Dinsdag 6 October 1931
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Cos Bank H.V. Boes
EERSTE BLAD.
10.05
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Binnenland.
3. Kan de minister toezeggen, dat, Wan
neer dit laatst? het geval zal worden, hij
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 OCTOBER vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUID EISA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te SSiddelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummers
Prijs der Advertentlln:
1l regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Het roode crisiscongres.
Het pas gehouden crisiscongres van de
S.' D. A. P. en het N. V. V., twee mach
tige organisaties, is belangrijk genoeg
om er een oogenblik bij stil te staan.
Immers, de huidigq crisis grijpt sterk
om zich heen. En als dan verantwoorde
lijke mannen, leiders van een der sterk
ste volksgroepen, daarover hun licht la
ten schijnen, dan kan het de moeite loo-
nen even te luisteren.
Het trekt al dadelijk de aandacht, dat
er geen rustige sfeer was, zooals in dagen
van crisis toch wel past.
We moeten het hoofd koel houden, zei
de heer Albarda, maar dat neemt niet
weg, dat de gehouden redevoeringen een
strijdlustig en prikkelend karakter droe
gen. Alles was er op berekend om de mas
sa in een onrustige stemming te bren
gen.
De voornaamste indruk die zich
van de toehoorders meester maakte, zoo
schrijft „Het Volk", was: stijgende
toorn van de arbeidersmassa.
Verder wordt gezegd, dat de toorn tel
kens hevig oplaaide en: „Telkens
weer klonk het parool: de straat op!
om redeloozen heerschers rede bij te bren
gen. En het was een diepe voldoening
voor de vergaderden, toen de leiding
verzekerde, dat zij voor de
krachtigste middelen niet zou
terugdeinzen, waar die noodig en
mogelijk bleken".
Dat is bet dreigement met geweld; de
gebalde vuist.
De leiders, die zóó de vergaderden op
zweepten bleken overigens met den ernst
van den toestand wel op de hoogte te
zijn.
Zoo verklaarde één der sprekers, de
beer van de Walle:
„Op grond van onze berekeningen zal
het aantal werkloozen op minstens 200
duizend geschat kunnen worden. Denk u
hierbij bet aantal vrouwen en kinderen,
dat achter dit werkloozenleger staat; want
het totaal-cijfer, dat onder de werkloos
heid gebukt gaat, is geen 200.000, maar
vermoedelijk 6 a 700.000. Stel u de som
van ellende voor, die in dit cijfer wordt
uitgedrukt.
En dit alles zal vermoedelijk nog erger
worden.
Door het loslaten van het pond van
zijn goud-basis in Engeland, dreigen er
groote moeilijkbeden voor onze industrie.
Nederland is nu nog het éénige land van
de vrijhandel.
Onze mijnbouw gaat buitengewoon
moeilijke tijden tegemoet. Frankrijk heeft
onzen invoer met plm. .25 pet. vermin
derd, België met 24 pet; thans komen de
Engelschen met een zeer beduidende
prijsdaling.
Ieder land poogt zich tegen de gevaren
die van andere landen komen, te verwe
ren.
Protectie hier wordt gevolgd door pro
tectie elders. Loonsverlaging hier wordt
ingehaald door een grootere loondaling
ginds. Depreciatie van de munt roept
weer andere verweermidelen naar voren,
waardoor elke maatregel slechts een tij
delijke waarde heeft".
Het ziet er dus inderdaad donker uit.
En daarbij komt nog het gevaar, dat de
waarde van de gulden zal gaan dalen,
wat een automatische loondaling over
heel de linie beteekent.
Dit gevaar werd door de sprekers niet
ontkend. Waaruit volgt, dat in de gege
ven omstandigheden een allereerste eisch
is, dat de begrooting sluitend
wordt gemaakt.
En nu kan men met groote en ophit
sende woorden misschien heel wat berei
ken, maar wat niet kan, dat is: met groo
te woorden een begrooting sluitend ma
ken.
Hoe staan de Soc. Democraten nu te
genover deze kwestie?
Om te beginnen worden de voorstel
len van de Regeering zoo goed als zon
der uitzondering verworpen.
En daarnaast worden tal van maatre
gelen gevraagd, die tien- en tientallen mil-
lioenen zullen eischen.
B.v. versnelde uitvoering van groote
werken; royale werkloozenzorg; verlen
ging van den duur van uitkeering bij
werkloosheid; verbeterde steunregelingen;
ruime tegemoetkoming van Rijkswege
aan de gemeenten voor crisis-uitgaven;
verlenging van de leerplicht; uitbreiding
van het herhalings- en nijverheidsonder
wijs enz.
Wat al deze maatregelen zullen kosten
valt niet maar zoo te becijferen. Maar,
dat, als de Regeering in deze richting
wenschte te gaan het tekort op de Rijks-
begrooting tot ver over de 100.000.000 zou
stijgen, is niet voor betwisting vatbaar.
En hoe denkt men nu dergelijke tekor
ten te dekken?
De heer Albarda gaf het antwoord:
Voorgesteld zal worden om van de De-
fensie-begrooting 25 pet. te schrappen.
Dat sloeg in.
Donderend applaus volgde.
En in de ontroering van het oogenblik
werd de Internationale gezongen.
En de congressisten begrepen blijkbaar
niet, dat zij door de leiders, die behoefte
schijnen te hebben aan wat agitatie, weer
eens leelijk bij den neus zijn genomen.
Het plan-Albarda.
De heer Albarda heeft op bet crisis-
congres verklaard, dat de Soc. Dem. Ka
merfractie zal voorstellen de Defensie-
begrooting met 25 pet, te verminderen.
Heel wat roode broeders zullen waar
schijnlijk in de meening verkeeren, dat
daarmee de financieele crisis wel zoo on
geveer is opgelost en de tekorten zijn
weggewerkt.
Maar zoo is het niet precies.
De militaire uitgaven zijn in totaal ge
raamd op f 92 millioen. Hiervan 25 pet. is
f23 millioen.
Laten we een oogenblik aannemen dat
dit bedrag werkelijk geschrapt wordt. Wat
gebeurt er dan?
Natuurlijk zal dan heel wat personeel
worden ontslagen, verschillende werken
zullen worden stopgezet, tal van leveran
ciers bedankt. Gevolg: meer werkloosheid,
dus grootere uitgaven voor dit doel, en het
op wachtgeld stellen van een groot aantal
officieren en ander personeel.
De directe bezuiniging zal dus betrek
kelijk gering zijn.
De crisisnood wordt er niet door ver
minderd.
China's conflict mof Japan.
Door het Ghineesche ministerie van
buitenlandsche zaken is thans officieel
aan Amerika verzocht, bemiddelend op
te treden in het ,/apansch-Ghineesche
conflict.
Uit Tokio wordt gemeld, dat de Japan-
sche minister van marine in den minis
terraad een voorstel heeft ingediend, om
bij China te protesteeren tegen den boy
cot van Japansche goederen door de Ghi
neesche kooplieden.
Naar uit Russische bron te Peking ver
nomen wordt, hebben de Japansche troe
pen de stad Kauan in de omgeving van
Tsjantsjoen bezet.
Volgens een bericht uit Tokio zijn de
Japansche oorlogsschepen naar Shang
hai gezonden, in verband met de toene
mende anti-Japansche stemming aldaar.
Van officiëele Ghineesche zijde wordt
de volgende mededeeling verstrekt:
Volgens inlichtingen, welke de Ghinee
sche regeering bereikt hebben, bestaat er
in de gebieden in Mandsjoerije, welke
thans door de Japansche troepen bezet
zijn, neiging om, de een na den ander,
zich onafhankelijk te verklaren.
De Ghineesche regeering verklaart of
ficiéél, dat het Japansche gouvernement
verantwoordelijk zal worden gesteld voor
de gevolgen, welke kunnen voortvloeien
uit de oprichting van alle onwettige or
ganen in die gebieden, ook tijdens de be
zetting door de Japanners.
De Chineesche regeering verklaart
eveneens, dat zij geen enkele dezer orga
nen kan erkennen.
De Nanking-regeering waarschuwt de
buitenlandsche mogendheden om niet met
deze separatistische regeeringen betrek
kingen aan te knoopen.
Hoover's nieuw plan.
De correspondent van de „New York
Times" te Washington verneemt uit wel
ingelichte bron, dat president Hoover eer
lang een belangrijke verklaring zal doen
betreffende een vijfjarige stopzetting van
den vlootbouw.
Naar verwacht wordt, bevat deze ver
klaring bovendien een voorstel inzake de
belasting en andere punten der regee-
ringspolitiek, welke den tegenwoordigen
toestand der markt zouden kunnen stabi-
liseeren.
Volgens een bericht uit Washington is
bij de besprekingen welke president Hoo
ver met toonaangevende politici en de
leiders van bet economische leven had,
nog geen beslissing genomen over een
eventueele verlenging van het Hoover-
jaar.
De vertegenwoordigers der groote ban
ken wenden al hun invloed bij de regee
ring aan om tot een verlenging te gera-
ken, doch de voornaamste leden van bet
congres zijn voorloopig tegen een ver
lenging.
Intusschen laat president Hoover zich
uitvoerig inlichten over den economischen
toestand in Europa.
Engelands crisis.
Mao Donald bracht gisteren een bezoek
aan Lloyd George, wat in politieke krin
gen veel opzien heeft gewekt.
Het bezoek aan Lloyd George had ten
doel, met de liberale partij tot overeen
stemming te komen over de formuleering
van de verkiezingsleuze.
Volgens de bladen hebben de liberalen
aan Mac Donald te kennen gegeven, dat
zij bij de verkiezingscampagne niet kun
nen samenwerken met een nationale re
geering, welke zich definitief voor be
schermende rechten verklaart, doch zij
zijn tot samenwerking bereid, indien de
verkiezingen plaats hebben onder de leuze
van een nationale wederopbouw, waarbij
de mogelijkheid van beschermende rech
ten wordt toegelaten als middel tot ver
betering van de handelsbalans.
Dit wordt als een kleine concessie van
de liberalen beschouwd en het is thans de
vraag, of ook de conservatieven tot con
cessies bereid zijn.
Curtlus' aftreden zeker geacht
De „Germania" schrijft: Het mag als
zeker worden beschouwd, dat het rijks
kabinet in zijn huidige samenstelling niet
meer voor den Rijksdag zal verschijnen.
Er is geen twijfel meer mogelijk, of de
rijksminister van buitenlandsche zaken
zal in de eerstvolgende dagen aftreden.
Bovendien kan worden verwacht, dat
in den loop dezer week een hervorming
van het kabinet zal plaats hebben. Het
staat evenwel nog niet vast, of hierbij
sprake is van de bezetting der sinds lang
vacante ministerzetels (economie en justi
tie), waarbij nu ook nog buitenlandsche
zaken komt, dan wel of nog meer mutat-
ties zullen plaats vinden. In ieder geval
kan worden aangenoipen, dat nog deze
week de beslissing zal vallen.
Het congres der Engelscha arbeiders
partij.
De groeiende oneenigheid tusschen bet
gros der arbeiderspartij en de extremis
ten, die tot de onafhankelijke arbeiders
partij behooren, is op de conferentie te
Scarborough tot uitbarsting gekomen,
toen, nadat Henderson krachtig was op
gekomen tegen de rebellen, de conferentie
met een verpletterende meerderheid een
resolutie beeft aangenomen, die aan het
bestuur der parlementaire partij vol
macht geeft om de tucht op te leggen aan
alle leden in bet Lagerhuis.
Fenner Brockway, de voorzitter der On
afhankelijke arbeiderspartij, verklaarde,
dat 14 leden dientengevolge onafhankelijk
zouden optreden.
Amerlkaansch goud naar Nederland.
Een van de eerste goudzendingen van
de Vereen. Staten naar Europa, sinds En
geland van den gouden standaard is af
gestapt, kwam dezer dagen te Plymouth
aan met het s.s. „Rotterdam".
Deze zending bestond uit muntstukken
van 20 dollar, ter gezamenlijke waarde
van 6 millioen dollar en was bestemd
voor Amsterdam.
Toenemend wantrouwen in de
Vereenigde Staten.
De New-Yorksche medewerker van de
„Daily Telegr." meldt, dat Wallstreet on
gerust is over het „geldhamsteren" van
bijna alle spaarbanken en over den be
langrijken afvoer van goud naar Europa
In verband met bet feit, dat nog steeds
banken ineenstorten is het vertrouwen
van de spaarders in het Amerikaansche
banksysteem dusdanig verminderd, dat
het „hamsteren" in de laatste weken op
meer dan een half millard dollar wordt
geschat.
De wet tegen de prijsopdrijving.
Gisteravond is in het Engelsche Lager
huis de wet tot beperking der prijzen en
tegen uitbuiting van het publiek in den
kleinhandel ingediend. In de toelichting
zeide de minister nog, dat de bemoeiing
der regeering zich ook zou uitstrekken tot
drank, opdat thee en koffie b.v. ook bin
nen de strafbepalingen zouden vallen. De
minister gewaagde van de groote mede
werking die de regeering van den groot
handel had ondervonden bij de opstelling
der artikelen.
Door de oppositie werd betoogd, dat het
wetje louter bluf en verkiezingspropagan
da was en nooit uitgevoerd zou worden,
tenzij dan tegen een paar stakkers van
kleine winkeliers, terwijl de groote schie-
bers buiten schot zouden blijven.
Korte berichten.
De terugkeerende Belgicistische ma
nifestanten van Hasselt werden Zondags
avond te Antwerpen door Vlamingen aan
gevallen, Er ontstond een hevig gevecht.
De Belgicisten moesten in hun lokaal,
het nationaal huis, terugtrekken, waar
de ruiten en stoelen kort en klein wer
den geslagen.
De Bank voor handel en nijverheid
te Leipzig, welke een aandeelenkapitaal
van 2 millioen mark bezit, heeft haar be
talingen gestaakt. Zij heeft surséance
van betaling voor Kien tijd van één jaar
aangevraagd.
Naar de „Chicago Tribune" verneemt,
zou de toestand van Poincaré zeer ver
ergerd zijn, zoodat aan een volledig her
stel van den zieke niet meer te denken
valt.
Een telegram uit Seattle meldt, dat
Pangbom en Herndon, de Amerikaan
sche vliegers, bij een dorpje aan de kust
van den Staat Washington geland zijn.
Zij hadden den overtocht van Japan in
41 uur volbracht. Dit is de eerste directe
vlucht over den Stillen Oceaan.
In de garage van het zomerverblijf
van den Amerikaanschen minister van
Marine Adams is een geheime bergplaats
ontdekt van spiritualiën, waarvan de
waarde wordt geschat op 50.000 dollar.
Drie mannen, die zich in de garage be
vonden, werden gearresteerd.
De Amerikaansche Senator Dwinght
Morrow is plotseling ten gevolge van een
beroerte overleden.
Morrow is langen tijd gezant der Ver.
Staten in Mexico geweest; hij was een
der voornaamste Amerikaansche afge
vaardigden op de Londensche vlootcon-
ferentie.
Te Jeruzalem deed de politie huis
zoeking in een communistische drukkerij,
waar zij opruiënde geschriften in beslag
nam.
Te Cadix is een algemeens staking
door de syndicalisten uitgeroepen als pro
test tegen de stijging der prijzen in den
kleinhandel.
De gevolgen van de pond-daling.
Wegens de daling van het Engelsche
pond, hebben de heeren Beliebrede en
Kuiper, poeliers te Baraeveld, die hun
pluimvee gewoonlijk naar Engeland zen
den, 21 man personeel ontslag gegeven.
Slecht8 10 personen konden voorloopig
nog aan het werk blijven.
De handel met Rusland.
Door den beer Vliegen zijn aan den mi
nister van Arbeid, H. en N. de volgende
vragen gesteld:
1. Is het den minister bekend, dat in
Russische havens, aldaar binnenkomen
de, verblijvende en uitvarende schepen uit
Staten, die met de Sovjet-Unie geen han
delsverdrag hebben gesloten, veel boogere
rechten hebben te betalen, o.a. in den
vorm van havenrecht, lichtrecht, sleep-,
kade- en meergelden, dan schepen uit
Staten, die met de Sovjet-Unie wel een
handelsverdrag sloten? Dat O.a. het ha
venrecht het zesvoudige, het lichtrecht het
drievoudige voor de eerstgenoemde sche
pen bedraagt, en dat bierdoor de vroeger
zoo belangrijke Nederlandsche scheep
vaart op de Oostzee en Witte Zee sterk
benadeeld is?
2. Is de minister bekend met de pers
berichten over belangrijke bestellingen,
welke van Russische zijde in Nederland
zijn of zullen worden gedaan en in wel
ker financiering de Nederlandsche Re
geering rechtstreeks of on-rechtstreeks
kan worden betrokken?
Binnenland.
Verduistering te Oosterzee (Fr.)
Groote brand te Tilburg.
Buitenland.
De crisis in Engeland. Morgen pairle-
mentsontbinding.
Verandering in het Dnitsche kabinet.
Gurtius neemt ontslag.
Het Chineesch-Japansch conflict.
Nieuwe plannen van president Hoover.
al zijn invloed zal aanwenden om de in
de eerste vraag aangeduide onereuse be
palingen voor Nederlandsche schepen bui
ten werking te doen stellen?
Gemeente-kasgelden bij boerenleenbanken.
Tal van gemeentebesturen in Noord-
Holland hadden hun overtollige kasgelden
belegd bij de locale boerenleenbanken.
Ged. Staten van Noord-Holland eischen
nu echter, dat die boerenleenbanken daar
onderpand tegenover stellen. De Coöp.
Centrale Raiffeisenbank te Utrecht, bij
welke die locale banken zijn aangesloten,
weigert daartoe haar toestemming, omdat
de aansprakelijkheid der leden voldóen-
de waarborg biedt.
Mr A. I. M. J. baron van Wijnbergen.
Zondagmiddag is mr A. I. M. J. baron
van Wijnbergen, lid van de Tweede Ka
mer en van den Centralen Raad van Be
roep, naar bet Utreohtsche Dagbl. meldt,
in de Burgem. Redgerstraat te Utrecht,
toen hij, ter hoogte van den overweg der
Spoorwegen den rijweg wilde oversteken
en daartoe het trottoir verliet, aangereden
door een motorwielrijder, die de Wagen
straat wilde indraaien.
De motorrijder wierp den heer van
Wijnbergen omver, zoodat deze de motor
fiets over zich heen kreeg. De berijder
daarvan viel eveneens.
De beer van Wijnbergen werd in de
ziekeninrichting ter verpleging opgeno
men. Zijn toestand was gisteravond rede
lijk goed.
Postvluchtdlenst op IndIS.
Blijkens mededeeling van de Indische
administratie heeft bet retourvliegtuig
de „Ooievaar" van den Holland-Indië-
dienst ruim 200 K.G. post aan boord.
Hiervan is 53 K.G. 490 gram bestemd
voor Amsterdam (stad), 98 K.G. 55 gram
voor Amfterdam (verdere verzending),
55 K.G. 170 gram voor Den Haag en 11
K.G. 850 gram voor Rotterdam.
Ontslag.
De directie der Ijzergieterij en Email-
leerfabriek Vulcaanoord te Terborg heeft
bet geheele kantoorpersoneel tegen 1 Ja
nuari ontslag aangezegd. Naar de directie
mededeelt, moet dit collectief ontslag
worden beschouwd als een noodmaatregel
waarvan zij hoopt dezen niet of niet in
vollen omvang te moeten toepassen.
Herfstdlanst luchtverkeer.
Met ingang van 5 October hebben de
dienstregelingen van het luchtverkeer op
Nederland eenige wijzigingen ondergaan.
Het vertrek van den middagdienst naar
Londen is één uur vroeger gesteld, t.w.
van Amsterdam te 14.15 en van Rotter
dam te 15 uur. Deze middagdienst wordt
waargenomen door de Deutsche Luft
Hansa, met welke maatschappij voortaan
in nauw verband wordt gewerkt.
Naar en van Brussel en Parijs bestaan
twee diensten per dag; de lijn op Neder
land van de Belgische maatschappij Sa
bena is stilgelegd-
