No. 139
Maandag 14 Maart 1932
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
52,50
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
DE PRESIDENTSVERKIEZING IN
DUITSCHLAND.
De strijd onbeslist. Een tweede
stemming noodzakelijk.
/Zij
zelfwerkend 17V« cent
waschmiddel "X per pak.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland,
Dlreoteur-Hooldredacteur;
R. ZUIDEMA.
Buroau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. <4455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
DeZeeuto
VERSCHIJNT ELEEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, lranco per post, 2 3.—
Losse nummere 20.05
Prijs der Advertentien;
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 ct
BIJ abonnement belangrijke korting.
Het dure Lager Onderwijs.
Men kent de beschuldiging, dat de bij
zondere scholen het onderwijs in
ons land onnoodig duur maken.
Of men er al op wijst, dat niet het bij
zonder, maar het openbaar onderwijs het
peil van de uitgaven aangeeft, en dat het
aantal kleine schooltjes bij het openbaar
onderwijs veel grooter is dan bij het bij
zonder onderwijs, het helpt alles niet; on
verstoord gaat men voort met het bijzon
der onderwijs ten deze in staat van be
schuldiging te stellen.
Des te meer trekt het de aandacht, dAt
nu een onverdacht voorstander van het
openbaar onderwijs het onhoudbare van
deze beschuldiging in het licht stelt.
In „Het Schoolblad", het orgaan van
het N. O. G., schrijft de heer A. Feberwee,
dat, wie objectief de oorzaak wil op
sparen der ontstellende kostenstijging zon
der onderwijsverbetering, allereerst er aan
moet denken, dat:
a. De overgroote meerderheid der la
gere school-leerlingen en dus der lagere
school-uitgaven moeten gezocht worden
in de steden.
b. Niet het bijzonder onderwijs, maar
het openbaar onderwijs bijna geheel de
kostennormen vast stelt, volgens de
wettelijke voorschriften, binnen welke nor
men het bijzonder onderwijs moet blijven.
c. Alleen, waar geringe bevolkingsdicht
heid gepaard gaat met het meervouding
geloofsverschil, dit laatste kostenvermeer-
dering door scholensplitsing kan veroor
zaken in het algemeen. Dus niet in de
steden en niet in de streken als Brabant
en Limburg e. a. met een religieus gelijk
gezinde bevolking.
Logisch volgt uit het boven
staande, dat de hoofdoorzaak
der kostenstijging kort voor
e n n a 1920 moet gezochtworden
bij het openbaar onderwijs der
steden.
En de waarneming der feiten bevestigt,
aldus de heer Feberwee, deze conclusie
volkomen.
In de publicaties van „Volksonderwijs"
e. a. vindt men telkens, en niet zonder re
den, voorbeelden van scholenversnippe
ring op het platteland. Doch voor zoover
mij bekend, nimmer over de veelvou
dig ergerlijker en honderd
voudig duurder versnippering in de
steden, als Amsterdam. Wanneer echter
even een bezoek gebracht wordt b.v. aan
Tuindorp-Oostzaan, zal men daar in dat
eene bijeenbehoorende tuindorp, vlak bij
elkaar, ja muur aan muur gebouwd, onge
rekend een weer afzonderlijk school
tje voor de 7de en 8ste leerjaren, niet
minder dan acht afzonderlijke, nieuwe en
mooie schoolgebouwen aantreffen.
Wat een sectarische geldverspilling en
onderwijsbenadeeling toch!, zal de eerste
gedachte zijn. Zeker, de ergerlijke geldver
spilling en onderwijsbenadeeling is er in
zoodanigen graad, dat die der plattelands-
voorbeelden daarbij in het niet verzinkt.
Maar ze mist hier elke godsdienstige be
weegreden, de eenige voor ons volk aan
vaardbare, als basis voor „de luxe der ge
wetensvrijheid".
Immers, de twee scholen, welke volgens
de natuurlijke, paedagogische, didactische
als economische wetten naar de grootst
mogelijke eenheid en contact hier streef
den, zijn bijzondere scholen, een zeer groo-
te Christelijke en groote Katholieke school.
Doch de zes andere? Dat zijnopen
bare schooltjes met resp. 4, 5, 5, 5 en 7
klassen, totaal dus 32 klassen, welke in
elke andere stad buiten Nederland in één,
hoogstens in twee scholen zouden zijn sa
mengebracht. Doch nu, onder verdubbe
ling van alle uitgaven voor leermiddelen,
administratie etc., vermeerdering der uit
gaven voor gebouwen en personeel, in zes
dure gebouwen geplaatst, met niets dan
nadeelen voor het onderwijs, de kinderen
en de ouders".
Ontkend kan niet worden, dat ook bij
het bijzonder onderwijs onnoodige ver
snippering voorkomt met als gevolg een
niet gemotiveerde uitzetting van de uit
gaven.
Maar in het algemeen kan niet wor
den gezegd, dat de bijzondere scholen het
onderwijs duur maken.
Wel staat vast, dat de kosten van het
bijzonder onderwijs per leerling, als regel
beduidend lager zijn, dan bij het openbaar
onderwija.
Wie objectief de zaken beoordeelt,
zal het oordeel van den heer Feberwee
onderschrijven.
Ingezonden Mededeellng.
EEN PRACHT FIETSI
Fabrikante: Firma Gebr. Kaan, Mid
delburg.
Verkrijgbaar in iederen goeden rijwiel
handel.
De uitslag van de gisteren in Duitsch-
land gehouden presidentsverkiezingen
luidt:
Totaal aantal uitgebrachte stemmen:
37.660.394
Hindenburg 18.661.736
Hitier (Nat. socialist) 11.338.571
Thalmann (Communist) 4.982.079
Düsterberg (Stahlhelm) 2.557.876
Winter 111.470
Ongeldig 8645
Hindenburg blijft 168.452 stemmen be
neden de volstrekte meerderheid, zoodat
een tweede stemming op 10 April noodig
is geworden.
Ter vergelijking volgen onderstaande
cijfers (in millioenen):
1930: 1932:
Hindenburgpartijen 20.4 18.7
Hitier 6.4 11.3
Communisten 4.5 5.0
Duitsch-nationalen 2.4 2.5
De uitslag is, zooals in politieke krin
gen in groote lijnen werd verwacht. Zoo
goed als niemand verwachtte de ver
kiezing van Hindenburg bij eerste stem
ming. Daarentegen is de opvatting vrij
algemeen, dat de verkiezing van Hin
denburg bij tweede stemming ver
zekerd is.
De laatste moet in ieder geval worden
afgewacht.
De „Vorwarts" herinnert aan de pro
fetie van Goebbels, waarbij Hitier min
stens 15 millioen en wellicht ook 18 mil-
lioen stemmen zou krijgen en Hindenburg
hoogstens 11 millioen. Hitier zelf ver
klaarde, dat hij meer en Hindenburg
minder dan 11 millioen zou krijgen.
Hindenburg heeft meer stemmen ver
worven dan de grootste optimisten had
den verwacht. Zijn verkiezing bij tweede
stemming schijnt verzekerd. Zooals be
kend, behoeft Hindenburg bij die stem
ming om gekozen te worden niet de ab
solute meerderheid, maar slechts de rela
tieve meerderheid der stemmen te heb
ben.
Hoe het ook zij, de sterke groei van
de Hitler-partij is, ook voor wat de bui
tenlandsche politiek betreft, beangstigend.
Dat zelfs Von Hindenburg het niet bij
eerste stemming halen kon, zegt toch
wel wat.
In alle deelen van Duitschland is, on
danks een zeer levendige verkiezings
propaganda en tal van vergaderingen aan
den vooravond van den stemmingsdag,
de Zondag overal rustig verloopen.
Ook in Berlijn is het rustig gebleven,
afgezien van hier en daar kleine botsin
gen tusschen politieke tegenstanders.
Het percentage van de opkomst be
draagt 85.
De politie was overal direct bij de
hand, waar het dreigde spaak te loopen.
Van Zaterdagmiddag twee tot Zondag
middag vijf uur waren ongeveer 350 per
sonen gearresteerd.
Door de politie waren uitgebreide maat
regelen genomen om de orde te hand
haven.
Ook in de overige deelen van Duitsch
land is het rustig geweest. Evenals in
de hoofdstad werd er druk gestemd.
Op deze algemeene rust maken slechts
enkele plaatsen een uitzondering. Zoo
heeft te Moers voor het gebouw van een
katholieke krant een botsing plaats gehad
tusschen nationaal-socialisten en leden
van de rijksbanier. Er vielen talrijke scho
ten; de tegenstanders gingen elkaar met
alle mogelijke voorwerpen te lijf. Van het
krantengebouw bleef op de benedenver
dieping geen ruit heel. Door «teken en
slagen werden tien menschen gewond,
van wie twee ernstig. De politie greep
met een zeer sterke macht in.
Op den straatweg van Burg naar Wil
ster raakten nationaal-socialisten en le
den van de rijksbanier met elkaar slaags.
Door messteken en schoten werden drie
personen zeer ernstig gewond. Een ern
stige botsing tufeschen politieke tegen
standers heeft in Schwerin plaats gehad.
In Hueckeswagen is Zondagmorgen
tusschen nationaal-socialisten en commu
nisten gevochten. Twee communisten
werden op slag gedood, een derde com
munist werd zoo ernstig gewond, dat hij
enkele uren later den geest gaf.
Na afloop van een massa-demonstratie
van het IJzeren Front trachtten commu
nisten te Siegen op het marktplein te de-
monstreeren. Toen de menigte geen ge
hoor gaf aan een bevel van de politie om
het plein te ontruimen, doch integendeel
schoot en met steenen wierp, trokken de
agenten hun gummi-knuppels en beant
woordden het vuur.
Japan zal zijn troepen uit Sjanghai
terugtrekken.
Volgens bericht uit geloofwaardige
bron zal een gedeelte der Japansche troe
pen uit Sjanghai worden teruggetrokken
zonder de ronde-tafel-conferentie af te
wachten.
Reuter meldt uit Sjanghai dat het offi
cieels Chineesche persagentschap zegt,
dat Japansche vliegmachines Vrijdag bo
ven Hangtsjau hebben gevlogen en met
machinegeweren hebben geschoten, waar
door twee personen gewond werden.
Briand's uitvaart.
Bij de uitvaart van Briand heeft Tar-
dieu, de minister-president, in naam van
Frankrijk, in tegenwoordigheid van de
afgezanten der zeven en vijftig volkeren,
die te Genève zetelen, zijn groet gebracht
aan het stoffelijk overschot van Aristide
Briand.
Briand's leven schetsend, herinnerde
Tardieu er aan, hoe zijn carrière aanving
met het ontsteken van het vuur der ge
rechtigheid in het hart des volks, tegen
over het schouwspel der sociale ongelijk
heden.
De politieke rol van Briand en zijn rol
tijdens den oorlog werden vervolgens in
treffende woorden in herinnering ge
bracht.
Intiatiefnemer van een politiek van
sancties in 1921, weldra voorstander van
een verzoeningspolitiek, volgde hij gedu
rende 8 jaren door stroomingen en tegen-
stroomingen recht vooruit, zonder een
oogenblik zich af te wenden, zijn groot-
sche doel: den vrede, den duurzamen
vrede van Europa en de wereld.
De uitvaartplechtigheid voor het de
partement van buitenlandsche zaken, wel
ke meer dan een uur 'n onafzienbare
menschenmenigte in eerbiedige ontroe
ring hield, eindigde met het troepen-
defilé.
Het was drie uur geworden eer de stoet
den Quai d'Orsay kon verlaten.
Het voorbij trekken van den stoet werd
langs den geheelen weg met den groot
sten eerbied gadegeslagen.
Tegenover het sterfhuis werd even halt
gehouden, waarna de stoet zich naar het
Trocadero omboog.
Daar reed de lijkwagen uit den stoet,
omgeven door de familie en de regeering,
benevens de buitenlandsche vertegen
woordigers.
Alleen de familie, de leden van de re
geering en de buitenlandsche vertegen
woordigers, werden op het kerkhof toege
laten wegens de geringe ruimte.
De bijzetting in den grafkelder, waar
het stoffelijk overschot blijft tot het naar
Cocherel wordt overgebracht, had in allen
eenvoud plaats.
Brltsche vlootbeperklng.
In een gepubliceerden dienstorder van
de Britsche admiraliteit worden, in aan
sluiting op de besprekingen in het lager
huis, de bezuinigingsmaatregelen en de
daaruit voortvloeiende wijziging van de
Atlantische en de Middellandsche Zee-
vloot bekend gemaakt.
Bij de Middellandsche Zeevloot zal het
aantal slagschepen worden verminderd
van 6 tot 5 en de flotilles torpedojagers
van 4 op 3.
Zij zal slechts de beschikking krijgen
over één vliegtuigmoederschip.
Van de Atlantische vloot, die voortaan
de thuisvloot zal heeten, zullen 3 van de
10 slagschepen worden teruggetrokken en
een met 25 pet. van de huidige sterkte
verminderde bemanning in reserve wor
den gehouden.
Ingezonden Mededeellng.
Zou het wel goed zijn7
Het is maar een Hollandsch wasch-
middel en het is veel goedkooper dan
het geïmporteerde buitenlandsche. Zoo
denken honderden, bewust of onbe
wust enze koopen het duur
dere buitenlandsche.
Probeert U het toch. Probeert één
maal het uitstekende Hollandsche
Probeert het en oordeelt zelf.
Op de overige 7 slagschepen en op de 3
torpedobootflotilles zal de bemanning in
vredestijd worden teruggebracht tot 4/5
der huidige sterkte.
Voorts zal een vliegtuig moederschip
der thuisvloot in reserve worden gesteld.
De boycot in Britsch-lndië.
De organisatie van fabriekseigenaars
publiceert thans cijfers, waaruit blijkt,
dat de invoer van de Britsche stukgoede
ren in Britsch-lndië in 1931 in totaal 357
millioen yards minder heeft bedragen,
dus de helft van de hoeveelheid in 1930
en een kwart van den invoer in 1929, voor
de boycot aanving.
Het verlies aan afzet van Britannië is
grootendeels Japan ten goede gekomen.
Ondanks de zwaardere heffing van
rechten, is de Japansche invoer thans
ongeveer gelijk aan de Britsche.
De Belgische spoorwegen en de crisis.
In antwoord op een socialistische inter
pellatie, in het Belgische parlement is
door den minister van transportmiddelen,
dr Van Isacker, verklaard, dat het verlies
door de Belgische spoorwegen op het per
sonenvervoer geboekt, sedert 1928 meer
dan verdubbeld is. Van 240 millioen frank
steeg het tot 525 millioen.
Ten einde dit tekort zooveel mogelijk te
doen afnemen wordt thans naar een in
grijpende moderniseering van de spoor
wegexploitatie gestreefd. Dit jaar nog zal
een besluit worden genomen inzake de
electrificeering van de lijnen Antwerpen-
Brussel en Brussel-Aarlen. Verder wordt
een zeer ruim gebruik van automotorwa
gens op de locale lijnen, in de verschil
lende provinciën, in uitzicht gesteld.
Korte berichten.
De Duitsche reederijen hebben aan
alle betrokken ministeries van het rijk en
de landen een telegram gezonden, waarin
zij mededeelen, dat 50 pet. van de Duit
sche trawlervloot thans opgelegd is,
terwijl nog meer schepen zullen volgen.
Onmiddellijke invoering van de door hen
gevraagde maatregelen is noodzakelijk,
om volkomen ineenstorting van het zee-
visscherijbedrijf te voorkomen.
De studenten van alle faculteiten te
Athene zijn uit ontevredenheid over een
verordening van het Grieksche ministerie
van onderwijs in staking gegaan.
Twee Spaansche militaire vliegtui
gen zijn bij een oefentocht met elkaar in
botsing gekomen en in zee gevallen. De
inzittenden van beide vliegtuigen zijn ver
dronken.
Omtrent de aardbeving op Cephalo-
nië meldt men uit Athene, dat te Argostoli
een groot aantal huizen is ingestort. De
telegrafische en telefonische verbinding
tusschen Cephalonië en Patras is verbro
ken geweest, doch over Zante weer her
steld. De aangerichte schade is zeer groot.
In vele plaatsen zijn 75 pet. van de huizen
vernield of ernstig beschadigd. De bevol
king verliet de huizen en kampeert onder
den blooten hemel.
Mac Donald kwam Zaterdagavond
uit Newquay, in Corn wallis, waar hij voor
herstel vertoefde na de oogoperatie, die
hij onlangs heeft ondergaan, te Londen
terug.
Voor het Japansche consulaat te Chi
cago is een groote protestdemonstratie ge
houden. Tijdens botsingen tusschen betoo-
gers en de politie werden talrijke perso
nen gewond en twee politie-agenten ge
dood.
Ingezonden Mededeellng.
Om mooie witte tanden te krijgen en om
den leelijken tandaanslag te verwijderen,
gebruikt men met goed gevolg de bekende
goede Chlorodont-tandpasta. Eea proef
overtuigt. Per tube 35 cent.
Binnenland.
De NederlandBelgië onderhandelingen.
Het kortingswetje. Memorie van Ant
woord aan de Eerste Kamer.
Nog verdere salarisverlaging van het
Rijkspersoneel?
Overeenstemming inzake de mijnwerketra-
loonen bereikt.
Buitenland.
De presidentsverkiezing in Duitschland.
Trekt Japan zijn troepen te Shanghai
terug?
Briands uitvaart.
Zweedsch lucifersmagnaat pleegt zelf
moord. De gevolgen voor de financieei-
eceonomi3che wereld.
Verdere verlaging der Rijkssalarisscn?
Dezer dagen werd een en ander mede
gedeeld over geruchten inzake verdere sa
larisverlaging en andere bezuinigings
maatregelen, naar aanleiding van even-
tueele voorstellen der commissie-Weiter.
Het orgaan van de Centrale van Ver-
eenigingen van Personeel in 's Rijks
dienst meldt thans, dat de genoemde
commissie voorstelt: salarisbesparing van
10 a 12 pet., te bereiken door o.m. sala
risverlaging, op wachtgelds Lelling en ont
slag. De commissie zou alvast in overwe
ging geven in het vervolg geen tijdelijke
ambtenaren en arbeidscontracters dan bij
gebleken noodzakelijkheid meer vast aan
te stellen.
Radiotelefoondienst Nederland
Ned.-lndië.
Met ingang van 15 Maart a.s. worden
in het radiotelefoonverkeer met Ned.-
lndië do volgende wijzigingen gebracht:
Indien een gesprek niet op den ge-
wenschten dag kan worden gevoerd, kan
het op verzoek zoowei van den aanvrager
als van den opgeroepene kosteloos op een
anderen dag, binnen 14 dagen daarna,
worden overgezet.
De gewone gesprekken kunnen op den
spreekdag worden aangevraagd tot het
einde van den middagdienst toe; indien
de afwikkeling niet meer kan plaats vin
den, wordt het gesprek volgens de be
staande bepalingen kosteloos overgezet.
De voorbereidingskosten voor een ijlge-
sprek worden verlaagd tot f2.50.
Alle gesprekaanvragen worden voortaan
zoo spoedig mogelijk doorgegeven en het
extra-recht voor directe doorgifte van
meer dan 2 dagen tevoren ingediende
gespreksaanvragen vervalt.
Loononderhandelingen in het mijnbedrijf.
Zaterdag kwam de Contact-commissie
voor het mijnbedrijf opnieuw bijeen ter
bespreking van de voorstellen der mijn-
directies om de arbeidersloonen op 1
April a.s. met 10 pet. te verlagen.
Na breede besprekingen gaven de ver
tegenwoordigers der samenwerkende or
ganisaties te kennen, dat zij niet accoord
konden gaan met een verlaging van 10
pet. ineens, doch bereid waren op hun
heden te houden besturenconferenties het
voorstel te doen, een verlaging van 5 pet.
op 1 April en een tweede verlaging van
5 pet. op 1 Juni te aanvaarden.
Naar aanleiding van deze mededeeling
werd besloten Maandag 14 Maart alsnog
een laatste bijeenkomst te houden.
Het pondenverlies van de Ncderiandsche
Bank.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot dekking van het verlies
van de Nederlandsche Bank, geleden in
het boekjaar 1 April 193131 Maart
1932.
De regeering deelt in de memorie van
toelichting mede, dat het door de Bank
geleden pondenverlies, in verband met de
pondentransactie, welke met. Neder-
landsch-Indië is gesloten, zich zal bewe
gen tusschen f 28,5 millioen en f 30 mil
lioen. Dit verlies zal in de eerste plaats
gedekt worden uit het bedrijfsoverschot,
dat, afgezien van het pondenverlies, te
verwachten is. Voorts zullen de algemeene
en de bijzondere reserves tol bepaalde be
dragen woiden verminderd. Het daarna
nog resteerende verlies van ruim f 20 mil
lioen zal, volgens een stelsel van geleide
lijke afschrijving, worden gedekt. In ver
band met een en ander wordt een tijdelijke
nieuwe winetverdeeling voorgesteld.