No. 13
Donderdag 15 October 1931
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hentfrikse Go's Bank N.V. Goes
Buitenland.
Hier werkt
Binnenland.
Staten-Generaal
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 OCTOBER vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
zal het een
sr te wezen,
/erd gesteld
of kolen in
:ou normaal
e verkiezen,
zaten in het
nijnwerkers-
afgelost en
le gezichten
roomde met
Dat is onze
ur, met de
ze hebben
50 arbeiders
Dbrengst van
jonge inge-
■eau binnen,
epen". „Wie
,Die ellen-
kwamen de
f dagen en
rom?" vroeg
g nat achter
n-ingenieur
tt.
chen duide-
deur en den
hun tocht
ift voor de
staan en zoo
ibekken. De
voerde, was
;d. Aanvan-
annel, waar-
ïding moest
>ger dan tot
van gewone
.tte en deels
en dus sterk
naar bene-
an onveilig-
100 M. een
ebogen hou-
>ne gevallen
den grond
a een kwar
terwij 1 de
maar drie
ilijk was om
er te gaan.
don hals en
waarts naar
tof was ver-
M. op die
gen, riep ik
ren, dat de
ar de plaat-
noeten?
was het
lat kan den
niets sche-
arom wordt
in niet hpo-
akt, zoodat
nste staan
)at is veel
werken zoo
moest maar
in de gan-
800 en 900
iggen, waai'
il geen ma
jen en waar
ikt bovenliji
ij de liggend
leien gebrui-
snl Maar
innen de ar-
niet met de
iar boven en
ibracht wor-
ik. Veel te
antwoordde
rr. Waarom
een lift voor
te duur, was
tce antwoord,
st niet soms
zooveel tijd
te verspillen
iet werk en
men? Inder-
mijnwerkers
n half uur
en half uur
ig, zoodat ze
dag maar
irken."
Iers zelf ga-
verslaggever
oe, toen hij
met hen on-
at het naar
eneden krui-
vaarste deel
aak was.
in ook waar-
wonder, dat
n de 231.000
s, die noo-
sn, slechts
den arbeid
dat het ver-
000 bedroeg.
Vijfjarenplan
canten kans
geeft, is de
n de arbei-
Don-bekken
nassa,-vlucht
Men heeft
edaan werk-
:he mijnwer-
Ruhr-gebied
Ongeveer
ekomen, zijn
seken geble
velen gingen
ie, aangezien
werkloosheid
and devoor-
boven het
men in der-
tandigheden.
K
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
2)eZeeuw
VERSCHIJNT ET-REN WERKDAG.
Abonnement spr ij s:
Per -? maanden, franco per post, 3.-
Losse nummers f0.0
Prijs der AdvertentiSn:
1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Een vaste vrije middag?
De bevoegdheid aan de gemeenteraden
gegeven, om bij plaatselijke verordening
te bepalen, dat op een werkdag per week
gedurende een gedeelte van dien dag alle
of bepaalde groepen van winkels voor
het publiek gesloten moeten zijn, is in de
wet opgenomen niet om aan de wenschen
van het personeel in dit opzicht tegemoet
te komen, maar alleen om de b e d r ij f s-
belangen te dienen.
Trouwens, het is ook niet wel in te
zien, welke personeelsbelangen hier een
ingrijpen van de Overheid zouden recht
vaardigen. Wie zijn vrijen tijd gebruiken
wil om te rusten, te studeeren of wat dan
ook, kan dat even goed doen als niet alle
winkels tegelijk gesloten zijn.
Zal er dus van een bepaling als be
doeld in art. 6 der Winkelsluitingswet
sprake zijn, dan dient de wensch daar
toe uit het bedrijf zelf op te komen en
zal het bovendien gewenscht zijn, dat er
hieromtrent bij bet overgroote deel van
de winkeliers eenstemmigheid bestaat.
Is dat niet bet geval, dan ontbreekt
voor de Overheid de rechtsgrond om hier
regelend op te treden.
Vergeten mag hierbij niet worden, dat
zooals ook in „A. R. Staatkunde" werd
opgemerkt, de Gemeenteraad door een
besluit als hier bedoeld, te nemen, tame
lijk diep in het winkelbedrijf ingrijpt, tot
schade van sommige takken van dit be
drijf.
„De eene winkel kan beter op dezen, de
andere op dien dag 's middags of 's mor
gens sluiten. Dit hangt niet alleen af van
het bedrijf, dat in dien winkel uitgeoefend
wordt, doch evenzeer van de plaat®, waar
die winkel gevestigd is en dikwijls zelfs
van het seizoen. Het is onmogelijk, dat
het Gemeentebestuur met al deze verschil
lende omstandigheden in haar verorde
ning rekening kan houden. Want de re
geling moet noodgedwongen min of meer
uniform zijn. Wel kan misschien voor
bepaalde bedrijven een speciale dag worg
den vastgesteld, die desnoods nog op ver
schillende tijden van bet jaar zou kun
nen wisselen, doch zekere uniformiteit
zal toch gehandhaafd moeten blijven. En
daarom zal de gemeente, wanneer zij
eenmaal haar hand naar deze zaak uit
strekt, toch altijd zien, dat de schade, die
zij eenerzijds tracht te voorkomen, weer
anderzijds in verscherpten vorm wordt
gevoeld.
Daarbij denken wij speciaal aan de be
langen van de winkeliers, die zonder per
soneel werken. Ten aanzien van deze
winkeliers beteekent het vaststellen van
een bepaalden middag een zeer ernstige
beperking van hunne bedrijfsvrijheid. Het
nadeel van deze beperking zal des te
scherper worden gevoeld, naar gelang
de economische crisis plaatselijk sterker
doorwerkt en deze bedrijfsbelemmering
zal van des te meer beteekenis zijn, naar
gelang het aantal van de alleen werkende
winkeliers grooter is".
Voor een optreden als door de bedien
den-organisaties bedoeld, bestaat hier,
naar het ons voorkomt, geen aanleiding.
Overwegingen, zoowel van practischen
als van principiëelen aard, leiden er toe
om de actie tot het forceeren van een
vasten vrijen middag niet te steunen.
De kolenlnvoer in België.
Door de „Limb. Koerier" was medege
deeld in strijd met andere) berichten,
dat Engeland ook onder de door de Bel
gische regeering getroffen maatregelen
valt.
Naar aanleiding daarvan schrijft het
Hdbl.:
Het is jammer, dat het blad niet tevens
gezegd heeft, wéér het zulks achteraf
gebleken is, want bij de meest geïnterres-
seerden zelf, n.l. bij de directies van de
Limburgsche steenkolenmijnen, was er
gisteren en ook heden niets van bekend.
Daar werd mij ook heden nog verzekerd,
dat de toestand nog was zooals die mij
Zondag j.l. in België werd geschetst vóór
de onderhandelingen over beperking van
den koleninvoer met de Engelschen be
gonnen waren, onderhandelingen, welke
eerst Maandag begonnen zijn.
De Engelschen zouden hun valuta
kolen, waartegen wij natuurlijk niet meer
concurreeren kunnen, thans dan ook nog
steeds onbeperkt in België kunnen in
voeren.
het geeft meer weerstand
tegen kouvatten
Doozen 25, 45 en 65 ets.
Aftreden der Spaansche regeering.
Telegrammen uit Madrid maken mel
ding van het aftreden der Spaansche re
geering.
De reden voor Zamora's besluit was de
aanneming van het grondwetsartikel in
zake de godsdienstige orden, dat volgens
hem in groote mate het karakter van
sectarisme droeg.
De minister van oorlog, Azana, heeft
zich bereid verklaard een nieuw kabinet
te vormen.
Nader wordt gemeld, dat Azana een
kabinet beeft gevormd.
In verband met de openlijke vijandig
heid jegens de katholieken van de meer
derheid der Kamer, hebben de afgevaar
digden, welke de Kerk gunstig gezind zijn,
een 52-tal, besloten direct uit de Natio
nale Vergadering te treden en Madrid te
verlaten.
De Kamer en de regeering bestaan van
heden af dus slechts uit vertegenwoordi
gers der linksche partijen.
Te Madrid hebben in de avonduren
talrijke samenscholingen en protest-de
monstraties plaats gehad van links-radi
cale elementen, die aanzetten tot verban
ning van alle priesters en ordebroeders.
Op talrijke plaatsen in de stad is het tot
vechtpartijen gekomen tusschen voor- en
tegenstanders der kerk. De politie heeft
de handen vol.
Men vreest aanvallen op kerken en
kloosters. Deze worden uit voorzorg door
de politie bewaakt.
De Duitsche minister Dietrich over de
geruchtmakende rede van Dr Schacht.
In den Bijksdag sprak gisteren minis
ter Dietrich over de geruchtmakende
rede, die de oud-president der Duitsche
Bijksbank Zondag te Harzburg heeft ge
houden.
Van de Duitsch-nationale mededeelin-
gen over den omvang der Duitsche schul
den is geen woord waar, maar zulke on
juiste mededeelingen kunnen zeer nadee-
lig voor Duitschland zijn.
Op een interruptie van rechts: „De
rede is u zeer onaangenaam", antwoordt
dr Dietrich: „Ja, in het belang van het
volk is zij mij zeer onaangenaam. Ik
kan de scherpe woorden, waarmee ik
Maandag het betoog van dr Schacht ver
oordeeld heb, thans slechts in vollen om
vang handhaven. De weerklank in de
buitenlandsche pers toont, in welke ge
varen dr Schacht het Duitsche volk
heeft gebracht. Vele buitenlandsche bla
den plaatsten koppen als „De Duitsche
rijksbank insolvent".
De „Times" schreef: „De rede van dr
Schacht was er op berekend, te vernie
tigen wat nog aan Duitsch crediet was
overgebleven"."
Zich tot de rechterzijde wendend, zeide
dr Dietrich: „Ge kunt op de regeering
schelden zooveel als ge wilt, maar ge
moogt geen dingen doen, die het econo
misch leven van het volk verwoesten".
Het rumoer bij de rechterzijde werd ech
ter zoo hevig, dat de minister zich nau
welijks verstaanbaar kon maken, of
schoon hij zich tot het uiterste inspande.
Intusscheq. is de positie van het nieu
we kabinet er niet beter op geworden.
De Christelijk-soicalen hebben den
Rijkskanselier een geheele reeks eischen
gesteld, die niet enkel de Rijks-, maar ook
de Pruisische politiek betreffen.
Onder deze omstandigheden zal de voor
Brüning verwachte meerderheid mis
schien van een paar stemmen afhangen.
Onlusten te Granada.
Te Granada is de toestand plotseling
verergerd. Er had een botsing plaats tus
schen een troep jongelieden en leden der
gewapende macht, waarbij ongeveer der
tig schoten werden gelost. Ook in het cen
trum der stad had een schietpartij plaats.
Een vliegtuig vloog over de stad om de
oproerlingen uiteen te drijven. Na een
tusschenpoos werd de schietpartij met
nieuwe woede hervat. De winkels en ca-
fé's sloten hun deuren. De burgerbevol
king ontruimde de straten volkomen, zoo
dat men er behalve stakers nog slechts
politie zag. De guardia civil doorkruist de
stad in alle richtingen. Drie jongelieden
zijn gewond.
Het moordende gas in het Maasdal.
De commissie, door de Belgische re
geering belast met het bestudeeren eener
herziening van het reglement op de fa
brieken, die schadelijk worden geacht
voor de volksgezondheid, zal, naar de
„N. R. C." meldt, binnenkort met de re
dactie van haar rapport kunnen begin
nen. Deze commissie werd, naar men zich
herinnert, na de ramp in de Maasvallei,
welke te Engis en elders het leven kostte
aan een zestigtal personen, met een ern
stig onderzoek belast. Ook nam het par
ket van Luik de zaak in handen.
Uit de bevindingen van den
deskundige Mage zou blijken,
dat de ramp veroorzaakt werd
door de aanwezigheid, inde
lucht, van een vrij aanzienlijke
hoeveelheid zwavelanhydride
(S. O.), voortkomende van de tal
rijke fabrieken, welke in de
Maasvallei, nabij Luik, zijn ge
vestigd. Ten gevolge van een langdu
rige windstilte, een zwaren mist, die in
de vallei bleef hangen en de groote kou
de, veranderde dit product in zwavel
zuur. Uitgemaakt is echter, dat de samen
loop van omstandigheden, die tot de
ramp, in December j.l., aanleiding gaf,
van zeer uitzonderlijken aard was en
zich niet gauw zal herhalen.
Toch heeft dr Timbal, directeur-gene
raal aan het departement van Hygiëne,
vóór een paar dagen op het gemeente
huis te Engis, een onderhoud gehad met
de burgemeesters der streek. Zoodra het
weerkundig observatorium te Ukkel de
herhaling van een weersgesteldheid, als
in December 1930 voorkwam, mocht con-
stateeren, zullen de burgemeesters der
Maasvallei, bij Luik, worden gewaar
schuwd en zullen deze de bejaarde of
aan borstziekten lijdende personen ver
zoeken hun woningen niet te verlaten en
in een verwarmde kamer te blijven tot
wanneer het gevaar geweken is.
Tegen de industriëelen zal tot geen
rechtsvervolging worden overgegaan. Zij
zullen echter verplicht worden, vooral
bij mistig en koud weder, de ontsnapping
van rook en gassen uit de schoorsteen
pijpen hunner fabrieken, tot het uiterste
minimum te beperken.
Korte Berichten.
Tengevolge van het springen van
een voorband is gistermiddag bij Giffers
een autobus omgeslagen, waarin onder
wijzeressen uit Duitsch-Zwitserland een
uitstapje hadden gemaakt. De chauffeur
en vier onderwijzeressen zijn om het le
ven gekomen, terwijl de meeste inzitten
den werden gewond.
Een wervelstorm heeft de Japansclie
kust aan de Stille Zuidzee geteisterd. Tol
nu toe zijn 80 slachtoffers geborgen.
Steunregeling voor werkloozen.
Ten stadhuize te Maastricht werd
Woensdagnamiddag een telegram ontvan
gen van den Minister van Binnenlandsche
Zaken en Landbouw, waarin wordt ver
klaard, dat het door den gemeenteraad
genomen besluit tot uitkeering aan de uit
getrokken werkloozen van 80 pet. hunner
laatstgenoten steungeld niet de goedkeu
ring der regeering kan hebben en de
Rijksbijdrage in de steungelden in ge
vaar brengt.
Voor de gemeenteraadsvergadering van
Vrijdag a.s. is thans ter behandeling aan
gekondigd een voorstel van B. en W. tot
vaststelling van een gewijzigde regeling.
SaJarisvermindering bi] de Amsterd.
Bank.
Gemeld' wordt, dat naar aanleiding van
de vele bezwaren, welke door leden van
bet personeel der Amsterdamsche Bank,
tegen de salarisvermindering van 10 pet.
zijn ingebracht, de directie beslaten heeft
de tweede salarisvermindering van 5 pet.,
welke zou ingaan op 1 Januari 1932,
tot nader bericht op te schorten.
De salarissen zuÜen dus met ingang
van 1 Nov. met 5 pet. verminderd wor
den.
De Wieringermeerpolder.
Op de schriftelijke vraag van het
Tweede Kamerlid van der Waerden be
treffende bekendmaking van het advies
van den Zuiderzeeraad inzake het beheer
van den Wieringermeerpolder en de uit
gifte der Zuiderzeegronden, heeft de Mi
nister van Waterstaat geantwoord, dat het
niet gebruikelijk is ambtelijke rapporten
aan de Staten-Generaal over te leggen.
Intusschen ligt het in het voornemen bij
de behandeling van de ontwerp-begroo-
ting van het Zuiderzeefonds voor 1932,
waarbij deze aangelegenheid vanzelf ter
sprake komt, aan de hand van het in de
Memorie van Toelichting medegedeelde,
nadere inlichtingen te verstrekken.
Werkverruiming.
De gemeenteraad van Monster heeft be
sloten om werkloozen bij particulieren te
werk te stellen tegen een weekloon van
f 22. Van dit bedrag zal de gemeente f 10
bijbetalen, zoodat de werkgever voor f 12
per week een kracht zal kunnen krijgen.
Er zal streng toegezien worden, dat
slechts werk wordt verricht, dat eigenlijk
improductief is en reeds geruimen tijd is
blijven liggen. Deze noodmaatregel zal
gelden tot uiterlijk 1 Januari 1932.
Prof. Mr D. P. D. Fabius.
Naar het „Vaderland" verneemt, is
Prof. Fabius dezer dagen naar huis te
ruggekeerd, nadat met de behandeling in
bet Ziekenhuis niet het gewenschte resul
taat was verkregen.
Tijdelijke sluiting van fabriek.
De fabriek van de Hollandsche Metal
lurgische Bedrijven te Arnhem zal op 1
November voor eenigen tijd worden geslo
ten, waardoor ongeveer 70 werkbeden
zullen worden ontslagen.
Deze stopzetting is een gevolg van do
koersdaling van het Engelsche pond, wel
ke bet ondoenlijk maakt om het bedrijf
op den bestaanden voet voort te zetten.
De directie is voornemens een reorga
nisatie uit te voeren, hoofdzakelijk be
staande in bezuinigingen over de gehee
le lijn, doch ook in opvoering van de ca
paciteit van de fabriek. Men hoopt over
enkele maanden tot heropening van het
bedrijf te kunnen overgaan.
EERSTE KAMER.
interpellatie-De Savornin Lohman inzake
den stand der Nederlandsch-Belgische
onderhandelingen.
De heer De Savornin Lohman
(G. H.) heeft gisteren geïnterpelleerd
over den stand der Nederlandsch-Belgi
sche onderhandelingen. Hij vroeg, of het
juist is, dat is onderhandeld over een
kanaal, dat het open Scheldevak vermijdt
en dat noordwaarts van de Eendracht
over den vasten wal van Noord-Brabant
zou loopen.
De interpellant zou zulk een kanaal 'n
pseudo-Moerdijkkanaal achten en vroeg,
of de regeering. gestand zou doen aan
haar toezegging, dat zij het votum der
Eerste Kamer betreffend bet verworpen
verdrag ten volle zal eerbiedigen.
Minister Beelaerts zeide in zijn
antwoord, dat ons staatsrecht aan de
Staten-Generaal geen medezeggenschap
toekent over de voorbereiding van een
verdrag. Dus thans, nu de onderhande
lingen met België nog gaande zijn, kan
de regeering niet meer mededeelen dan zij
heeft gedaan.
Alleen wenschte spr. nader te treden
in de kwestie van het open Scheldevak,
omdat hieromtrent in zekere kringen 'n
misverstand bestaat.
Spr. betoogde, dat het met het offici-
eele Nederlandsche standpunt geenszins
in strijd zou zijn, als in de Schelde een
strekdam werd aangelegd, om de binnen
vaart van de zeevaart te scheiden. Dit
plan is bet eerst gelanceerd door Ir Van
Konijnenburg. Aan weerszijden van dien
strekdam was een kleine opening, zoo
dat het te verkrijgen bassin in open ver
binding zou staan met de Schelde.
Tegen dezen strekdam is hier te lande
nergens bezwaar gemaakt. Spr. zegt ech
ter met nadruk, dat op den duur
niet ontkomen zou kunnen
worden aan dichting van deze
gaten. Het opzettelijk openlaten daar
van zou zijn, door de getijwerking, een
opzettelijke verkeersbelemmering. In de
verbinding kan beter worden voorzien
door een afzonderlijk toeleidingskanaal.
Door een open verbinding zou een sluis
meer noodig zijn, en de vaartduur met
een half uur worden verlengd. Het zcvu
niet loyaal zijn, te trachten hier een vol
strekt noodeloozen weerstand in te scha
kelen. Dit zou een kleine politiek zijn.
Een goede verstandhouding met Bel
gië kan niet worden verkregen, indien
één der partijen, door vast te houden aan
opzettelijke noodelooze verkeersbelemme-
ringen, blijk zou geven tot minnelijk over
leg in den grond niet bereid te zijn.
Binnenland.
De Eerste Kamer over de Nederlandsch-
Belgische onderhandelingen.
Bij Schiermonnikoog is een Amerikaansch
jacht vergaan.
Het drama te Ovezand voor bet Haagsche
Gerechtshof.
Buitenland.
Het Spaansche kabinet afgetreden.
De Duitsche minister Dietrich over de
rede van Schacht.
De heer De Savornin Lohman
sprak er zijn leedwezen over uit, dat do
minister bij zulk een nationale aan
gelegenheid niet meer de openbaarheid
betracht.
Verder wees hij er op, dat hier toch
een groot verschil is met het kanaal-Van
Konijnenburg, dat nationaal georiënteerd
is, terwijl het plan-Beelaerts interna^
tionaal is georiënteerd. Het eerste
dient ook de belangen van Gent, dat Z.
Vlaanderen als voorland heeft; bet twee
de bevoordeelt alleen Antwerpen. Het ka
naal-Van Konijnenburg is ook meer ge
schikt voor de afwatering van West-Bra
bant.
De beer v. Embden ontwikkelde
staatsrechtelijke bezwaren tegen een in
terpellatie als hier gehouden.
De iheer van Lan schot (R.K.)
vroeg aan de Regeering nog eens zeer
ernstig te overwegen of het wel gewenscht
is, de open verbinding van de Schelde
prijs te geven.
Een gesloten kanaal zou het karakter
kunnen krijgen van een internationale
verbinding, waarover een vreemde mo
gendheid medezeggenschap zou krijgen.
Verder werd nog het woord gevoerd
door de heeren D e Z e e u w (S.D.), Kos
ter (Lib.) en B r i t (A.R.), welke laat
ste er op wees, dat in strijd met de gedane
toezeggingen, practisch aan alle Belgi
sche eischen wordt voldaan.
La zijn repliek verklaarde Minister
Beelaerts, dat zijn standpunt is en
blijft, dat het niet in 's lands belang
is, thans in discussie te treden over de
zaak zelf, al is hij het met verschillende
conclusies van sprekers in geenen deele
eens.
Het betreft hier buitengewone omstan
digheden die zeer moeilijk zijn, zoodat het
hier nog noodiger is, te zwijgen.
'Spr. herhaalt dat de Regee
ring vasthoudt aan de richt
lijnen, in het memorandum van
1927 getrokken, en daarvan
zal zij niet afwijkem
TWEEDE KAMER.
Mobilisatie-slachtoffers*
De Tweede Kamer heeft gisteren voort
gezet de behandeling van het wetsontwerp
inzake geldelijke uitkeeringen aan de z.g.
mobilisatie-slachtoffers.
Het aanhangige ontwerp gaat van een
anderen grondslag uit dan de tegenwoor
dige wet van '27. Deze regelt de geheele
materie, maar het wetsontwerp geeft
slechts een wettelijke basis aan de uit
keeringen. Het beloop daarvan zal wor
den overgelaten aan 'n algemeenen maat
regel van bestuur. Volgens de regeering
geeft zulks grootere soepelheid en kan
daardoor tegemoet worden gekomen aan
de bezwaren tegen de thans werkende
regeling.
Voorts vallen volgens het wetsontwerp
twee nieuwe categoriën onder het be
grip „mobilisatieslaohtoffer".
Volgens de bestaande regeling vallen er
onder, wie gediend hebben tusschen 1
Augustus 1914 en 1 Januari 1920 en die
voor 1 Januari 1923 wegens ziels- of li
chaamsgebreken zijn ontslagen, benevens
hun weduwen en weezen. Het wetsontwerp
verlegt de grens 2 jaar later en spreek',
van wie voor 1 Januari 1925 ontslagen
zijn.
De andere categorie, welke het wets
ontwerp onder de regeling brengt, bestaal
uit degenen, die gemobiliseerd geweest
zijn en die voor 1 Januari 1925 wegens
tdels- pf lichaamsgebreken gepensipnneerd