niet in behandeling.
Het voorstel van B. en W. wordt aange
nomen.
Bij de rondvraag prijst dhr Maas B. en
W., dat ze de werkloozen aan het werk
gezet hebben, maar zou gaarne zien, dat
ze inplaats van 10 uren, maar 9 uren
werkten voor 25 cent per uur. Dhr Wisse
vraagt of men bij zulke werken wel 10
uren mag werken. Dit hoort volgens hem
onder de bouwvakken. Dhr Buijze noemt
enkele gemeenten op, waar 8 a 9 uren
wordt gewerkt met een uurloon van 25
k 30 cent. De voorzitter merkt op, dat
men niet 'boven de particuliere loonen
moet gaan en dat het geen bouwvakarbei
ders zijn, maar voor het meerendeel land
arbeiders. Tot dhr Buijze zegt hij: dat hij
het een niet moet zeggen en het andere
verzwijgen; daar zijn ook gemeenten bij
door dhr Buijze aangehaald, waar maar
2 dagen per week gewerkt wordt. Dhr
Koopman wil voorstellen fll of f 12 uit
te betalen per week, geen regendagen reke
nen. De voorzitter merkt op, dat er bij de
omvraag geen voorstellen kunnen gedaan
worden en geeft in overweging een voor
stel in te dienen tegen de volgende ver
gadering.
Op een vraag van dhr Buijze hoe ver
men gevorderd is met het orgaan voor
steunregeling, antwoordt de voorzitter, dat
men al veel werkgevers heeft aangeschre
ven, maar dat men tot op heden het ver-
eischte aantal nog niet heeft. Dhr Wisse
becritiseert de wijze van uitvoering bij het
rioleeren en vindt dat daar beter toezicht
bij moet zijn, wat door andere leden wordt
bevestigd.
Op verzoek van dhr Hamelink, die iets
zeggen wil over het crisis-comité en dhr
Koopman, die ook iets (heeft waar personen
bij zijn betrokken, gaat de vergadering
over in een zitting met gesloten deuren.
Twee timmerlieden ver
dronken. Gisterenmiddag zijn te Grave
twee timmerlieden, die in de haven
werkzaamheden verrichtten, verdronken.
De mannen, de 35-jarige J. K. te Grave
en de 17-jarige H. v. d. H. uit het nabije
Velp, moesten hun werk in een roeiboot
verrichten. Op een gegeven moment sloeg
dit bootje om en beiden ge raakten te wa
ter en verdwenen in de diepte. Van der
H. werd door toegeschoten helpers spoe
dig op het droge gebracht, waarna nog
geruimen tijd werd getracht de ieveas-
geesten op te wekken, he aas echter zon
der resultaat.
Tegen 7 uur werd ook het lijk van K.
gevonden.
Kinderen speelden met
vuur. Gisterenmorgen is te Woubrugge
vermoedelijk doordat kinderen met vuur
hebben gespeeld, brand ontstaan in den
hooiberg van den landbouwer A. Peeters.
De vlammen sloegen over naar schuur,
stalling en woonhuis, welke alle tot den
grond to'e zijn afgebrand.
De schade wordt door verzekering ge
dekt.
Doove man onder de tram.
Gistermorgen had te Mierlo-Hout een ern
stig tramongeluk plaats. Een ongeveer
65-jarige man wilde op het moment, dat
de tram passeerde, de rails oversteken,
met het noodlottig gevolg, dat hij door de
tram werd gegrepen.
Toen de tram tot stilstand was geko
men, bleek, dat de oude man ernstig ge
wond was. Men vreest voor zijn leven.
Vermoedelijk is het ongeluk veroorzaakt
door het feit, dat de man hardhoorig is
en daardoor de tram niet heeft bemerkt.
Auto het trottoir opgere
den. Drie kinderen gewond.
Gistermiddag is te Hillegom een auto door
een defect aan de stuurinrichting plotse
ling gezwenkt en het trottoir van de Wee-
resteinstraat opgereden. Daar speelden 3
kinderen van den heer L., die alle wer
den aangereden en vrij ernstig gewond.
Per ziekenauto zijn zij naar de Maria-
stichting te Haarlem overgebracht. Hun
toestand is niet levensgevaarlijk.
De politie heeft de auto, die zoo goed
als geheel vernield is, in beslag genomen.
De bestuurder had een kleine wond aan
zijn hals. Tegen hem is proces-verbaal op
gemaakt. Hij heeft n.l. met een vaart van
50 K.M. per uur gereden.
1 If
April.
15 N.- en St Joosland, Inspan, Blaupot
ten Cate.
16 Arnemuiden, Meubels, Blaupot ten
Cate.
19 Zoutelande, Huis, Inboedel, Loeff.
20 Goes, Inboedel, v. Dissel.
20 Biezelinge, woonhuis, Kram
20 Rilland, Huis, Pakhuis, van Dijke.
20 Hoedekenskerke, Inspan, de Wilde
en Heijboer.
21 Middelburg, 2 Huizen, v. d. Harst.
21 Oudelande, Inspan, Beth.
21 's Heer Hendrikskinderen, Meubels,
v. Dissel.
22 Middelburg, Inspan, Struve.
22 Kapelle, Meubels, Kram.
23 Koudekerks, Huis, Bouwland, Loeff.
25 Oostkapelle, Inspan, Blaupot ten
Gate.
26 Grijpskerke, Inspan, Terpstra.
26 Aagtekerke, Hofstede, Loeff.
27 Koudekerks, Inspan, Loeff.
29 Aagtekerke, Inspan, Loeff.
30 Colijnsplaat, Huis, Land en Inboedel,
Matthijs
Colijnsplaat, inspan, Heijboer.
Mei.
25 Colijnsplaat, hofstede, Matthijs.
DE KROONPRINS EN DE POLITIEK.
Toen ik dezer dagen het eerste deel
van Stresemann's mémoires opensloeg
(Gustav Stresemann, „Vermachtnis", Der
Nachlass in drei Banden, Herausgegeben
von Henry Bernhard unter Mitarbeit von
Wolfgang Goetz und Paul Wiegler, Ull-
stein-Verlag, Berlin) viel mijn blik op
den brief, welke 24 October 1923 door
Stresemann aan den voormaligen kroon
prins op Wieringen werd gezonden; „Het
doet mij genoegen, Uwe Keizerlijke Hoog
heid te kunnen berichten, dat de rijks-
regeering eensgezind besloten is, op het
Augustus 1.1. door U gedane verzoek om
Uw paspoort voor Uw terugkeer naar
Duitschland, in te gaan. Het rijkskabi
net gaat hierbij, onder verwijzing naar
de verklaringen van majoor von Müldner,
van de veronderstelling uit, dat U in
zake de termijn van Uw terugkeer in
relatie zult treden met den Minister voor
Buitenlandsche Zaken. Zij heeft er ver
der' geen bezwaar tegen, dat voor dezen
terugkeer de 15 December als laatste da
tum wordt aangegeven. Het kabinet heeft
er voorts notitie van genomen, dat gij
voornemens zijt, U in Oels te vestigen en
ook van Uw verzekering, dat gij U zult
onthouden van politieke werkzaamheid".
Deze vriendelijke tegemoetkoming van
den toenmaligen rijkskanselier Dr Strese
mann bracht den tijd in mijn herinne
ring, toen ik door den voormaligen Duit-
schen kroonprins op het verlaten eiland
Wieringen in een uiterst bescheiden in
gerichte pastorie werd ontvangen. Uit al
zijn woorden klonk het groote verlangen
raar Duitschland, speciaal naar het lief
lijke Oels in Silezië, waar zijn talrijk ge
zin het grootste deel van het jaar ver
toefde. Ik kon den eenzamen banneling
de jaloerschheid van 't gelaat lezen, toen
ik hem vertelde, dat ik naar Berlijn hoop
te terug te keeren. Toen ik enkele maan
den later ook in de Duitsche dagbladen
een en ander over dit bezoek op Wierin
gen vertelde, werd mij van allen kant
gevraagd, of 'twerkelijk zoo erg was. Ik
hield het toen voor mijn plicht, ook in
regeeringskringen het plan te ondersteu
nen, den voormaligen kroonprins de mo
gelijkheid te bieden, naar zijn vaderland
terug te keeren. Stresemann besprak de
aangelegenheid met Ebert en deze met
zijn overwegend sociaal-democratisch ka
binet. Het resultaat was bovenstaande
brief, waaruit duidelijk blijkt, dat de ex-
kroonprins onder ben? side cor ithes naar
Oels mocht terugkeeren.
Sedertcien zijn ruim zeven jaar verloo-
pen en is veel anders geworden.
Stresemann is overleden en de kroon
prins rijdt in zijn Mercedes-wagen door
gansch Duitschland rond. Formeel hield
hij zich voorloopig aan 't gegeven woord
maar niettemin zag men hem her
haaldelijk, alleen of in gezelschap van
zijn echtgenoote en zijn broers, op staal-
helmvergaderingen en militaire gedenk
feesten. In de pers bleven zulke feiten
natuurlijk niet onvermeld en zij gaven
vaak tot scherp commentaar aanleiding.
Groote opschudding veroorzaakte en
kele weken geleden de mededeeling dat
de voormalige kroonprins ten huize van
generaal Schleicher were samengebracht
met rijkskanselier Dr Brüning. Het doel
van deze ontmoeting werd streng geheim
gehouden en Brüning liet alle vragen dien
aangaande onbeantwoord. Mocht het in
zijn voornemen gelegen hebben, den
kroonprins te herinneren aan de belofte
welke deze aan Brüning's voorganger
Stresemann indertijd heeft gegeven, dan
zal de kanselier thans gemerkt hebben,
dat hij in dezen aan zijn doel is voorbij
gestreefd.
Aan een vertegenwoordiger van Hugen-
berg's nieuwsbureau heeft de ex-kroon
prins een officiéél getinte verklaring af
gegeven, welke als volgt luidt: „Stemont-
houding bij de presidentsherkiezing is on-
vereenigbaar met de gedachte aan het
Harzburger front. Daar ik een aaneenge
sloten nationaal front voor absoluut
noodzakelijk houd, zal ik bij de herkie
zing mijn stem op Hitier uitbrengen".
Slot Oels, den 1 April 1932. Geteekend:
Wilhelm, kroonprins.
Daar dit schrijven totdusver nog niet
als een misplaatste Aprilgrap door den
kroonprins van de hand gewezen is, moe
ten wij aannemen, dat deze het inder
daad heeft geschreven. Wanneer dit zoo
is en zulks wordt algemeen aange
nomen dan staat men verbaasd over
's kroonprinsen opvatting inzake een eere
woord en begrijpt men niet, waar hij den
moed vandaan haalt Ebert's opvolger,
den generaal-veldmaarschalk Von Hin
denburg, aan wiens goedheid hij zijn ver
blijf in Duitschland mede te danken
heeft in zulk een onverbloemden vorm
te beleedigen. Weet de voormalige kroon
prins niet, dat het Harzburger front een
utopie bleek te zijn? Is hem niet bekend,
dat Hitler van Hugenberg en zijn staal-
helm-mannen onverbiddelijke gehoor
zaamheid verlangde? Kwam den kroon
prins het schrijven van de staalhelmlei-
ders niet onder oogen, waarin deze den
rijkspresident, hun eere-voorzitter, om ex
cuus vragen voor het hoogst merkwaar
dige feit, dat zij allen, die hun stem bij
de eerste verkiezing niet op Düsterberg,
maar op Hindenburg uitbrachten, wilden
schrappen als lid van de staalhelm-or-
ganisatie?
Men heeft mij verzekerd, dat de kroon
prins, die financieel van zijn vader af
hankelijk is, op commando van Huis
Doorn aldus gehandeld heeft. Het is in
derdaad hoogst merkwaardig, dat juist
in monarchistische kringen de sympathie
voor de nationaal-socialisten geweldig
groot is. Men schijnt van regeeringsraad
Adolf Hitler veel goeds te verwachten.
Des kroonprinsen broer August Wilhelm
is al eerder tot de nazi's overgegaan.
Diens voorbeeld werd door vele vroegere
prinsen, hertogen, graven en jonkheeren
gevolgd. Het zou de moeite loonen, eens
na te gaan, hoeveel hooge officieren uit
het keizerlijk leger ingeschreven leden
van de Hitler-partij zijn!
Hitler zelf schijnt 's kroonprinsen of-
ficiëele verklaring erg sympathiek te vin
den. Dienaangaande gepolst door een cor
respondent van de „Daily Express", gaf
hij ten antwoord; „Ik waardeer de hou
ding van den kroonprins, zij kwam ge*
heel spontaan. Hij heeft hiermee onom.'
wonden zijn oordeel over de voornaam
ste afdeeling der rechts staande partijen
te kennen gegeven. Bepaalde voorwaar
den zijn hiermede niet verbonden. Onder
handelingen hebben niet plaats gevon
den. Ik zou ook niet bereid zijn geweest,
bepaalde toezeggingen te doen."
„In Duitschland staan op het oogen-
blik belangrijker vragen op het spel dan
monarchie of republiek!"
Met belangstelling las ik over deze ne
telige kwestie een artikel op de voorpa
gina van de „Tachliche Rundschau", het
orgaan, dat in nauw contact staat met
den Christelijk Socialen Volksdienst.
Onder het opschrift „Die Selbstvernich-
tung des Monarchismus" wordt een drie
star gebracht, waaraan het volgende ont
leend moge zijn
„De monarchistische beweging in
Duitschland moet, wanneer zij zich over
het interregnum wil heenwerken, een tra
ditie in het leven roepen. Deze traditie
kan echter volgens ons niet gehandhaafd
blijven onder den partijman Hitler, die
oorspronkelijk zijn beweging als repu-
blikeinsch aankondigde en ook thans nog
niet als monarchist naar voren getreden
is. Hindenburg echter is monarchist, en
zou door de monarchisten als stadhouder
beschouwd kunnen worden. Aan hem is
het ook toe te schrijven wanneer men
in dezen monarchistischen gedachtengang
wil voortgaan dat de republiek van
Weimar wezenlijk werd opgeheven."
Is het niet zielig, dat de Duitsche mo
narchisten, de kroonprins vooraan, hum
toevlucht gaan zoeken bij Hitler, die den
nadruk legt op zijn socialistische begin
selen, en dat zij h e m den rug toedraaien
die op hoogen leeftijd zich nog beschik
baar stelt voor een staat, die in zijn te-
genwoordigen vorm niet overeenstemt
met zijn persoonlijke sympathieën?
Berlijn, April 1932,
