No. 97
Maandag 25 Januari 1932
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Gele tanden bij rookers
Binnenland.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Directeur-Hoofdredacteur;
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VSRSÖHMNT EMESN WERKBAS.
Abonnement® r «Is:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.—
Losse nummers £0.05
Prijs der Advertentien:
1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 ct.
BH abonnement belangrijke korting.
Het contract In crisistijd.
Over dit onderwerp hield de heer D.
v. d. Meulen, hoofdredacteur van het
„Friesch Dagblad", op de crisisvergade
ring van den Ghr. Boeren- en Tuinders-
bond, afd. Friesland, een rede, welke rede
thans in druk is verschenen en bij de
N.Y. Drukkerij „De Motor" te Sneek ver
krijgbaar is gesteld.
De schrijver keert zich hier, en naar
't ons voorkomt op goede gronden, met
kracht tegen de propaganda van den Neu
tralen Bond van Landpachters, voor wet
telijke annuleering van de pachtcontrac-
ten en verlichting van de eveneens bij
vrijwillig contract aangegane crisislas-
ten. Terecht merkt hij op, dat dit vraag
stuk geweldig gecompliceerd is, en dat zij
die er mee schermen, bij verre de gevolgen
ervan niet overzien.
Wij zouden echter willen vragen: geldt
ditzelfde ook niet van de maatregelen,
die door den heer v. d. Meulen speciaal
voor de redding van den Frieschen land
bouw werden aangegeven?
Hij vraagt toch niet meer of minder dan
'n regeeringsgarantie van een minimum
melkprijs voor één jaar, waarvan de kos
ten op ongeveer f 70 millioen worden ge
raamd; en verder: stopzetting van den in
voer van buitenlandsche veeteeltproduc
ten, speciaal: natuurboter, vleesch en vet
ten.
Is dat middel niet wat al te eenvoudig?
Verdient het geen aanbeveling bij het
voorschrijven van dergelijke geneesmidde
len te letten op wat de heer Ridder
schreef in „Antirevolutionaire Staatkun
de" (vierde kwartaal 1931):
„Steeds neemt men politieke maatre
gelen met het oog op een bepaald doel
en het is nu wel heel gemakkelijk om te
zeggen, dat een voorgestelde maatregel tot
een bepaald doel leidt, maar om dit te
beoordeelen mag men toch zeker eerst
wel eens studie er van maken; misschien
zijn er wel krachten die door die bepaal
de maatregel worden ontketend en waarop
men niet gerekend had, die het beoogde
doel niet doen bereiken of desnoods
wel doen bereiken maar met vele niet
gewenschte nadeelen. Het economische le
ven is zoo zeer samengesteld, dat de
oogenschijnlijk eenvoudigste kwesties bij
nader en diepgaand onderzoek veelal nog
zeer ingewikkeld blijken te zijn.
Wij denken hierbij ook aan wat de pre
sident van den Deenschen Landbouw
raad verklaarde, n.l. dat de thans toege
paste zeer sterke beperking van den Deen
schen invoer, gezien de zeer belangrijke
uitvoer van Nederland naar Denemarken,
voor de Nederlandsche belangen schade
lijk zou kunnen zijn.
Dat dit inderdaad het geval is, kan blij
ken uit het feit, dat tot voor kort de
waarde van onzen uitvoer naar Denemar
ken ongev. 4 maal zoo groot was als onze
invoer uit Denemarken. In 1930, toen de
Deensche vleeschinvoer een grooten om
vang had gekregen, was de waarde van
onzen uitvoer naar Denemarken nog on
geveer het dubbele van den invoer.
Denemarken is een belangrijk afnemer
van onze schoenenindustrie, van onze
steenkolen, enz.
Gaat Denemarken nu op dezelfde wijze
tegenover ons te werk, dan moet dit voor
ons land een zeer nadeeligen invloed heb
ben en zal ook de landbouw de gevolgen
daarvan ondervinden.
Wij wijzen hierop niet om daarmede te
betoogen, dat de Regeering maar een lij
delijke houding moet aannemen tegenover
de maatregelen van het buitenland.
Onze z.g. vrijhandelspolitiek heeft wel
afdoende geleerd, dat de slagen zijn voor
den rug der zotten.
En het verdient dan ook toejuiching
dat thans de gelegenheid is geschapen
voor het voeren van een meer actieve han
delspolitiek.
Wat wij wilden zeggen is dit: dat voor
zichtigheid in het stellen van eischen,
met name in massa-vergaderingen, ons
hoogst ongewenscht schijnt.
Niet alleen, omdat zoo licht verwach
tingen worden gewekt, die niet verwezen
lijkt kunnen worden, en dus tot teleurstel
ling moeten leiden, maar ook, omdat
juist daardoor, onbedoeld, gespeeld wordt
in de kaart van onverantwoordelijke ele
menten.
Ingezonden Mededeeling.
„Na lang zoeken eindelijk datgene, wat ik
voor mijn tanden noodig heb! Nadat ik het
drie maal gebruikt had, waren mijn tanden
helder wit, hoewel zij er door het vele
rooken bruin en leelijk hadden uitgezien.
Ik zal geen ander merk meer gebruiken dan
Chlorodont." B., Horst Berg. Verlangt
alleen de echte Chlorodont-tandpasta met
rood-wit-blauwe garantiestrook, tube 86 cent
en 60 centl Overal verkrijgbaar.
De toestand In Spanje.
Naar Reuter verneemt, hebben de radi
cale vakbonden de aangekondigde werk
staking in Barcelona thans ten' uitvoer
gebracht. Het tram-, autobus- en taxiver-
keer staat geheel stil en op straat is bijna
geen mensch te bekennen.
Daar de arbeiders, welke niet tot deze
bonden bebooren, weigerden het werk
neer te leggen, kan de arbeid gedeeltelijk
worden voortgezet.
De politie beeft het bureau der commu
nistische partij gesloten en daarbij 27 per
sonen gearresteerd.
Verder heeft de regeering een verbod
uitgevaardigd van het houden van poli
tieke en sociale betoogingen, dat tot het
eind dezer maand van kracht blijft.
Volgens de laatste berichten uit Madrid
zijn op last der regeering de bureaux der
communistische vakvereenigingen geslo
ten.
Te Sevilla, waar onlusten worden ver
wacht, zijn alle strategische punten door
troepen bezet en vliegtuigen, die met ma
chinegeweren bewapend zijn, kruisen
voortdurend boven de stad.
Vulkanische uitbarsting en aardbeving In
Centraal Amerika.
De steden Antigua, Santa Lucia en
Gotzumalapa in Guatemala zijn verwoest
door een uitbarsting van de vulkanen
Acatenanga, Agua en Fuego. Andere ste
den in den omtrek zijn bedekt door dikke
wolken asch en rook.
De uitbarsting ging gepaard met aard
schokken. De schade is zeer groot, vooral
aan de koffieoogst. Bijzonderheden nopens
verlies aan menschenlevens ontbreken
nog.
De beroering In Brltsch-IndiS.
Alle spinnerijen te Ahmedabad, 70 in
totaal, zijn reeds twee dagen gesloten,
doordat de werklieden, die aangesloten
zijn bij de werkliedenver eeninging, staken.
Van deze werkliedenvereniging beeft
Gandhi eens gezegd, dat zij een voorbeeld
was voor de heele wereld. Men schat het
aantal stakers op meer dan 70.000. De
staking is begonnen uit protest tegen de
aanhouding van den secretaris der ver-
eeniging op grond van de verordening op
de buitengewone omstandigheden. De
heele politiemacht van de stad is in de
fabriekswijk geconcentreerd. De districts
bestuurder heeft samenscholingen en op
tochten verboden.
Aftreden van Sir Eric Drummond?
In het Volkenbondsgebouw loopen hard
nekkige geruchten, dat Sir Eric Drum
mond reeds bij de aanstaande raadszit
ting zal mededeelen dat hij tegen het eind
van 1932 als secretaris-generaal van den
Volkenbond aftreedt.
Reeds vroeger was er van deze ontslag
neming n.l. na afloop der ontwapenings
conferentie, sprake, doch het wekt eenig
opzien dat zij nog voor het begin dier con
ferentie aangekondigd zou worden.
President Hoover teekent het twee
milliarden-crediet.
President Hoover heeft de door het
congres goedgekeurde wet tot het beschik
baar stellen van een crediet van twee mil
liard dollar voor het herstel geteekend,
waarmede de wet van kracht is geworden
Bij de onderteekening verklaarde pre
sident Hoover, dat deze wet een machtige
organisatie met groote hulpbronnen in
het leven roept, die ons in staat stelt,
ons crediet, het bankwezen en de spoor
wegen op te bouwen, om den handel en
de industrie te helpen, zich normaal te
ontwikkelen, bevrijd van de vrees voor
onverwachte schokken en andere verlam
mende invloeden.
Deze organisatie heeft ten doel, een ein
de te maken aan de deflatie in den land
bouw en de industrie om daardoor de
werkgelegenheid te vergrooten.
Zij is niet in het leven geroepen voor
steun aan de groote industrieën en de
groote banken. Zulke instellingen zijn in
staat voor zich zelf te zorgen.
Zij is in het leven geroepen voor steun
aan kleinere banken en financieele instel
lingen en om, door haar bronnen liquide
te maken, steun te geven aan handel, in
dustrie en landbouw.
Met Charles G. Dawes, die Vrijdag als
ambassadeur is afgetreden, aan het
hoofd, zal de organisatie binnen een dag
of tien functionneeren.
Toenemende spanning tusschen
Japan en China.
Uit Nanking wordt gemeld, dat het af
breken van de diplomatieke betrekkingen
tusschen Japan en China waarschijnlijk
de volgende phase in de JapanschChi
neesche crisis zal zijn.
Een beslissing is nog niet gevallen,
maar men gelooft algemeen, dat tot af
breken der diplomatieke betrekkingen zal
besloten worden.
Volgens een 'Reuter-telegram hebben
de Japanners te Sjanghai weer 500 man
schappen, benevens een groot aantal ma
chinegeweren en veldgeschut ontscheept.
De toestand wordt zeer gespannen ge
acht.
Naar Reuter uit Nanking verneemt,
hebben de vrouwen en kinderen van de
aldaar woonachtige Japanners reeds de
stad verlaten. In de omgeving van Nan
king worden loopgraven aangelegd.
Reuter meldt voorts, dat de ongunstige
berichten uit Sjanghai in de Vereenigde
Staten groote ongerustheid hebben teweeg
gebracht, daar er ruim 5000 Amerikanen
te Sjanghai verblijf houden.
Te Sjanghai verluidde, dat de Japan
ners gedeelten van Groot-Sjanghai, met
inbegrip van de Chineesche stad, de wij
ken Tsjapei en Nantau, het Kiangnan-
arsenaal en alle Chineesche gemeentelijke
gebouwen zouden bezetten, indien 'hun
eischen niet worden ingewilligd. Velen
verwachten deze bezetting binnen 48 uur.
De buitenlandsche consulaten worden
bestormd met vragen van angstige vreem
delingen, of 'het al noodzakelijk is, dat zij
zich in de consulaten in veiligheid bren
gen. De verzekering is echter gegeven, dat
de Japansche vlootcommandant, admiraal
Sjiosawa, heeft toegezegd, niet tot een
aotie te zullen overgaan, alvorens vooraf
te hebben gewaarschuwd.
Gevangenisopstand In Engeland.
Te Dartmoor, in het graafschap De
vonshire, waar zich de gevangenis bevindt
voor dwangarbeiders, heeft zich een ge
vangenisopstand in Amerikaanschen
trant afgespeeld.
Reeds meer dan veertien dagen was
een geest van onrust onder de gevangenen
merkbaar geweest. Zondagmorgen om
zes uur begonnen zij in hun cellen te
zingen en herrie te schoppen. Velen sloe
gen alle voorwerpen in hun cel stuk. Bij
het ontbijt weigerden zij te gaan eten en
wierpen de borden hun cipiers in het
gezicht.
Men besloot alle gevangenen op te stel
len op de binnenplaats, doch toen begon
het pas goed. De muiters gingen de be
wakers te lijf, bekogelden hen met stee-
nen en in een massa-aanval wisten zij het
personeel hun geweren te ontnemen.
Op dit ernstige oogenblik telefoneerde
men de politie van Plymouth, die reeds
wist, dat het den laatsten tijd broeide in
de gevangenis.
Onmiddellijk begaven vrachtauto's met
60 agenten zich naar het tooneel van den
strijd. De politie arriveerde op het
nippertje.
De muiters hadden in den tusschentijd
de sleutels van alle vertrekken in handen
weten te krijgen en waren het bureau
van den gouverneur binnengedrongen.
Deze moest vluchten, wilde 'hij niet door
de woedende muiters worden doodgesla
gen. De gevangenen strooiden gloeiende
kolen over de aanwezige papieren, met
het gevolg, dat de vlammen weldra uit
de gouvernementswoning sloegen.
Het duurde niet lang, of het gansche
middenblok, waar de woning van den
gouverneur is gelegen, was in rook en
vlammen gehuld. Het geknetter dér vlam
men vermengde zich met het geknetter
der geweren, die de muiters op een af
stand moesten houden.
Wanneer de politie tien minuten later
was gekomen, zouden driehonderd ge
vangenen zijn ontvlucht, die in de streek
zeker schrik en verderf zouden hebben
gezaaid.
De bewakers waren langzamerhand
door de tierende bende geheel terugge
drongen, toen de aanval der politie be
gon. Deze werd ook op een zware lading
steenen onthaald. De bevelvoerende com
missaris kon nauwelijks aan een gevaar
lijken worp ontkomen. Gedurende twintig
minuten werkten de politiemannen ge
ducht met hun gummistokken. Zij ge
neerden zich niet en raakten de muiters,
waar zij konden. Twintig man lagen wel
dra bewusteloos op den grond, doch het
was nog altijd een strijd van zestig tegen
driehonderd. De discipline der agenten
won het snel van den wanhopigen tegen
stand der gevangenen, die ten slotte in
een hoek op een hoop werden gedrongen.
In den tusschentijd was ook de brand
weer van Plymouth ter plaatse gekomen
en men kon thans den strijd tegen het
vuur beginnen. De brandweer moest zich
beperken tot de bescherming van de om
liggende gebouwen. Het centrale blok ging
in vlammen op. Na vijf uur hard werken
was men den brand meester.
Niet alle gevangenen namen aan den
opstand deel. Een van hen, een tot levens
lang veroordeelde, verdedigde zelfs den
commissaris der gevangenis, toen deze
door een troep muiters werd bedreigd.
Geen der gevangenen heeft gelegenheid
gehad te ontsnappen.
Reuter seint nader, dat van de 480 be
woners der gevangenis er ongeveer 350
aan den opstand hebben deelgenomen.
Het aantal gewonden zou zeer groot
zijn. Men spreekt zelfs van drie dooden
en zeventig zwaar gewonden.
Volgens een officieel communiqué heeft
men den opstand in de Dartmoor-gevan
genis thans geheel bedwongen en is men
weer volkomen meester van de situatie.
Twintig gewonde gevangenen zijn naar
het ziekenhuis vervoerd, terwijl geen en
kele politieman ernstige verwondingen
■heeft opgeloopen.
Korte berichten.
In Perzië zijn alle verbindingen door
de sneeuw verbroken. Sedert zes dagen
zijn alle telefonische verbindingen met de
hoofdstad buiten werking. Er is groot ge
brek aan steenkool en vleesch.
In het laatst van de vorige week
is het te Sydney bijzonder warm ge
weest, tot 105,6 gr. F. in d'e schaduw.
Twee menschen zijn door de hitte bezwe
ken. Door de uitzetting van het metaal is
het bovenstuk van den boog van de nieu
we brug over de haven tien c.M. gerezen.
Mooie order voor Stork.
Naar de „Tel." meldt, heeft het agent
schap Amsterdam der Machinefabriek
Gebr. Stork Go. de opdracht gekregen
tot de levering van een complete palm-
oliefabriek voor de Malay States (Maiak-
ka), welke de grootste en modernste fa
briek van dien aard buiten Sumatra zul
worden. De eindcapaciteit is berekend op
verwerking van de oogsten van een met
oliepalmen beplant areaal van ruim
3000 H.A.
De toestand In de Tuinbouwbedrijven.
De toestand in de tuinbouwbedrijven is
verre van rooskleurig en ook de verwach
tingen voor het a.s. seizoen zijn zeer nega
tief ten opzichte van een mogelijke verbe
tering van den toestand.
Verschillende kweekers konden per 1
Januari hun pachtsommen, of aflossingen
en rente op hypotheken niet voldoen en
verkeeren nu meer dan ooit tevoren in
kommervolle omstandigheden. Van zeer
bevoegde zijde lichtte men ons dezer da
gen in dat de toestand in Noord-Holland
wel het meest nijpend is. Verschillende
kweekers zijn in staat van faillissement
verklaard, terwijl in een week.tijds in de
Streek niet minder dan een kleine 40-tal
executies gehouden werden op de bedrij
ven. Onder die omstandigheden wordt het
den kweekers geheel onmogelijk gemaakt
het bedrijf gaande te houden. In den tijd,
dat de bedrijven loonend waren, heeft
men de reserves steeds in de bedrijven ge
stoken voor uitbreiding hetgeen ver
klaarbaar is doch nu de producten bij
kans waardeloos zijn ontbreken de mid
delen om de aflossingen op hypotheken
enz. af te dragen.
Naar gemeld wordt, zal de heer G. W.
Kampschoër, lid van de Tweede Kamer,
naar aanleiding van de critieke toestan
den in het tuinbouwbedrijf, vragen stel
len aan den minister van Binnenland-
sche Zaken en Landbouw,
Binnenland.
Het conflict in de Twentsche textiel
industrie.
De contingenteering van den vleeschin
voer.
Buitenland.
Amerika en het herstel.
Vulkanische uitbarsting in Centraal
Amerika.
De beroering in Britsch-Indië.
De toestand in Spanje.
Het gerechtelijk vooronderzoek.
In een circulaire aan de proc.-gen. bij
de gerechtshoven zegt de Min. van Justi
tie:
Mij is gebleken, dat hst eerste lid van
art. 238 van het Wetboek van Strafvorde
ring in de practijk meermalen onvoldoen
de wordt nageleefd.
Dit lid schrijft dwingend voor, dat, zoo-
dra de termijn, bedoeld in art. 237, is ver
streken, de beschikking tot sluiting van
het gerechtelijk vooronderzoek vanwege
den officier van justitie aan den verdach
te moet worden beteekend afgezien
van het geval, dat de officier heeft mede
gedeeld, dat van verdere vervolging wordt
afgezien.
Het voorschrift is voor de verdachten
van groot belang. Het waarborgt hun, dat
de onzekerheid, waarin zij gedurende het
strafproces verkeeren, voor het gerechte
lijk vooronderzoek niet langer zal duren
dan door de eischen van dit onderzoek
wordt gevorderd.
Ik moge U diensvolgens verzoeken het
voorschrift nog eens zeer nadrukkelijk
onder de aandacht van de Parketten in
Uw ressort te willen brengen.
Loonsverlaging P. Smit Jr.
De organisaties van metaalbewerkers
hebben Vrijdagavond vergaderd met het
personeel van de Machinefabriek en
Scheepswerf van P. Smit Jr., aan het
welk een loonsverlaging van 10 pet. is
voorgesteld, welke mededeeling vergezeld
ging van de aankondiging dat het bedrijf
gesloten zou moeten worden en dat in
overleg met de opdrachtgevers de orders
die in uitvoering zijn, dan onafgewerkt
zouden blijven liggen, indien in deze ver
laging niet werd bewilligd.
De ledenvergaderingen van den moder
nen bond en de twee confessioneele orgar-
nisaties stonden afwijzend tegenover het
voorstel der directie. De besturen der or
ganisaties zullen deze week nog nader
overleg plegen over de aan te nemen hou
ding.
Bezuiniging in hef leger.
Ter kennis van de korpsen van de
landmacht is gebracht, dat als noodzake
lijke beperking van rijksuitgaven voorloo-
pig geen gelden beschikbaar zullen wor
den gesteld voor de volgende doeleinden:
viering van den verjaardag van de Ko
ningin, prijzen en belooningen bij het
schijfschieten, belooning voor het werpen
met handgranaten, prijzen voor artillerie
wedstrijden, prijzen en belooningen voor
hippische wedstrijden (z.g.n. korpswed
strijden), deelnemen aan buitenlandsche
hippische wedstrijden, jacht- en terrein-
rijden.
Rijkswerkverschaffing in Drente.
In de laatste weken is de stemming van
de arbeiders bij! de Rijkswerkverschaffin
gen in Drenthe erg verslechterd, welke
stemming ook verband houdt met het vele
verzuim wegens onwerkbaar weer. De ar
beiders zijn ernstig ontevreden en hebben
in deze week reeds een drietal vergaderin
gen gehouden te Emmen, waar diverse
grieven besproken zijn. Besloten is over
de bestaande grieven een bespreking te
verzoeken aan den Rijksinspecteur voor de
werkverschaffing in Drenthe. Deze be
spreking zal deze week worden gehouden.
Slapte in het bedrijf.
In verband met slapte in en reorgani
satie van het bedrijf, heeft de directie
van de N.V. Kon. Ned. Fabriek van wollen
dekens voorheen J. C. Zaalberg en Zoon te
Leiden aan het gezamenlijk personeel per
29 Jan. &.s. ontslag aangezegd.
Uit de textielnijverheid.
De Almeloeche fabrikantenverenigingen
hebben de besturen der organisaties in de
textielindustrie uitgenoodigd tot een con
ferentie op Donderdag a.a. ter bespreking
vaat een Lvveavarisjg^Ssg.
