l&f
I
No. 292
I
Maandag 14 September 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's BankN.V. Bces
s
I'll
ul
ilt
•s ?cl
I 3
Agentschap Ass.-Mii
„De Nederlanden van 1845"
„Fatnm" - „Labor"
P
9_l*\ I
Ê.S
2'
1
p
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
2
S e
a o
SS
CL
O 1
ra
p
W r* p*
C
i
CD
P 'TQ
S^§"
CD
0
■g 3:
p CD
2
ES" Sa
l-g*9
W p
p;
p
g a.
E' 3 g" E.
S 5
- S 3 i
si?1
S «8
•Tf® 0
I 3
ra 3 O T1
0§ CD
o? 2 6
2-
till
S
p.a ftff
I P-
|B S
I 1^1
H S
g- r? 1 i
g P i
«.nS;
L_< 93 £3 lS.
7 co? s pr
c/J ffl N
po 'ts
O
oa Cf
P
SS**
CD
3 B
p O
^>0Q
CD
3 p
N
i aP<
&P
- 2
<8
13
<1
CD
CD ffCJ
p8
(g.p
■p
"s
<D
!4f
:fl
P W,
e> 3-
gi
8"
ja w
■P
»sgp
CTQ O
S p hS'
P CO CD
CD c
3 j
.B i-
tg*50
srs.® B.
P 09
S.8 S.B
CD P
3 9> 8
e-S
g- s g
*&g-l
p g-3 W
e+ P 8B
P CD
5 t-j
9*
-p.pup.e o
e«»«<D
O
0
E.
B
I-S&g
P M <W ra <l.
■1 g g-ri g.
,|l li
P CL B <s
aüS"® B 3
tPP P-^' cp
L 8 N I. e.
g"S p*s
V
-ag
2*
l» P e
I
Sg*
E
I
p
a
f,
a
e
CD
-
a,3*
1 B 5
2 *j
5 CD
yy
l O
i: H-
I CD
P
f P-
w
ra^-®
B-P s
g® S
I-
Dlreoteur-Hooldredactear:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. <4455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSfJFïlNT FX-'rcie U ïfiKnAfl
4 (inflj"»!"»»' «r ito;
Per 3 »wrt jtr.r oer?, f
I^osfio nunjwer» 3 *0,05
Prijs der Adverieutiên:
1—5 regels 11.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
HERZIENING VAN DE L. O.-WET.
De voorstellen der Staatscommissie in
hoofdzaak overgenomen.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot herziening van de Lager-
Onderwijswet 1920 in verband met het ver
slag der staatscommissie-Rutgers.
De minister heeft in hoofdzaak de
voorstellen van de commissie tot de zijne
gemaakt. Wat de principiëele punten be
treft, wijkt het thans aangeboden ont
werp niet van het rapport der commissie
af. Verschillende voorstellen van de com
missie zijn in het wetsontwerp opgeno
men.
Allereerst het voorstel om de thans gel
dende gedifferentieerde leerlingen-
schaal te vervangen door een uniforme
45- en 26-schaal, respectievelijk voorscho
len voor gewoon en voor uitgebreid lager
onderwijs. Mede in verband met hetgeen
voor de andere takken van onderwijs
benoodigd is, acht de regeering eenige
bezuiniging een dringende eisch, waar
bij h.i. in de eerste plaats als object van
bezuiniging het aantal onderwijzers in
aanmerking komt, ten einde zoodoende
den op het Rijk steeds meer drukkenden
salarislast eenigermate te verminderen.
De minister meent aan de bezuiniging,
welke het voorstel van de meerderheid
der commissie oplevert, te moeten vast
houden en elk stelsel te moeten afwij
zen, dat de bezuiniging minder zou doen
zij a
Wat het argument betreft, dat de 45- en
26-schaal te weinig rekening houdt met
de redelijke behoeften van de kleine
scholen, zegt de minister, dat de moei
lijkheden voor de kleine scholen uit den
aard der zaak voortvloeien en niet mogen
leiden tot een aanvaarding van een stel
sel, dat een begunstiging van de kleine
scholen inhoudt.
Voorts heeft de minister de volgende
voorstellen van de staatscommissie in
beginsel overgenomen:
a. inzake geneeskundige keuring van de
onderwijzers vóór hun eerste vaste aan
stelling;
b. betreffende verkorting van den duur
van de aanspraak van de schoolbesturen
op gemeentelijke vergoeding voor boven
tallige onderwijzers;
c. tot het formuleeren van een begren
zing van de kapitaalsuitgaven bij aan
schaffing van schoolmeubelen, leer- en
hulpmiddelen ten behoeve van bijzon
dere scholen en van de exploitatie-uit
gaven;
d. inzake centraliseering van het onder
wijs in lichamelijke oefening. De minister
heeft de bepalingen van het ontwerp van
de staatscommissie aangevuld en gewij
zigd, in de eerste plaats door het voor
schrift, dat naburige gemeenten gemeen
schappelijke scholen kunnen oprichten en
instandhouden, uit te breiden in dien zin,
dat deze samenwerking ook op zichzelf
staande gymnastieklokalen zal kunnen
betreffen en dat ook gemeenschappelijke
terreinen voor het onderwijs in lichame
lijke oefening kunnen worden ingericht,
in de tweede plaats, doordat den minis
ter de bevoegdheid is gegeven om te be
palen, dat in een gemeente of in een
door hem aangewezen gedeelte van een
gemeente het onderwijs in lichamelijke
oefening niet behoeft te worden gegeven,
onder voorbehoud, dat althans onderwijs
wordt gegeven in de vrije- en orde-oefe
ningen der gymnastiek;
e. inzake vervanging van de ouder
verklaring door een verhooging van de
waarborgsom voor stichting van bijzon
dere scholen voor gewoon lager onderwijs
van een beperkten omvang (scholen met
minder dan 150 leerlingen).
Ook wat de opleiding van de
onderwijzers betreft, zijn in het wets
ontwerp, behoudens wijziging of aanvul
ling op onderdeelen de voorstellen van de
staatscommissie, tot handhaving van het
thans geldend stelsel, belichaamd.
In twee opzichten wijkt de minister
echter van de voorstellen van de com
missie af, eerst doordat hij een bepaling
heeft opgenomen, waardoor de oprichting
van nieuwe bijzondere kweekscholen af
hankelijk wordt gesteld van de goed
keuring van de Kroon en in de tweede
plaats doordat het rijk niet verplicht
wordt om de gebouwen der bestaande
gemeentelijke kweekscholen tegen taxatie
prijs te koopen.
Ook met betrekking tot het vraagstuk
het buitengewoon lager onderwijs
heeft de minister zich, in beginsel met
de voorstellen van de staatscommissie
vereenigd.
Van de voorgestelde regeling zal een
verhooging van de rijksuitgaven, van plm.
fl.000.000 het gevolg zijn.
Ten aanzien van procedures over
de L. O. - w e t heeft de minister slecht3
hier en daar een vereenvoudiging aange
bracht en voorts die wijzigingen voor
gesteld, tot welke de Ambtenarenwet-1929
aanleiding gaf. Tot bedoelde vereenvou
diging behoort de thans geldende twee
ledige beroepsinstantie met betrekking
tot de stichting van bijzondere scholen
te vervangen door een enkelvoudig be
roep op de Kroon, met uitschakeling èn
van de bemoeiing van Ged. Staten èn
van de bevoegdheid van ingezetenen om
in beroep te gaan.
De minister schaart zich ook wat d e
Muloschool betreft aan de zijde van
de meerderheid der staatscommissie. De
omstandigheid, dat in 1920 aan het type
van de u.l.o.-school de voorkeur is gegeven
mag geen reden zijn daarvan niet terug
te komen, nu meer en meer blijkt, dat
men van vele zijden ook op het m.u.l.o.-
type prijs blijft stellen.
Overeenkomstig het voorstel van de
staatscommissie heeft de minister de be
staande regeling van het vervolg
onderwijs vrijwel ongewijzigd gehand
haafd, ten einde niet vooruit te loopen
op de behandeling van het aanhangig
ontwerp der cursuswet.
Het wetsontwerp stelt voor bij het vak
algemeene geschiedenis eenige kennis van
de inrichting en de werkwijze van den
Volkenbond onder te brengen en wil
voorts de mogelijkheid openen om in het
vijfde en zesde leerjaar eener school voor
gewoon lager onderwijs en in de daar
mede overeenkomende leerjaren van het
nieuw ontworpen type u.l.o.-school, een
vreemde taal te onderwijzen en
wel in elk dier leerjaren tot een maximum
van drie uren per week.
In afwijking van het gevoelen van de
minderheid, acht hij het voorts niet wen-
schelijk het bestaande verbod van am-
bulantisme voor het hoofd der
openbare school te handhaven. Ten
opzichte van de vraag, of aan dit hoofd
het onderwijs in een klasse moet worden
opgedragen, behoort z.i. de wetgever zich
geen partij te stellen; het betreft hier een
zaak, die aan het besturen der school,
c.q. aan het gemeentebestuur moet wor
den overgelaten.
De minister vereenigt zich niet met het
voorstel der staatscommissie om den eisch
der wet, dat over de voordrachtvoor
hoofd der school overeenstemming
moet bestaan tusschen B. en W. en den
inspecteur, te vervangen door het voor
schrift, dat deze voordracht wordt opge
maakt door B. en W. na overleg met
den inspecteur. Hij vreest, dat uit die
verandering voor de openbare school groo-
te nadeelen zouden voortvloeien.
De bedoeling is, dat de wet op 1 Juli
1532 in werking zal treden.
VREESELIJKE AANSLAG OP
EEN TREIN.
26 lijken geborgen.
Gisternacht om half één is de spoor
wegbrug bij Bia-Torbagy, enkele kilome
ters verwijderd van Boedapest, door een
bomaanslag in de lucht gevlogen, juist
toen de internationale D-trein 10 de brug
moest passeeren. De ontploffing had en
kele meters voor de locomotief plaats. De
explosie had met zulk een 'kracht plaats,
dat verscheidene deelen van de locomotief
vierhonderd meter werden weggeslingerd.
De brug is geheel verwoest. De locomotief
met zes wagons, 'n slaapwagen, drie Pul-
mann-personenwagons en twee postrijtui-
gen stortten in de diepte. De drie volgen
de wagons bleven omgekeerd boven den
afgrond hangen terwijl de drie laatste
wagons ongedeerd bleven. Tot dusver zijn
26 lijken geborgen, terwijl ook een groot
aantal gewonden in de ziekenhuizen zijn
opgenomen.
„Het Volk" meldt nog:
Een uur na de ramp kwamen hulptrei-
nen met vijf doctoren op de plaats des
onheils. Men begon met de zwaargewon
den naar het ziekenhuis te transporteeren.
De geheele bevolking van Bia-Torbagy
werd uit haar slaap gewekt om te assis-
teeren. Tegen halfdrie had men uit het
verwoeste materiaal de eerste 8 dooden
geborgen. De algemeene opwinding en de
paniek-stemming werden zoo groot, dat
men aanvankelijk niet bij benadering kon
opgeven, hoeveel dooden en gewonden de
ramp had geëischt. Intusschen had men
onder de brug een draad gevonden, die
onmiddellijk onder de plaats, waar de
rails in de lucht gevlogen waren, ver
binding had met de overblijfselen vein een
helsche machine.
Dichtbij de plaats van het ongeluk vond
men in een sloot een koffer, die na ope
ning een brief bleek te bevatten in de
Hongaarsche taal, waarop men o.a. las:
„Wij zullen deze aanslagen iedere maand
herhalen; knoop dit in uw ooren, dat wij
over de macht beschikken en dat onze
menschen zullen toonen deze macht te
kunnen gebruiken; indien men ons geen
werk geeft, zullen wij op deze manier
werken."
In de buurt van de ramp zijn door de
kracht der ontploffing alle ramen verbrij
zeld. De deskundigen zijn van meening,
dat de springstof in Duitschland moet
zijn gemaakt. De helsche machine stond
in verbinding met een electrische batterij,
waardoor het mogelijk was, dat de brug
werd opgeblazen, nog voor de trein pas
seerde.
Tot Zondagavond waren 22 lijken go-
borgen, doch de meesten waren zoo onher
kenbaar verminkt, dat men hun identiteit
nog niet heeft kunnen vaststellen. De lijken
werden in ruw houten doodkisten gebor
gen en nog in den loop van den dag naar
Boedapest getransporteerd.
Onder de dooden bevinden zich behalve
Duitschers en Oostenrijkers, een zekere
Rothal'l uit Parijs en een Amerikaansche
dame Norrotny. De overige dooden zijn
bijna uitsluitend Hongaren.
Het duurde geruimen tijd voor men bij
de gewonden kon komen. Gisteravond
werd officieel meegedeeld, dat reeds 26
dooden waren geborgen.
Aan de helsche machine was een looit
bevestigd, door twee konerdraden met een
electrische zaklantaarnbatterij verbonden.
Deze draden waren zoo aangebracht, dat
bij het passeeren van den trein kortslui
ting moest ontstaan, waardoor de lont in
brand geraakte en de dynamietstof tot ont
ploffing bracht. Op een afstand van niet
minder dan 7 K.M. zijn deelen van den
trein gevonden.
De deskundigen van de politie verkla
ren, dat deze aanslag precies gelijkt op
den spoorwegaanslag, die op de lijn Keu
len in het begin van dit jaar werd ge
pleegd.
In totaal zaten 120 reizigers in den ver
ongelukten trein.
De verongelukte trein is de internatio
nale trein BoedapestWeenenParijs
Oosteinde.
De aanblik van de verwoeste wagons
was verschrikkelijk. In een diepte van 30
meter lagen de volkomen vernielde loco
motief en de wagons, terwijl nog 5 wa
gons op de rails waren blijven staan. Door
de stilte van den nacht klonken de jam
merklachten in de Hongaarsche, de Duit-
sche, de Fransche en de Engelsche taal. j
Tijdens de bergingswerkzaamheden
werd een man in blauwe kiel door de gen
darmes aangehouden; de man wilde langs
de rails naar Boedapest loopen. Het bleek
een boerenarbeider te zijnj die zich ver
dacht gedroeg en derhalve werd gearres
teerd. Later is ook een fabrieksarbeider
in hechtenis genomen.
FASCISTISCHE STAATSGREEP IN
OOSTENRIJK.
Leiders over de grens gevlucht.
In den nacht van Zaterdag op Zondag,
twee uur 's morgens, werden de centrale
autoriteiten te Weenen er van in kennis
gesteld, dat de Heimwehren (burgerwach
ten) in verschillende plaatsen van Stier
marken plotseling op straat opdoken, uit
den grond weggegraven wapenen haalden
patrouilles vormden en zich meester
maakten van de voornaamste gebouwen.
Twee uur later hoorde men te Weenen,
dat in tal van kleine industrieplaatsen
van Stiermarken burgemeesters door de
Heimwehren waren afgezet; de gebou
wen werden door burgerwachtpatrouilles
bewaakt. Terzelfder tijd werden op de
muren der huizen biljetten aangeplakt,
waarin de leider der burgerwachten, Dr
Pfriemer, de bevolking mededeelde, dat
de burgerwachten zich meester hadden
gemaakt van de macht in den Staat,
de grondwet hadden geschorst en alle
ambtenaren, militairen en politie-agenten,
ontsloegen van hun eed op de grond
wet.
Op de straten naar Stiermarken kwa
men de soldaten in contact met de pa
trouilles van de burgerwachten. Nergens
is het echter naar „het Volk" meldt, tot
botsingen van eenige beteekenis geko
men. Zoodra militairen en gendarmen
opdoken, trokken de burgerwachtpatrouil
les zich ijlings terug. Slechts in het in
dustriestadje Kapfenburg overvielen drie
honderd Heimwehrlieden tijdens hun af
tocht een volkshuis. De gendarmen slaag
den er in met de bajonet op het geweer
de burgerwachten terug te dringen, maar
niettemin losten de burgerwachten op het
volkshuis een aantal schoten, waardoor
vier arbeiders werden getroffen. Een der
slachtoffers gaf onmiddelijk den geest, een
tweede werd stervende naar een zieken
huis gebracht, terwijl de beide overige
arbeiders slechts licht werden gewond.
Ook een lid van de burgerwacht heeft
van zijn aanhangers een schot in den hals
gekregen; hij werd eveneens naar het zie
kenhuis getransporteerd.
In den loop van den dag hebben zich
in Stiermarken overal dezelfde tooneelen
afgespeeld. Zoodra de gendarmerie en de
militairen in hun auto's verschenen, gin
gen de burgerwachtenijlings aan den
haal.
De voornaamste leiders zijn óf over
de grens naar het buitenland gevlucht
óf worden door hun vrienden verborgen
gehouden.
Gisteravond om 8 uur kon echter offi
ciéél worden meegedeeld, dat de fascis
tische opstand geheel in elkaar was ge
zakt.
Het persbureau van de bondsleiding van
de Heimwehren publiceerde in de late
avonduren een „proclamatie" van den lei
der van den mislukten opstand, dr Pfrie
mer. Daarin zegt deze, dat hij een laatste
reddingspoging had willen ondernemen
om het Oostenrijksche volk uit de slaver
nij te redden. Om bloedvergieten tusschen
de Heimwehren en het uitvoerend gezag
te vermijden, breekt hij de actie echter afl
Na zijn „Stiermarksche kameraden"
dank gezegd te hebben, deelt Pfriemer
mede, dat hij zijn leiderschap in de han
den van de burgerwachten teruggeeft.
Alle Oostenrijksche burgerwachten zijn
thans naar huis teruggekeerd.
Gandhi te Londen.
Gandhi is Zaterdag te Folkestone aan
gekomen en heeft zich vandaar per auto
naar Londen begeven. Voor het Friends
House aldaar, waar ter zijner eer een
receptie was georganiseerd, door te Lon
den verblijvende Britsch-Indiërs, wacht
te een menigte van ongeveer duizend
menschen, het meerendeel Indiërs, gedul
dig in den aanhoudenden motregen op zijn
aankomst.
Hij werd met bloemenslingers omhan
gen. Gandhi was slechts gekleed met een
witten wollen omslagdoek en had het
hoofd met een sjaal bedekt.
Luide toejuichingen en hoera-geroep
der Indiërs verwelkomden Gandhi, in het
huis der Quakers, toen hij, begeleid door
zijn vrienden (waaronder de deken van
Ganterbury en Miss Slade) de zaal bin
nentrad. In overeenstemming met de ge
bruiken van de Quakers werd de bijeen
komst geopend met een stilzwijgen van
eenige minuten. De voorzitter maakte
daarop bekend, dat welkomsttelegram
men waren ingekomen van MacDonald,
Baldwin, Henderson, en vele andere be
kende persoonlijkheden, waarna hij
Gandhi hartelijk welkom heette op En-
gelschen bodem. Hij beëindigde zijn re
devoering met den wensch, dat de zending
van Gandhi met succes mocht worden
bekroond.
Gandhi verontschuldigde zich in zijn
antwoord, dat hij zittend spreken moest,
omdat hij de physieke kracht miste
staande te spreken. Hij zette vervolgens
uiteen, hoe hij gedurende de laatste veer
tig jaren de Indische nationalistische be
weging met vreedzame middelen opge
bouwd heeft. Zijn taak is door de hem
door het Congres gegeven opdracht aan
zekere grenzen gebonden. Hij strijdt ech
ter voor de vrijheid van Indië.
De vlootkwestie.
Senator Borah heeft een verklaring aan
de Amerikaansche, Engelsche, Fransche,
Italiaansche en Japansohe bladen toege
zonden, waarin hij voor een rustpose van
vijf jaar voor de uitvoering van de pro
gramma's voor den vlootbouw opkomt, ten
einde den wereldvrede te bevorderen en
het economische leven weer tot bloei te
brengen.
Vermoedelijk 7C0 dooden In Br. Honduras.
Het radiostation van de Pan American
Airways te Belize meldt, dat er volgens
Binnenland.
Wetsontwerp tot herziening der L.O.-wet.
Sluitingszitting der Staten-Generaal.
Een anti-dumping-ontwerp ingediend.
De financieele plannen der regeering.
Buitenland.
Gandhi te Londen.
Aanclag op een trein. 26 dooden en vele
gewonden.
Actie der burgerwachten in Stiermarken.
de jongste ramingen bij de orkaan-ramp
in Br. Honduras in totaal 700 menschen
om het leven zijn gekomen. Het juiste aan
tal gewonden is nog niet op te geven. Ten
einde plunderingen te voorkomen is de
staat van beleg te Belize afgekondigd.
Door de vloedgolf zijn in of nabij de havea
talrijke schepen vergaan, waarbij de be
manningen om het leven kwamen.
Het Fransche bezoek aan Berlijn.
De Duitsche zaakgelastigde, Förster,
heeft den Fransehen premier, Laval, de
officieele uitnoodiging van de rijksregee-
ring overgebracht, om in gezelschap
van den Fransehen minister van buiten-
landsche zaken, Briand ,in het week-end
van 27 September naar Berlijn te komen.
Laval heeft de uitnoodiging aange
nomen.
Do Communisten in Duitschland.
De „Prawda" publiceert een bericht
over de werkzaamheid der communisti
sche partij in Duitschland gedurende de
eerste helft van dit jaar.
Volgens deze gegevens heeft de partij
meer dan 40.000 nieuwe leden ingeschre
ven. De propaganda breidt zich steeds
meer uit. Maandelijks worden ongeveer
800.000 vlugschriften verspreid.
De partijscholen en ontwikkelingscur
sussen werden het laatste jaar door 40
duizend communisten bezocht.
Het opwekken van rookgordijnen.
De heeren Haerden, civiel-ingenieur te
Stockholm en Berndt Knook, luitenant bij
de Zweedscbe luchtstrijdkrachten, hebben
een patent verkregen voor een nieuwe uit
vinding tot het opwekken van rookgordij
nen, welke volgens de meening van mili
taire deskundigen een belangrijk verde
digingsmiddel is en bovendien kan die
nen om insectenplagen te bestrijden.
Het toestel voor het opwekken van den
rook is gemakkelijk te bedienen, kan niet
ontploffen, indien het door kogels wordt
getroffen en weegt de helft minder dan de
tot nu toe gebruikte toestellen.
Bovendien is het toestel tienmaal goed-
kooper dan het oude. Wordt het toestel
op vliegtuigen gebruikt, dan dient de
weerstand van de lucht als compressor,
terwijl bij gebruik op den grond gewone
luchtcoigpressors gebruikt worden.
Hittegolf in Amerika.
Het was Vrijdag te New-York de warm
ste dag van den zomer en de heetste 11e
September in de geschiedenis.
De temperatuur steeg om 4 uur des
middags tot 95 graden.
De hittegolf heerscht in het geheele
Oosten en het grootste gedeelte van het
midden-Westen.
In de meeste steden bedroeg de tem
peratuur 90 of meer graden.
De Volkenbondsvergadering.
De algemeene debatten op de Volken-
bondsvergadering zijn beëindigd. De Vol
kenbondsvergadering beeft besloten, de
Nederlandsch-Scandinavisch-Zwitsersche
motie betreffende een stilstand in de be
wapening aan de derde commissie toe te
zenden. i |ji JjJfl
Korte berichten.
Te Bilbao hebben schermutselingen
plaats gehad tusschen Baskische nationa
listen en republikeinen. Er werden scho
ten gewisseld en naar verluidt, is een
republikein gedood en werden eenigen
ernstig gewond.
Vrijdagmiddag hebben ongeveer 500
wcridooiKE derasEsteaiio gehouden
