êg I
I
^1
55
No. 103
Maandag 1 Februari 1932
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
18
£<8 I
kS"!
&s I
|s
I
ERSTE BLAD.
De komende Ontwapeningsconferentie.
s-.
51.V
g
3 i
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
H CP
P
'o.5'P
p tr
P <5 K
CD
'3be
'g 3
P C® g
B.I1&
'5 -
W J?
l"3
a
o
.3
o g.
P Sf
p*
P <0 to
S 2^
w a t? K
a S. jjjj
5 a® g
Sag P
2, p g
E
aï
P P fD
s- a
w E M
ffg 5
P a
P Sf
p. CD CO
2 £23
2
.P orcj
O p
o 13- P
a 3
S-l
oq
a 3 tr
(13®
1 -f-
<p.
p" 2
Q E
n P sr
P. N CD
A C5 3.
q? P-
O
N o
-i CD tr1
■|ehsl«
o p
er to
CC rf
2 f"
a
h 8-
- 8
a 2
--&* So
-•P- P
3.
r+
T3 CD
aq
5 a
p g
P" a
P P n
CD CD
>-1
CD
CD
P
C
J-.CT5
CD
3
CD
CD
o#
a
0?
a
p 3
S
4
-j
I P
s s
,p g
3
CD
a £5
5-a
B.
CO
p. CO
CD CD
r-t-
l-H
J=f CD
P. éT
<1
p- p
PC
CD
ISI
CD
CD
a co
S o
CD
a
CD
CD
3
03
erg
o
I Eg
P-li 1
CD' 2 5"
p 0 p p
d-V* «1 Q
Wp£'§
a e-s
CD N CD
H S.
I CO I
V-
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 1L
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, I.3.—
Losse nummersfO.nn
Prijs der AdvertentJën:
1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 ct.
Bi] abonnement belangrijke korting.
Ingezonden Mededeeling.
Niet zonder spanning is thans het oog
van duizenden in en buiten Europa ge
richt op de z.g. Ontwapeningsconferentie,
die morgen te Genève zal worden ge
opend.
Er zal van het al of niet slagen van
die conferentie veel afhangen.
Gaan straks de afgevaardigden uiteen
zonder dat iets positiefs is bereikt, dan
kan men er wel op rekenen, dat een
nieuwe wedloop in bewapening voor de
deur staat.
Komt men daarentegen wèl tot over
eenstemming, dan is er althans een
kans, dat de bewapening van de ver
schillende landen wordt beperkt, dat de
militaire lasten worden verminderd en
is er de m o g e 1 ij k h e i d, dat dit
alles zal meewerken tot bevestiging van
den vrede.
Sprekende over de beteekenis
van deze Conferentie heeft de
heer C o 1 ij n er in de Zaterdag te 's-Gra-
venhage gehouden vergadering van de
„Vereeniging van Volkenbond en Vrede"
op gewezen, dat een gunstige uitkomst
van belang zou kunnen zijn voor de
economische crisis, die thans de wereld
teistert.
Voor het oplossen van de economische
crisis is de hulp van Amerika onmisbaar.
Maar Amerika zal weinig lust gevoelen
zich voor een finale regeling der inter
nationale schulden groote opofferingen
te getroosten als er de kans bestaat, dat
de hierdoor vrijgekomen gelden door
Europa gebruikt worden voor militaire
uitgaven.
„En dus, aldus de heer Colijn, staat ons
werelddeel voor deze keuze: óf die on
misbare Amerikaansche bereidwilligheid
in het leven te roepen en dan op zijn
beurt, in een geest van verzoening en
welwillendheid, een finale en uitvoer
bare inter-Europeesche schuldenregeling
tot stand te brengen, met ais gevolg een
geleidelijken terugkeer tot het oude wel
vaartspeil, óf den nu reeds zoo zeer ont
redderden financiëelen en economischen
toestand van Europa nog te zien verer
geren en de politieke verhoudingen voor
langen tijd te zien verscherpen.
Dat zijn de twee mogelijkheden. Daar-
tusschen moet Europa kiezen.
Europa! Want het zijn de Europee-
sche landen en dan vooral de bij de in
ternationale schulden betrokken staten,
die de beslissing in handen hebben.
De weg dien men volgen zal, wordt
bepaald, door. wat er ter ontwapenings
conferentie geschiedt.
Slaagt men er in iets wezenlijks te
bereiken, dan is er grond, niet alleen om
op politieke ontspanning te hopen, doch
ook grond voor de hoop, dat een belang
rijke verbetering van den financiëelen en
economischen toestand der wereld er door
zal worden geleid.
Slaagt men niet, dan worden de econo
mische en financiëele moeilijkheden in
den loop van dit jaar nog grooter dan
ze al zijn en wordt de duur van de
wereldcrisis belangrijk verlengd.
Daarom hangt van het slagen der con
ferentie ook op economisch gebied zoo
veel af. En daarom geven we onze dele
gatie niet alleen goede wenschen mee,
maar we bidden haar toe, dat de Al
machtige zelf hart en hoofd en lichaams
krachten schrage, opdat zij ons volk
waardig vertegenwoordige en tot het wel
slagen van den arbeid in ruime mate
moge bijdragen."
Dit betreft de economische kant
van de zaak. En dat is een zeer belang
rijke kant, aangezien de meeste oorlogen
in verband staan met en een gevolg zijn
van de economische geschillen.
Nu zijn er wat de te houden conferentie
betreft, althans enkele gunstige verschijn
selen.
Het feit, dat zestig staten zich opma
ken in dezen kritieken en bewogen tijd,
waarin wantrouwen en achterdocht over-
heerschen, om het gewichtige vraagstuk
der ontwapening onder de oogen te zien,
mag ais een verblijdend verschijnsel wor
den aangemerkt.
Daarbij komt, dat deze conferentie niet
staat buiten het leven der volken.
Er is belangstelling voor het vraag
stuk van de beperking der ontwapening.
Dat is gebleken uit de verschillende
adresbewegingen, die gehouden zijn en
het bleek, wat ons land betreft, o.m. ook
uit de reeds genoemde vergadering van
de „Vereeniging voor Volkenbond en
Vrede", waar voormannen van alle groo-
tere partijen het woord voerden en waar
bij ook de Regeering van hare belang
stelling deed blijken.
In deze vergadering werden goede,
warme woorden gesproken, en wie zou
niet hopen, dat de wenschen hier ge
uit, in vervulling gaan?
Toch is er aan den anderen kant ook
weer reden om de verwachtingen niet te
hoog te spannen.
Wij denken hierbij aan de Economi
sche Conferentie die zooveel goeds
beloofde voor de economische ontwape
ning en die onmiddellijk gevolgd is door
een belangrijke verscherping van den ta-
rievenstrijd.
De geest van Genève was uitstekend,
maar de daarop gevolgde daden waren
daarmee niet in overeenstemming.
En dan is er ook het niet te ontken
nen feit, dat het huis der ontwapening
door velen op een zandgrond wordt
gebouwd.
Ondanks de ontnuchtering van 1914
gaat men voort met alles van den
mensch te verwachten.
Partijen, die nationaal den klas
senstrijd prediken, en die op sociaal ge
bied van macht en geweld alles ver
wachten, zijn onder de vurige ijveraars
voor ontwapening, 'tls heel mooi, maar
wij denken er toch het onze van.
Men spreekt van den volkswil, dat
Genève zal slagen, van den wil der vol
ken om de ontwapening te beperken, van
het dagelijks groeiend besef van saam-
hoorigheid en saamgebondenheid.
Mooie woorden; maar kloppen ze met
de werkelijkheid?
De heer Van Karnebeek wekte de ver
gadering op, niet ontmoedigd te zijn,
want, zoo zeide hij:
„De menschheid is steeds langs den
rand van den afgrond gegaan en zelfs
al zou het spel verloren worden, dan zou
dit nog geen definitieve beslissing be-
teekenen, omdat in de laatste
plaats het woord zal zijn aan
wat ligt in de lijn eener natuur-
noodwendige ontwikkelin.g."
Gelukkig voor hen, die op beperking
der ontwapening hopen, is dit niet juist.
Was dit wel het geval, dan zag het
er treurig uit.
In laatster instantie zijn we ook wat
deze dingen betreft, niet afhankelijk van
menschen, en van wat ligt in de lijn
eener natuurnoodwendige ontwikkeling,
maar van God, die het lot van volken
en vorsten in handen houdt en Wiens
heerschappij over alles gaat.
Maar God werkt als regel in den weg
der middelen.
En daarom past ons de bede, dat God
de harten van de machthebbers der vol
ken mag neigen om Hem te dienen, om
Zijn wil te betrachten en in gehoorzaam
heid aan den Koning der koningen te
waken voor het welzijn der volken.
HET CONFLICT TUSSCHEN JAPAN
EN CHINA.
Voorbarige geruchten over oorlogsver
klaring. Toch is de toestand ernstig.
Zaterdagmiddag werd de wereld ver
rast door enkele telegrammen, melding
makend van een oorlogsverklaring door
China aan Japan. Deze blijken voorbarig
te zijn geweest. Zoowel de Chineesche de
legatie te Genève als het Chineesche ge
zantschap te Londen verklaren, dat hun
van een oorlogsverklaring niets bekend is.
Niettemin blijft de toestand zeer ernstig.
Een oorlogsverklaring, zoo meent men
te Genève, zou een ernstige politieke fout
zijn, waardoor China zich tegenover de
geheele wereld in het ongelijk zou stellen.
Immers China heeft bij den Volken
bond een beroep gedaan op art. 15 van
het convenant, waardoor den Volken-
bondsraad gelegenheid wordt geboden,
sanctie-maatregelen tegen Japan te ne
men.
Tot dusverre heeft de volkenbond in dit
zeer ernstige geschil, dat feitelijk wei
nig van een formeelen oorlog verschilt,
een uiterst zwakke houding aangenomen.
Er zijn enkele raadgevingen aan de beide
strijdende partijen gegeven; in eenige
flinke resoluties is gezegd, wat Japan
moest doen. Maar toen Japan steeds ver-'
der oprukte, heeft de volkenbond niet die
houding aangenomen, welke een boven
alle partijen staand rechtsinstituut hc'.
meest gesierd zou hebben.
Te Genève is men feitelijk in een im
passe geraakt, wijl onder de mogendhe
den geen eensgezindheid bestaat. Men
vreest eigen belangen te benadeelen, zoo-
dat het rekensommetje, of de uitvoer
naar Japan grooter is dan de invoer uit
Japan ten slotte in deze ethische kwestie
den doorslag geeft.
Zal de Volkenbond nu eindelijk eeas
krachtig gaan optreden? Wij vreezen
zeer.
De toestand wordt met den dag ernsti
ger. Er heerscht in het Verre Oosten een
ware oorlogsstemming.
Uit Nanking vertrekken treinen over-
vuld met Chineesche soldaten, zoo snel
mogelijk naar Shanghai, toegejuicht door
duizenden toeschouwers, die doeken met
opschriften als: „Wij zullen de indringers
weerstaan" en „Wij zullen Shanghai tot
eiken prijs verdedigen" dragen.
In Gharbin en in Shanghai heerscht
een oorlogstoestand.
Het zakenleven in Shanghai is volko
men stilgelegd. De winkeliers hebben
plakkaten uitgehangen, waarop staat:
„Biedt Japan tot den dood toe tegen
stand".
Japansche vliegtuigen blijven voort
gaan met het werpen van talrijke bommen
op de stad Gharbin.
Een paniek heeft zich van de burger
bevolking meester gemaakt.
In de internationale nederzetting te
Shanghai zijn thans alle beschikbare mi
litaire strijdkrachten gemobiliseerd. Het
Noordelijke, Chineesche deel van Shang
hai is over een lengte van meer dan 3
K.M. en een breedte van eveneens eenige
K.M. door brand vernield.
De ziekenhuizen kunnen niet alle ge
wonden ter verpleging opnemen. Het is
onmogelijk de duizenden Chineezen, die de
internationale nederzetting binnendron
gen, tegen te houden.
De buitenlandsche militaire attaché's
in China hebben vastgesteld, dat verster
king van de buitenlandsche strijdkrachen
te Shanghai beslist noodzakelijk is, aan
gezien de aanwezige strijdkrachten voor
de tegenwoordige omstandigheden niet vol
doende zijn.
Een Zondagavond ontvangen telegram
meldt uit Washington, dat het een-en-
dertigste regiment en ongeveer duizend
marine-soldaten van Manilla naar Shang
hai zullen vertrekken. De totale strijd
krachten van de Vereenigde Staten te
Shanghai stijgen hierdoor tot 28000 man.
De Amerikaansche regeering heeft bij de
Japansche regeering opnieuw geprotes
teerd. Hoover heeft op het Witte Huis
een bijeenkomst belegd van de hooge
autoriteiten van de departementen van
Buitenlandsche Zaken en Marine. Ver
scheidene hooge ambtenaren zijn reeds in
het Witte Huis gearriveerd.
De Engelsche regeering heeft eveneens
te Tokio geprotesteerd. Het protest is on
geveer gelijkluidend aan dat van de Ver
een. Staten en wijst bovendien de Japan
sche regeering op het gevaar, waaraan
de Britsche eigendommen en levens door
het Japansche optreden te Shanghai zijn
blootgesteld. De Engelsche regeering eischt
van de Japansche, dat deze alles zal
doen om zoo mogelijk het normale leven
te herstellen.
De Japansche gezant heeft hierop ge
antwoord, dat hij de ongerustheid van
Londen kan begrijpen en dat hij alles zal
deen, wat mogelijk wa.s.
Een Zondagavond ontvangen telegram
zegt, dat alles in de internationale wijk
van Shanghai rustig is. Het kanongebul
der en het geknetter van de machinege
weren uit de Japansche vliegtuigen zijn
verstomd en men heeft gelegenheid de
aangerichte schade op te nemen, die op
een millioen pond sterling wordt geschat.
De Britsche en de Amerikaansche con
suls-generaal hebben een koortsachtige
bedrijvigheid ontwikkeld om een ramp te
voorkomen. Zij bemiddelen tusschen de
Japanners en de Chineezen en belegden
voor Zondagmorgen tien uur een speciale
bijeenkomst, waaraan zouden deelnemen
de Japansche admiraal Shiosawa en de
plaatselijke Chineesche militaire leider.
De bijeenkomst te Shanghai gehouden,
duurde van 's morgens tien uur tot 's mid
dags kwart voor zes. Terwijl de gedele
geerden met elkander aan de groene tafel
over de vredesvoorwaarden onderhandel
den, cirkelden zeventien Japansche vlieg
tuigen boven de stad. Een bericht uit
Shanghai meldt echter, dat de conferen
tie uiteen is gegaan, zonder dat men tot
eenig resultaat is kunnen komen, 's Mor
gens hadden de besprekingen een hoopvol
verloop, maar 's middags moest worden
geconstateerd, dat men het niet eens kon
worden.
De wapenstilstand heeft klaarblijkelijk
al heel weinig om het lijf, want Zondag
avond meldde een bericht uit Shanghai,
dat een Japansch oorlogsschip met mi
trailleurs het vuur heeft geopend op een
brug, die de internationale wijk met het
district Honkioe verbindt.
Kort na middernacht is 't musketvuur,
dat zich bij tusschenpoozen deed hooren,
toegenomen, en later namen ook machi
negeweren aan den strijd deel. In de
Noordelijke wijk van de stad heeft een
verwoed gevecht plaats gehad.
Ook in Tsjapei is de kanonnade weer be
gonnen. In de buurt van 't Britsche con
sulaat is het eveneens tot vechtpartijen ge
komen. Dan is er nog stevig gevoch
ten bij 'n spoorwegstation in de buurt van
Charbin, dat urenlang door de Japansche
troepen is verdedigd. De Chineezen wer
den afgeslagen en lieten vierhonderd doo-
den achter, terwijl van de Japanners een
twintig man sneuvelden.
Het duikboot-drama.
Met innige deernis hebben wij zeker
kennis genomen van de berichten inzake
het vreeselijke duikboot-drama in do
Noordzee.
Dit is de tiende duikboot-ramp, welke
de Engelsche marine na den oorlog treft.
Bij die ongelukken zijn nu reeds 239 men
schen om het leven gekomen.
Ontzettend.
De hoop op redding van de „M 2" is
thans opgegeven.
Later wordt nog gemeld: De B.B.C.
heeft het bericht van den ondergang van
de „M 2" 21 uur opgehouden. Onderwijl
zat kapitein Howard van het s.s. „Tynesi-
der", die de onderzeeboot het laatst heeft
gezien, waarschijnlijk kalm in zijn hut
naar de radio te luisteren.
Eerst 32 uur na de ramp deelde de
B.B.C. mede, dat de onderzeeboot ver
dwenen was. Deze mededeeling was reeds
21 uur in haar bezit geweest. De direc
tie van de radiomaatschappij was be
vreesd geweest het bericht onmiddellijk
uit te zenden, daar zij de betrekkingen
van de opvarenden niet wilde verschrik
ken.
De door de admiraliteit toegezonden
booten hebben door deze houding van de
B.B.C. vermoedelijk gezocht op zes mijl
afstand van de plaats, waar de „M 2"
werkelijk is gezonken.
Rcekelocze tocht van ex-koning Alfonso.
Naar de correspondent van de „Dai
ly Express" uit Nice meldt, zal ex-koning
Alfonso een dag of tien met zijn gemalin
koningin Ena, te San Remo aan boord
gaan van het jacht „Heluis" voor een
grooten tocht over de Middellandsche
Zee. Het jacht, dat eigendom is van mar
kies Luis Martinez de Riva, een intie-
men vriend van de Spaansche koninklijke
familie, zal de republikeinsche vlag in top
voeren. Ieder lid der bemanning zal Al
fonso trouw moeten zweren, en de vloot-
insignes van den ex-koning tijdens den
tocht op zijn uniform dragen.
Naar vernomen wordt, heeft men den
ex-koning op de groote gevaren, die aan
deze reis verbonden zijn, gewezen, daar
hij zich practisch op Spaansclien bodem
zal bevinden, en het jacht door ieder
Spaansch oorlogsschip kan worden aan
gehouden. De ex-koning blijft echter bij
zijn voorgenomen besluit.
De herstelkwestie.
De Engelsch-Fransche besprekingen,
die in de laatste dagen langs diplomatie-
ken weg zijn voortgezet, hebben naar de
meening van welingelichte kringen te Pa
rijs, belangrijke vorderingen gemaakt.
Men rekent er op, dat men in korten
tijd er in zal slagen, tot overeenstemming
te komen over de punten waarom het
verschil thans nog gaat en men wacht
slechts op den terugkeer van Mac Donald
naar Londen, opdat hij met zijn collega's
zal kunnen beraadslagen over de laatste
Fransche voorstellen.
Over de bijzonderheden yan deze voor-
Binnenland.
De kerkelijke strijd te Biezelinge.
Vergaderingen van de Coöp. suikerfabrie
ken Dinteloord en Zevenbergen.
Drie menschen te 's Gravenhage ver
brand.
Buitenland.
De toestand in het verre Oosten. Wel oor
logstoestand, maar geen oorlogsverkla
ring.
De herstelkwestie.
stellen wordt voorloopig nog een diep stil
zwijgen bewaard.
De ontwapeningsconferentie.
De voorzitter van do ontwapeningscon
ferentie, Henderson, is in gezelschap van
zijn vrouw en een secretaris te Genève
aangekomen.
Henderson maakt echter geen deel uit
van de Engelsche delegatie ter ontwape
ningsconferentie. Naar Engelsche opvat
ting heeft Henderson het voorzitterschap
zuiver als particulier aanvaard.
Ook de sovjet-delegatie onder leiding
van den volkscommissaris van buiten
landsche zaken, Litwinof, is te Genève
aangekomen. De overige delegaties der
groote mogendheden kwamen eveneens in
den loop van Zaterdag of Zondag. De eer
ste voorbesprekingen hebben reeds plaats
gevonden.
Korte berichten.
Volgens de statistiek van het Fran
sche ministerie van arbeid nam het aan
tal werkloozen in Frankrijk in de afgeloo-
pen week toe met 18000. Het totaal aantal
ingeschreven werkloozen bedroeg op het
oogenblik ruim 225.000.
Tengevolge van den bliksem werden
op de mijn Elouges bij Bergen, drie ar
beiders ernstig gewond.
Berichten uit Milaan melden, dat het
in verschillende voorsteden van Rome fot
hongeronlusten is gekomen, waarbij win
kels van levensmiddelen door werkloozen
geplunderd zijn
De Tweede Kamer.
In de vergadering der Tweede Kamer
op Dinsdag 9 Februari a.s. te één uur,
zal de voorzitter voorstellen een aanvang
te maken met de beraadslaging over de
begrooting van het Zuiderzeefonds voor
1932. Daarna: de interpellatie-Boon over
de voorgeschiedenis van het zendtijdbe-
sluit van 15 Mei 1930, de interpellatie-
Van Dijk inzake de radio-zendapparatuur,
het ontwerp inzake tijdelijke kortingen
op de uitkeeringen aan gemeenten en
provincieën ingevolge de wet op de finan
ciëele verhouding tusschen Rijk en ge
meenten en tenslotte: de Surinaamsche
begrooting 1932.
Voorts zal de voorzitter voorstellen om
tegen Vrijdag 12 Februari bij den aan
vang der vergadering aan de orde te
stellen eenige kleinere wetsontwerpen en
een groot aantal conclusiën omtrent
adressen en verslagen.
Adviescommissie crisisinvoerwet.
De commissie van advies inzake de cri
sisinvoerwet verzocht mede te deelen,
„teneinde vooral personen, die op verren
afstand van Den Haag wonen een ver-
geefsche poging te besparen", dat haar
voorzitter en secretaris in het algemeen
uitsluitend op des Donderdagsnamiddags
van twee uur af te spreken zijn ten kan
tore der commissie, Bezuidenhout 97,
's Gravenhage.
Ned.-lndische theecultuur.
Het „Soer. Handelsblad" meldt, dat een
deputatie van de in Indië gevestigde thee
ondernemers op 6 Februari op audiëntie
zal gaan bij den gouverneur-generaal,
teneinde dezen een uiteenzetting te geven
van den kritieken toestand der thee-in
dustrie en de met het oog daarop wen-
schelijk geachte maatregelen. Deze depu
tatie zal onder leiding staan van den heer
Zeveryn van de firma Tiedeman Van
Kerchem.
Restrictiemaatregelen worden ook ge
acht te zijn in het belang van de bevol
kingsthee.
Vereenigde glasfabrieken.
Tusschen de directie der Vereenigde
Glasfabrieken en de beshvrep der hetrafe-
