Nu. 288
Woensdag 9 September 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Cos Bank N.V. Goes
Agentschap Ass.-My
„De Nederlanden van 1845"
„Fatiun" - „Lahor"
EERSTE BLAD.
De termiet tot voorbeeld.
uit nummer bestaat uit 2 bladen.
Belangrijkste Nieuws.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIPEMA.
Bureau; Lange Voretstraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 4U55.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
ssJKSN janwufi.
Fas 9 SM&BAMSi 9*1
X*W* w»»«i KM!
Prijs der AdvertentiBn:
1-4 regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bfj abonnement belangrijke korting.
Het vraagstuk van 'de mechaniseering
en de systematiseering van den arbeid
staat in onzen tijd in bet brandpunt van
de belangstelling.
Erkend moet worden, dat de menscb
het op dit gebied wonderver heeft ge
bracht. En nog steeds wordt getracht
nieuwe „verbeteringen" aan te brengen.
Ook de arbeiders dit woord in rui
men zin genomen hebben biervan ge
profiteerd.
De arbeidsduur is verkort. De lichame
lijke inspanning is vaak minder groot dan
vroeger. Het welvaartspeil is verhoogd.
Het is alles heel mooi. Maar tegelijker
tijd ook beklemmend.
Want terecht is opgemerkt, dat de
voortgang in de beschaving, zooals wij die
hebben zien ontwikkelen, van degenen die
ze omstrengelt een leefregel eiscbt, die
steeds strenger wordt en hen onderwerpt
aan een tucht, een dwang, een tyrannie,
die steeds ondragelijker worden.
Henry Ford, een meester op het gebied
van de mechanisatie en de systematisatie,
heeft indertijd de termiet den mensch
tot voorbeeld gesteld.
En hier valt inderdaad voor den
mensch veel te leeren.
Maar in die vergelijking van den
mensch met den termiet zit toch ook iets
angstwekkends, omdat daarin zoo duide
lijk uitkomt, dat als het op deze wijze
doorgaat, de menschelijke ziel wordt ver
moord.
Maurice Maeterlinck wij ontleenen
dit aan een opstel van Dr Marmelstein in
„Stemmen des Tijds", heeft de termiet
bestudeerd en daaromtrent interessante
mededeelingen gedaan.
Volgens Maeterlinck heeft de termiet
met den mensch de middelen gemeen,
waardoor deze, van uit materialistisch
standpunt bezien, als een koning oveT de
schepping heerschen kan.
De mensch en de termiet beide hébben
begrepen, welk een ontzaglijke macht or
ganisatie beteekent.
Organisatie en bewapening, ziedaar de
groote machten, die van een louter mate
rialistisch standpunt bezien, den mensch
hebben gemaakt tot heerscher over al wat
leeft en ziedaar ook de groote machten,
die de termiet maken tot een der meest
geduchte tegenstanders van den mensch,
tot degene die hem naar de kroon steekt.
De tennietenhoop is de oudste en daar
om de meest geperfectionneerde organi
satie die er bestaat. 'De organisatie is zoo
volkomen, dat, volgens Maeterlinck, de
hypothese zich opdringt dat de tennie
tenhoop de bijenkorf, 't mierennest ver
keer en in een analoge toestand te be
schouwen is als een enkel individu.
De discipline schijnt in de termieten-
samenleving onbarmhartiger dan bij kar
melieten of trappisten. De drie klooster
geloften: armoede, gehoorzaamheid,
kuischheid (gedreven tot vrijwillige zelf-
castratie) worden er met grooter streng
heid, zelfverachting, zelfverloochening in
gelost dan waar ook onder de rnenschen.
Geen rust wordt geduld dan in den dood,
ziekte is contrabande, elke zwakheid staat
gelijk met een doodvonnis. Hun algeheels
toewijding aan het openbaar welzijn, hun
vrijwillige afstand van al wat lijkt op
egoisme, zouden ze onder de rnenschen
tot heroën of heiligen maken.
In het termietennest heerscht het inte
grale communisme, het communisme van
den slokdarm en de ingewanden, doorge
voerd tot gemeenschappelijke en weder-
keerige drekverslinding.
w i ^eze sombere en voorspoedige repu-
liek wordt verwezenlijkt het weerzin
wekkende ideaal dat de natuur ons voor
schijnt te houden. Er is geen sprake van
e allergeringste afval, alles wordt auto
matisch gereinigd, alles is goed, niets
lijft slepen, alles is eetbaar, alles cellu-
P3.® en de uitwerpselen worden onmid-
eiiijk weer benut in een bijna einde-
loozen cirkelgang.
Termieten, zou men zeggen, zijn kon-
wen te chemici, wier wetenschap alle
lm™° j6®!' e^e walfJinJÏ te boven is -ge-
aomen, die gekomen zijn tot de blijmoe-
ge en onaantastbare overtuiging, dat in
e natuur niets afstootelijks is, en dat
aues teruggebracht wordt tot enkel che-
standdèelen ster*ele 1011 reine b0-
Natuurlijk maakt Maeterlinck herhaal
delijk vergelijkingen tusschen de bijen en
de termieten-maatschappijen. Hij erkent
dat de bijenwereld ook z'n drama's kent,
z'n ontberingen, z'n rainpen, maar bij de
bijen is licht, lente, zomer, bloemengeur,
en hemelblauw, ruimte, vleugelgerep,
morgendauw, weergalooze vreugden te
midden van de heerlijkheid der aarde. In
de termietenhoop is alles duisternis, on-
deraardsche benauwing, schraapzucht
van het allerhoogste allooi, atmosfeer van
kerkers, galeien en grafgewelven, maar
daartegenover staat ook als hoogtepunt,
het offer, dat volslagener is, dat met
meer heldenmoed, met meer zelfbewust
zijn, meer intelligentie gebracht wordt
aan een gemeenschappelijk ontzaglijk ide
aal, uit overdenking op instinct ontstaan.
Als wij ons, zooals Henry Ford dat
deed, de termiet ten voorbeeld stellen,
dan is 't ook duidelijk, welke ontzetten
de gevaren hier dreigen.
De mensch wordt op die wijze gevoerd
tot een galeienbestaan.
De poëzie van den arbeid gaat verlo
ren.
En wat erger is: de ziel komt om in
verhongering en armoede.
En: wat baat het den mensch zoo hij
de geheele wereld wint en lijdt schade
zijner ziel?
HISTORISCHE ZITTING VAN HET
LAGERHUIS.
Een krachtige verklaring van
Mac Donaldi.
Henderson als leider der oppositie.
Voor de bijeenkomst van het Engelsche
Lagerhuis bestond gisteren buitengewoon
groote belangstelling. Politiemannen dron
gen de menschenmerdgte terug, die zich
voor het parlementsgebouw had ver
zameld.
Het geheele lagerhuis was, toen de zit
ting begon, gevuld.
In de boodschap des konings, die ver
volgens werd voorgelezen, wordt o.a. ge
zegd: Volgens de meening van de minis
ter van Zijne Majesteit eischt de huidige
toestand der nationale financiën bet in
voeren van een nieuwe belasting en bet
ten uitvoer brengen van bezuinigingen in
de nationale uitgaven. Zijne Majesteit be
veelt deze kwestie aan voor een onderzoek
van zijn getrouwen in bet lagerhuis en hij
hoopt, dat zij dienovereenkomstig maat
regelen zullen nemen.
Nadat de koninklijke boodschap was
voorgelezen, stelde Mac Donald de benoe
ming voor van een commissie „voor de
middelen" en legde daarbij de volgende
krachtige verklaring af:
Er doen zich somwijlen gebeurtenissen
voor, waaraan men slechts het hoofd kan
bieden als men moed heeft. Op 8 Augustus
j.l. werd bekend gemankt, dat de Bank of
England in verband met de verontrusten
de terugtrekking der deposito's en der
goudreserven van meening was, dat de
toestand ernstig zou kunnen worden.
De crisis is sedert dien dag toegenomen.
Er werden tijdelijke credieten gesloten om
de wegvloeiing van het goud tegen te hou
den. In de derde week van Augustus wa
ren de credieten feitelijk uitgeput en een
nieuwe leening was noodig om te verhin
deren dat de goudbasis van het pond
verwoest werd.
Feitelijk kwamen iederen dag berichten
binnen het een nog ongunstiger dan het
andere.
De toestand had zich zoodanig ontwik-
héld, dat het duidelijk was dat storm op
handen was. Konden wij dezen niet ont
gaan, dan zouden groote verwoestingen
worden aangericht. De regeering moest
snél en krachtig handelen zonder acht te
geven op de partijen.
De eerste minister verklaarde uitdruk
kelijk dat nimmer tijdens het geheele ver
loop der besprekingen van Snowden, die
deze met toestemming en medeweten der
regeering voerde, de banken zich met po
litieke voorstellen hadden ingelaten. Zij'
hadden zich alleen daartoe bepaald de re
geering deskundigen raad inzake de voor
waarden hunner leening te geven.
De premier zeide: Er is herhaaldelijk
van een samenzwering der bankiers ge
sproken en van een poging om de poli
tieke beslissingen van de city uit te com-
troleeren. Het moest echter uitdrukke
lijk vaststellen, dat door geen buitenstaan
de autoriteit de politiek van den staat
mag worden gecontroleerd.
Thans wilde de eerste minister over
gaan tot de maatregelen van spaarzaam
heid voor alle lagen der bevolking, maar
hij werd door de vraag onderbroken hoe
het met hemzelf ging, waarop hij ant
woordde: „Ik zal mij een korting van
duizend pond moeten getroosten".
Op de vraag naar den mogelijken le
vensduur der regeering, verklaarde Mac
Donald, dat het haar plicht is zoolang te
blijven bestaan, tot de crisis is overwon
nen, totdat de wereld opnieuw ervan over
tuigd is, dat het pond sterling onaan
tastbaar is en dat de loonen en de in
komsten des volks van den verwoestenden
invloed bevrijd zijn, die ze onlangs be
dreigden.
Deze rede van den eersten minister
duurde een vol uur.
Terstond na Mac Donald nam Hender
son het woord, die verklaarde, dat hij'
in de 28 jaar van zijn parlementaire
loopbaan zich nooit met een grooter ge
voel van verlegenheid tot het huis heeft
gewend dan thans. Zij' die de arbeiders
partij hebben verlaten, hebben de partij
een groot verlies berokkend.
De tegenwoordige regeering kan niet
als een nationale regeering worden be
schouwd. Zoolang dit kabinet aan het be
wind is, zullen hij en zijn collega's de op
positie vormen en niets zal hen daarvan
weerhouden.
Indien de begrooting in evenwicht moet
worden gebracht, moeten wij ons wenden
tot hen, die het meeste hebben en niet
tot hen, die het minste bezitten.
Ik ben er trotsch op, aldus Henderson,
dat ik de leider hen van hen, die tegen
een verlaging van de uitkeeringen aan
de werkloozen is. Ik heb dringend voor
een samenkomst van de regeering met
de arbeiderspartij gepleit, toen de toe
stand ernstig werd, doch de eerste mi
nister is nooit samengekomen met
hen, die hem mogelijk hebben gemaakt,
zijn positie te bekleeden. Een dergelijk
iets is nog nooit vertoond.
De financieele moeilijkheden hébben
hun oorsprong niet m Engeland. Wel
wordt beweerd, dat zij het gevolg zijn
van een verkwistend socialistisch kabinet,
doch dit is niet waar. De oppostie kan
twee bezuinigingsmaatregelen nooit goed
keuren, n.l. inmenging in de sociale dien
sten en vermindering van den levens
standaard der arbeiders door besnoeiing
van de uitkeeringen aan de werkloozen.
Henderson voortgaande, betwijfelde,
dat de conservatieven veel zullen bijdra
gen tot de oplossing van den tegenwoor-
digen toestand. In de laatste maanden
hebben de conservatieven de arbeiders
dringend aangespoord meer geld uit te
geven, in de veronderstelling, dat dit geld
gebruikt zou worden, zooals zij zouden
dicteeren.
Mijn geloof aan de goede internatio
nale betrekkingen tusschen Amerika en
Engeland, die in hooge mate het gevolg
zijn van het bezoek van den Engelschen
minister aan Washington, mijn geloof aan
de goede betrekkingen tusschen Engeland
en Frankrijk, waartoe ik zelf ook iets heb
bijgedragen en mijn geloof aan de weder-
zijdsche afhankelijkheid van de interna
tionale financieele wereld, dit alles brengt
mij tot de gevolgtrekking, dat de finan
cieele elementen in hun eigen belang het
nooit gewaagd zouden hebben, het crediet
van Engeland te laten ineenstorten, hoe
dreigend de toestand ook moge zijn.
Hierna voerden nog enkele sprekers
het woord.
Met een meerderheid van 54 stemmen
heeft het Lagerhuis tenslotte de verkleu
ring van Man Donald goedgekeurd.
De Spaansche warboel.
De Spaansche ambassadeur te Was
hington, Salvador de Mandariaga, heeft
aan een correspondent van de „Excel
sior" een verklaring gegeven over den
toestand in Spanje. De onlusten zijn voor
namelijk het gevolg van het feit, dat bij
de amnestie ongeveer 400 anarchisten en
syndicalisten in vrijheid zijn gesteld, die
thans een haard van onrust vormen.
De agitatie beperkt zich evenwel tot
steden en heeft geen aanhang in de pro
vincie.
De zelfstandigheidsbeweging achtte de
ambassadeur het gevolg van het feit, dat
de verbindingen tusschen de provincies
en de hoofdstad tot dusver zoo slecht
waren.
Voor de stabilisatie van de peseta be
staan de beste vooruitzichten, daar thans
geen staat betere gouddekking heeft dan
Spanje.
Werkloosheid in de Vereenlgde Staten.
Maandag is in de Vereenigde Staten
„arbeidsdag" gevierd. In de meeste groote
plaatsen hielden de werkloozen optoch
ten of andere betoogingen; hier en daar
waren er manifestaties van de commu
nisten. Zeer belangrijke redevoeringen
j werden gehouden, onderscheidenlijk door
den minister van arbeid, William Doak,
Senator Wagner en den president van de
Amerikaansche federatie van den arbeid,
William Green. Allen waren het er over
eens, dat het land. zich, wat de werkloos
heid betreft, in een zeer ernstige crisis
bevindt. Volgens Wagner, die, nu reeds
twee jaar lang, zich speciaal bezig houdt
met de bestudeering van den economi-
schen toestand zijn er op het oogenblik
7 millioen werkloozen in de Unie.
Wagner stelde voor, dat de regeering
onverwijld 2 milliard dollar zal beschik
baar stellen voor openbare werken ter
verruiming van de arbeidsgelegenheid.
Dan zou men 1 millioen rnenschen aan
het werk kunnen zetten en indirect nog
eens 1 millioen die bij den landbouw of
andere bedrijven betrokken zijn. Minister
Doak verdedigde de regeering tegen de
beschuldiging, zoo vaak geuit, dat zij on
verschillig is voor den huidigen toestand,
hoewel deze laatste enkel maar ramp
spoedig is te noemen. De federale regee
ring aldus Doak is een vastbeslo
ten tegenstander van „steun"; echter wil
zij in samenwerking met de staatsregee-
ringen en de plaatselijke autoriteiten
haar uiterste best doen tot het lenigen
van de ellende.
Senator William Borah heeft in een
rede te Cotton Wood de verklaring afge
legd, dat het de plicht was van de rijken
in den lande te zorgen, dat de werkloo
zen in den winter behoorlijk gevoed wor
den. Indien zij dat niet vrijwillig doen,
zullen zij daartoe worden gedwongen.
Borah beschuldigde de verschillende be
trokken regeeringen, verantwoordelijk te
zijn geweest voor den wereldoorlog die het
economisch systeem van twee werelddee-
len had vernield. „Er moet voor de tot
armoede gebrachten worden gezorgd".
Spreker bepleitte tot dat doel een ver
hooging van de belastingen op bezit en
inkomen.
Gandhi's reis naar Londen.
Gandhi is Maandag op zijn reis naar
Londen te Port Said aangekomen, waar
hij door Indische delegaties werd be
groet en waar hem geschenken werden
aangeboden. Tijdens zijn verblijf te Fort
Said ontving Gandhi ook een uitnoodi-
ging van verschillende Engelsche parle
mentsleden voor een feest te Londen ter
gelegenheid van zijn 62en verjaardag op
2 October a.s.
Gandhi heeft evenwel geantwoord, dat
hij te Londen aan geen enkele feestelijk
heid zal deelnemen.
Gandhi leidt aan boord een zeer te
ruggetrokken leven. Hij leest veel, bereidt
zich grondig voor op de werkzaamheden
der Ronde-tafel-conferentie of zit aan
zijn spinnewiel. Zijn maaltijden zijn
uiterst sober en hij laaft zich met den
inhoud der bussen gecondenseerde gei
tenmelk, welke, gelijk bekend, door de be
middeling der Britsch-Indische regeering
aan boord zijn gebracht. De godsdienst
oefeningen worden strikt in acht geno
men, waarbij Gandhi in den regel zelf
voorgaat.
Zondagavond is Gandhi zijn weke-
Iijksch „stilzwijgen" begonnen. Dan pleegt
hij gedurende vier-en-twintig uren niet te
spreken om aldus tot zich zelf in te
keeren.
Overal waar de boot aanlegt, wordt hij
door rasgenooten, partijgenooten en ver
eerders met bloemen begiftigd.
Over het resultaat der Ronde-tafel
conferentie heeft Gandhi zich niet gun
stig uitgelaten. „Aan den horizon zie ik
slechts ondoordringbare duisternis. Er is
niets dat hoop rechtvaardigt, maar ik
verlies nochtans da hoop niet", zeide hij.
Op het oogenblik draagt Gandhi nog
zijn lendendoek, doch hij heeft reeds te
kennen gegeven dat hij, als de weersge
steldheid kouder wordt, een dik-wollen
gewaad zal aandoen met een kiel.
Stand van de Dultsche bewapening.
De Duitsche minister van Buitenland-
sche Zaken, Dr Curtius, heeft op 28 Aug.
j.l. tot den secretaris-generaal van den
Volkenbond de volgende nota gericht:
„Ik heb de eer, u ingesloten in drie
voud de opgaven omtrent den stand der
Duitsche bewapening te doen toekomen,
Binnenland.
Salarisverlaging rijkspersoneel?
Buitenland.
Rede van Minister Beelaerts in de Volken
bondsvergadering.
Belangrijke zitting van het Engelsche
Lagerhuis.
Minister Stegerwald over den komenden
winter.
waarom u mij in uw schrijven van, 13
Juni j.l. hebt verzocht.
Uit de bijgaande tabelku blijkt, hoe ge
ring de bewapening van Duitschland is
in vergelijking met die der staten, welke
wat oppervlakte en bevolking betreft met
Duitschland kunnen vergeleken worden.
Ten deele blijft zij zelfs aanmerkelijk ten
achter bij de bewapening, zooals die in
de bepalingen van het verdrag van Ver
sailles is vastgesteld. Zoo telt de Duitsche
vloot op het oogenblik slechts vier in ac
tieven dienst zijnde linieschepen, hoewel
zij krachtens art. 181 van het verdag van
Versailles en het schrijven van de inter-
geallieerde marine-controlecommissie van
26 Maart 1920 recht had op 6 liniesche
pen in actieven dienst en twee liniesche
pen in reserve, dus op het dubbele der
huidige sterkte.
Minister per radio benoemd.
De heer Pybus, de nieuwe minister
voor transport in de nationale Engelsche
regeering, kan er zich op beroemen, de
eerste minister te zijn geweest, die zijn
benoeming draadloos heeft vernomen.
Pybus, die liberaal Lagerhuislid is,
vertrok de vorige week Woensdag per s.s.
„Empress of Britain" naar de Vereen.
Staten. Toen hij een dag op zee was, ont
ving hij sen radiobericht van Mac Do
nald met het aanbod om de portefeuille
van verkeerswezen in de nieuwe regee
ring te aanvaarden. Pybus antwoordde
draadloos dat hij het aanbod aannam en
bestelde eveneens draadloos te New York
zijn biljet voor de terugreis met de „Mau-
retania".
De Duitsche leveranties aan Rusland.
De sedert geruimen tijd gevoerde on
derhandelingen over de beschikbaarstel
ling van nieuwe middelen voor de finan
ciering van de leveringen aan Rusland,
hebben er thans toe geleid, dat de Duit
sche Rijksbank zich bereid heeft ver
klaard, een herdiscontocrediet ten b&-
drage van 150 millioen Mark te verstrek
ken. De Rijksbank stelt dit crediet ter
beschikking van een nieuw gevormd!
bankconsortium, waartoe in het geheel
17 banken behooren.
De voorschotrente bedraagt één pro
cent boven de discontorente van de Rijks
bank. Met de credietbehoeften van de
kleine en middelmatige industrie zal spe
ciaal rekening gehouden worden, omdat
het juist voor deze financiering buiten
gewone moeilijkheden oplevert.
Transporten In BelglB.
In België bestaat de bepaling, dat geen
transporten tusschen in dat land gele
gen plaatsen mogen worden uitgevoerd
door motorrijtuigen, welke in een ander
land zijn ingeschreven.
Op grond van deze bepaling worden
evenwel belet de transporten van vee,
afkomstig uit Nederland en met bestem
ming naar plaatsen in België. Ter voldoe
ning van de veterinaire voorschriften
moet het vee bij het binnenkomen in
België n.l. worden uitgeladen voor onder
zoek. Na afloop van het onderzoek mag
nu geen inlading plaats hebben in de Ne-
derlandsche motorrijtuigen, waarmede het
vee is aangevoerd. Dit verbod doen de
Belgische grensbeambten steunen op deze
bepaling nopens vervoer tusschen Belgi
sche plaatsen onderling.
Het valt te betwijfelen of deze interpre
tatie beantwoordt aan de bedoeling, welke
bij de uitvaardiging van dien maatregel
heeft voorgezeten.
De nadeelen, die de Nederlaadsche be-
driifs&uiohausUH» door gg bjjzandor? fcje-
