No. 15
Zaterdag 17 October 1931
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's BanktLV. Goes
Agentschap Ass.-Mij
„De Nederlanden van 1845"
„Fatnm" - „Labor"
EERSTE BLAD,
Het ontwerp-Donner.
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws,
Staten-Generaal
Oit nummer bestaat uit 2 bladen.
BOWLSTELLEN
KAASSTOLPEN
JAMPOTTEN
W. J. v. DOESELAAR, Goes.
„RATIO" IN DE PRAKTIJK!
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. <££55.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 250.
VERSCHIJNT ELEEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Per 3 maanden, franco per post. 13,—
Losse nummers0.05
Prijs der AdvertentlSn:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Terecht ia de opmerking gemaakt, dat
het voorstel van Minister Donmer inzake
strafbaarstelling van Godslastering, geen
reden geeft tot het aanheffen van een
juichkreet. Het is veeleer een betreurens
waardig verschijnsel, dat maatregelen als
hier bedoeld, noodzakelijk moeten worden
geacht.
Hieruit blijkt toch, dat de godsdienst
haat en de godsdienstverachting in steeds
ruwer vorm tot uiting komt en dat de
volksconscientie tegen dit kwaad al min
der in verzet komt.
Uit de bepalingen van bet ontwerp
blijkt, dat niet alle godslastering strafbaar
wordt gesteld.
Dat kan ook niet. De taak van de
Overheid beperkt izich tot het publiek
terrein. Vandaar dat de strafbaarstelling
wordt heperkt tot de lastering, die in het
openbaar geschiedt, of van een op den
openbaren weg zichtbare plaats.
Maar dit is niet de eenige beperking.
Wat is godslastering? In ruimen zin
genomen valt hieronder alles waarmee de
Naam des Heeren wordt aangerand. Dus
ook de ontkenning van het hestaan van
God en van de openbaring Gods en strikt
genomen alle theorieën, waarin de souve-
redniteit.van God over al het geschapene
en over alle levensverhoudingen wordt
ontkend. En zooveel meer. Wie 'hierover
nadenkt zal moeten toestemmen, dat God
gelasterd kan worden zelfs hij uiterlijke
vroomheid.
In het ontwerp van Minister Donner
wordt echter de godslastering in den
beperkten zin opgevat; in den zin van
schimpen en hoonen. Om dit goed te laten
uitkomen spreekt het ontwerp van
smalende Godslasteringen op voor
godsdienstige gevoelens krenkende wijze.
De beteekenis van deze laatste toevoe
ging is niet recht duidelijk.
Sommigen hebben hierin gelezen, dat
dus niet het feit der Godslastering straf
baar wordt gesteld, maar meer de 'kren
king van godsdienstige gevoelens.
Van andere 'zijde is de meening ge
opperd, dat de krenking niet geldt als een
afzonderlijk element van het strafbare
feit, zoodat deze woorden* temeer daar
smalende Godslastering voor godsdiens
tige gevoelens altijd krenkend is, zonder
eenig bezwaar weggelaten hadden kunnen
worden.
Uit de Memorie van Toelichting blijkt
echter, dat de Minister met deze toevoe
ging een speciale bedoeling heeft gehad.
Aangeteekend wordt, „dat waar het
hier 'gaat over de smalende Godslastering
als bijzondere vorm van het zich op voor
godsdienstige gevoelens krenkende wijze
uiten, die krenking processueel niet een
zelfstandig feit behoeft te vormen, doch
iniet de smalende Godslastering gegeven
zal zijn. Uit de strafbaarstelling als 'kren
king van godsdienstige gevoelens volgt
overigens, dat voor het omschreven mis
drijf niet vereischt is, dat men onder
erkenning van Gods stem hoont of
smaadt. De onderhavige strafbepaling
richt zich tegen de uiterlijke verschijning
van Godslastering, waarmede men weet
anderen in hun heiligste gevoelens te
treffen."
Hieruit blijkt, dat we hierdoor feitelijk
met een uitbreiding te doen hebben, waar
door het gemakkelijker zal vallen het
smalend karakter vast te stellen en to
straffen.
Er zijn tegen het ontwerp verschillende
bedenkingen geopperd.
In de eerste plaats natuurlijk door hen,
die de „vrijheid" voorstaan. De vrees werd
uitgesproken, dat op deze wijze de gods
dienstvrijheid in 't gedrang 'komt.
Dit bezwaar is echter geheel onge
grond omdat de godsdienstvrijheid in
den ruimsten zin onaangetast blijft. Bo
vendien, de geestelijke vrijheid is een kos
telijk bezit, maar daaruit volgt niet, dat
in een land als het onze, waar God nog
altijd openlijke erkenning vindt, alles ge
duld zou moeten worden.
Van andere zijde is het bezwaar geop
perd, dat in dit ontwerp de mensch te
veel in het middelpunt wordt geplaatst
en aan de opperhoogheid Gods tekort
wordt gedaan. Daardoor, zoo meende
men, mist het principiëelen grondslag.
Hierbij wordt echter uit het oog ver
loren, dat niet de krenking van gods-
BOHEMIA
In diverse kleuren ontvangen.
dienstige gevoelens op den voorgrond
wordt gesteld, maar de lastering van
Gods Naam, terwijl geen rekening wordt
gehouden met het feit dat de Overheid
zich tot haar eigen terrein heeft te be
perken.
Het is een treurig teeken des tijds, dat
een wetsontwerp als dit noodzakelijk is.
Nu dit echter het geval blijkt te zijn,
kunnen we slechts dankbaar zijn, dat dit
wetsontwerp werd ingediend en dat de
Overheid blijkt in te zien, dat het niet
toelaatbaar is, dat Hij aan Wien zij haar
gezag ontleent, openlijk op grove wijze
wordt gesmaad.
Moge het ontwerp spoedig tot wet ver
heven worden.
Het Duitsche kabinet heeft een meerder
heid in den Rijksdag.
De moties van wantrouwen der oppo
sitie werden gisteren door den Duitschen
Rijksdag verworpen met 294 stemmen
tegen 270 en drie onthoudingen.
Verworpen werden verder de voorstel
len tot ontbinding van den Rijksdag en
tot opheffing van alle noodverordeningen.
Afg. Frich (nat.-soc.) verklaarde daar
op, dat zijn partij thans geen belang
meer had bij de beraadslagingen, wes
halve zijn fractie het parlement zou ver
laten en daarbuiten zou werken aan het
.vernielen der laatste steunselen van
dit systeem". Een afgvaardigde der D.-
nat. partij sloot zich namens zijn partij
en drie dissidenten uit de Landvolkpartij
hierbij aan.
De leden der rechtsche oppositie verlie
ten daarop onder groot tumult de zaal.
Na de heropening der Rijksdagzitting
werden gisteravond allereerst een aantal
voorstellen der oppositie verworpen.
Vervolgens kwam een communistisch
voorstel aan de orde, waarin de stopzet-
tin van den bouw van den pantserkrui
ser B werd verlangd en het gebruiken
der daardoor bespaarde gelden voor kin
dervoeding.
Dit voorstel werd aangenomen met 211
stemmen (soc-dem. van beide richtingen
en communisten, die na het vertrek der
rechtsche oppositie in de meerderheid
zijn) tegen 181 sternen.
Na afdoening van nog een groot aantal
voorstellen op allerlei gebied werd de
Rijksdag om half elf verdaagd tot 23
Febr. 1932.
Opgemerkt wordt, dat het besluit in
zake den kruiserbouw slechts een motie
is, waarbij de regeering wordt opgedra
gen den bouw stop te zetten, doch dat
zij niet verplicht is daaraan gevolg te
geven, indien zij dringende redenen kan
doen gelden om aan de opdracht van het
parlement niet te voldoen.
De financieele crisis in de Ver. Staten.
De Vereenigde Staten hebben Donder
dag een nieuw record geboekt, doordat
in den loop van Donderdag 26 banken als
gevolg van de crisis gedwongen waren
haar betalingen te staken. Het zijn twaalf
banken in Zuid-Carolina, vier in New-
Jersey, twee in Missouri, drie in Penn-
sylvanië, twee in West-Virginië en drie
in Ohio.
Een merkwaardig record werd gemaakt
door de stad Youngstown in Ohio, waar
alle in de stad gevestigde banken met
een kapitaal van tezamen ongeveer 35
millioen dollar haar loketten hebben ge
sloten.
Japan en de Volkenbondsraad.
De Japansche interpretatie van de be
slissing van 'den VotLkenlbondsraad om de
Ver. Staten uit te nocdigen, aan de be
sprekingen over het Mandsjoerijsch ge
schil deel te nemen, is dat de Volkenbond
en de Ver. Staten wensohen samen te wer
ken met 'het doel 'het verdrag van Kellogg
bij de zaak te 'halen en zoo de interventie
van een derde partij op te dringen.
Japan is besloten zich hiertegen op de
krachtigste wijze te verzetten, want het
kan geen buitenlandsche inmenging dul
den in de regeling van een conflict, dat
zijn eigen bestaan betreft.
Dientengevolge is Japan eerder in staat
met den Volkenbond te breken, dan zijn
politiek van directe onderhandelingen met
China te laten varen.
Gisteravond heeft de historische ver
gadering van den volkenbondsraad plaats
gevonden, waarbij voor het eerst een ver
tegenwoordiger van de Amerikaansche
regeering aan de tafel van den volken-
bondsraad heeft zitting genomen.
De raadszaal was overvol.
Briand, als voorzitter van den vol
kenbondsraad sprak zijn groote voldoe
ning uit over de medewerking van Ame
rika bij de oplossing van het Chineesch-
Japansche geschil.
President Gilbert, consul-generaal van
Amerika te Genève, nam daarna als Ame-
rikaansch gedelegeerde aan de raadsta
fel plaats.
See® g* monj d\
25, 45 en 65 cis.
m% ae*°n
Korte Berichten.
Gedurende de eerste acht maanden
van dit jaar hebben in den staat New-
York 594 personen het leven verloren als
gevolg van daden van geweldpleging. Dat
is een hooger totaal dan ooit te voren
in de overeenkomstige maanden.
De Amer. Federatie van den Arbeid
te Vancouver in congres bijeen heeft 'n re
solutie aangenomen waarin er op wordt
aangedrongen dat in de Ver. Staten de
verkoop van bier met een maximum al-
koholgehalte van 2.75 pet. door de a.s.
zitting van het Congres te Washington
zal worden toegelaten. Het algemeene
drankverbod dient overigens volgens
de Federatie van den Arbeid te wor
den gehandhaafd.
De Graf Zeppelin is hedennacht
om 1.05 uur onder leiding van kapitein
Lehmann op zijn derde reis naar Zuid-
Amerika vertrokken. Er zijn 17 passa
giers aan boord. Voorts wordt 180 K.G.
post meegenomen.
In den Finschen Golf woedt een
krachtige storm. De telefoon- en tele
graaflijnen in de kustplaatsen zijn ge
stoord. Tot nu toe werden 19 visschers-
booten vermist.
De toestand van onze industrie.
De Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid heeft den Directeur-Generaal van
den Arbeid opgedragen op korten termijn
een onderzoek in te stellen naar den toe
stand in de Nederlandsche industrie.
De directeur-generaal, de heer Zaal
berg, heeft oogehblikkelijk met zijn mede
werkers aan deze opdracht gevolg gege
ven en heeff een enquête ingesteld in alle
bedrijven, waar meer dan 10 man perso
neel werken.
Via de 11 districtshoofden is aan alle
fabrieken en werkplaatsen een vragenlijst
gezonden, waarop gegevens moesten wor
den ingevuld met betrekking tot de bezet
ting van de fabriek, wijiziging in den
werktiijld en wijziging in het loon. Circa
13.000 van deze brieven zijn rondgezon
den. Verscheidene duizenden zijn reeds
weer terug ontvangen. Tot 21 October
heeft men gelegenheid de antwoorden
in te zenden.
De enquête strekt zich ook uit tot de
■koopvaardij en steenkolenmijnen.
Uit de ingekomen gegevens zal het rap
port van den minister worden opgesteld.
Uit de textiel-industrie.
De Ensched'esche fabrikantanvereeni-
ging heeft d'e werknemersorganisaties in
d'e textielindustrie uitgenoodigd tot een
conferentie ter bespreking van loonsver
laging. De conferentie zal vermoedelijk
in dien loop der volgende week worden
gehouden.
Conflict bij Burgers Rijwielfabriek.
De besturen der arbeidersorganisaties
hebben, na overleg met de georganiseerde
arbeiders bij de Burgers E.N.R. Rijwie-
lenfabriek besloten, onder de huidige om
standigheden geen uitvoering te geven
aan het gestelde ultimatum. De loons
verlaging van 5 pCt. zal onder protest
worden aanvaard.
Opbrengst Rijksmiddelen.
Opbrengst van
September:
Grondbelasting
Pers. belasting
Inkomstenbel.
Vermogensbel.
Div.- en tant. bel.
Rechten o. d. inv.
Statistiekrecht
Accijns op zout
Idem geslacht
Idem wijn
Idem gedistilleerd
Idem bier
Idem suiker
Idem tabak
Bel. g. en zilv. w.
Zegelr. enz.
Reg. rechten enz.
Rechten succ. enz.
Dom. w. en v.
Opbr. d. Staatslot.
Opbr. d. loodsg.
de Rijksmiddelen over
Sept. 1931
321.829
69.246
5.339.098
812.967
1.425.560
5.480.938
266.995
178.559
784.351
501.372
2.964.838
1.512.253
5.674.139
2.335.279
77.804
1.630.802
1.044.360
3.683.331
243.497
16.935
326.489
Sept. 1930
1.070.815
3.246.478
5.029.412
776.741
1.142.227
5.966.536
345.069
179.178
989.450
568.658
2.791.982
1.509.985
7.144.001
2.326.083
80.766
2.007.790
1.184.301
3.735.090
342.281
16.932
354.482
Totaal-generaal 34.690.642 40.808.257
Over de maanden JanuariSeptember
werd ontvangen ƒ334 millioen; 9/w der
raming bedraagt ƒ352 millioen.
DE GEWELDIGE PENSIOENLAST IN
INDië.
Aan een beschouwing in het „Hdbld"
over de Indische financiën, waarin o.m.
gewezen wordt op de geweldige sommen,
die voor pensioenen betaald moeten wor
den, is het volgende ontleend:
In 1905 betaalde de Indische gemeen
schap een netto bedrag van negen milli
oen aan pensioenen. In 1930 was dit be
drag tot 63 millioen gestegen, terwijl de
raming voor het volgend jaar een som
van zeventig miiUioen aanwijst. Op zich
zelf beschouwd, zeggen die cijfers niets,
doch wanneer men ze vergelijkt met de
totalen der zuivere gewone uitgaven, door
het land in die jaren gedaan, dan spre
ken zij een zeer duidelijke taaL
In 1905 bedroegen de zuivere gewone
uitgaven van het land in totaal 117 mil
lioen, en de pensioenslast drukte in dat
jaar derhalve op 7.7 pet. van het uitga
ven-budget. In 1930 waren de zuivere ge
wone uitgaven van het land gestegen tot
524 millioen, waaruit valt af te leiden,
dat de pensioenen toen op 12 pet van het
budget beslag legden.
Voor 1932 tenslotte zijn de zuivere ge
wone uitgaven geraamd op het totaal be
drag van 507 millioen, en de pensioenen
zullen dus in dat jaar veertien pot.
van dat saldo absorbeeren.
Maar er is in dat alles één lichtpunt:
over eenige jaren komt de Indische regee
ring n.l. in de gunstige positie, dat zij
niet meer de pensioenen van al haar
gewezen ambtenaren behoeft te betalen.
Immers: de ambtenaren, die sinds het
jaar 1917 in 's lands dienst gekomen zijn,
en wier afvloeiing dus na 1937 kan be
ginnen, ontvangen straks hun pensioenen
niet meer uit 's lands kas, maar uit de
bekende fondsen, welke in 1917 werden
gesticht voor de Europeesche en Inland-
sche burgerlijke ambtenaren, voor de of
ficieren, de Europeesche en Inlandsche
militairen.
Men mag verwachten, dat de pensioen
fondsen straks in staat zullen zijn aan
hun verplichtingen ten opzichte van den
steeds aanzwellenden stroom van nieuwe
gepensionneerden te voldoen, doch daarbij
mag men niet uit het oog verliezen, dat
bet gouvernement onafgebroken kapitaal
moet blijven fourneeren op denzelfden
voet als nu, en dat het bovendien nog
minstens een halve eeuw zelf pensioenen
moet uitbetalen, voordat de laatste man
der vóór 1917 aangenomen ambtenaren
zal zijn gestorven.
Die groep trekt thans 45 millioen per
jaar aan pensioenen. Dit bedrag zal nog
een jaar of tien met groote sprongen stij
gen om daarna in een lange reeks van
jaren geleidelijk tot het nulpunt te dalen.
Uit een officieuze berekening van de
Generale Thesaurie is gebleken, dat de
contante waarde van deze pensioenen
thans moet worden geschat op het reus
achtige kapitaal van zeshonderd
millioen gulden.
De „Ind. Crt" trekt uit de cijfers ten
aanzien van de pensioenen de conclusie,
Binnenland.
De werkloosheids- en crisisdebatten in de
Tweede Kamer.
Bankoverval te Rotterdam.
Opbrengst der rijksmiddelen.
Buitenland.
Een meerderheid voor de Duitsche regee
ring.
Japan en de Volkenbond!.
dat „Ned.-Indië bezig was naar den af
grond te draven".
Het „Soer. Hbld" deed merkwaardige
ontdekkingen. Constateerde b.v., dat tot
voor kort de militaire pensioen-uitgaven
hooger waren dan de burgerlijke, doch
dat de laatste in 1931 de militaire hebben
ingehaald. En dat voor een groote cate
gorie van gepensionneerden tegenover een
gemiddelden werkduur van slechts 25
jaar een pensioensperiode staat van 19
jaren.
Ligt in deze ontdekking niet een plei
dooi opgesloten voor het verhoogen van
den pensioengerechtigden leeftijd, zoo
noodig over de geheele linie?"
De heer Jac. Bosma Ie Delfstrahulzen
schrijf! ons: „Bertels' Ratio-koekjes heb
ben mij uitstekend voldaan; de koeien
namen ze heel gaarne, de meikglft ging
vooruit, terwijl het vetgehalte gelijk bleef".
Deheer J. Minkema te Lippenhulzen meldt:
„Ik voerde mijn koeien goed, doch heb de
voeding veranderd, daar Bertels' Ratio-A-
koekjes lager in prijs waren. Het resultaat
was verrassend; de hoeveelheid melk ging
vooruit en tot mijn groote voldoening steeg
ook het vetgehalte nog iets hooger",
Veehouders voedert Uw dieren „Ratio";
bij uitstek geschikt voor bljvoedering In
de weide! De veehoudersprljs is slechts
18.50 per ÏOO kilo, bruto In doozen at
Amsterdam. Vraagt brochure met vale
tevredenheidsbetuigingen.
BERTELS' OLIEFABRIEKEN N.V. A'DAM.
TWEEDE KAMER.
Interpellatie over de economische crisis.
Belangrijke rede van den heer Schouten.
In de gistermiddag voortgezette ver
gadering van de Tweede Kamer heeft
de Minister van Binnen 1. Za
ken en Landb. zijn rede over
den economischen toestand vervolgd.
Hulp van den staat voor werkloozen,
zal, aldus spr., steeds van persoonlijken
aard moeten zijn. Op zeer korten termijn
want de zaak gaat spr. ter harte
hoopt spr. maatregelen te kunnen nemen.
De vraag of de normen der uit
keer ing van f 13.50 tot f15 verhoogd
kunnen worden, moet spr. ontkennend
beantwoorden. Sinds deze normen zijn
vastgesteld, vertoonen de prijzen der le
vensbehoeften een tendenz, omlaag te
gaan.
Het zou zelfs mogelijk zijn, dat de hui
dige normen niet zullen kunnen worden
gehandhaafd. In Duitschland en Enge
land zijn de uitkeeringen aan de werk
loozen verlaagd, de duur ervan is verkort.
Thans de laatste vraag, of de regee
ring een overzicht wil geven van de
wijze, waarop de gemeenten worden ge
steund in de kosten voor werk
verschaffing. De regeering ver
leent, al naar gelang der omstandighede,
van 25 tot 70 pet. aan steun. Het totale
bedrag kan thans nog niet worden me
degedeeld, omdat nog tal van afrekenin
gen moeten binnenkomen. In den loop
van 1932 hoopt spr. een gedetailleerd
overicht te geven. Intusschen kan hij wel
nu reeds enkele cijfers geven.
Aan steun, aan werkloozenkassen voor
normale steunverleening, werd gegeven
over 1931 een bedrag van 5J4 millioen,
voor extra hulp 8 a 10 millioen, mede
als gevolg van ruime toetreding van
