No. 14
Vrijdag 16 October 1831
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
WIJ WAKEN
Hendrikse Cos Bank K.V. Goes
Agentschap Ass.-Mü
„De Nederlanden van 1845"
„Fatum" - „Labor"
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws,
Uit de Provincie.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen,
Direoteur-Hoofdxedacteur:
R. ZUIDEMA.
BureauLange Vorststxaat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. <£455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
DeZeeuw
VERSCHIJNT Eï.KEN WERKDAG.
A b o n tt e m e n t k m r s:
P«r meenden, frsaoo se* post, 13.=
X<osse nu«»mers I0.CS
Prijs dar AdvextentiSn:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bi] abonnement belangrijke korting.
Strafbaarstelling Godslastering.
Het bericht in sommige bladen, al zou
de Regeering voornemens zijn het wets
ontwerp inzake de strafbaarstelling van
Godslastering verder te laten rusten, is
niet juist gebleken.
Wel schijnt er geen kans te zijn, dat het
ontwerp nog in dit najaar wordt behan
deld, maar van een voornemen om de
zaak op de lange baan te schuiven is geen
sprake, wat naar gemeld werd mede hier
uit kan blijken, dat binnenkort de Memo
rie van Antwoord op het Voorl. Verslag
der Tweede Kamer kan worden tegemoet
gezien.
Uit bedoeld verslag blijkt, dat in de af-
deelingen der Tweede Kamer breede be
schouwingen aan het ontwerp zijn gewijd
zoowel van de zijde der voorstanders als
van den kant der tegenstanders.
Dit wekt geen verwondering. Het be
treft hier een nog al ingewikkelde zaak,
en bovendien geeft de w ij z e waarop Mi
nister Donner deze materie tracht te rege
len, als vanzelf tot verschillende opmer
kingen aanleiding.
In de Memorie van Toelichting wordt
opgemerkt, dat de bestrijding van het
Godsgeloof op zichzelf, hier niet in het
geding is.
Den laatsten tijd echter heeft de strijd
om den godsdienst vormen aangenomen,
die den wetgever ook al is hij zich ten
volle bewust dat die strijd zelf buiten zijn
domein ligt, niet onverschillig kunnen
laten.
Ter bestrijding van het Godsgeloof
wordt soms de vorm gekozen van een
in woord of beeld hoonen en smaden
van of smalen op God.
„Kenmerkend is daarbij, dat, hoezeer
door hem die de uiting doet, het bestaan
van God blijkbaar wordt ontkend de
Minister doelt hier op zekere uitlatingen
en uitspraken in de Tribune desniet
temin bij in woord of voorstelling als
van dat bestaan uitgaat en alzoo in den
uiterlijken vorm rechtstreeks God hoont."
Dat dergelijke uitingsvormen onduld
baar zijn, behoeft naar de minister meent,
nauwelijks betoog.
Het gaat hier niet om de bestrijding
van het Godsgeloof op zichzelf.
„Godsdienstvrijheid in den ruimsten
zin immers is een vrucht van onze his
torische ontwikkeling, waarop wij trotsch
mogen zijn. Maar juist mede ter bescher
ming van die geestelijke vrijheid als een
van onze hoogste nationale goederen,
moet hier worden opgetreden. Geen goed
kan op den duur blijven bestaan, welks
misbruik ongeboet wordt toegelaten. Waar
de bestaande geestelijke vrijheid voert tot
bandeloosheid, worde deze in het belang
der vrijheid zelf, met kracht tegengegaan.
Geschiedt dit niet, dan ontstaat, sneller
dan men zou denken, het gevaar, dat als
terugslag, met de bandeloosheid de vrij
heid wordt geknot"
Na dan gewezen te hebben op het feit,
dat in ons staatsleven ondanks de gods
dienstvrijheid in den ruimsten zin, God
openlijke erkenning vindt, vervolgt de
minister:
„Dat gezichtspunt behoeft allerminst
te leiden tot geloofsdwang of ook maar
tot beperking der ongeloofs-propaganda.
Maar wel kan men stellen, dat uitingen
in het openbaar, die den vorm dragen
van een rechtstreeks smalen van God in
een staat, die in meer dan één opzicht de
erkenning Gods handhaaft, niet kunnen
worden geduld. Uit de openbare sfeer
moeten zulke uitingsvormen uitgezuiverd
blijven".
Hierbij komt nog, dat de Godslastering
ook als een ernstige krenking van de ge
voelens van de groote meerderheid der
bevolking, moet worden aangemerkt.
Vandaar dat wordt voorgesteld te be
palen, dat strafbaar is bij, die zich in
het openbaar mondeling, bij geschrifte of
afbeelding, door smalende Godslasterin
gen op voor godsdienstige gevoelens kren
kende wijze uitlaat".
De Volkenbond en hei Japansch-
Chineesch geschil.
Het antwoord der Japansche regeering
op het verzoek van den Volkenbond, of
Japan accoord gaat met de toelating van
voor het gedeponeerde
merk Locarbits.
Locarbits waakt over
Uw gezondheid.
Locarbits Groene Kruis
Hoestbonbons.
de Amerikaansche regeering bij de Raads-
onderhandelingen inzake het Japansch-
Chineesche geschil, is Donderdag te Gê
né ve ontvangen. De inhoud dezer nota
wordt evenwel nog streng geheim gehou
den.
Inzake den inhoud van de nota ver
luidt, dat de Japansche regeering prin-
cipieele juridische bezwaren maakt tegen
de officieel© toelating van een niet van
den Volkenbond lid zijnden Staat.
In de geheime bespreking is besloten de
bezwaren van Japan als ongegrond te
beschouwen.
De Volkenbondsraad heeft in een bui
tengewoon stormachtige geheime verga
dering, welke eenige uren heeft geduurd,
met dertien stemmen voor en die van
Japan tegen, principieel besloten de Ame
rikaansche regeering uit te noodigen of
ficieel deel te nemen aan de regeling van
het Japansoh-Ghineesche conflict
De stemming werd voorafgegaan door
langdurige debatten. Met aüe slechts
denkbare middelen en motieven werd ge
tracht de Japansche regeering te bewegen
af te zien van haar afwijzende houding
en haar toestemming te geven tot de
toelating der Vereenigde Staten.
Ten slotte ging Briand, tegen de jaren
lang gebruikelijke gewoonte van den Raad
in, voor de eerste maal in een principieel
beslissende politieke kwestie, tot stemming
over, waarbij Japan werd overstemd.
Volgens een bericht aan de „Daily Ex
press" nit Tokio worden te Tokio met
koortsachtige haast oorlogstoebereidselen
getroffen. O.m. wordt op een werf een
vroeger aan een 'Engelsche maatschappij
toebehoord hebbend stoomschip tot vlieg-
tuigmoederscbip omgebouwd.
De crisis In Noorwegen.
In Noorwegen ia een oproep gepubli
ceerd, waarin de bevolking wordt aan
gespoord uitsluitend Noorsche goederen
te koopen. In den omroep, die ondertee
kend is door den Minister-president, den
president van de Bank van Noorwegen
en tal van andere bekende persoonlijkbe
den, wordt gezegd, dat Noorwegen door
de tegenwoordige crisis gedwongen is,
zijn invoer te beperken en evenwicht te
brengen in den in- en uitvoer, zoodat zoo
veel mogelijk Noorsche goederen moeten
worden gekocht.
De werkloosheid en haar bestrijding.
Het te Vancouver vergaderende con
gres van de American Federation of La
bours heeft een uit negen punten bestaand
program tot bestrijding der werkloosheid
en ondersteuning aan werkloozen behan
deld.
De negen punten waren de volgende:
1. Handhaving van de bestaande loo-
nen.
2. Verkorting van den werktijd.
3. Garandeering van minimum-tewerk
stelling door de werkgevers.
4. Campagne om de werkgevers te be
wegen, meer arbeiders in dienst te stellen.
5. Bevordering van den woningbouw
en bouw van openbare gebouwen, tenein
de de werkgelegenheid te vermeerderen.
6. Betere arbeidsbeurzen.
7. Langere leerplicht voor de jeugd,
teneinde te voorkomen, dat oudere krach
ten door jongere worden verdrongen.
8. Het geven van voorkeur aan arbei
ders, die een gezin hebben te onderhou
den.
9. Financiëelen steun aan de behoef
tige arbeiders uit openbare en particu
liere kassen.
Na een uitvoerige discussie werd deze
laatste resolutie echter door het congres
verworpen.
Met groote meerderheid sprak het con
gres zich uit voor het stelsel van verplich
te werkloosheids-verzekering, geregeld
door en onder toezicht van de regeering.
De Si. Philibert-ramp.
De Commissie, welke op last van de
Fransche regeering een onderzoek heeft
ingesteld naar de ramp van het stoom
schip „St, Philibert", is tot de slotsom
gekomen, dat de reederij geen schuld
treft.
Het schip was zeewaardig en heeft
dezelfde reis honderden malen gedaan.
MacDonald in zijn kiesdistrict uitgejouwd.
Voor de eerste maal tijdens een verkie
zingscampagne heeft MacDonald in zijn
kiesdistrict Seaha/m beleefd, dat hij werd
uitgejouwd. Reeds bij zijn aankomst in de
vergaderzaal werd 'hij door gejoel van zijn
tegenstanders begroet, zoodat 'hij, de groot
ste moeite had zich verstaanbaar te ma
ken.
Toen hij de verlaging der wenkloozenuit-
keering besprak en haar noodzakelijkheid
wilde motiveeren, brak opnieuw groot ka
baal los van de gaanderijen, zoodat de ver
gadering na een half uur moest worden
gestaakt.
De toestand in Spanje.
De Spaansche ministerraad heeft beslo
ten de tractementen der bisschoppen met
50 pet. te verlagen en direct 9 millioen
peseta's, welke op de begrooting voor ©ere
dienst waren geplaatst ten behoeve van
de Katholiek© Kerk, te schrappen.
De regeering bepaalde voorts, dat 'kerk
gebouwen en ordescholen in beslag moe
ten worden genomen, ingeval zij het on
derwijs staken. D© orden zullen dit onder
richt moeten voortzetten tot de wet, waar
bij 'hun het onderwijs wordt verboden, in
werking getreden is.
Communisten bestormen een raadhuis.
Te Siegen, in Westfalen, scholen
Woensdagmiddag ongeveer 200 commu
nisten in verschillende groepen in de zij
straten samen, vanwaar zij plotseling on
der luid gejoel en schreeuwen op het raad
huis aftrokken.
De in het raadhuis aanwezige ambte
naren werden met steenen bekogeld en
er vielen ook schoten. De politie beant
woordde het vuur. Ofschoon ongeveer 20
schoten gelost werden schijnt niemand
gewand te zijn.
De communisten werden door de politie
de zijstraten ingedreven, waarbij ver
scheidene agenten van politie door steen
worpen gewond werden.
Deze bestorming van het raadhuis
schijnt lang te zijn voorbereid, want, naar
later vastgesteld kon worden, was het mee-
rendeel der communisten van buiten de
stad gekomen. Des avonds was de rust
weer hersteld.
Goed voorbeeld doet goed volgen.
De koning van Bulgarije 'heeft den mi
nister van financiën medegedeeld, dat hij
gezien de huidige crisis, meent het goede
voorbeeld te moeten geven en derhalve
zijn jaarlijiksehe toelage met een zesde wil
laten verminderen.
De minister van financiën antwoordde
uit naam van de regeering, dat de kabi
netsleden van bun kant van 15 pet. van
bun salaris afzien.
Korte Berichten.
De staking van de Schotsühe haring-
paksters te Great Yarmouth is geëindigd.
De meisjes hebben genoegen genomen met
een verhooging van het vaste loom met 20
stuivers per week.
DE CRISIS IN DEN TUINBOUW.
Verzoek om regeeringsdistributie.
Het bestuur van de Nederlandsche vak
centrale heeft dezer dagen de aandacht
van de regeering gevestigd op den nood
in het West-Friesche tuinbouwbedrijf. Na
de mislukking van den aardappeloogst
wordt het bedrijf opnieuw zwaar getrof
fen, doordat de oogst van bloemkool en
andere stapelgroenten ten deele onver
koopbaar blijkt, ten deele zoo lage prij
zen opbrengt, dat de kosten niet meer
behoorlijk worden gedekt.
Desondanks blijven de prijzen in den
kleinhandel op een te hoog peil.
Het bestuur van de Nederlandsche vak
centrale is van oordeel, dat een regeling
tot stand moet komen, waarbij de aan
gevoerde groenten ter veiling in opdracht
van de regeering tegen een redelijken
prijs worden aangekocht.
Wanneer de regeering met de directie
der Nederl. Spoorwegen overeenkomt, dat
het vervoer naar de groote gemeenten ge
schiedt tegen zeer sterk verlaagde ver
voerkosten, kunnen de gemeentebesturen
maatregelen nemen om een goedkoope
distributie ter plaatse te bevorderen.
Hoewel de voorgestelde regeling her
innert aan het distributiesysteem uit de
oorlogsjaren, meent het bestuur, dat de
bijzondere tijdsomstandigheden deze
maatregelen wettigen, waarbij zoowel
producent als consument worden gebaat
en een belangrijke tak van landbouw
voor ondergang wordt behoed.
Geen maatregelen tegen baisse-praktijken
Op de vragen van den heer Dobbel-
man betreffende het nemen van maat
regelen tegen baisse-praktijken, heeft mi
nister De Geer het volgende geantwoord:
Aangaande de vraag, of er aanleiding
bestaat, een verbod te scheppen, eventueel
onder strafbedreiging, tegen het uitlee-
nen door den pandhouder van in onder
pand gegeven fondsen, is de minister in
overleg getreden met zijn ambtgenoot van
Justitie. Bij dat overleg is gebleken, dat
het zeer twijfelachtig is, of van zulk een
verbod wel inderdaad verbetering ware
te verwachten.
Daar het uitleenen van in onderpand
gegeven fondsen niet een handeling is,
welke ter beurze geschiedt, kan zij niet
worden beheerscht door voorschriften, op
art. 2 der Beurswet 1914 gegrond.
Al spelên bij beurscrisissen baisse-prak
tijken in het algemeen een rol, de betee-
kenis daarvan moet met betrekking tot
de huidige crisis, die veeleer moet wor
den gesteld op rekening van geschokt
vertrouwen, niet worden overschat.
Den minister zijn vooralsnog geen in de
praktijk te handhaven maatregelen be
kend, die ten deze van Overheidswege
zouden kunnen worden genomen, zonder
den reëelen beurshandel ernstig te be
lemmeren en daardoor Amsterdam als
internationaal financiëel centrum groote
afbreuk te doen.
Een nieuwe Rijksbegrooting?
Een der verslaggevers van het Ned.
Corr. Bureau heeft een onderhoud gehad
met het lid der Tweede Kamer den heer
H. G. M. Hermans.
Daarbij werd ook gevraagd naar zijn
meening over de Rijksbegrooting.
Naar mijn meening aldus de heer
Hermans zal de regeering met een
nieuwe begrooting moeten
komen. De val van het pond sterling heeft
zoodanige gevolgen gehad, terwijl daaruit
nog andere gevolgen kunnen voortvloeien
dat ramingen, welke lang te voren ge
maakt zijn, niet meer kunnen slaan op
den huidigen toestand. Als blijken zal
en ik ben daarvan zeker dat die toe
stand slechter zal zijn dan is voorgesteld,
zullen andere maatregelen, genomen moe
ten worden om te komen tot een sluitend
budget. Ik zou in dit verband twee mid
delen kunnen aangeven: ten eerste de in
voering van een conjunctuurbelasting,
te heffen van diegenen, die juist door de
huidige toestanden hun inkomen hebben
zien stijgen, en ten tweede de invoering
van een weeldebelasting. Een zoodanig
ontwerp ligt nog altijd bij de Kamer; in
de millioenennota wordt er echter niet
van gerept.
Ds J. L. Faber.
Ds J. L. Faber, Ned. Herv. predikant
te Zutphen, heeft zijn benoeming tot lid
van de Tweede Kamer aangenomen. Hij
zal probeeren, om in Zutphen te blijven
wonen, en zoodoende het contact met de
provincie Gelderland bewaren.
Suikerbietenteelt.
In het Algem. Nederl. Landbouwblad
wordt medegedeeld, dat een voorstel van
Kamerleden, om de suikerbietencultuur
meer loonend te maken, in voorberei
ding is.
Hulde aan ons Koloniaal bestuur.
Mr. D. Fodk, minister van Staat, alge
meen voorzitter, belast met de opperste
leiding van de Nederlandsche deelneming
aan de Internationale Koloniale Tentoon
stelling te Parijs, heeft 'het volgende tele
gram ontvangen van den Fransohen mi
nister van' Koloniën.
In bewondering voor betgeen door uw
land werd tot stand gebracht in Ned.-
Indië, waarvan gij het hoofd waart, heb
ik mij de ontroering voor den geest ge
roepen, gemeenschappelijk ondervonden
tijdens den brand van uw paviljoen en
zijn zegevierende herrijzenis.
BEGROOTING
POSTERIJEN EN TELEGRAFIE.
De dure postvluchten.
Verlaging posttarieven gewenscht.
Met de wijze waarop het bedrijf der P.
T. en T. in het algemeen wordt geleid,
betuigden bij het afdeelingsonderzoek der
P. T. T.-begrooting verscheidene leden
Binnenland.
Tweede Kamer. Interpellatie-v. d. Tempel
over de werkloosheid.
De financieel© positie van Indië.
Treinontsporing bij Steenwijk.
Buitenland.
De Volkenbondsraad over het Japansch-
Ghineesche geschil.
De toestand in Spanje.
der Tweede Kamer instemming. In het
bijzonder bracht men den minister en de
bedrijfsleiding hulde voor de bewonde
renswaardige ontwikkeling van onzen
luchtdienst met Ned.-Indië.
Niettemin vreesden sommige leden, dat
deze dienst duur zal blijven. Gevraagd
werd, of bet juist is, dat de postvluchten
naar Indië tot nu toe een nadeelig saldo
voor het bedrijf hebben opgeleverd van
gemiddeld f 18.000 per vlucht. Indien de
in te stellen wekelijksche dienst eenzelfde
resultaat beeft, zou dit een schadepost
van ongeveer f 1 millioen per jaar be tee
kenen. Met een zoo groot bedrag zou men
in de huidige omstandigheden het voor
deel der wekelijksche luchtverbinding te
duur betaald achten.
Andere leden, welke wezen op de bij
voortduring aanzienlijke overschotten op
het P. T. T.-bedrijf, konden zich met de
ten deze gevolgde politiek niet vereeni
gen. Zij achtten het ongewenscht, dat
jaarlijks een aantal millioenen uit het
bedrijf in de schatkist vloeien.
In het belang vooral van een opleving
van handel en verkeer ware te streven
naar verlaging van tarieven. In
dit verband werd aangedrongen op de
weder-invoering van het 5-cents tarief
voor binnenlandsche brieven en op ver
laging van de tarieven voor postpakket
ten. Ook werd aangedrongen op de invoe
ring van een gunstiger tarief voor de
bestelling van dagbladen, althans op een
andere schaalverdeeling.
«ra—
Middelburg. De heer A. S. Boone heeft
wegens vertrék naar Amsterdam, ontslag
genomen als lid van den gemeenteraad.
Daar de heer R. van Roo destijds geen
verklaring aflegde niet meer in
aanmerking te willen komen, zal deze
eerst weder benoemd moeten worden ver
klaard, en eerst als 'hij weer mocht be
danken, komt de heer J. M. Harthoorn
aan de beurt.
Goes. Bevolking. Ingekomen: B. J.
Visser en echtgenoote, reiziger, van Am
sterdam, Zaagmolenstraat 1; W. M. P.
Verheij, zonder beroep, van Bergh, L.
Kerkstraat 12a; A. Foudraine, banket-
bakker, van Velsen, Wijngaardstraat 58;
L. J. Capello, kleermaker, van 's-Graven-
hage, Oostwal 9; J. v. d. Meer— den
Admirant, zonder beroep, van Vlaardin-
gen, Zonnebloemstraat 24; Fr. Pöchtra-
ger, dienstbode, van Amsterdam, Zaag
molenstraat 1; J. L. Prummel, electri-
cien, van Wissenkerke, Heeniisseweg 56;
C. A. Moelij ker, timmerman, van Ooster-
land, Westsingel 55; L. Burgs, Brandstof-
fenhandelaar, van Den Helder, Keizer
straat 8b; R. Schalier, kantoorbediende,
van Hoofdplaat, Ruijterlaan 14; H. Boo
gaard, schilder, van St-Maartensdijk,
Westsingel 55; A. Oudeman en gezin, ad-
junct-comm. posterijen, van Kruiningen,
Wilhelminastraat 48.
Vertrokken: W. M. Flips, dienstbode,
naar Kruiningen-Hansweert, C 256; N. J.
Schipper, dienstbode,* Kapelle B 27; A.
EggebeenVerburg, zonder beroep, naar
Waalre, Stationstraat 40; H. J. Molhoek,
boekhouder naar Rotterdam, Henegouwen
plein 62 A; J. Verschiere en gezin, schoen
handelaar, naar Zierikzee, Korte St-Jan
straat C 120.
lerseke. Alhier is opgericht een Ghr.
Reciteervereen. genaamd „Excelsior",
met het doel haar leden in de voordracht
kunst te bekwamen. Jongens die den leef-
tiid van 13 jaw bereikt hebban en instem-
