No. 284
Vrijdag 4 September 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co's Bank K.V. Goes
Agentschap Ass.-Mü
„De Nederlanden m 1845"
„Fatnm"
„Lahor"
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
TeL: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 4M55.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT EWP WHBSUJAO.
ibsKBsjseKisrii;!;
Pó2 3 nis3T»Ssr.r feaïssa ess pjssi, S9^
nummersf0.05
Prijs der AdvertentiBn:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bi) abonnement belangrijke korting.
Broodroof.
De Duitsche bladen maken melding van
een kras staaltje van socialistische brood
roof.
Enkele weken geleden werd in Pruisen
een referendum gehouden waardoor de
nationaal-socialisten ontbinding van den
Landdag hoopten te krijgen.
Nu is een referendum in sociaal-demo-
cratischen kring steeds als een bij uitstek
democratische instelling beschouwd.
Maar het doel waarvoor in Pruisen
de volksstemming was uitgeschreven, had
niet de instemming van de sociaal-demo
craten, waarom zij dan ook hun uiterste
best deden, om dit pogen te verijdelen.
Zooiets komt meer voor.
In ons land hebben de socialisten steeds
geijverd voor algemeen kiesrecht. Maar
toen in 1918 de uitkomst niet aan de ver
wachtingen beantwoordde, heette het, dat
men de stemmen niet moest tellen, maar
wegen, waarbij, dat spreekt vanzelf, de
roode stemmen dan het meeste gewicht in
de schaal moesten leggen.
En zoo werd nu in Duitschland geen
middel onbeproefd gelaten, om te voor
komen, dat het volk zich door middel
van het referendum anders zou uitspre
ken, dan de Soc.-Democraten wenschten.
Nadat eerst een scherpe boycott-actie
was gevoerd tegen de zakenmenschen, die
aan het referendum zouden deelnemen,
werd in een socialistisch blad de vol
gende oproep gepubliceerd:
„Weest op uw hoede, Republikeinen!
Waar Gij reeds lang naar gevraagd hebt,
zult Gij thans te weten komen. Vanaf
Maandag 17 Augustus liggen in het Ge-
werkschaftsheim, kamer no. 1, de lijsten
ter inzage van de inwoners van Stade,
die verleden Zondag in de stemlokalen
waren, van waaruit de Pruisische Land
dag zou moeten worden ontbonden. Van
16.30—19.30 uur kunt Gij daar dagelijks
vernemen, wie tot deze behoort."
De bedoeling is duidelijk.
Wie den moed heeft, anders te hande
len dan de Socialistische leiders voor
schrijven, wie niet het roode merkteeken
heeft, wordt eenvoudig geboycott.
Een brutale poging tot broodroof.
En dat heet dan Socialisme.
En dat noemt men dan democratisch.
Democratie.
Dat men in Socialistischen kring merk
waardige opvattingen heeft omtrent de
democratie waarmee men heet te dwe
pen, is weer eens opnieuw zoowel in
Duitschland als in ons land gebleken.
Als een der voornaamste eischen van
de democratie heeft steeds gegolden: de
persvrijheid.
Maar wat gebeurde nu in Duitschland?
De Pruisische regeering maakte van de
persnoodverordening gebruik in haar
strijd tegen het referendum waarmee
de nationaal-socialisten in Pruisen ont
binding van den Landdag dachten te kun
nen krijgen.
Kort voor de stemming zond ze een of-
ficieele waarschuwing tegen het referen
dum aan alle bladen dus ook aan de
bladen der oppositie met bevel aan die
waarschuwing een plaats te geven aan den
kop van het blad, en met het verbod om
op die waarschuwing meteen critiek te
oefenen.
Het was de dictatuur in optima forma.
De bladen hadden te gehoorzamen.
De rood-Roomsche democratische re
geering gebood het.
Dit dictatoriaal optreden ging zelfs den
grijzen Rijkspresident Von Hindenburg
te ver. Hij verzocht de Rijksregeering de
persnoodverordening zóó te wijzigen, dat
zich niet zou kunnen herhalen wat thans
in Pruisen was geschied.
Maar bij wie hij daarbij ook steun
vond, niet bij de sociaal-democraten.
De Rijkspresident, die zoo kloek op
kwam voor de rechten en de vrijheden
van het volk en die een dergelijke muil-
korf-poiitiek veroordeelde, werd deswege
door de socialistische pers gescholden als
»een vijand van den staat".
Als in ons land „De Tribune" met haar
godslasterlijke en staatsgevaarlijke oprui
ende artikelen van de gesubsidieerde
leestafels wordt verwijderd, dan staat men
°P *ün achterste boenen.
Dan beet het, dat de vrijheid wordt
bedreigd.
Onze regeering bij baar pogen de goe
de zeden te beschermen, werd gehoond.
De Pruisische regeering werd bewie
rookt.
En hij, die opkwam voor de rechten en
de vrijheden des volks, hij werd staats
gevaarlijk verklaard.
Terecht merkte ons Groningsche or
gaan in verband hiermede op:
Welk een mentaliteit spreekt uit zulk
een houding.
Ze zal dén eersten burger van 't Duit
sche rijk niet deren.
Maar ze teekent wel de mannen die zich
in hun inconsekwentie bloot geven. E n
ze demonstreert op verbluf
fende wijze, dat de rechten en
vrijheden der massa niet vei
lig zijn bij hen, die steeds zich
de strijders daarvoor noemen:
De troebelen in Spanje.
Uit de berichten in de Spaansche bla
den blijkt, dat de stakingsbeweging niet
alleen te Saragossa en Barcelona maar
ook in andere steden een angstwekken-
den omvang aanneemt.
In den nacht van Maandag op Dinsdag
beeft een groep onbekenden een bom ge
worpen in de telefooncentrale van Co-
runa.
Te Valencia duurt de staking van
dienstboden en kellners nog steeds voort.
Dinsdagmorgen hebben een aantal sta
kers het marmer, de glazen en het tafel
gerei in verschillende koffiehuizen vau de
stad vernield.
Te San Fernando in de provincie Ca
diz zijn de onderhandelingen tusschen het
„sindicado ünico" en een groote scheeps
bouwmaatschappij mislukt. De vertegen
woordigers der arbeiders hebben de maat
schappij nog acht en veertig uur gegeven
om hun voorwaarden te aanvaarden.
Worden deze 'afgewezen, dan zullen zij in
staking gaan.
Te Almedenilla in de provincie Cor
dova wordt de toestand steeds kritieker.
Een telegram uit Asuna in de provincie
Sevilla meldt, dat daar Dinsdag de alge-
meena staking is afgekondigd. Ook te
Ecija werd een algemeene staking gepro
clameerd.
Te Barcelona brak gistermorgen de al
gemeene staking uit. Een menigte van
drie honderdduizend stakers beweegt zich
door de straten en eischt, dat de gou
verneur onmiddellijk zijn ontslag zal in
dienen.
Alle verkeersmiddelen en ook de gas-
en electriciteitsbedrijven liggen stil. De
winkels zijn gesloten.
Bij botsingen tusschen stakers en po
litie werd een persoon gedood en tal van
personen werden gewond.
Naar de Spaansche bladen melden,
worden de loonen der landarbeiders in
Andalusië nog steeds zoo onmenschelijk
laag gehouden, dat alle landarbeiders op
enkele uitzonderingen na weigeren bet
land te bebouwen.
Het onvermijdelijk gevolg hiervan zal
een hongersnood zijn.
Ontploffing In een fabriek.
In een fabriek te Bezons nabij Parijs
beeft een ontploffing plaats gehad.
Talrijke personen werden gewond en
eenige gedood.
De fabriek werd geheel vernield. Ook
de naburige fabrieken werden ernstig be
schadigd.
Een groot deel der arbeiders werd on
der den instortenden muur der fabriek
bedolven.
Het aantal slachtoffers staat nog niet
vast. Tot nu toe werden 2 dooden en 35
gewonden gevonden.
Het aantal personen, dat zich nog on
der de puinhoopen bevindt, is nog niet
bekend.
Voortdurend hoort men tusschen de
puinhoopen het gesteun der bedolven
slachtoffers. Men hoopt nog een deel der
slachtoffers levend te kunnen bevrijden.
De ontploffing is waarschijnlijk door
zelfontbranding tengevolge van overhit-
ting van in nitre-cellulose gedrenkte ka
toen veroorzaakt. Deze katoen werd in
speciale cylinders gedroogd.
De ingenieur van de fabriek is in staat
van beschuldiging gesteld.
Dreigend tekort van 2 milliard dollar In
Amerika.
De voorzitter van een der belangrijke
commissies uit bet Huis, de beer Wood,
heeft eenige mededeeiingen gedaan om
trent den financieelen toestand van de
Vereenigde Staten en de maatregelen, die
overwogen worden om aan het dreigend
tekort te ontkomen. Volgens den heer
Wood overweegt president Hoover be
langrijke bezuinigingen in te voeren op
de uitgaven voor leger en vloot om den
fiscalen toestand in orde te brengen zon
der verhooging der belastingen.
De ernst van den toestand blijkt dui
delijk uit een verklaring van het Depar
tement van financiën, welke aantoont,
dat het tekort over de eerste twee maan
den van het loopende fiscale jaar, dat op
30 Juni 1932 zal eindigen, 396.365.000
bedraagt. Indien dit tekort op dezelfde
wijze gedurende de rest van het jaar ge
handhaafd blijft, dan beteekent dit, dat
het deficit aan het einde van het fiscale
jaar meer dan 2 milliard dollar zal be
dragen.
Het lot van de Nautilus.
Van bevoegde zijde wordt te Oslo mee
gedeeld, dat men verdere pogingen doet
opheldering te krijgen over het lot van
de Nautilus, de onderzeeboot van Sir Hu-
bert Wilkins. Men gelooft, dat de beman
ning de onderzeeboot verlaten beeft en
van bet ijs af met behulp van een draag
baar draadloos station verbinding tracht
te krijgen.
Korte berichten.
In de metaal en machinefabrieken
der firma Carels aan de zeehaven te
Gent, is een algemeene staking uitge
broken, in verband met de toepassing
door de directie van een loonsverlaging
van 2K pet. Het vakverbond onderhan
delt echter reeds met de directie.
De Egyptische regeering is in kennis
gesteld met het feit, dat de sovjet-regee
ring Egypte, evenals het Jemen en Per-
zië heeft gedaan, met Russische waren
zal overstroomen. De regeering is voor
nemens een speciale belasting op Rus
sische goederen te gaan beffen.
Te Bocholt is de grootste weeffa
briek van de firma Rudolf Karstadt we
gens slapte in het bedrijf gesloten. 1200
arbeiders zijn hierdoor broodeloos.
De Russische levensmiddelen-verzor-
gingstrust deelt mede, dat volgens een
ontworpen plan in bet jaar 1932—1933
ongeveer vijf-en-twintig millioen men-
schen door de Russische staatskeuken ge
voed zullen worden. De verzorging van de
arbeiders en hun huisgezinnen zal met
alle middelen doorgevoerd worden.
De speciale commissie uit het Spaan
sche parlement heeft besloten een prooes
tegen den niet in het land vertoevenden
ex-koning te doen instellen.
De staat van beleg in het. petroleum-
gebied van Texas zal met ingang van mor
gen worden opgeheven.
Een telegram uit Sjanghai meldt, dat de
regeering te Nanking gisteren telegrafisch
450.000 ton Amerikaanscne tarwe en
graan heeft gekocht voor onmiddellijke
verscheping naar de door hongersnood
en overstrooming geteisterde provincies
Hoepeh en Kwantoeng.
Het aantal ondersteuning vragende
werkloozen in Zweden is in verhouding
met het vorige jaar zesmaal zoo groot ge
worden. Onder deze omstandigheden ziet
men ook in Zweden den winter met zorg
tegemoet. Het zwaarst zijn de arbeiders
in de steenindustrie getroffen, maar ook
de houtindustrie en de glasfabrieken ver
krijgen maar weinig opdrachten.
NEDERLAND EN DE BELGISCHE
KOLENINVOER.
De onderhandelingen te Brussel.
Gistermiddag werden er onderhande
lingen gevoerd tusschen de Belgische en
Nederlandsche afgevaardigden, ten einde
de bepalingen van toepassing voor Ne
derland te onderzoeken van het vergun
ningsstelsel, da,t door de Belgische regee
ring zal worden toegepast voor het invoe
ren van huitenlandsche kolen.
De Belgische afgevaardigden zetten uit
een, dat gelijke regeling wordt getroffen
voor alle importeerende landen.
De Neder landsche afgevaardigden heb
ben een principieel protest geuit en ze
kere wenschen naar voren gebracht, waar
op van Belgische zijde werd geantwoord,
dat aan die wenschen zal worden tege
moet gekomen voor zoover zulks mogelijk
is. Zij verklaarden ten slotte, dat de Bel
gische regeering haar invloed zal aan
wenden, opdat het tijdelijk stelsel van ver
gunningen zoo weinig mogelijk aan de Ne-
derlandsche belangen zal schaden. Aan
deze onderhandelingen namen van Neder-
landsche zijde o.m. deel de directeur der
Staatsmijnen in Limburg, Dr Frowein,
de 'directeur der Domaniale Mijn, de heer
Hulsman, verder afgevaardigden van de
mijnen Oranje-Nassau, Laura en de ver-
eenigingen „Willem" en „Sophie".
Kolen van Nederlandsche mijnen.
De minister van binnenlandsche zaken
en landbouw heeft een circulaire aan de
gemeentebesturen gezonden, waarin wordt
medegedeeld, dat de rijkscommissie voor
werkverruiming aan de regeering beeft
verzocht, zooveel mogelijk het gebruik
van Nederlandsche mijnproductie hier te
lande te bevorderen.
Naar aanleiding biervan en met het
oog op de omstandigheid, dat verscheide
ne overheidsinstellingen, zonder dat zulks
om boedanigheid of prijs noodig is, o.a.
groote hoeveelheden kolen, ook voor haar
bedrijven, uit het buitenland betrekken,
verzoekt de minister om, ter bevordering
van de werkgelegenheid in Nederland,
over te gaan tot zooveel mogelijk gebruik
ook voor de gas-, eleetriciteit- en andere
bedrijven van de productie der Neder
landsche mijnen.
De Ambtenaren-salarissen.
In het Hdbl. vonden wij het volgende
duistere bericht:
Naar wij uit zeer betrouwbare bron ver
nemen is in een gisteren gehouden ver
gadering van de Centrale Commissie voor
Georganiseerd Overleg in Ambtenaren
zaken vanwege de regeering een mode-
deeling gedaan met betrekking tot de
salarissen.
Als gevolg van deze mededeeling zullen
de centrales der aangesloten ambtenaren-
organisatie in spoedvergaderingen bijeen
komen. Verwacht wordt dat de volgende
week reeds een nieuwe vergadering van
de Centrale Commissie zal worden ge
houden.
Stijgende werkloosheid op Java.
Een vertegenwoordiger van bet Bat.
Nieuwsblad heeft een onderhoud gehad
met Mr A. G. Vreede, hoofd van het kan
toor voor Arbeid, die teruggekeerd is van
een dienstreis over Java. Mr Vreede ver
klaarde, dat hij tot de ervaring ia geko
men, dat de werkloosheid onder de Euro
peanen steeds stijgende is. Het aantal aan
vragen van werkgevers bevindt zich in een
sterk dalende lijn en de aangeboden sala
rissen zijn verlaagd en blijken zelfs soms
tot een uiterst minimum teruggebracht te
zijn. Er zijn gevallen bekend, waarin niet
meer werd aangeboden dan kost en in
woning zonder saiaris. Het gehalte van
de werkzoekenden is aanmerkelijk geste
gen.
Flinke Hollanders.
In een tijdsverloop van slechts enkele
dagen werden de volgende opdrachten
gepubliceerd:
Aan ir Van Konijnenburg is opgedra
gen de aanleg van een waterleiding in
Roemenië.
Ir F. A. Liefrinck is door de Turksche
regeering belast met den aanleg van een
waterleiding voor de nieuwe hoofdstad
Angora.
De Zuid-Afrikaansche regeering heeft
de aanbevelingen van prof. Swellengrebel
aangenomen in verband met de malaria
bestrijding.
Het Kamerlid J. Brautlgam.
Naar „Het meldt, zal de heer
Brautigam, benoemd tot wethouder van
Rotterdam, aftreden als lid der Tweede
Kamer. Dit lag trouwens voor de hand,
daar een congresbesluit der S.D.A.P. zich
heeft uitgesproken tegen de vereeniging
van het Kameridmaatschap en het wet
houderschap van een groote stad.
De heer J. ter Laan zou weer naar de
Kamer gaan en zal dus in aanmerking
willen komen voor den openvallenden ze
tel van den heer Brautigam; hij was bij
de verkiezing van 1929 lijstaanvoerder en
beeft na zijn verkiezing tot wethouder als
Kamerlid bedankt.
Binnenland.
Wijziging ambtenaarssalarissen?
Nederland en de Belgische kolen.
Vergadering Nederl. Heidemaatschappij.
Buitenland.
Dreigende tekorten in Amerika.
De troebelen in Spanje.
Eerste-Kamerlid Haffmans.
Naar de Limb. Koerier verneemt, was
Woensdagavond de toestand van het
Eerste-Kamerlid, den heer O. M. Haff
mans te Helden, die na een plotselinge
ongesteldheid van de laatste H. Sacra
menten was voorzien, iets vooruitgaand.
Burgemeesters.
In de raadsvergadering van Bergam
bacht heeft de voorzitter, burgemeester J.-
A. A. Uilkens medegedeeld, dat hij tegen
1 Januari a.s. ontslag uit zijn ambt zal
aanvragen.
De postvluchten op Indië.
Zooals gemeld, is gisterochtend van
Schiphol met bestemming Batavia ver
trokken het vliegtuig P.H.A.F.O.
Op zichzelf, zegt het Hndbl., is het ver
trek van een vliegtuig in den regelmati-
gen dienst naar Indië niets bijzonders
meer, doch de machine, di9 heden ver
trok, maakt daarop toch wel een uitzon
dering. In de eerste plaats omdat dit het
eerste K.L.M.-vliegtuig is, dat een naam
draagt: „Ooievaar" heet dit toestel. In de
tweede plaats omdat het twee passagiers
heeft. Mrs. Hewlett maakt als betalende
passagier de vlucht naar Batavia mede,
terwijl de heer 'D. J. de Vries, de chef
van de afdeeling Buitenland der K. L.
M., eveneens als (dienst)-passagier aan
boord is.
Invaliditeitswet en ouderdomswet 1919.
Op 1 Aug. j.l. werden 18.615 weduwen-
renten en 12.689 weezenrenten krachtens
de Invaliditeitswet genoten, terwijl op ge
noemden datum krachtens art. 373 dier
wet 90.725 personen in het genot waren
van een als vrucht hunner verzekering
verkregen ouderdomsrente van 'drie gul
den per week.
Voorts genoten 31.968 personen inva-
liditeitsrente als bedoeld in art. 71 der
wet.
Krachtens art. 24 der Ouderdomswet
1919 waren op vorengenoemden datum
131.716 personen in bet genot van een
als vrucht hunner verzekering verkregen
ouderdomsrente van drie gulden per week.
Het aantal renten, voortvloeiende uit
krachtens art. 10 van genoemde wet ge
sloten verzekeringen (selfsupporting ver
zekeringen) met rentebedragen van f23
per week, bedroeg 1586.
Bultenlandsche werkkrachten in de
mijnstreek.
De Directeur der Arbeidsbeurs te Heer
len heeft aan het Limburgsch Dagblad
verklaard:
Over 1930 bedroeg het aantal Duitschers
dat zich bij onze beurs voor werk" in
schreef, ruim 900. Men mag veilig aanne
men, dat het aantal Duitschers, dat bui
ten de beurs om werk tracht te krijgen,
even groot is. Dit getal is zeker niet aan
den hoogen kant. Zij die bij ons staan in
geschreven, wachten natuurlijk niet tot
er werk komt voor hen. Zij gaan op stap
om zelf arbeid te zoeken. Wanneer men
derhalve aanneemt, dat er zich ruim 1900
Duitschers over 1930 naar de mijnstreek
begeven hebben om werk te zoeken, wil
dit zeggen: zes per dag. Indien men aan
neemt, dat een Duitscher per dag 10 wer
ken afloopt, komt er eiken dag op 60 wer
ken in de mijnstreek zich een Duitscher
aanbieden. Men kan gerust zeggen, dat er
geen. enkel werk van eenige belangrijk
heid in de mijnstreek is, of er komt zich
lederen dag een Duitscher aanbieden.
Naar de meening van den Directeur
bovengenoemd moet de regeering ingrij
pen. Er komt verbittering onder de Ne
derlandsche arbeiders, in het bijzonder
onder de werklooie bouwvakarbeiders m
de mijnstreek.
