No. 275
45e Jaargang
Dagblad
voor de
Provincie Zeeland
Heniirikse Co's Bank N.V. Goes
Agentschap Ass.-Mjj
„De Nederlanden van 1845"
„Fatum" - „labor"
DE TOESTAND VAN HET LAGER
OftDERWIJS.
Buitenland
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
Wij ontvingen bet verslag van den staat
van bet lager onderwijs over 1928.
Bepaald nieuw kunnen da gegevens, die
hier verstrekt worden, dus niet worden
genoemd. Maar de officieels ambtelijke
molen werkt nu eenmaal langzaam.
Uit dat gedeelte van bet verslag, dat op
Zeeland betrekking 'beeft, laten wij
hier enkele aanhalingen volgen.
In verband met de wederinvoering van
bet 7e leerjaar en van de 7 -
jarige leerverplichting schrijft
de inspecteur in de inspectie Goes
„De toestand van bet lager onderwijs
is over bet algemeen goed te noemen, boe-
wel de inkrimping van bet onderwijzend
personeel 'bier en daar groote moeilijk
heden beeft doen ontstaan." Hij; deelt dan
mee, dat die moeilijkbeden voornamelijk
betreffen: bet combineeren van klassen of
gedeelten van klassen, en bet moeten
plaatsen' van een te 'groot aantal leerlin
gen in verschillende lokalen.
Herinnerend aan wat bij dienaangaan
de in bet verslag over 1927 schreef, zegt
de inspecteur in de inspectie Middel
burg: „Intusscben is de 7-jarige leer
plicht ingevoerd, en bet getob op de heel
kleine scholen is begonnen. 90 leerlingen,
2 leerkrachten; bet hoofd 50 leerlingen
verdeeld over 4 leerjaren. Zelfs de dap
perste kan daartegen niet op. Aan de 'kin
deren uit bet hoogste leerjaar kan niet
voldoende aandacht geschonken worden.
Ze doubleeren bet 6e leerjaar, krijgen al
leen ouden kost, vervelen zich. Is het niet
te begrijpen, dat sommige hoofden van
scholen klagen over bet gedrag der oudste
leerlingen, die bun moeilijke taak nog
zwaarder maken?"
De inspecteur in de inspectie 'Neuzen
deelt ais zijn ervaring mee: „Over het al
gemeen waren de gemeentebesturen er
niet voor te vinden, extra-uitgaven voor
bet onderwijs te doen. Ook welvarende
gemeenten beriepen zich op de zuinigheid.
Ik kan dan ook niet zeggen, dat de be
langstelling voor het onderwijs in deze
streken groot is, uitzonderingen natuurlijk
daargelaten." En hij voegt er aan toe:
„Deze 'belangstelling is beel gering bij vele
ouders ten plattenlande; zij' nemen hun
kinderen liefst zoo vroeg mogelijk van
school, en bekommeren er zich matig om,
of hun kinderen goed onderwijs ontvan
gen." „Door onvoldoend onderwijs en be
droevend schoolbezoek is hier een geslacht
gegroeid, dat intellectueel op geen bijzon
der hoog peil staat. En omdat de ouders
daardoor vaak zoo weinig verdienen, moe
ten de kinderen zoo vroeg mogelijk van
school." Het is dan ook geen wonder, dat
hij constateeren moet, dat de invoering
van de 7-jarige leerverplichting daar de
sympathie van de bevolking niet heeft.
„Maar," besluit bij, „ik ben er stellig
van overtuigd, dat deze maatregel een
zegenrijke uitwerking zal hebben; bet 'kind
krijgt een paar jaar langer jeugd, komt
beter onderwezen in 'de maatschappij en
zal het daarin verder brengen."
De aanstelling van wacht
gelders gaf tot heel wat klachten aan
leiding.
De inspecteur in de inspectie Mid
delburg bericht over een wachtgelder,
die aan geen enkele uitnoodiging gehoor
gaf: „Deze ééne heeft maanden lang een
rol weten te spelen, zoodat 'hij voor elke
benoeming bedankte en toch zijn wacht
geld behield. Echter ook aan het departe
mentale geduld 'kwam ten slotte een eind:
thans is hem zijn wachtgeld ontnomen."
Een ander geval haalt hij aan, waarin
iemand benoemd was geworden, die in ge
wone omstandigheden zeker niet in aan
merking ware gekomen. Deze werd daar
om alleen tijdelijk aangesteld, maar die
tijdelijke aanstelling moest 'later worden
verlengd. En het resultaat? „Nu zijn we
aan het einde van het jaar en we zijn uit
de misère. Het aantal leerlingen is ge
daald (mede door 'het slechte onderwijs
van den wachtgelder) en de school ver
liest daardoor het recht op een nieuwe
kracht."
Het is inderdaad niet overdreven, met
betrekking tot de openbare scholen van
een „wachtgelders-misère" te spreken.
'Omtrent de verhoudingen in het school
leven en de geschiktheid der on
der w ij z e r s, zegt het verslag van den
inspecteur in de inspectie N e u z e n o.m.
„Uit de gegevens, 'die mij ten dienste
staan, alsmede uit het persoonlijk contact
met de onderwijzers in mijn inspectie is
mij gebleken, dat het oordeel over de ge
schiktheid en de toewijding der onder
wijzers in het algemeen gunstig 'kan lui
den. Er is één hoofd, die in voortdurende
wrijving leeft met zijn gemeentebestuur.
Maar dat is een uitzondering 1 Gevallen
van plichtsverwaarloozing zijn niet te
mijner kennis gekomen. Ingegrepen en
gestraft behoefde nergens te worden. Con
troversen tusschen hoofd en personeel
schijnen hier niet te bestaan. Men vat de
verhoudingen gemoedelijk op en werkt
prettig samen."
'Over de verhouding tusschen
„huis en schoo 1" sprekende, zegf de
inspecteur in de inspectie Neuzen, dat
ook deze over het algemeen goed is. „Men
vat de verhoudingen gemoedelijk op en
werkt prettig samen." De belangstelling
echter in onderwijszaken is in zijn ambts
gebied bij beide partijen niet groot. Over
den doorsnee-onderwijzer sprekende, zegt
deze inspecteur: „Over nieuwe denkbeel
den maakt 'hij zich niet druk. Hij ver
richt zijn schooltaak met opgewektheid, in
dikwijls moeilijke omstandigheden. Maar
daarmede is in vele gevallen ook
alles gezegd. Stuwkracht om het onderwijs
steeds hooger op te voeren gaat er weinig
van hem uit. De resultaten zijn het eene
jaar beter dan het andere. Wat kan men
er aan doen? Op het platteland ontbreekt
de heilzame prikkel der onderlinge con
currentie, het toezicht is niet intensief; de
ouders zijn heelemaal niet veeleischend.
Waarom zal de meester zich druk maken?
Na schooltijd heeft hij andere bezigheden
en er is weinig aanleiding om over school-
zaken na te denken." De inspecteur voert
dan echter als verontschuldiging aan, dat
door het isolement ten opzichte van de
rest van Nederland deze menschen meer
dan elders op zichzelf zijn aangewezen.
Ook de onderwijzers daar komen vaak uit
de eigen omgeving voort. Eerlijkheids
halve voegt hij daar echter aan toe, dat
daar, waar méér scholen zijn, waar de
ontwikkelingsmogelijkheid grooter is, waai
de intellectuele aanraking gemakkelijker
is, het beeld in gunstiger kleuren kan wor
den geschetst. „En zonder eenige restric
tie kan ik verklaren," zoo besluit hij, „dat
ik zelden vriendelijker en welwillender
menschen héb ontmoet dan hier en dat
het ambtelijk contact met hen steeds van
den aangenaamsten aard was."
Een soortgelijk beeld geeft deze zelfde
inspecteur, als hij de „ouderavon-
d e n", die in een wettelijke bepaling haar
grond vinden, welke gelegenheid tot sa
menwerking tusschen school en huis biedt,
bespreekt. „Een ideale instelling zijn ze
hier niet geworden," zegt bij, „maar veel
kwaad 'kan men er niet van zeggen. Ouders
en onderwijzers kennen elkaar goed; er
zijn overigens middelen genoeg om met
elkander in contact te komen. Vandaar
dat de ouderavonden, waar zij gehouden
worden, meer het karakter hebben aange
nomen van gezellige avondjes. Op vele
echter ook 'krijgen de ouders inzage van
het gemaakte schriftelijk werk."
DE KABINETSCRISIS IN ENGELAND.
Een nationaal kabinet. Scheuring in de
Arbeiderspartij.
MacDonald heeft gistermiddag den
Engelschen koning formeel de demissie
van het kabinet medegedeeld.
De koning verzocht MacDonald een na
tionale regeering te formeeren.
Na een onderhoud van twintig minu
ten keerde MacDonald naar Downing-
street terug. Aan de journalisten ver
klaarde hij, dat alles uitstekend verliep.
De lijst der nieuwe ministers zal waar
schijnlijk vanmorgen aan den koning
worden voorgelegd, waarna dan de offi-
ciëele benoeming zal volgen.
Over de samenstelling van het nieuwe
kabinet is tusschen de leiders der drie
partijen reeds overleg gepleegd, evenals
over het financiëele programma. Het
nieuwe kabinet zal waarschijnlijk slechts
12 leden tellen, terwijl het oude er 20 had.
Van het oude kabinet zullen vermoede
lijk Mac Donald, Snowden en Thomas,
de minister voor de dominions, weder in
het nieuwe zitting nemen.
Men verwacht, dat een groot deel der
arbeiderspartij in oppositie zal gaan en
Henderson dan een der leiders der nieu
we oppositie zal worden.
Van de conservatieve partij zullen
waarschijnlijk in het nieuwe kabinet
worden opgenomen de vroegere minister
president Baldwin, de vroegere minister
voor de volksgezondheid Neville Cham
berlain en de vroegere luchtvaartminister
sir Samuel Hoare.
Van de liberalen komen voor een mi
nisterszetel in aanmerking de vroegere
hooge commissaris voor Palestina, sir
Herbert Samuel, voorts sir Donald Mac
Lean en lord Reading, die ook onderko
ning van Indië is geweest.
Of Lloyd George, die zooals bekend,
ziek is, uitgenoodigd zal worden, in het
nieuwe kabinet deel te nemen, is nog de
vraag.
Het is niet onwaarschijnlijk, dat de
vroegere minister van buitenlandsche za
ken, Austin Chamberlain tot het nieuwe
kabinet zal behooren.
Het nieuwe kabinet zal in het Lager
huis op alle conservatieve en liberale
stemmen kunnen lekenen en op een ge
deelte der arbeiderspartij.
Hoe groot de oppositie van de arbei
derspartij zal worden, is op het oogen-
blik nog niet te overzien. Men verwacht,
dat deze oppositie ongeveer de helft van
het aantal leden der arbeiderspartij in
het Lagerhuis zal omvatten.
Het toetreden van de liberalen tot het
kabinet wordt opgevat als een bewijs, dat
men van de invoering van een nieuw al
gemeen invoerrecht van 10 pet. heeft afge
zien.
In politieke kringen gelooft men vol
gens Reuter, dat de huidige gebeurtenis
sen een definitieve scheuring beteekenen
in de arbeiderspartij'.
De tegenstanders van MacDonald hopen
dat het gros der partij hen zal volgen,
wanneer het program der nationale re
geering bij het lagerhuis wordt inge
diend.
Het is mogelijk, dat Henderson de nieu
we leider der partij wordt.
In October zullen waarschijnlijk nieu
we verkiezingen worden gehouden.
Met kabinet Mac Donald heeft 2 jaar
en 214 maand geleefd.
Na de verkiezingen van Mei 1929, toen
de conservatieven hun absolute meerder
heid verloren (zij hadden 400 leden) en
zich met 260 zetels in het nieuwe lager
huis tevreden moesten stellen, trad de te
genwoordige regeering-Baldwin af en
vormde Mac Donald, als leider der thans
sterkste partij het nieuwe ministerie, wel
ke benoeming door den koning op 8 Juni
1929 plaats had.
De omstandigheid, dat de arbeidersre-
geering tegenover de aaneengesloten op
positie in de minderheid was, dwong haar
voortdurend tot compromissen met de li
berale partij en leidde herhaaldelijk er
toe, dat ze bij belangrijke stemmingen
slechts met een kleine meerderheid de
overwinning behaalde.
Alleen öp het gebied der buitenlandsche
politiek gingen de liberalen in den regel
geheel mee met de regeering, zoo b.v. bij
de onderhandelingen over de herstelbe
talingen en de Rijnland-ontruiming, bij
het herstel van de diplomatieke betrek
kingen met sovjet-Rusland en bij de Lon-
densche vlootbesprekingen.
Evenzoo keurden zij de in Egypte en
Indië gevolgde politiek der regeering goed.
In de kwestie der bestrijding van de
werkloosheid had de arbeiderspartij een
ernstige mislukking te boeken, die des te
ernstiger indruk maakte, daar de partij
gedurende de verkiezingscampagne juist
op dit gebied het volk vérstrekkende be
loften had gedaan.
Terwijl het leger der werkloosheid bij
het aan bet bewind komen van de re
geering Mac Donald slechts iets meer dan
een millioen bedroeg, is het thans tot meer
dan 2.700.000 personen gestegen.
Dit feit vormt, evenals de toenemende
economische nood het motief voor het toe
nemen der conservatieve stemmen en het
inkrimpen van het aantal arbeidersstem-
men bij de aanvullende verkiezingen voor
het parlement.
Weer een treln-aanslag.
De spoorwegdirectie van Regensburg
deelt mede, dat in den nacht van 23 op
24 Aug. tusschen de stations Rothenstein
en Weiden een nieuwe spoorwegaanslag
heeft plaats gehad.
Onbekende daders hadden op dit deel
van den weg een dwarsligger recht over
de rails gelegd welke door den trein onge
veer twee kilometer werd medegesleurd
en daarna op zij geslingerd zonder dat
schade werd aangericht.
Er is een belooning van 1000 Mark
uitgeloofd voor de arrestatie van de da
ders.
Bedevaart naar de IJzer.
Zondag heeft te Dixmuiden aan den
voet van het monument voor de in den
oorlog gevallen Vlaamsche soldaten een
groote Vlaamsche betooging ter herden
king 'der in den wereldoorlog gevallen Vla
mingen plaats gehad.
Het aantal deelnemers bedroeg volgens
de schatting van de organisators niet
veel minder dan 200.000. De demonstra
tie werd gehouden op een groote gras
vlakte rondom de monumenten voor de
Vlaamsche gevallenen.
Tallooze kransen en bloemstukken wer
den bij het monument neergelegd.
Er werden verschillende redevoeringen
gehouden, ook door Neaerlandsche verte
genwoordigers.
Na afloop werd het monument voor den
Vlaamschen soldaat De Rudder plechtig
onthuld. Er werd een telegram gezonden
aan den Belgischen minister-president,
waarin geprotesteerd wordt tegen het ver
bod van de regeering, om bet stoffelijk
overschot van De Rudder naar Dixmui
den over te brengen.
Nadat verschillende Vlaamsche liederen
gezongen waren zwoeren de tienduizenden
verzamelde Vlamingen Vlaanderen den
eed van eeuwige trouw. De plechtigheid
werd gesloten met het zingen van De
Vlaamschi Leeuw.
Voor het eerst werd, behalve door de
afgevaardigden der Vlaamsche Front
partij, aan de plechtigheid deelgenomen
•door eenige Katholieke Vlaamsche Ka
merleden.
De betooging is in volmaakte orde ver-
loopen. Hoewel te Dixmuiden haast geen
politie te zien was, waren van overheids
wege toch verschillende voorzorgsmaat
regelen genomen om incidenten te voor
komen. Deze maatregelen bleken echter
overbodig.
De wereld-overproductie van tarwe.
De „Presma" meldt, dat voor den ko
menden oogst de te bebouwen oppervlakte
voor alle graansoorten in Argentinië, ver
geleken met het vorig jaar, met 1.030.000
H.A. zal worden verminderd. De voor
tarweverbouw bestemden grond zal alleen
reeds met meer dan een half millioen H.A.
worden verminderd, zoodat men verwacht
dat de Argentijnsche tarwe-productie 35
40 pet. minder zal zijn dan verleden jaar.
Deze vermindering van grond voor den
graanbouw stemt overeen met het advies
van den Argentijnschen minister van ar
beid in verband met de wereld-overpro
ductie van tarwe. Ook de maisproductie
zal aanmerkelijk moeten worden vermin
derd.
Europa's grootste mijn.
Het schijnt, dat de Duitschers ons een
nationale glorie gaan ontrooven. Tot nu
toe geldt onze Staatsmijn Maurits als de
grootste mijn van Europa en in haar wel
licht ook van de wereld. Daaraan komt
een einde. Door reorganisatie, rationali
satie en verbinding van twee mijnen, zijn
de Vereinigte Stahlwerke te Hambora er
in geslaagd een geheel te scheppen, dat
in grootte alles in Duitschland en elders
overtreft. Het betreft hier de verbouwing
der mijnen Friedrich Thyssen II en V,
welke ongeveer 30 jaar oud zijn. De pro
ductie daarvan bedroeg tot voor kort
4500 ton per dag ofwel ongeveer 1.350.000
ton per jaar. Nu rekent men op een op
brengst van niet minder dan het dubbele
zijnde 2.700.000 ton. Haast zooveel als de
productie van heel een mijnbekken van
ander type als we b.v, in België kennen,
met mijntjes van 100.000 ton en minder
per jaar. Men hoopt deze productie te
kunnen bereiken zonder uitbreiding van
personeel, dat thans nog 3500 man be
draagt.
Zijn de mededeelingen der Duitsche
pers juist, dan zal dit inderdaad de groot
ste kolenmijn van Europa worden. De
productie van onze Staatsman Maurits
bedraagt immers om de 2 millioen ton,
dus blijft voorloopig ver daarachter. Het
aantal arbeiders is ongeveer gelijk aan
dat van het Duitsche reuzenbedrijf.
China's rampen.
Uit het Ghineesche overstroomingsge-
bied komen nieuwe ontzettende berichten.
Door de golven uit de Yangste zijn, ten
gevolge van het doorbreken van een dijk
de vluchtelingenbarakken te Wuhang
meegesleurd. Hierbij zijn ongeveer dui
zend menschen omgekomen.
In Hankou zelf zijn gisteren hotels in
gestort, waarbij eveneens vele personen
om bet leven kwamen.
De Chineesche minister voor gezond
heid deelde gisteren in een verklaring
mede, dat de bewoners van het gebied
van Hankou, voor zoover zij nog niet het
slachtoffer zijn geworden van de over
strooming, bij massa's sterven aan cho
lera, typhus, malaria en dysenterie en
dat de toestand van uur tot uur vreeselij-
ker wordt.
Binnenland.
Trein-ontsporing hij Voorschoten.
'België vermindert onze kolen-exportt.
Buitenland.
Vreeselijke toestand in China.
De kabinetscrisis in Engeland.
Ooggetuigen vertellen, dat de berichten,
volgens welke honderdduizenden in de
golven van de Yangste verdronken zijn,
absoluut niet zijn overdreven en een re-
geeringsverklaring bevestigt, dat een der
de gedeelte van de inwoners van Wuhan,
het dichtst bevolkte deel van geheel China,
is verdronken, of door ziekte en hon
gersnood gedecimeerd wordt.
De berichten over den omvang dezer
ontzettende overstroomingsramp variee-
ren nog wat het aantal slachtoffers be
treft, doch komen toch alle hierin over
een, dat dit aantal vreeselijk hoog is.
Buitenlandsche officieele instanties ra
men het aantal dooden op 98.000. De
Chineesche autoriteiten schatten het op
56.000. Het aantal dakloozen moet an
derhalf millioen bedragen.
De regeering heeft in de zwaarst getrof
fen gebieden den staat van beleg afge
kondigd.
Te Hankow trachten de communisten
van de verwarring gebruik te maken doch
de politie en de brandweer wisten dit te
verhinderen.
Ruslands vijfjarenplan.
Uit Moskou wordt gemeld, dat de toe
stand in de Russische kolenindustrie den
la.atsten tijd zeer slecht is geworden. De
kolenproductie, vooral in het Donetz-
bekken is dermate teruggeloopen, dat hier
door de doorvoering van het vijfjaren
plan in gevaar wordt gebracht.
Het centrale comité van de communis
tische partij heeft zich dezer dagen onder
voorzitterschap van Stalin, diepgaand be
zig gehouden met dit probleem. Den raad
van Volkscommissarissen werd voorge
steld om, ter vermijding van een catastro
phe, onmiddellijk 900 millioen roebel voor
opvoering van de kolenindustrie beschik
baar te stellen.
Verder zullen de rantsoenen levensmid
delen van de arbeiders en ingenieurs wor
den verdubbeld. Ook voor de overigen zal
de verzorging belangrijk worden verbe
terd. Alle partij-instanties hebben order
gekregen, om voor de kolenindustrie nieu
we arbeidersreserve gereed te houden.
Korte berichten.
Te Karthaus zijn in een huis 15 per
sonen ten gevolge van gasvergiftiging ziek
geworden. Tien hunner zijn reeds ge
storven. De toestand van de overigen is
hopeloos.
Volgens een bericht uit Moskou heeft
het seismologisch station te Poelkawa ge
meld, dat het hoogland van Pamir door
een ontzettende aardbeving is geteisterd.
Nadere bijzonderheden ontbreken nog.
Toen de eerste machinist van het
Engelsche stoomschip „Wood" aan boord
van z'n schip te Leningrad wilde terug-
keeren en bij het aanroepen door een
schildwacht niet bleef stilstaan, werd door
den Russischen soldaat op hem geschoten,
waardoor hij doodelijk werd getroffen.
De Engelsche regeering zal te Moskou
de noodige stappen doen.
Het radio-station van de zeewacht
te Marseille heeft Maandag een S.O.S.-
sein ontvangen van het Fransche stoom
schip Garonne, dat zich in volle zee be
vindt. De kapitein van het schip deelde
mede, midden op den Atlantischen Oceaan
een schroef te hebben verloren. De zee is
uiterst ruw, zoodat dringend om hulp
werd verzocht.
Burgemeesters.
De burgemeester van Standaardbuiten
de heer P. J. van Rooy, vraagt tegen
1 Januari a,s. ontslag,
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
TeL: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg,
yirmfl P. P, DHUIJ, L. Burg. Hel. No. 259.
VER90XJJNT ELFBN WERKDAG,
Per 3 maanden, treeco pai' pos», I3„—
Losse nummers 10-05
Pr Ij s der Advertentiën:
1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
