No. 298
Maandag 21 September 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Kaar aanleiding van een staking.
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
Agentschap Ass -Mij
„De Nederlanden ran 1845"
„Fatum" - „Lahor"
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Onlangs ie medegedeeld, dat de re
geering den uitvoer van kapitaal uit
De wereldcrisis en de middenstand.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorstetraat 70, does.
Tel.: Redactie en Admlnletratle No. 11.
Poetrekenlng No. <«55.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. UB.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per poet, i 3.—
Losee nummers
10.05
Prijs der Advertentiën:
1—1 regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Zij, die zich met 1 October a.s. op „De
Zeeuw" abonneeren, ontvangen de nog
in deze maand verschijnende nummers
gratis.
Een van onze lezers, die reeds eerder
te kennen gal met ons van meening te
verschillen over het volgen van werk
willigen bij de staking te Goes, meent,
dat wij inplaats van de actie der stakers
te bemoeilijken, beter deden door hen in
hun strijd te steunen.
Nu zal, wie inderdaad gelezen heeft
wat wij over deze zaak schreven, zeker
wel niet van oordeel zijn, dat wij de
stakers hebben bemoeilijkt. Wij hebben
slechts over een onderdeel uit dezen strijd
voorzoover dat voor publieke beoordee-
ling vatbaar was, onze meening gezegd
en afgekeurd het door niets gemotiveerd
volgen van de werkwilligen.
Over het conflict zelf hebben wij, om
dat we ons daartoe niet bevoegd achten,
geen oordeel uitgesproken.
Toch willen wij nu ons dit gevraagd
wordt, maar dan zeer in 't algemeen,
wel een enkele opmerking maken.
Als bekend mag worden verondersteld,
dat vrijwel algemeen wordt aangenomen,
dat van Christelijk standpunt bezien, een
staking geoorloofd kan zijn. Wanneer
een patroon zijn arbeiders zoo behandelt,
dat hij den mensch in zijn ondergeschik
ten niet meer eerbiedigt of b.v. door het
betalen van te lage loonen het mensche-
lijk bestaan aanrandt, dan kan als
uiterste maatregel, als alle andere
middelen uitgeput zijn, een staking als
geoorloofd worden beschouwd.
En hoe is het nu bij het huidige
conflict?
Het is bekend, dat een aantal werk-
loozen uit Middelburg door de Arbeids
beurs werd aangewezen om te Goes te
gaan werken. Zij hebben, althans voor
een deel, tegen hun zin aan deze opdracht
voldaan, omdat het toegezegde loon naar
hun oordeel te laag was. Er was echter
geen keus. Waar anderen zelfs voor veel
lagere loonen moesten; gaan arbeiden,
zelfs in een voor hun geheel vreemde
branche, moest dit werk worden aange
pakt.
Aanvankelijk is men dan ook aan het
werk gegaan, maar kort daarop werd de
staking geproclameerd.
Is nu een dergelijke staking in de ge
geven omstandigheden zedelijk gerecht
vaardigd? Kan hier aangenomen, dat
de grieven van de stakers overigens juist
zijn van uiterste noodzaak worden
gesproken? Moesten de stakers voorzoo
ver zij kort tevoren nog werkloos waren,
niet veeleer dankbaar zijn, dat hier een
werkgelegenheid werd geboden?
Wij zullen ons wel wachten hierover
uit de hoogte te oordeelen. Want een zaak
als deze heeft meerdere kanten. Als b.v.
een fabrikant in den slappen tijd om
aan contanten te komen, den prijs van
zijn artikelen sterk verlaagt, dan geeft
dat wel oogenblikkelijk uitkomst, maar
hij heeft tevens de kans, dat hij èn voor
zichzelf èn voor zijn collega's de prijzen
v°w goed bederft en dat wat winst
scheen, in werkelijkheid verlies beteekent.
Men gevoelt, deze dingen zijn niet zoo
eenvoudig als het oppervlakkig wel
schijnt.
Maar juist daarom is het noodig, dat
in dergelijke gevallen niet onbezonnen
wordt gehandeld en dat gezorgd wordt,
dat men principieel stevig in de schoe
nen staat, zoodat men zijn houding ook
naar buiten kan rechtvaardigen.
'tZou dan ook beter geweest zijn, als
de Christelijke organisatie althans eerst
overleg gepleegd had met den Christe-
bjken Besturenbond ter plaatse en in elk
geval dat zij, toen wij onlangs zekere be
zwaren opperden tegen de gevolgde strijd-
rnethode, daarop niet had laten antwoor
den door den Secretaris van den moder-
uen Bond, die zich plaatst op het stand-
Punt van den klassenstrijd.
Als de Christelijke beginselen op dit
gebied beteekenis hebben, dan hebben
°uze organisaties hier ook een eigen
w°wd te spreken.
Intusschen, wij eindigen zoo we begon-
en> n.l., dat wij over het al of niet
gerechtvaardigde van dit conflict geen
oordeel uitspreken.
En we voegen daaraan toe de opmer
king, dat ook hier weer blijkt, hoe nood
zakelijk het is, dat wij ons steeds meer
principieel oriënteeren.
Hier is een goed werk te doen voor
„Patrimonium" en de Christelijke Bestu
renbonden.
„Opwekkende redevoeringen" en film
avonden kunnen nuttig zijn en leerzaam
maar er is meer behoefte aan principieele
scholing.
Dit geldt zoowal voor de werklieden
als voor de patroonsorganisaties.
De maatschappelijke verhoudingen
moeten worden beheerscht door den eiscli
van het recht zooals God het stelt
Maar dan is 'took noodig, dat dit recht
wordt bestudeerd bij het licht van het
Woord Gods.
Worde temidden van de crisis en de
crisisvergaderingen, die daarvan het ge
volg zullen zijn, deze studie niet ver
geten.
Sensatie te Genève.
De derde commissie van de Volken
bondsvergadering zou Zaterdag beginnen
met de bespreking van de Nederlandsch-
Scandinavisch-Zwitsersche resolutie, vol
gens welke de Volkensbondsraad bij alle
regeeringen er op zal aandringen, dat zij,
in afwachting van het resultaat van de
ontwapeningsconferentie zich zullen ont
houden van iederen maatregel, die ten
doel heeft, in het tegenwoordige peil van
haar bewapening verandering te brengen.
Tot een discussie is het echter niet ge
komen, omdat de voorzitter van de com
missie, de minister van buitenlandsche
zaken van Denemarken, Munch, de sen
sationeels prealabele vraag stelde, of de
commissie niet de regeeringen van Ame
rika, Sovjet-Rusland en Turkije zou uit-
noodigen om aan de besprekingen over
deze resolutie te komen deelnemen.
Men kon zien, dat de delegaties voor
het meerendeel geheel verrast waren door
dit onverwachte voorstel.
Vooral de Fransche delegatie, die geen
voorstander van den bewapeningsstilstand
schijnt te zijn, bevond zich in een moeilijk
parket, daar de Franschen de Amerika
nen niet voor het hoofd willen stooten.
Zaterdagavond is echter besloten, over
eenkomstig het voorstel Munch, de regee
ringen van Afghanistan, Brazilië, Costa
Rica, Ecuador, Egypte, Sovjet-Rusland,
Turkije en de Vereenigde Staten van Ame
rika uit te noodigen, Maandag te komen
om deel te nemen aan de beraadslagingen
in de derde commissie der Volkenbonds
vergadering over de Nederlandsch-Scan-
dinavisch-Zwitsersche resolutie inzake de
bewapeningsvacantie.
Men begrijpt, hoe groot de vreugde in
het Italiaansche kamp is, dat het denk
beeld van de bewapeningsvacantie, voor
het eerst door Grandi in de Volkenbonds
vergadering verdedigd, nu plotseling ern
stige kansen krijgt op de een of andere
wijze inderdaad te worden verwezenlijkt.
De onrust op de Engelsche vloot.
De te Portsmouth en Devonport thuis-
behoorende schepen van de Atlantische
vloot zijn uit Invergordon aangekomen.
Er was niet de minste afwijking merk
baar van den gewonen gang van zaken.
Te Sheerness zijn Zaterdag de gewone
walpermissies en weekeind-verloven toe
gestaan. De bemanningen maken den in
druk van tevredenheid en de berichten
van de kranten melden, dat uit gesprek
ken bleek, dat zij voldaan waren over de
toezegging van de Admiraliteit, dat zij
een onderzoek zou instellen naar alle ge
vallen, waarin de verlaging van de gages
onevenredig hard treft.
Uitgestelde huwelijken In verband met de
belastingverhooging in Engeland.
De nieuwe belastingmaatregelen en de
daarmee gepaarde belastingverhooging in
Engeland zijn aanleiding geweest, dat
verscheidene personen, die reeds waren
ondertrouwd of aangifte van hun voorge
nomen huwelijk hadden gedaan, tenge
volge van de financieele positie, waarin
zij door deze maatregelen geraakt zijn,
van hun huwelijk voorloopig afzien. In de
afgeloopen week zijn in de provincie ruim
100 huwelijken, waarvan reeds aangifte
was gedaan, uitgesteld.
Voor de Belgische mijnindustrie.
De raad van beheer der Nationale Maat
schappij van Belgische Spoorwegen heeft
in aijne jongste bijeenkomst besloten voor
de periode van 1 October 1931 tot 31
Maart 1932, ongeveer 1 millioen ton steen
kolen te bestellen, waarvan 95 pet. door
de Belgische mijnen zullen mogen worden
geleverd.
Het is de bedoeling, aldus, bij te dragen
tot het bestrijden van den nood waarin de
Belgische mijnindustrie op dit oogenblik
verkeert.
Opheffing bierverbod In de Vereenigde
Staten?
De New-Yorksche „Herald Tribune"
verneemt uit Washington, dat in het ka
binet de geneigdheid zou bestaan, het
bierverbod op te heffen. Zes leden van
het kabinet zouden voor en vier leden te
gen opheffing zijn. Vooral Stimson en
Mellon zouden voorstanders van wijziging
der drankwetten zijn.
Talrijke politici en economen hopen, dat
het invoeren van een drie a vier procent
alcohol bevattend bier zal worden toege
staan.
President Hoover schijnt, mede in ver
band met den economischen toestand tot
toegeven bereid te zijn.
Een brief van MacDonald aan zijn
kiesdistrict.
Men weet, dat Seaham, het kiesdistrict
van MacDonald, het besluit van het be
stuur heeft bekrachtigd, zij het met een
sterke minderheid, om den eersten minis
ter te verzoeken zijn Lagerhuiszetel be
schikbaar te stellen. MacDonald heeft op
dit verzoek als volgt geantwoord:
Ik heb uw ongedateerden brief over de
vergadering van verleden week Zaterdag
ontvangen. Ik zou het op prijs, stellen van
u te vernemen, hoeveel stemmen er op die
vergadering waren en of er stemmen niet
werden gebruikt. Ik weet, dat het bestuur
mij 'blijkbaar niet wilde hooren om daar
door een kans te hebben mij te veroor-
deelen, zonder zich den toestand uit de
eerste hand te laten uiteenzetten. Het wil
de zijn aanhankelijkheid aan de beginse
len der Arbeiderspartij en zijn wensch om
de zaak der arbeiders te dienen demon-
streeren volgens de methode van gelijk te
hebben zonder naar de oorzaak te vragen.
De debatten, die in de afgeloopen dagen
in het Lagerhuis hebben plaats gehad,
moeten er iedereen van overtuigen, dat
mijn vroegere collega's, die naar de op
positie zijn overgeloopen, een onmoge
lijke taak op zich hebben genomen om
hun houding te verdedigen en dat zij, die
op hun post zijn gebleven om de onver
mijdelijke verantwoordelijkheid te dragen,
de arbeidersbeweging hebben gediend met
die oprechtheid, welke alleen die bewe
ging als een georganiseerde en vooruit
strevende kracht in de gemeenschap kan
doen voortduren. Doch het bestuur heeft
zich van dien last willen ontdoen. De uit
spraak, die u mij meedeelt, is voor mij,
noch voor iemand anders het bewijs van
wat er leeft in het Seaham-district. Ik stel
daarom voor de zaak voorloopig te laten
rusten. Het optreden van de nieuwe re
geering heeft al het onmiddellijke gevaar
afgewend; indien het had doorgezet zou
den de loonen en salarissen verlaagd zijn
met percentages, waarbij vergeleken de
tegenwoordige maar kinderspel zijn.
De kwestie van de algemeens verkiezingen
in Engeland.
De pers spreekt over de mogelijkheid,
dat de nieuwe verkiezingen op 28 Octo
ber a.s. zullen worden gehouden. De Mor
ning Post meldt, dat het kabinet reeds
overeenstemming zou hebben bereikt over
de heffing van een douanetarief van niet
minder dan 20 procent.
Men verwacht dat 'MacDonald spoedig
een verklaring zal afleggen inzake de
kwestie der verkiezingen.
Algemeen is men in Engeland van oor
deel dat een officieele uitlating over deze
kwestie dringend gewenscht is, daar de
onzekerheid omtrent Engeland's politieke
toekomst reeds zeer nadeelige uitwerking
op de industrie moet hebben gehad.
De liberalen hebben een zitting gehou
den, waarin zij zich nadrukkelijk tegen
de nieuwe verkiezingen kantten, daar zij
er een verscherping van de huidige finan
cieele crisis van vreezen.
Het ChineeschJapansche Incident.
De strijd wordt heviger.
Volgens nadere berichten uit Tokio is de
stad Moekden thans door de Japanners
bezet, in wier handen zich alle openbare
gebouwen bevinden en die ook de post
controleeren.
Volgens Russische berichten ligt het ge-
heele leven te Moekden stil. De stad wordt
door Japansche troepen bewaakt. Niet
slechts de militaire gebouwen, maar ook
de banken en andere openbare gebouwen
staan onder bescherming.
Hoeveel dooden er tijdens de beschieting
gevallen zijn, staat nog niet geheel vast.
Terwijl de Japanners zeer kleine getal
len noemen, schat men het aantal dooden
te Moekden zelf thans zelfs op 120.
De Japanners hebben verder eenige be
langrijke militaire steunpunten bezet. De
Ghineesche bezetting te Antung, Hinkow,
Hopeh, Fushum en andere plaatsen wer
den door hen ontwapend.
Ook te Tsingtau is een Japansche troe
penmacht geland.
Tsingtau was oorspronkelijk Duitsch
pachtgebied en werd tijdens den oorlog
door een Japansch-Britsche troepen
macht aan Duitschand ontnomen, doch
eenige jaren geleden door Japan aan
China teruggegeven.
De zitting van den volkenbondsraad te
Genève van Zaterdagmiddag werd ge
opend met verklaringen van de vertegen
woordigers der Japansche en Chineesche
regeeringen over de militaire botsingen
in Mandsjoerije.
De Japansche ambassadeur te Parijs,
Joshisawa, verklaarde het volgende:
Er schijnt zich een incident te hebben
voorgedaan tusschen de Ghineesche en
Japansche troepen in de omgeving van de
stad Moekden. De Japansche regeering
heeft onmiddellijk na het ontvangen der
desbetreffende berichten alle maar eenigs-
zins mogelijke maatregelen genomen om
dit locale incident geen verdere verwik
kelingen met zich te doen meesleepen.
De Ghineesche gezant te Londen, Sze,
verklaarde, dat hij niet verhelen kon, dat
hij ten zeerste verontrust is door de be
richten over het incident bij Moekden.
Uit de tot dusverre ontvangen berichten
blijkt, dat de incidenten niet zijn uitge
gaan van de Ghineesche troepen.
Spr. behoudt zich voor, den volken
bondsraad op de hoogte te houden van
alle binnenkomende berichten over het
betreurenswaardige incident.
Uit Moekden wordt nog gemeld, dat de
Japanners na de Mantsjoersche stad te
hebben bezet een verklaring hebben afge
kondigd, waarin zij de burgerij mededee-
len, dat de Japansche troepen zich ver
antwoordelijk stellen voor de veiligheid in
de stad en de instandhouding der orde.
Echter wordt een iegelijk met straf be
dreigd, die zou trachten, onrustwekkende
geruchten te verspreiden of de rust te
verstoren.
Volgens een mededeeling van de Japan
sche militaire overheid hebben de Japan
sche troepen een aanval ondernomen op
den vestinggordel der stad Moekden. Zij
zijn de stad binnengedrongen, na het Chi
neesche kamp 'benoorden de stad te heb
ben bezet. In de stad zglf kwam het tot
eenige schermutselingen tusschen Japan
sche en Mantsjoersche troepen.
Bij Kwang-Tsjang-Tse, ten noorden van
Tsjangtsjoen hebben eveneens botsingen
plaats gehad. De Japansche troepen
namen de stad in, nadat eerst een bom
bardement had plaats gehad.
Volgens een nog niet bevestigd bericht
uit Moekden zou de stad Pedtsjing door
het bombardement grootendeels verwoest
zijn, en zouden honderden slachtoffers te
betreuren zijn.
In politiek Chineesche kringen be
schouwt men de bezetting van Moekden
door de Japanners als het resultaat van
een door de Japansche militairen gevoer
de heftige propaganda voor een flinker
optreden tegen China. Men neemt aan
dat de Japanners de bedoeling hebben,
geheel Mantsjoerije te bezetten.
Stakingen In Spanje.
De werklieden in de raffinaderijen te
Granada en de metaalbewerkers en mon
teurs zijn in staking gegaan
Ook te Sevilla staken eenige duizenden
arbeiders in de raffinaderijen, die geheel
stilstaan, zoodat meer dan 1000 bieten
verbouwers met ondergang worden be
dreigd.
Korte Berichten.
Donderdag is er te Boedapest groote
onrust gewekt door het feit, dat een trein
van den Zuider Spoorweg 50 minuten
vertraging had. De trein was onderweg
door een baanwachter aangehouden met
de mededeeling, dat hij twee verdacht uit
ziende personen had waargenomen. Ge
bleken is evenwel, dat deze twee lieden in
staat van dronkenschap verkeerden en
volkomen onschuldig waren.
Binnenland.
De Amsterdamsche Beurs gesloten.
Nog geen overeenstemming inzake de
suikerbietensteun.
Ernstig auto-ongeluk bij Velp
Buitenland.
Financiëele crisis in Engeland.
De beurzen te Londen, Berlijn en Frank
fort, enz. gesloten, Engeland schort den
gouden standaard op.
Het Chineesch-Japansche incident
De Belgische spoorwegen steunen de Bel
gische mijn-industrie.
Opheffing bierverbod in Amerika?
Spanje verboden heeft. Een bank te Ma
drid, die dit verbod heeft overtreden, is
dezer dagen met een boete van 10.000
peseta's gestraft, omdat zij had getracht
een kapitaal van een harer cliënten ten
bedrage van 850.000 peseta's naar het bui
tenland te zenden.
In de provincie Saksen zijn alle com
munistische bladen voor den tijd van vier
weken verboden, omdat zij het telegram
van de communistische partij aan d8 mui
ters van de Engelsche vloot hebben gepu
bliceerd.
Gemeld wordt, dat Grandi, de Ita
liaansche minister, in October a.s. een
bezoek aan Berlijn zal brengen.
Volgens de jongste telling bestaat de
bevolking van Britseh-Indië in totaal uit
ca. 350.354.000 zielen, w.o. 238.331.000
hindoes en 77.744.000 mohammedanen.
De Saksische en Tburingscho weve
rijen hebben de met de vakvereenigingen
gesloten loontarieven tegen einde Oct. op
gezegd, Ook een deel van de West-Duit-
sche textielindustrie heeft de contracten
opgezegd en wel tegen half Oct.
Ter centrale raadsvergadering van den
R. K. Middenstandsbond in het aartsbis
dom Utrecht, te houden te Apeldoorn op
Woensdag 23 en Donderdag 24 Septem
ber, zal o.a. de heer J. van Eek, hoofd
directeur van de Nederlandsche midden-
standsbank te Amsterdam, een rede hou
den ever: De wereldcrisis en de midden
stand. Zijn stellingen zijn:
1. Economische crises, gevolgd door
perioden van depressie komen periodiek
voor. Het wegnemen van de cirsis-oorza-
ken zal waarschijnlijk niet mogelijk zijn
zonder wijziging van ons productiestel
sel
2. De crisis van 1929 en de huidige
depressie-periode zijn heviger, algemee-
ner en uitgebreider dan vroeger.
3. Als hoofdoorzaken daarvan moeten
worden beschouwd de voortschrijdende
ontwikkeling der techniek met als ge
volg daarvan de steeds verdere perfecti
oneering der productie-methodes en de
politieke en economische gevolgen van den
wereldoorlog.
4. In Amerika zoowel als in Duitsch-
land is de toestand verscherpt door ver
weerd bankbeleid. In laatstgenoemd land
leidde zulks tot een ernstige acute ver
trouwenscrisis; welke slechts door inter
nationale samenwerking kan worden be
zworen.
5. Ook de middenstand gevoelt terdege
de gevolgen van de crisis en zal de con
sequenties daarvan moeten aanvaarden
door aanpassing van de kleinhandelsprij
zen aan die in den groothandel, gepaard
met kleinere winstmarges.
6. Indien de middenstander zich zelf
standig wil handhaven en een loonende
exploitatie wil bereiken, zal hij in zijn
bedrijf bezuinigingen moeten toepassen en
zooveel mogelijk moeten rationaliseeren.
Naast individueels maatregelen, zal het
noodzakelijk zijn te komen tot nauwere
aaneensluiting en samenwerking met vat
en standgenoot».