No. 306
Woensdag
30 September 1931 45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Cos BankN.V. Goes
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 OCTOBER vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELREN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, !3.—
Losse nummers 10,05
Prijs der Advertentiën:
1I regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
De wortel van het kwaad.
De „Standaard" vestigt de aandacht
op een uitspraak van een vrijzinnig blad,
het „Journal de Genève" waarin gezegd
wordt, dat de 'huidige crisis in de eerste
plaats van moreelen aard is, dat zij een
religieus karakter draagt en dat de el
lende die wij nu lijden gevolg is van het
loslaten van den godsdienst.
Het blad meent, dat de oorlog hier de
schuldige is.
Dat is, zegt de „Standaard" een ver
gissing. Want voordien meende men in
Europa ook al, dat men het zonder God
en Zijn dienst wel afkon. De Naam Gods
behoorde niet meer genoemd te worden.
Daardoor kwam ook het materialisme
over de menschen, daardoor de oorlog
en daardoor de naweeën van dien.
Toen de oorlog er was en levensgevaar
allerwege dreigde, bekeerden de menschen
zich niet. Neen, zij riepen: laat ons eten
en drinken, want morgen sterven wij.
Toen de wapenstilstand kwam, werd
de levenstoon deze: wij hebben de ramp
overleefd: laat ons eten en drinken, laat
ons er nu van profiteeren.
De financieele crisis, die volgde, drukte
weer neer. Maar weer geen bekeering.
Liep alles mis, wel: laat ons genieten, laat
ons eten en drinken, want morgen ster
ven wij. En een periode van geweldige
genotzucht volgde.
Toen kwamen enkele vette jaren. Het
scheen, dat de crisis was overwonnen.
Het werd een tijd van groote luxe. Velen
gewenden zich aan een leven ver boven
bun werkelijke inkomsten. De regeerin
gen dachten aan niet dan groote dingen.
Alles zou nu in eenmaal perfect worden,
en als er geen geld was, dan ging men
maar leenen.
Leven op crediet.
Maar een normaal crediet verandert
zoo spoedig in een „credit fallacieux", een
crediet op valschen grondslag.
Crediet berust op vertrouwen, maair
als dat vertrouwen verkeerd geplaatst is,
kan de catastrophe niet uitblijven.
Velen leefden boven hun stand, regee
ringen en volkeren en particulieren. De
laatstgenoemden konden ten slotte me
nigmaal de verleiding tot vervalsching
van hun staat niet weerstaan en het
gevolg was de ruïne, de schande, de ge
vangenis.
Poenale verantwoordelijkheid voor som
migen, maar moreele verant-
woordelijkheid voor al-
1 e n."
Deze uitspraken verdienen ernstige
overweging.
Hier wordt de wortel van het kwaad
aangewezen.
En daarmee tegelijkertijd het middel tot
genezing.
Het verlaten van God de oorzaak, de
achtergrond van alle financieele en eco
nomische en sociale ontreddering; maar
dan is ook terugkeer tot God en het le
ven naar Zijne ordinantiën het eenige
middel tot verbetering.
Met dit te constateeren en het toe te
stemmen zijn we echter niet klaar.
Want och, dat is vrij gemakkelijk.
Vooral als men bij dergelijke uitspraken
in de eerste plaats naar anderen ziet.
Onze taak is, zooals Prof. Slotemaker
de Bruïne het dezer dagen zoo juist uit
drukte: ons geestelijk bezit reëel te ma
ken. Persoonlijk en gezamenlijk.
Het Chineesch-Japansche geschil.
Naar de „N. R. Ct." verneemt, zal de
Raad van den Volkenbond vandaag weer
ia openbare zitting bijeenkomen voor de
bespreking van bet geschil tusschen
China en Japan. Het schijnt, dat er
nieuwe, geruststellende berichten over
het terugtrekken van de Japansche troe
pen zijn binnengekomen, zoodat men
thans aanneemt, dat de Raad besluiten
zal zijn zitting te sluiten en het vertrou
wen uit te spreken, dat weldra de regee
ringen de rechtstreeksche besprekingen
tusschen beide partijen tot een bevredi
gende oplossing van bet geschil zullen
kunnen hervatten. De Raad zal zijn voor-
zitter machtigen om, indien onverhoopt
een verergering van den toestand intreedt
onmiddellijk den Raad in buitengewone
zitting bijeen te roepen.
Hef Fransch bezoek aan Berlijn.
Naar het W. B. van welingelichte zijde
verneemt, is men er te Berlijn niet alleen
ia geslaagd, bet verblijf der Franeche
gasten in de rijkshoofdstad zoo aange
naam mogelijk te maken, doch mag ook
verwacht worden, dat dit bezoek het be
gin zal worden van een sterke ontspan
ning in de betrekkingen der beide vol
ken. De Fransche en Duitsche ministers
hebben in ieder geval besloten, op den
thans ingeslagen -weg voort te gaan.
Wat samenstelling en werkzaamheden
der commissie betreft, zal steeds een der
beide ministers aan het hoofd staan; de
Duitsche, als de commissie te Berlijn
vergadert, de Fransche, als ze te Parijs
bijeenkomt.
Half October zal de commissie haar
arbeid beginnen.
Van bevoegde zijde wordt nog ver
klaard, dat de economische samenwer
king zich ook tot koloniaal gebied zal
.uitstrekken.
De Parijsche pers toont zich over het
algemeen voldaan over het bezoek van
de Fransche staatslieden aan Berlijn eq
verwacht van het werk der ingestelde
commissie een verdere toenadering tus
schen beide volken.
Echter wordt ook gewaarschuwd tegen
al te hoog gespannen verwachtingen,
daar anders teleurstellingen niet zullen
uit blijven.
Spoorvrachtverlaging voor ooft in
Duitschland.
Ten einde aan de groote lagen der be
volking gelegenheid te geven zich voor
den a.s. winter rijkelijk van ooft te voor
zien, hetgeen bij den goeden oogst van
dit jaar mogelijk is, hebben de Duitsche
rijksspoorwegen van 1 October tot 30 No
vember a.s. voor het stukgoederenvervoer
van rauwe appelen, peren en pruimen
(kwetsen) een vrachtverlaging toege
staan, welke ongeveer 30 procent zal be
dragen.
Overstrooming.
In de nabijheid van Krempa, ongeveer
25 K.M. ten noorden van Oppeln, is ten
gevolge van het hooge water een Oderdijk
doorgebroken.
Verscheidene honderden morgen land
werden overstroomd en zes boerderijen
werden door het water geïsoleerd.
Gistermiddag beeft het hooge water van
de Oder Breslau bereikt. De buitenwijken
van de stad, zijn voor een deel onder ge-
loopen. Enkele voorstadjes zijn slechts
met booten te bereiken.
De overstrooming geschiedde zoo snel,
dat de bewoners van verscheidene plaat
sen, die des- morgens op hun weg naar
Breslau nog geen last van het water had
den gehad, des middags slechts met
bootjes hunne woningen weer konden be
reiken.
Korte Berichten.
i Het Berliner Tageblatt meldt, dat
men in een Berlijnsch ziekenhuis belang
rijke verduisteringen op het spoor is ge
komen. Volgens het politie-onderzoek
heeft een secretaresse, die reeds vele ja
ren in het ziekenhuis werkzaam is en
alle geldzaken behandelde, een bedrag
van 50,000 mark verduisterd.
In de Alpen en Apennijnen is over
vloedig sneeuw gevallen, ook zelfs in de
lagere gedeelten van Noord- en Midden-
Italië, o.a. te Bergamo en Vallombrosa.
In tal van plaatsen is het voor dezen tijd
van het jaar buitengewoon koud. Te
Pieve-d' Cadore is de thermometer bene
den het nulpunt gedaald.
Alle categorieën van ambtenaren en
arbeiders in staatsdienst in Oostenrijk
houden groote protestvergaderingen te
gen de wet tot herstel van de begrooting
en dreigen met staking indien de regee
ring de voorgestelde salaris- en loons
verlagingen handhaaft.
De Belgische soldaten willen van
den wapenstilstandsdag op 11 November
een „vredesdag" maken.
Edison heeft een zeer onrustigen
nacht gehad. Zijn toestand is verergerd.
De Britsch-Indische noodbegrooting
bevat een belastingverhooging met 25 pet.,
een groote verbooging van enkele invoer
rechten en drastische bezuinigingen.
De maand, die thans ten einde
spoedt, is voor Engeland de koudste Sep
tember geweest van de laatste 19 jaar. De
gemiddelde temperatuur is 54 gr. F. ge
weest, wat vier graden onder normaal is.
Het Rijnsch-Westfaalsche kolensyn-
dicaat heeft besloten dezen winter goed
koops kolen beschikbaar te stellen voor
de werkloozea en het Midden-Duitsche
bruinkolensyndicaat is van plan dit voor
beeld te volgen.
Het ontwerp-bezuinigingswet is in
derde lezing in het Engtlsche Lagerhuis
aangenomen met 297 tegen 242 stemmen.
Het Hoogerhuis heeft het ook reeds in
eerste lezing aangenomen. Men verwacht,
dat het vandaag in 2e en 3e lezing zal
worden goedgekeurd.
De Fransche premier Laval heeft bij
bet vertrek uit Berlijn aan den corres
pondent van de Information verklaard:
„Ik ben over het onthaal door de Rijks-
regeering zeer tevreden en wensch van
harte, dat de commissie de toenadering
bevorderen zal."
Briand verklaarde: „Misschien is er iets
veranderd".
Het aantal werkloozea in Engeland
bedroeg 21 September 2.811.615, wat
sinds de vorige week een vermeerdering
is van 22.535.
Uit Boedapest wordt gemeld: In een
mijn in de nabijheid van Waitzen had een
ernstig ongeval plaats. Negen arbeiders
werden door plotseling instroomend
grondwater van de buitenwereld afgeslo
ten. Drie arbeiders konden worden gered,
de zes anderen verdronken jammerlijk.
Zeventig leerlingen van de zevende
klasse van een gemeenteschool te Berlijn
zijn gisteren niet op school verschenen. De
ouders hebben de kinderen thuis gehou
den, om daarmee te protesteeren tegen de
bezuinigingsmaatregelen van het stads
bestuur.
Ook op een hulpschool is op dezelfde
gronden een „staking" uitgebroken.
Vlootschouw van de K.L.M.
Gisteren heeft de K.L.M. de opening
van de geregelde luchtverbinding Amster
damBatavia feestelijk op Schiphol ge
vierd. Het lange programma, dat den
geheelen dag besloeg, bevatte twee hoog
tepunten, de onthulling van een gedenk-
teeken op het plein voor het stations
gebouw, welke in de morgenuren plaats
had en ten tweede het bezoek van H. M.
de Koningin.
Er heerschte een groote drukte op Schip
hol.
Bij de onthulling van het gedenkteeken
hield minister Reymer een rede en ont
hulde daarna het monument
Het bestaat uit een zuil van hardsteen,
waarop de wereldbol, gedragen door vier
verkeersvliegtuigen, geplaatst is. Op den
wereldbol is Amsterdam aangegeven als
een knooppunt van internationale lucht
lijnen in Europa en van de lijn Amster
damBatavia. Boven op den wereldbol
staat een Hennesfiguur met den Mercu-
riusstaf in de eene,'n fakkel in de andere
hand. Op het voetstuk, omgeven door
kleine afbeeldingen van verkeersvliegtui
gen, staan de woorden gegrift: „Geregel
de dienst Amsterdam—K.L.M.—Batavia.
1930".
Het perron begon zich tegen 12 uur
langzamerhand te vullen met machines,
die voor den vlootschouw werden opge
steld.
Te kwart voor één streek een zwerm
vliegmachines neer, welke de deelnemers
van de Nationale luchtvaartschool aan
voerden. Nauwelijks waren de vliegtuigen
gedaald of ze stegen weer op om de toe
schouwers beneden op fraaie demonstra
ties te onthalen. Drie kwartier later kon
digde nog meer geronk in de lucht de
aankomst van de Marine en de Land
macht aan. Het lawaai werd nu bijna
oorverdoovend.
Tegen half drie stonden alle vliegtui
gen onberipselijk in gelederen opgesteld.
Tegen dien tijd reden de auto's van
den Koninklijken stoet door den hoofd
ingang het voorplein op.
Onmiddellijk na de aankomst Van de
Koningin waarbij de Marinekapel het
Wilhelmus gespeeld had, schreed H. M.
het perron op om de inspectie van de
vliegtuigen te beginnen.
Vooral met de heeren Geysendorffer,
Buigman en Bruynesteyn, die Donderdag
met „De Valk" naar Batavia vertrekken
sprak de Koningin geruimen tijd.
Daarna hield ir. Wurfbain een rede,
waarin hij H. M. dank bracht voor het
door Haar gegeven blijk van belangstel
ling.
Na het vertrek der Koninklijke Fami
lie werd het vliegfeest op Schiphol nog
langen tijd voortgezet. Talrijke piloten
en instructeurs der Nationale Luchtvaart-
school stegen op om hun vliegkunst op
haar mooist te laten schitteren.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer is bijeengeroepen te
gen Woensdag 14 October des middags
om 1 uur.
Op de agenda staan de interpellatie-
de Savornjn Lohman over den stand .der
N ederlandsch-Belgische onderhandelin
gen en het wetsvoorstel-v. d. Bergh be
treffende wettelijke regeling van het geld-
schietersbedrijf.
Het spoorboekje.
Gelijk we eenigen tijd geleden reeds
aankondigden, is het kleine spoorboekje,
ondanks den brand in de drukkerij, toch
nog op tijd gereed gekomen. Morgen wordt
het verkrijgbaar gesteld. Het „gToote"
boekje volgt binnenkort.
Het Nederl. bedrijfsleven en de
pondenkoers.
Het bestuur van het Verbond van Ne-
derlandsche Werkgevers heeft zijn leden,
wier belangen betrokken zijn bij de koers
daling van het pond sterling, opgeroepen
tot een bespreking van de hoogst ernstige
situatie, die daardoor voor het Neder-
landsche bedrijfsleven is ontstaan.
De bijeenkomst zal plaats vindei te
Amsterdam op Vrijdag 2 October a.s.
Verzinsels.
In „De Residentiebode" kwam een ar
tikel voor, waarin gewaagd wordt van
oneenigheid in het Kabinet; van een mo
gelijk aanstaand aftreden van het Kabi
net; van de moeilijkheid alsdan een op
volger voor den Minister van Financiën
te vinden; van een gerucht, dat casu quo
Mr Romme te Amsterdam als zoodanig
zou worden aangezocht; en van een
steeds meer te wenschen overlatende ge
zondheid van den hardwerkenden minis
ter van Financiën, zoodat hij dan ook
de vorige week reeds eenige dagen rust
heeft moeten houden en op medisch bevel
zijn werkzaamheden aan het Departement
heeft moeten onderbreken.
De „Ned." heeft den Minister van Fi
nanciën verzocht, het blad omtrent de
juistheid hiervan in te lichten.
De heer De Geer verklaarde, dat dit
alles voor hem nieuw was, met uitzon
dering slechts hiervan, dat hij de vorige
week eenige dagen thuis is moeten blij
ven, waar hij echter op zijn studeerkamer
alle stukken heeft kunnen afdoen. Sinds
eenige dagen is hij hersteld op zijn De
partement terug. Aan het nederleggen
van zijn taak om gezondheidsredenen, of
om welke andere reden ook, heeft hij
geen oogenblik gedacht. Wat uiteraard
niet wegneemt, dat hij te allen tijde be
reid is, zijn taak aan een ander over te
dragen.
VIJFDE CHRISTELIJKE SOCIALE
CONFERENTIE.
De taak der Christelijke
Vakbeweging in dezen tijd.
In de avondvergadering van gisteren
werd de discussie over de referaten van
de heeren J. A. Schaafsma en J. Bakker,
terzake van de taak en houding der dhr.
Vakbeweging, aan de orde gesteld.
Daarvan werd een druk gebruik ge
maakt. Ze liep voornamelijk over de vol
gende vragen:
le. Welke zijn de grondfouten van de
tegenwoordige economische orde en dient
een nieuwe economische orde nagestreefd
te worden?
2e. Kan men van de tegenwoordige orde
zeggen, dat er geproduceerd wordt om
rendement en niet naar doelmatigheid?
3e. Wat te denken over het zoo schril
geteekende verschil in loonen tusschen be
schutte en onbeschutte bedrijven?
4e. Moet van overproductie of van on
derconsumptie worden gesproken?
5e. Wat te denken van den druk, die
op het gansche economische leven gelegd
wordt door de opeenhooping van het ka
pitaal-bezit in weinige handen?
Nadat de inleiders hunnerzijds nog van
repliek hadden gediend, sloot ds W. A.
B. ten Kate van Enschede den dag met
een korte godsdienstoefening, waarbij hij
sprak over Matth. 6 34 „Zijt dan niet
bezorgd."
Hoe kunnen de huidige crisis
moeilijkheden overwonnen worden.
De derde dag van de conferentie was
gewijd aan de vraag: Hoe kunnen de
huidige crisismoeilijkheden overwonnen
worden?
Zij werd, nadat ds ten Kate den dag
niet een korte „Andacht" begonnen was,
Binnenland.
Vijfde Chr. Soc. Conferentie.
Regeeringssteun aan den landbouw.
Begrafenis I. G. J. Kakebeeke.
Buitenland.
Het Cbineesch-Japansch geschil.
Overstrooming bij Breslau.
Het Fransche bezoek aan Berlijn.
ingeleid door den heer C. Sm e enk, lid
van de Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal en voorzitter van „Patrimonium".
De heer Smeenk verdedigde de volgen
de stellingen:
1. De huidige crisis is voor een groot
deel het gevolg van de verstoorde ruilver
houding tusschen de agrarische en de in-
dustrieele productie en wordt voor een an
der deel veroorzaakt door de verarming
van de volken en de met alle gezonde eco
nomische beginselen in strijd zijnde na-
oorlogspolitiek van diverse staten en lage
re publieke lichamen.
2. Ook het Nederlandsche bedrijfsleven
ondervindt daarvan in ernstige mate de
gevolgen, zooals reeds de werkloosheids
cijfers duidelijk in het licht stellen. In
bijzondere moeilijkheden verkeert ook de
Nederlandsche landbouw door de prijs
daling van zijn producten.
3. De werkloosheid kan niet doeltref
fend bestreden worden door „werkver
schaffing" of „werkverruiming", waaraan
bovendien niet zelden zedelijke en ook
economische nadeelen zijn verbonden.
Evenmin kan verkorting van den arbeids
tijd als een doeltreffend middel worden
aanbevolen.
4. De Nederlandsche industrie is, even
als de Nederlandsche landbouw, voor een
zeer groot deel aangewezen op den export.
Ruimere afzetgebieden kunnen slechts ge
vonden worden, indien bij de prijsbepaling
rekening wordt gehouden met de vermin
derde koopkracht met name van dat deel
der wereldbevolking, hetwelk betrokken
is bij de agrarische productie en de voort
brenging van grondstoffen.
5. Verlaging van de productiekosten is
in een aantal industrieën volstrekt nood
zakelijk. Ziji kan niet alleen verkregen
worden door rationalisatie en mechani
satie. Verlaging van de geldloonen zal dik
wijls onvermijdelijk zijn. Deze daling zal
geringer kunnen zijn naarmate ook di
verse andere kosten en belastingen minder
zwaar gaan drukken.
6. Een en ander moet er toe leiden, dat
ook de geldloonen en de prijzen van de
bedrijven, die voor do binnenlandsche
markt werken, evenals de geldloonen in
den overheidsdienst, worden herzien.
De groote toonverschillen tusschen de
arbeiders in de „beschutte" en die in de
„onbeschutte" bedrijven zijn uit sociaal
oogpunt niet te rechtvaardigen en hebben
economisch nadeelige gevolgen voor de
positie der onbeschutte bedrijven en voor
de daarin werkzame arbeiders.
De prijspolitiek van de beschutte bedrij
ven behoeft eveneens herziening.
Inhet algemeen kan gezegd worden,
dat er te weinig aanpassing is geweest,
vooral in deze bedrijven, van de loonen
en de prijzen aan de stijgende waarde van
het geld in de periode, die op het inflatie
tijdperk volgde. Daardoor is ook de werk
loosheid in de beschutte bedrijven zelve
groot er geworden.
7. Wie de aanpassing van loonen en
prijzen bij de gestegen geldswaarde vooral
ook in de beschutte bedrijven, niet wil,
moet aantoonen dat er andere doeltref
fende middelen zijn, om het kwaad van
de werkloosheid te bestrijden.
Kunstmatige verhooging van de prijzen,
met name van landbouwproducten, door
beschermende maatregelen en overheids
subsidies, beteekent eveneens een feite
lijke verlaging van de geldloonen der an
dere groepen, en heeft voor een export
land als het onze zeer nadeelige gevolgen.
8. Een beroep op het feit, dat in lan
den met lage loonen ook werkloosheid
heerscht, *egt ter weerlegging van de voor-