No. 133
Maandag 7 Maart 1932
48e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Herziening Lager-Onderwijswet.
Gebroken Bakken
FE UI L L E TON
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
Directeur-Hoofdredacteur:
H. ZUIDEZWA,
Bureau: Lange Vorststrnnt 70, Goes,
Tol.: Redactie en Admlnlstratlo No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg-
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT SLKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Por 3 maanden, Irnnoo per poat, f3.-
Losse nummers fO.OS
Prijs der Advertentlën:
1—4 regels 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Een van de punten die bij de behande
ling van het wetsontwerp tot herziening
van de Lager Onderwijswet in 't bijzon
der de aandacht zullen trekken, betreft
het voorstel omtrent de herziening van de
leerlingenschaal voor de berekening van
het aantal onderwijzers dat voor rekening
van het Rijk komt.
De Staatscommissie heeft o.m. ook de
vraag onder de oogen gezien of het moge
lijk is de kosten van het lager onderwijs
te beperken.
En daarbij kwam zij tot de conclusie
dat het, teneinde splitsing van scholen
niet in de hand te werken en de uitgaven
te verminderen, aanbeveling verdient, het
aantal onderwijzers wier wedden het Rijk
vergoedt te berekenen naar een andere
dan de thans geldende leerlingenschaal.
Zij stelde daarom voor de gedifferentieer
de schaal te vervangen door een uniforme
schaal van 45 voor de gewone en van 26
voor de u.l.o.-scholen.
Het is aldus de Commissie in hare
toelichting niet te ontkennen, dat de
z.g. gedifferentieerde schaal de strekking
heeft de splitsing van scholen te bevorde
ren, althans daarvan niet terug te hou
den, terwijl een uniforme schaal die
strekking niet heeft.
Anderzijds is het onbetwistbaar, dat
onder een schaal met gelijke opklimming
kleine scholen meer moeilijkheden onder
vinden dan groote. Intusschen vloeien
deze moeilijkheden voor kleine scholen
uit den aard der zaak voort. Zij
mogen naar het oordeel der Commissie
niet leiden tot aanvaarding van een stel
sel, dat eene begunstiging voor de
kleine scholen inhoudt. Eene schaal met
gelijke opklimming verdient daarom de
voorkeur.
Teneinde nu eenmaal bestaande scho
len niet in moeilijkheden te brengen werd
een overgangsbepaling voorgesteld waar
door voor deze scholen gedurende 10 ja
ren de thans geldende regeling van kracht
blijft.
De Minister kan zich met deze ziens
wijze vereenigen en heeft dan ook de
voorgestelde bepaling in zijn ontwerp op
genomen.
Volgens berekeningen gebaseerd op den
toestand van 1 Januari 1928 zal de invoe
ring van deze schaal voor het gewoon lan
ger onderwijs een daling van het aantal
verplichte onderwijzers meebrengen van
1403 na drie jaren en nog 933 na tien ja
ren. Voor het uitgebreid lager onderwijs
wordt, gerekend naar den toestand op 1
Januari 1928 een daling van 216 ver
plichte onderwijzers becijferd.
Een nauwkeurige opgave van de finan-
cieele gevolgen valt niet te geven daar
noch de vermindering van het aantal on
derwijzers, noch het bedrag van het sa
laris dat de bespaarde onderwijzers zou
den hebben genoten noch het aan wacht
gelden toe te kennen bedrag met zeker
heid is vast te stellen.
Op grond van de gemaakte berekenin
gen meent de Minister op een besparing
van pl.m. f 6 millioen te mogen rekenen.
Zeker een niet onbelangrijk bedrag.
De minderheid van de Staatscommissie
was echter van oordeel, dat het financieel
door H. Zeeberg.
82)
„Je moet er geen onzan uitkramen",
zei de zij dan. „Dat is nu eenmaal zoo. Wij
hopen, dat je gauw beter zult zijn. Dolf
verlangt naar je".
„Heeft hij dat gezegd?"
„Maar dat spreekt immers vanzelf?"
„Dolf houdt niet van mij", zei Cor dan
opeens, zich zoo duidelijk mogelijk uit
drukkend.
„Ik geloof, dat je je vergist, Carrie,
meende Elsa, die in eenen weer voor dat
machtige probleem kwam te staan, waar
voor zij, en niemand, een oplossing wist.
„Het doet er ook niet toe. 'k Heb het
niet verdiend. Ik was heusch niet aardig
voor hem, 'k weet het wel. Ik begrijp niet
dat hij nog komt".
De felle zelfbeheersching, hoe pijnlijk
ook, deed Elsa toch goed. Het was toch
niet een slecht teeken, dat Cor zóó over
zichzelf dacht.
„Dat is toch zeker het meest duidelij-
voordeel voor 's Rijks schatkist hier niet
den doorslag mag geven. Zij heeft tegen
de uniforme schaal overwegend bezwaar,
omdat daardoor naar hun oordeel de
kleine scholen die er zijn of zullen ko
men, niet genoegzaam behartigd worden.
Ook de heer Tilanus, lid der Staats
commissie, verklaarde zich tegen de uni
forme schaal, waarom hij een tusschen-
voorstel deed, dat voor de kleine scholen
gunstiger is en waardoor het te bezuini
gen bedrag dan ook daalt tot ongeveer
f 1.6 millioen per jaar.
Het valt te voorzien dat over dit punt,
dat ook in onderwijskringen weinig in
stemming vond, nog heel wat gestreden
zal worden.
Het groote bezwaar tegen de voorge
stelde uniforme schaal schijnt ons, dat het
platteland hier alweer in een minder
gunstige positie wordt geplaatst dan de
steden.
Het moge waar zijn, wat Prof. Rutgers
opmerkte, dat het onderwijs in groote
scholen waar de leerlingen uit allerlei
kringen der bevolking voortkomen, spe
ciaal het onderwijs in de groote steden,
vergeleken bij het onderwijs aan kinde
ren uit meer homogene bevolkingsgroe
pen in kleine plaatsen, zijn eigenaardige
moeilijkheden met zich brengt, ontkent
kan niet worden, dat de scholen op het
platteland waar men uit den aard der
zaak kleinere scholen moet hebben, het op
deze wijze al weer niet gemakkelijker krij
gen.
Maar hier staat tegenover dat bezuini
ging dringend noodzakelijk is.
Ook op de onderwijs-uitgaven.
En bezuiniging zal als regel alleen mo
gelijk zijn door te doen wat men in ge
wone omstandigheden allicht liever zou
nalaten.
De Volkenbond over het Japansch-
Chineesch geschil.
Zaterdag werden de algemeene bei
schouwingen over het conflict tusschen
Japan en China in de Volkenbondsverga
dering voortgezet.
Alle sprekers verklaarden dat de vol
kenbond thans voor een beslissing staat,
die tevens de beslissing beteekent over zijn
eigen bestaansrecht.
De Noorsche minister Braadland con
stateerde, dat de volkenbondsraad tot he
den in zijn pogingen tot bemiddeling of
beslechting van ernstige geschillen fiasco
heeft geleden.
De vertegenwoordiger van Zweden
oefende scherpe critiek op de militaire
maatregelen van Japan.
Daarna sprak minister Beelaerts van
Blokland.
Ruim zes maanden, aldus onze minis
ter, heeft het geschil de ernstige aandacht
van den raad gehad. De meest-verontrus-
tende zijde van de quaestie is ongetwij
feld, dat de stem van den Raad die van
een roepende in de woestijn is gebleven.
Het kanongebulder is volgens minister
Beelaerts een schaamtelooze begeleiding
van de ontwapeningsconferentie.
Het geschil is thans bij de Assembleé
aanhangig gemaakt en deze moet zoo
spoedig mogelijk het staken van het
bloedvergieten bewerkstelligen.
ke bewijs, dat Dolf van je houdt, Cor, zei-
de zij hartelijk.
„Och, ik weet het niet. Het kan mij ook
niet veel schelen, 'k Heb het er niet naar
gemaakt. Ik dacht, dat het leven zoo pret
tig was. Maar 'tis alles ellende. Hè bah,
als je het goed beschouwt, walg je er
van".
„Dat is heel goed, dat je er van walgt,
Cor. Nu moet je nog een stap verder
gaan en
„En vroom worden zeker? Dank je
stichtelijk. Dus je wilt mijn vader wel op
bellen hé? Heer vriendelijk van je. Jullie
zijn aardig, dat moet ik bekennen. Ik
vond je altijd een mispunt. Met je ge
preek tegen Dolf. Maar het was beter ge
weest, als hij naar jou geluisterd had.
Dolf is niet kwaad, Elsa. Ik heb altijd
veel van hem gehouden. Eerlijk waar.
Maar ja, wat doe je als je jong bent?
Allemaal gekheid hoor. Het is net een
modderpoel. En je komt er niet weer uit.
Het doet er ook niet toe".
Elsa kon geen antwoord geven. Haar
gemoed was tot schreiens, tot snikkens
toe, vol. Daar lag een jonge moeder,
schier meisje nog. Zij had de beker der
wereld tot den bodem toe leeggedronken.
Zij had met volle teugen het zoogenaamde
Hierna voerden nog meerdere sprekers
het woord.
Ofschoon de gedelegeerden allen ernaar
streefden, Japan zoo min mogelijk te
krenken, doordat zij het vraagstuk uit een
algemeen principieel standpunt behan
delden, bleek uit alle redevoeringen toch
ondubbelzinnig, dat al deze sprekers het
optreden van Japan veroordeelen.
De beraadslagingen hebben aangetoond
hoe goed dr Yen gedaan heeft door het
initiatief te nemen tot het bijeenroepen
der volkenbondsvergadering.
De Ontwapeningsconferentie.
Het plan wordt overwogen, de Paasch-
vacantie voor de ontwapeningsconferentie
die aanvankelijk tot 4 April zou duren,
wat te verlengen, zoodat de plenaire ver
gadering dan eerst later zal worden bij
eengeroepen.
Vóór de Paaschvacantie wil men dan
nog enkele commissies met haar werk
zaamheden laten beginnen.
Samenzwering verijdeld.
Het blad „Ahora" meldt uit Huesca
(Spanje): Dank zij de snelle maatregelen
door de provinciale autoriteiten genomen
is er een samenzwering verijdeld, die een
syndico-anarchistisch karakter droeg en
Jacca (de plaats waar in December 1930
de revolutie te vroeg uitbrak) tot uit
gangspunt had.
Er was te Jacca een revolutionair co
mité gevormd, omvattende zeven burgers,
een luitenant der infanterie op non-actief
en 16 soldaten. Alle leden van het comité
werden gearresteerd en er werd dadelijk
een militaire rechtbank gevormd.
In de Kamer bevestigde de premier de
zaak van het complot, er bij voegend dat
de beweging geheel mislukt was.
Stopzetting van mijnen.
Uit Kattowitz wordt gemeld: Van offi-
cieele zijde wordt medegedeeld, dat er nog
in den loop van deze maand begonnen zal
worden met het stopzetten van ongeveer
tien mijnonderneminggen met tezamen
13.500 mijnwerkers.
Bovendien vinden besprekingen plaats
tot vermindering van het personeel van
eenige mijnen, die nog zullen blijven
doorwerken.
De geestelijkheid van Opper-Silezië
heeft besloten een verzoekschrift te zen
den naar de betrokken autoriteiten om te
bewerken, dat alles zou worden gedaan,
opdat niet meerdere arbeiders ontslagen
zouden worden en daardoor aan de ellen
de worden prijsgegeven.
Nieuwe belastingen in Denemarken.
De Deensche minister van financiën,
Bramsnaes, staat voor de onaangename
taak, dekking te zoeken voor een bedrag
van c.a. 50 millioen kronen.
In de eerste plaats toch zijn door de
daling van de Deensche kroon de betalin
gen van de rente der staatsleeningen sterk
gestegen. Men berekent, dat dit alleen een
extra uitgave van 14 a 15 millioen zal
eischen. Dan komt de crisissteun aan den
landbouw, die voor 2 kwartalen ongeveer
18 millioen wordt. En ten slotte meent
men 16 a 17 millioen noodig te 'hebben
voor extra crisissteun aan de werkloozen.
Daarbij komt, dat de invoerbeperking ern
stige gevolgen voor de staatskas met zich
brengt. Hoeveel de invoerrechten hierdoor
genot ingezwelgd. Er was misschien veel
meer gebeurd dan Elsa wist en niet eens
weten wilde. En haar eigen eindoordeel
was: 'tis net een modderpoel. O, daar
was een schreiende, smachtende ziel, die
verwierp het Evangelie van Gods genade.
En die jonge vrouw was de vrouw van
Dolf! „O, Heere", bad zij, „geef toch uit
komst. Geef toch licht, hoe er gehandeld
moet worden."
,,'t Wordt langzamerhand mijn tijd, Cor.
Heb je nog wat aan Dolf te zeggen?"
vroeg zij eenigen tijd later.
„Komt Dolf Zaterdag niet?"
„Wel natuurlijk. Vóór dien tijd heb je
nog een brief ook."
„Ja, ja, goed. Zeg hem, datoch
neen, zeg het maar niet."
„Welzeker zal ik het hem zeggen?"
,Wat?"
„Dat je blij zult zijn, als het weer Za
terdag is."
„Hoe weet je dat?"
„Dat zie ik aan je. Je behoeft dat
heusch niet te verbergen, hoor. Zou een
vrouw niet naar haar man verlangen?
Maar je kindje, Cor, je kindje".
„Ja, mijn kindje", zei Gor. En dan,
plotseling de magere, fijne hand uitstrek
kend: „Tot ziens, Elsa. Jullie zijn heel
minder zullen opbrengen, kan men nu nog
niet berekenen, maar men rekent ook hier
op een derving van ca. 20 millioen
aan inkomsten. Daarbij komt, dat er op
de begrooting al haast niet meer te bezui
nigen valt, nadat de minister de uitgaven
op de begrooting van het loopende jaar
reeds met 30 millioen verminderd heeft.
Algemeen vermoedt men, dat de inkom
stenbelasting in het hijzonder op de vaste
inkomens, verhoogd zal worden. Daarna
overweegt men een rentebelasting in te
voeren, d.w.z. dat men een belasting wil
leggen op de rente, welke de vermogens
afwerpen. En ten slotte kan men rekenen
op een groot aantal indirecte belastingen,
o.a. op bier, zijde, sigaretten en, wat de
Denen het meest zal treffen, een extra be
lasting op koffie.
Aanslag op Duitsch gezantschapsraad.
Op den gezantschapsraad bij het Duit-
sche gezantschap te Moskou, von Twar-
dowski, is Zaterdagmorgen een moord
aanslag gepleegd. Von Twardowski werd
door een schampschot aan den hals en
door een ander schot in de hand gekwetst.
De dader is gearresteerd. De motieven
tot de daad konden nog niet worden vast
gesteld.
De volkscommissaris voor buitenland-
sche zaken, Litwinoff, heeft in naam van
de Russische regeering aan den Duitschen
gezant te Moskou, von Dirksen, zijn ver
ontschuldigingen aangeboden en een
streng onderzoek ingesteld.
De Russische graanoogst in gevaar.
De „Prawda" wijdde een geheele pa
gina aan het onbevredigend verloop van
het inzamelen van graanzaden door de
boeren.
Vele partij-organisaties zoo schrijft het
sovjet-orgaan, zijn blijkbaar van meening,
dat zij dit voorjaar met resoluties inplaaU
van met zaad zullen zaaien.
In verschillende districten van sovjet-
Rusland schijnen de boeren erop te reke
nen, dat de staat hun ook dit jaar de noo-
dige hoeveelheden zaaikoren ter beschik
king zal stellen. De „Prawda" wijst er
echter met nadruk op, dat de staat alles
gedaan heeft, wat mogelijk is, toen hij on
langs een millioen ton zaad aan de door
de droogte getroffen streken van Oost-
Rusland en West-Siberië ter beschikking
stelde en dat de rest nu maar moet wor
den aangevuld door plaatselijke inzame
lingen.
Men vreest, dat de graanoogst door de
vertraagde inzameling ernstige schade zal
lijden.
Korte berichten.
Bij het Poolsche parlement is een
wetsvoorstel ingediend, om den staats1-
president te machtigen voor den tijd, dat
het parlement niet bijeen is, noodverorde
ningen uit te vaardigen, vooral op econo
misch en sociaal gebied. Uitgezonderd blij
ven het belastingwezen en de kiesrecht
wetgeving.
In Finland is het telefoon- en tele-
graafverkeer weer vrijgegeven, waaruit
blijkt, dat de Finsche regeering zich mees
ter acht van den toestand.
In de haven van Lissabon ligt sedert
eenige dagen een Engelsch eskader met
een vliegtuig-moederschip. Vrijdag heb
ben 34 vliegtuigen, tijdens grootsch opge-
aardig voor mij. Eerlijk is eerlijk. Groet
Gerda. En vraag, wanneer zij weer eens
komt. Zij is gelukkig, hé?"
„Gerda is heel gelukkig", zei Elsa. Met
een snik.
„Ja, 'tis vreemd op de wereld. Mijn
moedermaar och, het doet er ook
niet toe. 'tls toch allemaal ellende."
HOOFDSTUK XXVI.
Elsa had den volgenden morgen diep
medelijden met den man, die aan de an
dere zijde van den draad van de telefoon
stond: mijnheer Zuiderman.
„Zij is dus heel langzaam herstellende,
Mevrouw? Daar ben ik heel, heel blij
omJa, ziet u(aarzeling)
ik was natuurlijk al lang naar Driebergen
geweestmaar (aarzeling) och u weet
het ook wel, tusschen Gor en.(aarze
ling) mijn vrouw boterde het niet erg
Zij kunnen (aarzeling), elkaar niet uit
staan, enfin, het beste is maar, er zoo
weinig mogelijk van te zeggen, het is
nu eenmaal niet anders... Mijn vrouw
(aarzeling) heeft liever niet, dat ik naar
Driebergen ga. En om den wille van
den vrede... (aarzeling) ga ik dan maar
niet... Het spijt mij wel, want Cor, och,
Binnenland.
Het conflict in Twente. De samenwerking
tusschen de vakbonden verbroken.
Buitenland.
De Volkenbond over het Japansch-Ghi-
neesch geschil.
Samenzwering in Spanje verijdeld.
Arrestaties in Finland.
Biiand overleden.
zette manoeuvres, een „luchtaanval" uit
gevoerd op Lissabon.
Naar Reuter uit Washington seint,
heeft het huis van afgevaardigden zijn
goedkeuring gehecht aan het senaatsvoor-
stel, strekkende tot het beschikbaar stel
len van 40 millioen schepels tarwe van
de Farm Board ter distribueering door
het Roode Kruis aan behoeftige werk
loozen.
De „Betriehsanwalt" Winter, die
cau'didaat gesteld is voor de presidents
verkiezingen in Duitschland en die op het
oogenhlik te Bautzen een gevangenisstraf
van 1 jaar en 3 maanden ondergaat, zal
volgens een beslissing van den Sak-
sischen minister van Justitie niet voor
den verkiezingsstrijd uit de gevangenis
ontslagen worden.
HET CONFLICT IN DE TEXTIEL
INDUSTRIE.
Oneenigheid onder de Vakbonden.
Te Utrecht is een gecombineerde hoofd
bestuursvergadering gehouden van ,.Uni-
tas", „St. Lambextus" en „De Eendracht",
met betrekking tot het conflict in de tex
tielindustrie De beide eerstgenoemde or
ganisaties waren van oordeel, dat alsnog
getracht moet worden op de basis van do
10 pet. loonsverlaging met de fahrikanten-
vereenigingen verder te confereeren. De
moderne organisatie „De Eendracht" was
van oordeel, dat zulks niet moes! geschie
den. Op grond daarvan is de vraag onder
de oogen gezien, of samenwerking onder
deze omstandigheden nog verder ge-
wenscht is.
Zaterdag zijn ledenbijeenkomsten ge
houden van „St. Lambertus" en „TJnitas",
resp. de R.K. en Chr. organisatie, waarin
de nieuw geschapen situatie onder de
oogen werd gezien en het standpunt van
de hoofdbesturen voor de leden werd uit
eengezet.
Medegedeeld werd, dat de hoofdbestu
ren zich niet langer verantwoord achten
de staking onder dezelfde verhoudingen
voort te zetten en de voorstellen, zooals die
door 'de fabrikanten bij schrijven 18
Febr. zijn gedaan, te verwerpen.
Er zal daarom aan den burgemeester
van Enschede, den heer Edo Bergenia, die
bemiddelaar was, worden medegedeeld,
dat op een nadere bespreking over hoven-
vermelde voorstellen van de fabrikanten-
vereeniging prijs gesteld wordt.
Uit de vergaderingen kwam tegen dit
standpunt van de hoofdbesturen zeer veel
oppositie. Men bleef van meening, dat in
elk geval de tweede 5 pet. loonsverlaging
ongedaan moest worden gemaakt De
zij heeft haar nukken, zij is anders dan
Gerda, maar zij is toch ook weer niet
kwaad'k Zal haar schrijven, Me
vrouw. Ik dank u vriendelijk voor de
boodschap. En Dolf? Maakt Dolf het
goed? En de kleine jongen?"
„Zeer wel, mijnheer Zuiderman. De
jongen groeit als kool. Wanneer u hem
wilt zien, met genoegen hoor."
„Nou, u zegt daar zoo wat. 'kZal
(aarzeling) eens zien. Ik hoor, dat Dolf
weer bij uw kerk is?"
„Hij gaat wel mede naar de kerk, ja",
antwoordde Elsa.
,,'kHad het wel gedacht. Hij was toch
anders dan ons soort menschen. Ik heb
nooit begrepen, dat hij met Cor(aar
zeling) maar ja, dat is nu eenmaal niet
anders. Dag, Mevrouw. Vriendelijk dank.
Ik zal toch eens zien, of ik er niet even
kan uitbreken, om den kleinen jongen te
zien. 't Is toch aardig van u, dat u hem
zoo goed verzorgt."
„Maar, mijnheer Zuiderman, dat
spreekt toch vanzelf?"
Elsa hoorde nog eenig gebrom, maar
tot woorden kon zij dat niet vormen.
Daarom hing zij den haak aan de tele
foon en ging aan haar werk, dat echter
niet vlotten wilde.
(Wordt vervolgd.)
