46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
Agentschap Ass.-M(j
„De Nederlanden van 1845"
„Fatnm" - „Lahor"
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws,
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
P«ijr 3 maanden, franco nar past.
Losse nummers r
10.05
Prijs der AdvertentiOn:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Het Kapitalisme de schuldige?
De vorige week heeft de heer Van den
Tempel in de Tweede Kamer geïnterpel
leerd de behandeling van dit onder
werp wordt vandaag voortgezet over
maatregelen ter verbetering van de econo
mische crisis.
Daarbij werd uit den aard der zaak ook
gesproken over de oorzaak van de cri
sis en zooals men van een goed Soc.
Democraat verwachten mag „het kapi
talisme" en „het kapitalistische stelsel"
werd daarvoor verantwoordelijk gesteld.
Het onhoudbare van deze redeneering
werd door den heer Schouten helder in
het licht gesteld.
Na er op gewezen te hebben, dat deze
crisis niets te maken heeft met perio
dieke conjunctuurinzinkingen, maar dat
de groote oorzaak te zoeken is in de ver
nieling welke op groote schaal gedurende
de oorlogsjaren heeft plaats gehad en in
de na-oorlogsche internationale politiek,
welke niet bereid is geweest zich die ver
nietiging te realiseeren, kwam de heer
Schouten tot wat gezegd was over „het
kapitalistische systeem".
Er is bijna geen onderwerp waarover
in socialistischen kring meer gesproken
wordt.
Maar zoo betoogde de heer Schouten
er is in dien kring volstrekt geen over
eenstemming omtrent „de zonden van het
kapitalisme".
„Naarmate de sociaal-democraten dich
ter bij de werkelijkheid komen te staan in
dezen zin, dat zij met verantwoordelijke
taken op politiek en sociaal-politiek
worden belast, worden zij verplicht
meer door te dringen in die werkelijkheid
en haar beteekenis en moeten zij heel
dikwijls loslaten hetgeen zij vroeger op
algemeene theoretische gronden hebben
geponeerd.
De studie, ook in die kringen, leidt er
toe, dat1 men met meer ootmoedigheid
over deze vragen en vraagstukken moest
gaan spreken. Zoo heeft men bijv. jaren
lang van sociaal-democratische zijde de
gedachte gepropageerd, dat elke oorlog
veroorzaakt wordt door „het kapitalisme".
In breede kringen heeft men de gedachte
gewekt, dat de groote oorlog, 1 Augustus
1914 uitgebroken, de wrange vrucht' was
van „het kapitalistische stelsel", maar
zijn er niet allerlei kopstukken in de inter
nationale sociaal-democratie, die den
moed niet meer hebben om die stelling
uit te spreken? Heeft de heer Wibaut niet
sinds lang reeds meer dan eenmaal moe
ten erkennen, dat! als men de zaak zoo
stelt, dat de Oorlog een verschijnsel is van
„het kapitalisme", een wrange vrucht van
„het kapitalistische systeem", men die zaak
in elk geval veel te eenvoudig formuleert,
want dat er in dat „kapitalisme", in dat
„kapitalistische systeem" ten minste even
sterke factoren werken tegen den oorlog
als er vóór?
Ik druk mij nog zeer mild uit; ik wil
den heer Wibaut in zijn beschouwingen en
in zijn houding te dezer zake niet naar
ons toe trekken; ik houd liefst, wat dat
betreft, nog wat te onzen gunste over.
En zoo staat het niet alleen met betrek
king tot de beteekenis van „het kapita
lisme" voor het ontstaan van oorlogen,
maar tfen aanzien van vele fundamenteele
vraagstukken, Welke in onze moderne
maatschappij en in de tegenwoordige we
reld leven.
Bij mij is, ik spreek dat eenvoudig uit,
geen geloof aanwezig in het bestaan van
een „kapitalstsch systeem", van „het ka
pitalisme", zooals dat van sociaal-demo
cratische zijd® meer in het bijzonder wordt
gesteld. De huidige maatschappij heeft
\zich ontwikkeld op haar grondslagen,
welke niet door menschen zijn gelegd. Zij
is de resultante van een historisch groei
proces, waarin zich wording en verwor
ding, normale groei en woekergroei heb
ben geopenbaard.
De taak bestaat nu hierin: wat scheef
gegroeid is, weer recht te zetten, den
groei in de goede richting te leiden, de
verwording te overwinnen. In het ver
richten van die taak heeft de Overheid
ook een speciale plaats; ten aanzien van
dat werk,dat door menschen geschieden
moet, heeft zij een bijzondere roeping,
liggende op haar eigen terrein. Maar een
en ander wil tevens zeggen, dat de hui
dige maatschappij niet is het product
van e9n systeem, dat op en in haar is
toegepast geworden door de dusgenaamde
kapitalistische klasse."
Het socialistische recept niet deug*
delijk.
De heer v. d. Tempel heeft niet alleen
het kapitalisme aangewezen als de oor
zaak van de crisis, maar hij heeft ook een
algemeene oplossing gegeven, n.l. de
Planwirtschaft, d.w.z. een plan
matige regeling der productie.
Dat is een groot woord waarmee veel
geschermd wordt en daarom loont het wel
de moeite te luisteren naar wat de heer
Schouten daarover heeft gezegd.
Heeft dit woord, deze leuze, eenige be
teekenis voor de oplossing van de crisis?
Op den voorgrond wordt steeds gesteld
dat die Planwirtschaft internatio-
n a a 1 tot stand moet worden gebracht.
En dan niet door den Volkenbond en
zijn organen die deugt naar de heer
Wibaut meende voor dit werk niet
maar door de internationale sociaal-de
mocratie en het Intern. Verb, van Vak-
vereenigingen.
„Dat doet, aldus dhr Schouten, reeds
niet veel goeds verwachten. De geschie
denis is op dit gebied leerzaam, ook 'die
van de jaren na den oorlog. Op het oogen-
blik denk ik er aan, dat ik geloof, dat
het was in 1919 een van de thans reeds
overleden leden der sociaal-democratische
Kamerfractie hier in de Kamer stond en
zeide: Wat, wilt gij zeggen, dat er geen
oplossing is? Hier heb ik zei en hij ver
toonde een aantal papieren, welke ter
griffie zouden worden gedeponeerd, op
dat men kennis zou kunnen nemen van
de concrete uitwerking der socialisatiege-
dachte voor het bedrijfsleven in Oosten
rijk.
Daar is het mee begonnen, om mij nu
maar te bepalen tot de na-oorlogsche pe
riode, en ieder onzer weet hoe zich dat
alles verder ontwikkeld heeft. Men kwam
van beloften tot het terugnemen van die
beloften en het in de plaats daarvan stel
len van een nieuwe belofte; men kwam
tot het terugnemen van die nieuwe be
lofte en het weer in de plaats daarvan
geven van een nieuwere belofte. Tel
kens heeft men moeten los
laten wat men verdedigd
had, heeft men moeten erkennen, dat al
zou men hetgeen verdedigd was, theore
tisch overeind kunnen houden, er geen
mogelijkheid tot verwezenlijking daarvan
in de werkelijkheid zou zijn geweest of
zou zijn. Zoo is het gegaan met
de geheele socialisatie en
met alle pogingen, welke zijn aangewend
om in het eene of andere onderdeel van
het economisch leven de socialisatie toe te
passen."
Maar aangenomen dat men een derge
lijk plan aan iemand, wie dan ook, zou
kunnen toevertrouwen, hoe zou men dan
de noodige medewerking kunnen krijgen?
„Die medewerking is b.v. noodig van
Rusland, van Japan, van China en van
Britsch-Indië. Is er één, die op het oogen-
blik durft aannemen, dat men in een reeks
van jaren zou kunnen tot stand brengen
de bereidheid bij die Staten en volkeren
om medewerking te verleenen voor de uit
voering van een dergelijke Planwirt
schaft? Er gaan volksverhuizingen op
groote schaal mee gepaard, er moeten ge
weldige veranderingen in de productie
voor worden tot stand gebracht, verplaat
sing van geheele productietakken van het
eene land naar het andere zullen het ge
volg van een dergelijke Planwirtschaft
zijn, enz."
De pogingen die aangewend zijn om
voor een bepaald punt n.l. de tarieven een
dragelijke oplossing te vinden leert reeds
afdoende dat die medewerking niet te krij
gen is.
Maar al zou het mogelijk zijn, dan be
staan er nog overwegende bezwaren.
„Internationale Planwirtschaft betee-
kent een concentratie van macht, welke
er nog nimmer in de wereld is geweest.
Elke belangrijke concentratie van macht
brengt met zich gevaren en bezwaren,
maar deze alles beheerschende macht zou
in geen geval aanvaard kunnen worden
zonder hechte waarborgen tegen machts
misbruik, en deze zijn niet te geven, niet
te ontwerpen.
Een ander gevaar of bezwaar is, dat
een dergelijke concentratie, wanneer zij
fouten maakt, aan het leven nog veel meer
kwaad doet dan het ondervindt bij den te-
genwoordigen gang van zaken van de
fouten, welke worden gemaakt."
Terecht concludeerde de heer Schouten,
dat de internationale Planwirtschaft niet
mogelijk is en dat wij, als ze mogelijk zou
zijn, ze toch niet zouden kunnen aanvaar
den.
Het socialistische recept is van geen
practische beteekenis.
Laat Japan zijn oppositie varen?
In officieele kringen te Tokio is men
van meening, dat wel beschouwd een
breuk met den Volkenbond waarschijnlijk
niet noodig zal zijn en een openhartige
en vriendschappelijke bespreking met
Washington zal leiden tot een gunstige
wending in de stemming hier en de aan
vankelijke vrees grootendeels zal wegne
men, dat de Vereenigde Staten door zich
bij den Volkenbond aan te sluiten, de be
doeling hadden pressie op Japan uit te
oefenen. In officieele kringen koestert
men de hoop dat de Volkenbond begint in
te zien, dat elke poging tot dwang niet
het gewenschte resultaat zou hebben.
Japan is volgens sommige waarnemers
eveneens van meening, dat de regeering
te Nanking heen en weer slingert en dat
de regeering die haar weldra opvolgt ver
tegenwoordigers v.an Kanton zal bevat
ten, die meer bereid zijn te erkennen dat
Japan waarachtig grieven heeft wat
Mantsjoerije betreft, en dientengevolge
meer geneigd zouden zijn, rechtstreeksche
onderhandelingen te beginnen tot het ver
krijgen van een stevige regeling van
Uit Washington wordt gemeld: Japan
heeft zijn oppositie tegen de deelneming
van de Vereenigde Staten aan de beraad
slagingen van den Volkenbond betreffende
de Mantsjoerijsche quaestie opgegeven.
Te Genève maakt men echter geen vor
deringen. De Japansche delegatie schijnt
nog steeds een weinig-tegemoetkomende
houding in te nemen. Briand heeft een
onderhoud met Josjisjawa en met dr Sze
gehad, doch van het resultaat ervan is
niets bekend geworden. Maar het feit, dat
geen nieuwe raadszitting is bijeengeroe
pen wijst erop, dat in de onderhandelin
gen nog niet veel vooruitgang is ingetre
den. Men heeft nog altijd hoop, dat vóór
het einde van de week een oplossing ge
vonden zal worden. Heel veel nader
schijnt men gisteren echter niet te zijn ge
komen.
Een uitdaging aan Engelsche fabrikanten.
Sir Edward Hylton Young, de Engel
sche minister voor overzeeschen handel,
heeft gisteren te Londen een eenigszins
merkwaardige tentoonstelling geopend,
die als „uitdaging" aan de Engelsche fa
brikanten bedoeld is. Zij is n.l. georgani
seerd door de vereeniging van winkeliers
en bevat ruim 2500 verschillende artike
len, die alle in het buitenland gemaakt
zijn. Engelsche goederen zijn niet aanwe
zig. De artikelen omvatten linnen en ka
toenen stoffen, mantels en damesconfec-
tie, lederwaren, glaswerk, speelgoed, pa
pier- en drukwerk, enz.
In zijn antwoord op de openingsrede
van den minister zeide Marquess, de voor
zitter van den Bond van winkeliersver-
eenigingen, dat het Engelsche publiek in
het algemeen den laatsten tijd wel van
zijn voorliefde voor buitenlandsehe goede
ren en producten teruggekomen was, maar
het kon niet uitsluitend Engelsche goede
ren koopen, omdat die er eenvoudig niet
waren. Spr. hoopte, dat deze tentoonstel
ling de Engelsche fabrikanten aan het
werk zou zetten om de tentoongestelde ar
tikelen tegen dezelfde prijzen en van de
zelfde kwaliteiten ook in Engeland te ver
vaardigen, wat z.i. met een beetje inspan
ning en aanpassingsvermogen best zou
gaan. Er zouden dan nog altijd genoeg
artikelen overblijven, die het buitenland
door bijzondere omstandigheden goedkoo-
per kan leveren, maar van alles wat hier
te zien was, bezat Engeland of zijn domi
nions de grondstoffen.
De provincie Antwerpen slecht bij kas.
In de zitting van den raad der provin
cie Antwerpen zijn de beraadslagingen
over de begrooting plotseling gestaakt,
omdat men ter elfder ure tot de ontdek
king was gekomen, dat men met de ge
deeltelijk afgewerkte begrooting niet ver
der kon gaan.
De financieele toestand der provincie
schijnt zoo slecht, dat Gedep. Staten te
midden van de begrootingsbehandeling
het noodig hebben geoordeeld, met andere
cijfers voor den dag te komen.
De kas der provincie Antwerpen heeft
het zwaar te verantwoorden door de uit-
keeringen aan de werkloozen. Meer dan
36 pet. van het totaal der werkloosheid in
België valt ten laste van de provincie Ant
werpen. Dit is een der redenen, waarom
de kas thans ledig is.
Om aan deze uitgaven voor dit be-
grootingsjaar het hoofd te kunnen bieden,
had het provinciaal bestuur voorgesteld,
een leening te sluiten van 20 millioen
francs.
Het gemeente-crediet heeft echter laten
weten, dat het geen leeningen meer kan
toestaan, wijl zijn kas ook al ledig is. De
banken van Antwerpen weigeren even
eens een leening toe te staan, omdat zij de
politiek der provincie niet goedkeuren.
Daar het provinciaal bestuur dus overal
tevergeefs had aangeklopt, zag het zich
genoodzaakt plotseling zijn begrooting te
staken, ten einde haar nog te kunnen om
werken en tal van credieten, waarvan er
reeds waren toegestaan, te schrappen, om
zoodoende de millioenen voor de steungel
den der werkloozen te vinden.
De mijnramp te Westfaien.
Hoewel er toch negen dooden te betreu
ren zijn, is de ramp in de mijn Mont Ge-
nis gelukkig minder ernstig dan eerst
werd vermoed. Twee uur na de ramp was
verder gevaar geweken.De 27 gewonden die
voornamelijk brandwonden hebben opge-
loopen, zijn ter verpleging opgenomen in
het ziekenhuis te Börningen; vier of vijf
bevinden zich in levensgevaar. Het schijnt
vrijwel vast te staan, dat de ontploffing
door grauwvuur is veroorzaakt.
Complot tegen Japansche regeering?
Naar uit Tokio gemeld wordt, zou er een
complot tegen de Japansche regeering
ontdekt zijn. De bedoeling hiervan zou ge
weest zijn de tegenwoordige regeering,
welker houding in het Chineest-h-Ja-
pansch conflict voor te zwak wordt ge
houden, door een militaire dictatuur te
vervangen.
Men beweert, dat vijf in dit complot ge
wikkelde officieren op bevel van den mi
nister van oorlog in hechtenis zouden zijn
genomen.
Het Japansche ministerie spreekt ten
stelligste het gerucht tegen, dat er een
complot zou ontdekt zijn ten doel hebbend
een militaire dictatuur of een staatsgreep.
Weliswaar zijn tien officieren in hech
tenis genomen, onder verdenking het plan
te hebben opgevat tot gewelddaden over
te gaan, teneinde aldus hun verontwaar
diging te toonen over den huidigen toe
stand in Mandsjoerije.
Herdenking Amerika's vrijheidskrijg.
Deze week zullen in Yorktown feeste
lijkheden plaats hebben, naar aanleiding
van de 150ste herdenking van den dag,
waarop het Britsche leger zich aan Was
hington overgaf, waarmede de vrijheids
oorlog ten< gunste van de jongste Ameri-
kaansche republiek was beëindigd.
De Duitsche gezant zal als gast der
Amerikaansche regeering aan de feeste
lijkheden deelnemen.
Frankrijk is officieel en wel als eeni
ge buitenlandsehe natie door een
groote delegatie vertegenwoordigd, welke
Vrijdag onder leiding van maarschalk Pé-
tain op twee kruisers is aangekomen.
Donderdag zal in het Witte Huis een
feestdiner plaats hebben, waaraan ook de
Fransche premier Laval zal deelnemen.
Deze komt just dien dag des middags
in Washington aan en zal Vrijdags, Za
terdags en Zondags met president Hoover
en minister Stimson belangrijke bespre
kingen houden.
Stormachtige tooneelen bij het
Calmette-proces te LUbeck.
In het groote gymnastiek-gebouw van
Lübeck, waar een gerechtzaal is ingericht,
omdat de ruimte in het officieele gerechts
gebouw te klein was, is nu reeds een
week lang de behandeling gaande van het
zgn. Calmette-proces. Als voornaamste
verdachte staat daar terecht prof. Deycke,
de leider van het algemeene ziekenhuis
te Lübeck, maar verleden jaar 75 zuige
lingen zijn overleden na toediening van
het Calmette-serum tegen tuberculose.
Het is de moeilijke taak van de rechters
om uit de verhooren, die steeds weer
het karakter kregen van een medisch de
bat, die aanwijzingen te lichten, die ten
slotte moetien leiden tot het rechterlijk
vonnis. De zeer ingewikkelde zaak is ech
ter in den loop der behandeling heel wat
duidelijker geworden voor de aanwezige
Binnenland.
De gemeenten en de werkloozenzorg.
Buitenland.
Een complot tegen de Japansche regee
ring?
Winterweer op den Balkan.
De houding van Japan wat gewijzigd?
Het Calmette-proces te Lübeck.
juristen, zij het dan na verscheidene
stormachtige tooneelen, die zich ter zit
ting hebben afgespeeld.
Dr Deycke ontkent ten stelligste, het
Calmette-serum naar eigen meening ge
wijzigd te hebben door het! met virulente
bacillen te vermengen.
Intusschen hebben de advocaten van de
mede-verdachten alle schuld op Dr Deyc
ke geschoven en de nalatigheid en slordig
heid met praeparaten, die deze mede
verdachten was tien laste gelegd, ver
bloemd. Vanzelfsprekend gaf dit aanlei
ding tot 'n hevig debat, dat zóó hoog liep,
dat de zitting Zaterdag moest worden ge
schorst, na een treffende verklaring van
den president der rechtbank, dat, wanneer
de verdachten werkelijk zoo hoogstaande
mannen der wetenschap waren, als zij
voorgaven te zijn, zij niet zouden trachten
elkaar zoo zwart mogelijk te maken, maar
eerder zouden bekennen, dat zij gedwaald
hadden.
Deze rede heeft blijkbaar dien gewensch-
fcen indruk gemaakt.
Toen ten minste gisteren de zitting
weer geopend werd, verhief prof. Deycke
zich en zeide:
„Ik heb iets belangrijks te zeggen. Ik
wensch hier te verklaren, dat ik bij de
proeven met het Calmette-serum den in
druk had, dat de behandeling niet alleen
onschadelijk, maar ook doeltreffend was.
Ik heb daarmee ongelijk gehad. Mijn dwa
ling was echter een wetenschappelijke
dwaling. Meent de rechtbank, dat zij mij
op grondl van een wetenschappelijke dwa
ling moet veroordeelen, welnu, dan ben
ik bereid, de verantwoordelijkheid voor
die dwaling te dragen. En die zal ik ge
heel alleen dragen, dus verzoek ik, de an
dere verdachten voor onschuldig te ver
klaren."
Minister Thomas het spreken belet.
Zondag zou minister Thomas te Liver
pool het woord voeren ten behoeve van
den nationalen Labour-candidaat Derwent
Hall Caine voor het district Everton van
die stad, doch men liet hem niet aan het
woord komen. Tien minuten lang stond
Thomas glimlachend tegenover een jou-
wtende, sissende en schreeuwende me
nigte. Van alle kanten werd „verrader"
en „draaier" geroepen. Driemaal trachtte
hij te spreken, doch het geluid van zijn
stem ging in het lawaai verloren. Toen
gaven degenen, die de vergadering had
den belegd, het maar op.
Winterweer op den Balkan.
Sedert verscheidene dagen heerscht bo
ven de Adriatische Zee een hevige storm.
Tot dusverre zijn 7 visschersschepen ge
zonken en 23 personen omgekomen.
De te hulp uitgezonden schepen moch
ten er niet in slagen schipbreukelingen te
redden.
In Kroatië, Bosnië en Zuid-Servië, is
een weersverandering ingetreden, die
sneeuwval met zich mede bracht.
In Bosnië ligt de sneeuw op vele plaat
sen een halve Meter hoog. Ook in Agram
heeft het gesneeuwd.
Het regelmatige spoorwegverkeer tus-
schen Agram en Triest moest worden
stopgezet.
