Maandag 5 October 1931
46e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse S Cos Bank H.V. Eoes
EERSTE BLAD.
NATIONALE POLITIEK.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 OCTOBER vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Binnenland.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. «<55.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, i3.~
Lossc nummers f0.0
Prijs der AdvertentiBn:
14 regels !1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
In de jongste Troonrede werd in ver
band met de heerschende crisis de ver
wachting uitgesproken, dat de Regeeiing
als zij bet hoofd wil bieden aan de drei
gende gevaren, niet tevergeefs een beroep
op de n a t i e zal doen.
Van verschillende kanten is deze uit
spraak aangegrepen om er op te wijzen,
dat bet beter zou zijn wanneer we had
den een nationaal Kabinet, daar bet
nu toch allerminst de tijd is om princi
pieels vraagstukken aan de orde te stel
len aangezien bet thans de groote vraag
is boe wij de huidige crisis kunnen te bo
ven komen.
Dit laatste is in zooverre juist, dat thans
de crisisverschijnselen in 't middelpunt
der belangstelling staan. Allerlei op zich
zelf nuttige zaken moeten blijven rusten.
En 'tis daarbij ook gewenscbt, dat alle
partijen eensgezind samenwerken om de
nationale belangen te dienen.
Men kan over heel veel dingen verschil
lend denken, maar er kan geen verschil
van meening zijn omtrent de noodzake
lijkheid van gezonde financiën en de ver
sterking van de weerstandskracht van ons
volk.
Dat is een terrein waar alle partijen
elkaar moeten kunnen vinden, al zal men
het uit den aard der zaak omtrent de mid
delen die moeten worden aangewend niet
altijd eens zijn.
Uit dit alles volgt echter niet, dat er in
een tijd als deze geen plaats zou zijn voor
een Kabinet staande op principieele
basis.
Ieder Kabinet is geroepen nationale
politiek te voeren. Partijpolitiek is altijd
uit den booze. Dit geldt zoowel voor de
Regeering als voor de Volksvertegenwoor
diging.
In liberale kringen dacht men daarover
vroeger anders. Men meende toen in allen
ernst dat het landsbelang vorderde dat
met de minderheid geen rekening werd
gehouden. Men meende het land te kun
nen dienen door het voeren van een po
litiek die tegen de nationale gevoelens in-
druischte.
Een geheel verkeerde opvatting. En de
rechtsche Kabinetten die daarna zijn óp-
getreden hebben dan ook wel geleerd, dat
men, hoewel op een principieele basis
staande, toch zeer goed een nationale po
litiek kan voeren en de belangen van heel
de natie behartigen.
Dat is met name gebleken enkele jaren
geleden toen financieele gevaren dreig
den. Het toen aan 't bewind zijnde Kabi
net heeft met voorbijzien van 't partijbe
lang, zelfs met de wetenschap dat het
partijbelang geschaad zou worden, zonder
aarzelen gedaan wat in 's lands belang
noodig werd geacht.
Vóór de heer Golijn zijn zware taak be
gon had hij zich gerealiseerd dat het vei
ligstellen van den gulden, voor hem per
soonlijk smaad en verguizing zou beteeke-
nen en voor de partij die hij als leider
diende, een aanzienlijk stemmenverlies.
En dat gevaar dreigde ook, zij 't in min
dere mate, de andere bewindslieden.
Toch hebben zij evenmin als de
rechtsche Kamerfracties geaarzeld om
te doen wat door het nationaal belang
werd geëischt. Niet de kiezersgunst gaf
den doorslag, maar zij hebben gekozen
den weg van de plicht.
Om 't beoogde doel te bereiken was
't volstrekt niet noodig de goede parle
mentaire lijn te verlaten en wat sommi
gen zoo begeerlijk schijnt, een noodkabi-
net te vormen.
Dat schijnt wel heel mooi en oppervlak
kig bezien maakt 't ook wel den indruk
dat men dan sterker staat, maar in wer
kelijkheid is dat niet het geval.
Sterk staat, wie leeft uit en gedragen
wordt door een beginsel. Dit geldt in 't bij
zonder in dagen van crisis als een vaste
hand en een rechte lijn noodig zijn.
In Engeland heeft men dit duidelijk
kunnen zien.
Had de Labour-partij den moed gehad
zooals enkele van hare voormannen
dat wilden een werkelijk nationale po
litiek te voeren, dan zou haar dat mis
schien uiterlijk hebben verzwakt, maar
innerlijk zou zij versterkt uit de crisis
periode te voorschijn zijn gekomen.
Maar daartoe ontbrak haar de moed
en de kracht met het gevolg dat zij ge
noodzaakt was de leiding uit handen te
geven en dat de verwarring te grooter
werd.
Wij hebben thans in ons land een
rechtsch-georiënteerd extra-parlementair
Kabinet, dat vrij sterk staat omdat geen
enkele partij of groep van partij in staat
is het bewind over te nemen.
Aan een z.g. nationaal Kabinet is er
niet de minste behoefte. Als verandering
noodig is, dan zou 't moeten zijn in dezen
zin, dat de rechtsche meerderheid ook
daarin hare meerderheid toont, dat de sa
menwerking wordt hersteld en het optre
den van een sterk Kabinet op principieele
basis, in staat een krachtige natio
nale politiek te voeren, mogelijk wordt
gemaakt.
Ernstig incident bij Hasselt
Gistermiddag hielden Waalsche orga
nisaties te Hasselt een groote betooging
als protest tegen de betooging der Vlaarn-
sche nationalisten gedurende den zomer,
waarbij ó.a. een Belgische vlag was ver
scheurd. Duizenden betoogers uit het ge-
heele land waren naar Hasselt gekomen,
doch ook de Vlamingen waren naar het
stadje getrokken, zoodat er herhaaldelijk
botsingen ontstonden, en de gendarmes,
die extra versterkt waren, herhaaldelijk
moesten optreden.
Een trein met oud-strijders uit Gent
werd, zoo meldt de „Telegr.", even voor
het station door een groep van circa 50
personen met steenen en leege flesschen
bekogeld, zoodat de ruiten werden ver
nield en eenige inzittenden lichte ver
wondingen opliepen. Ook een groote auto
werd aangevallen en omvergeworpen; be
reden gendarmes wisten de aanvallers te
verjagen, doch verscheiden personen lie
pen verwondingen op. Ernstige ongere
geldheden kwamen ook voor op 'n kerk
hof, ten Noorden van Hasselt gelegen,
waar Walen bloemen wilden leggen op
het graf van een gesneuveld Fransch sol
daat. Vlamingen trachtten dit te verhin
deren en er onstond een handgemeen,
waarbij zeven leden van de nationale liga
werden gewond. Een ander kerkhof, waar
bloemen zouden worden gelegd op de
graven van twee personen, die tijdens
den oorlog waren gefusilleerd, was des
nachts door de Vlamingen bezet, zoo dat
niemand het kerkhof kon betreden. Ook
hier werden talrijke personen gewond.
Hei geschil JapanChina.
Uit Peking wordt gemeld, dat reeds
drie-en-twintig Japansche oorlogsschepen
de Ghineesche wateren zijn binnenge
drongen, terwijl nog meer Japansche
oorlogsschepen worden verwacht.
De Japansche ambassadeur te Moskou
had gisteren opnieuw een langdurig on
derhoud met den Russischen volkscom
missaris van buitenlandsche zaken, Lit-
winof, ter bespreking van de situatie in
Mandsjoerije.
In officieele Russische kringen gelooft
men, dat de bezetting van Mandsjoerije
door de Japansche troepen van langen
duur zal zijn. Men verwacht, dat zij min
stens zes maanden zal duren, aangezien
de Japanners thans reeds maatregelen
hebben getroffen, om hun troepen in
Moekden te laten overwinteren.
Nieuwe onlusten te Glasgow.
De onlusten, die in den nacht van Don
derdag op Vrijdag te Glasgow hebben
plaats gehad, hebben zich den volgen
den nacht op nog ernstiger wijze her
haald. Gedurende den nacht werden 53
personen gearresteerd. De botsingen be
gonnen Vrijdagavond tegen half 9, toen
een groot aantal werkloozen trachtten
voor het gerechtsgebouw een demonstra
tie te houden, welke evenwel door de po
litie werd uiteengedreven. In het centrum
der stad verzamelden zich steeds meer
groepen, die de ruiten der winkels en
buitenhuizen inwierpen en de etalages
plunderden. Bereden politie was onop
houdelijk in de weer om verdere uitbrei
ding der onlusten te verhinderen. Eerst
in de vroege ochtenduren kon de rust
eenigszins worden hersteld.
Goedkoops kolen voor werkloozen.
De door het Rheinisch-Westfalischen
Kohlensyndicaat ingestelde commissie
heeft besloten, de mindere soorten kolen
voor 13 rijksmark per ton aan behoef
tige werkloozen te leveren.
Dit beteekent een vermindering in prijs
van dertig procent.
Over de doorvoering van dit besluit
zal met de arbeidsburaux en gemeenteo
in het Roergebied en omgeving onderhan
deld worden.
Mac Donald te Seaham. Het besluit der
partij gehandhaafd.
Mac Donald begaf zich na zijn aan
komst dadelijk naar de zaal te Seaham,
zijn kiesdistrict, waar hem een 80 gedele
geerden der plaatselijke arbeiderspartij
wachtten. Hij werd, vóór hij naar binnen
ging, toegejuicht door de menigte, maar
de gedelegeerden ontvingen hem zwijgend.
De eerste-minister verdedigde zijn hou
ding en zeide, dat, indien hij niet gehan
deld had, zooals hij gedaan heeft, de
werkloozen en de loontrekkers het meest
zouden geleden hebben.
De verklaringen van Mac Donald lok
ten af en toe applaus uit, vooral, toen hij
zeide: „Ik ben mijn leven lang socialist
geweest en zal het blijven."
Na afloop van de vergadering verklaar
de de secretaris der plaatselijke afdee-
ling van de arbeiderspartij, dat de partij
bij haar besluit blijft om andere candi-
daten te nemen.
Toen Mac Donald de zaal verliet, stap
te hij in een auto. Men hoorde vivats, ge
fluit, en enkele kreten van afkeuring.
Snowdens zwanenzang?
Het slot van de rede van Snowden in
het Engelsche Lagerhuis bij de debatten
over de wet op de middelen is belangrijk
genoeg om weer te geven.
Men heeft gezegd, aldus Snowden, dat
als ons streven nutteloos zal zijn en dat
niets anders de situatie kan redden dan
afschaffing van het kapitalisme. Het spijt
mij te zeggen, dat ik in een wet op de
middelen geen voorstel kan opnemen om
het kapitalisme af te schaffen. (Gelach
van regeeringszijde.) Ik zal dat aan een
ander moeten overlaten. Iedere catastro
fale poging om het kapitalistische stelsel
af te schaffen zal grooter rampen bren
gen dan die, waaronder wij nu lijden."
Ontwapeningsplannen der Ver. Staten.
Naar gemeld wordt, is van Amerikaan-
sche zijde een nieuwe stap te verwachten
in de ontwapeningskwestie. President
Hoover zou hierover een bespreking van
verschillende uren met verschillende be
voegde persoonlijkheden gehad hebben.
Ook de secretaris-generaal der Ameri-
kaansche delegatie voor de ontwape
ningsconferentie en verschillende andere
ambtenaren waren hierbij aanwezig.
Hierbij zou men een veiligheidsplan heb
ben uitgewerkt, ter voorbereiding van het
bezoek van den Franschen premier. Dit
plan zou Frankrijk en Polen in staat stel
len hun landlegers te verminderen en
een regeling tot stand te brengen in zake
de kwestie van den Poolschen Corridor,
in overeenstemming met den wensch van
Duitschland.
Uit Parijs wordt gemeld, dat de „Ré-
publique" een artikel bevat over de reis
van Laval naar de Vereenigde Staten.
Hierin wordt o.a. medegedeeld, dat pre
sident Hoover aan de Fransche regeering
vermoedelijk een compromis-voorstel zal
doen. Wanneer men goed is ingelicht,
dan zou de president der Vereenigde Sta
ten een vermindering van de uitgaven
voor het leger van Frankrijk, Duitsch
land en Engeland met ongeveer 25 pet.
voorstellen, om daartegenover een ver
mindering der oorlogsschulden met 50
pet. in het vooruitzicht te stellen. Gedu
rende de laatste dagen heeft de Fransche
rege^ring gelegenheid gehad het Ameri-
kaansche standpunt te leeren kennen.
De Paus over de wereldcrisis.
De Paus heeft aan alle aartsbisschop
pen en bisschoppen een herderlijk schrij
ven gericht, waarin hij onder anderen
zegt, dat hij zeer bedroefd is over de eco
nomische wereldcrisis, waaronder vooral
een groot aantal onschuldige kinderen
lijdt. Met het oog op den a.s. winter, die
den slechten toestand van de werkloo
zen nog verscherpen zal, wekt de Paus
de aartsbisschoppen en bisschoppen op om
een kruistocht van naastenliefde en on
dersteuning te organiseeren en hun in
vloed op zoodanige wijze aan te wenden,
dat zij de materieele en moreele hulp
verkrijgen, noodig om te verhinderen,
dat de economische nood de menschen tot
vertwijfeling brengt. De Paus verzocht
den aartsbisschoppen en bisschoppen om
met alle middelen erop aan te sturen, dat
de gevaarlijke haat onder de volkeren
ophoudt, die geweldige uitgaven voor de
bewapening veroorzaakt, waardoor be
langrijke sommen gelds aan de algemeene
welvaart worden ontnomen.
Hongersnood ln China onvermijdelijk
De ellende in China is thans ten top ge
stegen. De aanhoudende burgeroorlogen,
die aan het land geleidelijk alle levens
sappen onttrokken, hebben thans een ca
tastrofe veroorzaakt, welke haar weder
gade niet vindt in de geschiedenis der
laatste eeuwen.
De overstroomingen in het Yang-Tse-
gebied veroorzaakt door de verwaarloozing
der dijken, hebben het eens zoo vruchtbare
land geheel ten gronde gericht. Jaren
lang reeds overstroomde de Yang-Tse de
dalen, waar zij haar weg door baande,
doch deze vloeden verdwenen weer spoe
dig met achterlating van een slib, dat
vruchtbaarheid bracht.
Thans is er echter geen sprake van een
spoedig verdwijnen van het water, dat
een geweldige zee vormt tusschen Han
kow en Tsjinkiang, een afstand van meer
dan 800 kilometer.
Veeleer zal ieder deel van de enorme
vallei, die onder het peil der rivier ligt
en de reusachtige districten, waar het
water de dijken vernield heeft, voor be
bouwing verloren zijn, misschien vOor
den tijd van een jaar, wellicht ook voor
goed.
Het onmiddellijk verlies van al hun
eigendommen, van hun huizen, kleeding,
huisraad en voorraden, dat door het water
is meegesleurd, is reeds erg genoeg voor
de tientallen millioenen bewoners van het
overstroomde gebied, doch de zekerheid,
dat de overstrooming voor minstens een
jaar hun belet 'dit alles terug te winnen,
vergroot nog de verschrikking.
Volgens de officieele gegevens zijn thans
vijftig millioen personen dakloos. Of
schoon de graanprijzen geweldig zijn ge
daald, zal de ondersteuning zelfs van
maar een half zoo groot aantal, totdat zij
hun werkzaamheden kunnen hervatten, de
Nankingregeering een som kosten, welke
ver boven haar financieele krachten gaat.
De geldnood der Ghineesche regeering
is gemakkelijk te verklaren, als men weet,
dat zelfs de meest armzalige steunverlee-
ning aan het geteisterde gebied, een ge
weldig gat geslagen heeft in de verarmde
Ghineesche schatkist. De inkomsten van
de Zuidelijke provincies staan geheel
onder het beheer der patriotten die deze
bedragen gebruiken voor hun leger. De
Noordelijke provincies hebben genoeg met
zichzelf te stellen, terwijl zij geheel nutte
loos troepen soldaten moeten onderhou
den.
Een hondersnood is onvermijdelijk en de
rivieren hebben met haar overstroomin
gen meer nadeel en schade berokkend,
aan de boerenbevolking dan alle commu
nisten of militaire verwoestingen in de
afgeloopen twee tientallen jaren.
Het tekort der Amerikaansche
staatshuishouding.
In het eerste kwartaal van het dienst
jaar bedroeg het tekort der Amerikaan
sche Staatshuishouding 380.495.000, vol
gens mededeeling van het beheer der
schatkist.
Het tekort wordt in het geheele dienst
jaar geraamd op 1,5 milliard dollar,
waarbij dan nog in aanmerking dient te
worden genomen, dat de verhoogde be
lastingen het tekort hebben gedrukt.
Korte Berichten.
In de nabijheid van Grenoble is een
Franschi militair vliegtuig omlaag ge
stort De piloot was onmiddellijk dood.
Het vliegtuig werd volkomen vernield.
Uit welingelichte bron wordt gemeld,
dat de typhus-epidemie, welke onlangs in
de omgeving van Gent is uitgebroken, en
waarvan verscheiden gevallen een doo-
delijken afloop hadden, veroorzaakt is,
doordat de slachtoffers roomijs, vervaar
digd met besmet water, hebben gegeten.
Uit Wladiwostok wordt gemeld, dat
een hevige typhoon de Stille Oceaankust
heeft geteisterd. Zeventig schepen worden
vermist; twee schepen sloegen om en de
15 inzittenden verdronken.
De Grieksche regeering heeft last ge
geven, dat de beurs te Athene nog 10 da
gen gesloten blijft.
De Oostenrijksche bondsspoorwegen
zullen de personentarieven met 6 tot 20
pet. verhoogen. Ook verschillende posten
van het goederentarief zullen verhoogd
worden, niet echter het goederentarief
zelf.
Binnenland.
Dubbele kindermoord te Wateringen.
Crisis-congres van het N.V.V. en de
S. D. A. P.
Buitenland.
Botsing tusschen Vlamingen en Walen te
Hasselt.
Dreigende hongersnood in China.
Amerikaansche ontwapeningsplannen.
Spoedig nieuwe verkiezingen in Enge
land?
BANGE DAGEN VOOR OSS.
Ook nevenbedrijven getroffen.
In verband met de berichten omtrent
een eventueele overplaatsing van Har-
tog's Margarine- en Vetfabrieken te Oss
schrijft het bestuur van die Gemeente:
De ramp, welke voor de gemeente Oss
dreigt, is aanzienlijk grooter dan die,
welke zij te doorstaan kreeg door de
stopzetting van Jurgens' fabrieken enkele
jaren geleden. Kwamen daardoor circa
500 man werkloos, met de overplaatsing
van Hartog's fabrieken zijn in totaal
1400 man gemoeid. Een, direct gevolg
hiervan immers wordt het stopzetten van
een aantal bedrijven in de gemeente,
welke nagenoeg uitsluitend voor Hartog's
fabrieken werken, met name kistenfa
brieken, drukkerijen, enz.
Wanneer de fabrieken in haar geheel
buiten Oss zouden Worden geplaatst, zou
de gemeente onvoorwaardelijk een zeer
noodlijdende gemeente worden. De lasten,
welke de overige niet met werkloosheid
getroffen, ingezetenen zouden moeten op
brengen, zullen hun draagkracht stellig
aanzienlijk te boven gaan.
De gemeente Oss alleen, d.i. buiten
beschouwing gelaten wat rijk en provin
cie te dragen zouden krijgen, zou per
jaar minstens f150.000 meer werkloos
heidsuitgaven krijgen. En dan is bij deze
becijfering nog maar uitgegaan van een
steunuitkeering, waarbij de hoofden van
gezinnen f 12.per week ontvangen. Het
rijk zou in dit geval nog f500.000— per
jaar moeten uitkeeren. Zou de mogelijk
heid bestaan de menschen bij een werk
verschaffing te plaatsen, wat op zichzelf
vanzelfsprekend de voorkeur verdient,
dan zouden de kosten voor de gemeente
kas zijn f177.000.
Aan inkomsten, wegens gemis van di
vidend- en tantièmebelasting en andere
belastingen, zou de gemeente derven zeker
f 100.000. Dus bij elkaar zou de gemeen
telijke begrooting alleen reeds met
f250.000 meer bezwaard worden. Vermeld
dient hierbij, dat de gemeente Oss thans
reeds 80 opcenten heft op de hoofdsom
der gemeentefondsbelasting en dat zij
daarbij gerangschikt is in de derde klas
se. Die 80 opcenten brengen, volgens de
in gunstige tijden opgestelde raming
f40.000 op.
De woningbouwvereenigingen zouden
voortaan ook met aanzienlijke tekorten
haar boekjaar moeten sluiten. Ook deze
schadeposten komen per saldo op de
schouders van de gemeente. Wanneer
Hartog's fabrieken uit Oss zouden ver
dwijnen, is ook de middenstand lam
geslagen. Geen wonder, dat de stemming
in alle lagen der bevolking zeer ge
drukt is.
Tegen salarisvermindering en het wets
ontwerp-Terpstra.
De Bond van R.-K Kiesvereenigingen
in Gelderland heeft met algemeene stem
men een motie aangenomen, waarin er
bij de R.-K Kamerfractie op aangedron
gen wordt, mede te werken, aan het tot
standkomen van zulke maatregelen, dat
tot voorgestelde salarisverlaging van de
Rijksambtenaren niet behoeft te worden
overgegaan, en besloot deze motie ter
kennis te.brengen van de Kamerfractie,
het Partijbestuur en de R.-K. Pers.
Nog werd de volgende motie ingediend:
„De vergadering: betreurt de indiening
