Uit de Provincie.
Kerknieuws.
Onderwijs
Predikbeurten.
Gemengd Nieuws.
Berlijnsche Brieven
God. Staten deden dadelijk uitspraak
Zij hebben het bezwaar ongegrond ver
klaard, omdat huns inziens de heer Huis
man niet kan worden beschouwd ais amb
tenaar in den zin van art. 25 letter F der
Gemeentewet. De tusschen de gemeente
Winschoten en den heer Huisman geslo
ten arbeidsovereenkomst, waarbij de laat
ste zich verbond, in lossen dienst der ge
meente Winschoten als kalkopzichter
werkzaam te zijn bij den bouw van een
badhuis, strekt tot een duidelijk omschre
ven en naar haren aard tijdelijk te ver
richten taak.
De heer Huisman moet dus als raads
lid worden toegelaten.
Teeltgrond aan werkloozen.
Onder de vele werkloozen der Philips
Fabrieken te Eindhoven zijn er talrijken
die in de tijden van hooge vlucht der ge
noemde stichting, hun verblijf op het
platteland vaarwel zegden en den land
arbeid neerlegden om zich te Eindhoven
te vestigen en fabrieksarbeiders te wor
den. Nu de geweldige inzinking gekomen
is en velen dezer voormalige plattelan
ders hun contingent leveren in het leger
der werkloozen, is van de directie der
Philips Fabrieken een aanbod gekomen
om teeltgrond geheel gratis of tegen be
taling van geringe bijdrage ter beschik
king dezer werklooze Philips-arbeiders te
stellen.
Het aanbod komt in het kort hierop
neer. Philips bezit vrij belangrijke com
plexen gronden, die voor land- en tuin
bouw alleszins geschikt zijn. Van deze
complexen wordt het oude weiland dade
lijk beschikbaar gesteld voor de werkloo
zen. Dit is gratis verkrijgbaar ter be
bouwing. Een ander gedeelte dezer gron
den, momenteel nog verpacht, moet een
voorbewerking ondergaan en is tegen het
aanstaande voorjaar voor de werkloozen
beschikbaar tegen betaling eener geringe
pacht, n.l. 40 cent per 100 M2. per jaar.
De perceelen worden uitgegeven in
stukjes van 100300 M2. Zij kunnen
worden ter beschikking gesteld, op voor
waarde dat de gebruiker zich verplicht
den grond behoorlijk te onderhouden en
te bebouwen. De tuinbouwkundige der
Philips-boerderijtjes stelt zich beschik
baar tot het geven van deskundig advies
en is tevens belast met het algemeen toe
zicht op deze uitgegeven teeltgronden. Er
worden desgewenscht geregelde bijeen
komsten met de huurders gehouden Te
vens zal men gezamenlijk mest, zaad en
pootgoed kunnen koopen, terwijl voor de
betaling een gemakkelijke regeling kan
worden getroffen.
Dit zijn de voornaamste bijzonderhe
den dezer geste van Philips. De hoofd
strekking is hun tegemoet te komen, die
thans ondervinden, dat het verlaten van
het land en het zich vestigen in de stad
zeer zeker niet zonder risico is. Deze
menschen thans in de gelegenheid te stel
len, op zeer voordeelige en aantrekkelijke
voorwaarden hun kennis in landbouw
zaken te benutten en hun de kansen te
bieden tegen zeer geringe kosten voor
hun gezin aardappelen en groenten te
verbouwen, is de hoofdbeteekenis van
Philips' aanbod.
Armenraad te Middelburg.
Volgens het jaarverslag 1930 werden
de voorgeschreven vergaderingen weder
om geregeld gehouden.
De heeren G. M. Mes, R. J. de Muynck
en H. van Driel, van wie de eerstgenoem
de, in het vorige jaar, volgens het to-en
geldend art. 48 der wet, door het B. A.
was aangewezen en de anderen door
een combinatie van instellingen, traden
af; zij werden echter door de stemheb
bende leden der vergadering herkozen.
Tot plaatsvervangende bestuursleden
der gekozenen werden gekozen: Mevrouw
Schliiter-de Nijs en de heeren Ds R. ten
Kate en Mr baron van der Feltz.
De raad nam goede nota van de slui
ting der collecte voor bet Tehuis voor
alleenstaande blinden te
Wolfhezen en van de gronden waar
op dit besluit genomen werd.
Inzake werkloozenzorg besprak men de
vraag, hoe zij beschouwd moesten wor
den, die weigerden uitgezonden te wor
den naar de werkverschaffing in Dren
the. Men was van oordeel, dat zulken be
schouwd moesten worden ais. tot werken
onwillig.
Evenals vorige jaren werd de verkoop
der weldadigheidspostzegels en prent
briefkaarten door den Armenraad geor
ganiseerd. Door bet Comité werden ver
kocht postzegels tot een bedrag van
f 1489, terwijl 672 series prentbriefkaar
ten werden geplaatst. In het vorige jaar
werd f 1148 voor postzegels ontvangen
en 392 series briefkaarten verkocht. De
vrij aanzienlijke vermeerdering van den
verkoop is in hoofdzaak te danken aan
de dames, die bet tentje in de bal van het
postkantoor bedienden en meerdere da
gen den verkoop aldaar bevorderden.
De Armenraad verleende zijn mede
werking tot uitreiking van verschillende
bedragen aan behoeftigen, toegekend door
bet Dorus Rijkers-fonds; door bet bureau
„Zaken van Weldadigheid" van H. M.
de Koningin-Moeder; door het Papefonds
en door den Minister van Defensie.
In 1930 zijn 544 inlichtingen verstrekt
betreffende gezinnen en personen.
De geregelde opgave van de namen der
ondersteunden en van den hun toege-
kstldcn ft»m, toegezonden door het B. A.
en andere kerkelijke instellingen, bevor
derde do vlotte behandeling van het on
derzoek on werd zeer op prijs gesteld
Het getal uitgebracnte rapporten ver
schilde weinig met dat van het vorige
jaar en bleef hooger dan aat van 1927
en 1928.
Het bestuur verheugt zich in de waar
deering van den inlichtingsdienst, toch
zou het op prijs stellen als door meer
dere particulieren van dezen dienst ge
bruik werd gemaakt en minder vaak,
zonder onderzoek, aan de deur werd ge-
gegeven. Door dit laatste bevordert men
de bedelarij en komt het geld, bestemd
voor weldadigheid, meestal in verkeerde
handen.
Laat men niet geven vóór men weet
aan wien men geeft. De Armenraad geeft
gaarne en gratis de gevraagde inlichtin
gen, ook per telefoon.
Er bestaat een goede verhouding tus
schen de verschillende instellingen, waar
door eventueele samenwerking zeer wordt
bevorderd.
Bij het vaststellen van het bedrag der
onderhoudsplicht verleent de Armenraad
zijn hulp.
De lijst van instellingen van weldadig
heid vermeldt 29 instellingen, n.l. 2 bur
gerlijke, 10 kerkelijke en 17 bijzondere
instellingen. Het zijn de /instellingen,
welke vertegenwoordigd zijn in den Ar
menraad, benevens de Godshuizen, het
Schorerfonds en de Diaconie der Gere
formeerde Gemeente.
Voorgeschreven wordt om geen steun
te verleenen zonder voorafgaand onder
zoek. De meeste instellingen maken hier
toe gebruik van den onderzoekingsdienst
van den Armenraad. De diaconieën der
Gereformeerde Kerk en van de Gerefor
meerde Gemeente stellen zef dit onder
zoek in en maken alleen bij uitzonde
ring van den dienst gebruik.
Indien voor gezamenlijke rekening van
diaconie en B. A. iemand verpleegd
wordt in het Oude-lieden gesticht, wordt
toezicht op den ondersteunde en uitrei
king van de ondersteuning overgelaten
aan één instelling.
Bij meervoudige ondersteuning wordt
het steunbedrag door iedere instelling
afzonderlijk uitgereikt. Het mocht den
Armenraad nog niet gelukken de ver
zorging van het gezin te brengen in ééne
hand.
De Armenraad verleent zijn hulp bij
het vaststellen van het bedrag der onder
houdsplichtigen; geeft ook raad en voor
lichting om onderhoudsplichtigen te be
wegen aan hunne verplichtingen te vol
doen en bevordert een minnelijke schik
king.
Goes. Omtrent de ziektegevallen in het
gezin van den heer G. in de Schenge-
straat vernemen we nader, dat de toe
stand der patiënten, die in het Gasthuis
worden verpleegd, naar omstandigheden
redelijk wel is. Omtrent den aard der
ziekte valt nog geen positieve mededee-
ling te doen. De resultaten van het bloed
onderzoek dienen eerst te worden afge
wacht. Het is niet uitgesloten, dat men
hier met een of andere besmettelijke
ziekte te doen heeft. Vermoedelijk is het
eten van havermout niet de oorzaak, aan
gezien één der patiënten niet van de pap
heeft gegeten.
Borsselen. Donderdagmiddag werden de
bewoners opgeschrikt door het luiden der
brandklok. Al spoedig bleek, dat de land-
bouwschuur van dhr L. Sandee in brand
stond. De brandweer wasl onmiddellijk
ter plaatse. Met drie stralen werd water
gegeven. Maar al spoedig bleek, dat aan
blusschen niet te denken viel. Alles brand
de af. Door het kordaat optreden van de
brandweer kon het huis gespaard blijven.
In de schuur was veel vlas en hooi ge
borgen. Vee is niet verbrand. Een paard
en een zaaimachine konden met groote
moeite in veiligheid worden gebracht. Al
leen een varken heeft men moeten afma-
ken. Dè brand schijnt veroorzaakt te zijn
door het in brand vliegen van den auto
van A. v. d. V. Ook deze auto is geheel
verbrand. Van alles wat een prooi der
vlammen werd is niets verzekerd.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Daarle, H. G. v. d. Hoek te
Driesum; te Genemuiden, J. G. Teilouw
te Kamperveen.
Aangenomen naar Meppel (toez.) A.
Dönszelmann te Almkerk.
Bedankt voor Ernst H. G. v. d. Hoek
te Driesum; voor Ooy, A. H. Magendans
te Maasbommel.
Geref. Gèin.
Beroepen te Ridderkerk, M. Heikoop te
Utrecht.
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen te Amsterdam-West en Den
Haag-West, W. Heerma, cand. te Dok-
kum.
Schore. Gekozen tot notabele der Ned.
Herv. kerk (vac. J. Weststrate) J. Dor-
repaal.
Geslaagd voor de hoofdakte dhrn
W. Dane te Nieuwerkerk en E. Truyens
te Nieuw-Namen (Z.H.)
- Geslaagd voor het examen handen
arbeid: A. J. v Lare te Groede.
Srhore. De voordracht voor de benoe
ming van hoofd der O. L. school alhier, be
staat uit de heeren: 1. J. v. Nieuwen-
huize te Breskens; 2. F. J. A. L. Visser te
Gues; 3. A. Berkhey te Hoek van Holland.
Zondag 16 Augustus 1931.
Ned. Herv. Kerk.
Zuid- en Noord-Beveland.
Baarland, nm. ds Wagner (bev. kerker.
leden).
Biezelinge,
Borsselen, nm. ds v. Oeveren.
Colijnsplaat, vm. leesdienst, nm. ds v. Dijk.
Driewegen, 9.30 u. leesdienst.
Ellewoulsdijk, vm. ds Kelder.
Geersdijk,
's-Gravenpolder, vm. en nm. ds Gerretsen.
Hansweert, vm. ds v. Selms.
's-IIeerenhoek, nm. ds Snel (em. pred.).
Gedachtenisrede.
Heinkenszand, nm. ds de Willigen
's-Heer Arendskerke, vm. ds de Willigen,
nm. ds Kelder.
's-Heer Abtskerke, vm. ds Steinz
's-Heer Hendrikskinderen, vm. ds den Duyn
te Enschedé, nm. ds Enklaar.
Hoedekenskerke, vm. ds Hulsbergen, nm.
geen dienst.
Ierseke, vm. leesdienst, nm. ds Engelsrtta.
Kapelle, vm. dr Schmidt, nm. geen dienst.
Kats, 2 u. (O. T.) ds Hansen.
Kattendijke, vm. ds Enklaar, n.m. geen d.
Kamperland, 10 en 3 u. ds Tonsbeek.
Kloetinge, vm. ds de Vries, nm. ds Huls
bergen.
Kortgene, vm. en nm. ds v. d. Most v.
Spijk.
Krabbendijke, vm. en nm. ds Baarslag.
Kruiningen,
Nisse, vm. ds v. Oeveren, nm. geen dienst.
Nieuwdorp, vm. ds Wagner, nm. ds Visbeek
Oudelande, vm. ds Derksen, nm. geen dienst
Ovezande, 2 u. ds Derksen.
Rilland, 10 u. ds Wildschut, 2.30 u. dhr
Louwerse.
Schore, nm. ds Wildschut.
Waarde, vm. en nm. ds Hoogenraad.
Wemeldinge, vm. ds Engelsma, nm. ds
Homburg.
Wolfaartsdijk, 10 u. ds v. Dijk, 2.30 u. ds
den Duyn te Enschedé.
Op Walcheren.
Arnemuiden, 9.30 en 2 u. dhr v. d. Kolff te
Dubbeldam.
Aagtekerke, vm. en nm. ds Noteboom.
Biggekerke, vm. dhr Middelkoop (colL
Kinderzorg), nm. geen dienst.
Domburg, vm. ds de Kluis.
Gapinge, nm. ds Tjebbes.
Grijpskerke, vm. ds Roth te Zoetermeer,
nm. ds v. d. Waal.
Kleverskerke, av. 7 u. dr Obbink.
Meliskerke, vm. cand. Plantsoen te Kort
gene, nm. ds Bakker.
Oostkapelle, 2 u. dr Weylandt.
Ritthem, vm. dr van Oijen, nm. dhr
Overgaauw.
Serooskerke, vm. geen dienst, nm. ds de
Kluis.
St. Laurens, v.m. en n.m. ds van 't Hoff,
N.- en St Joosland, vm. en nm. ds Burger.
Oost-Souburg, 10 u. dhr Overgaauw te Goes
2 u. dr van Oijen.
Veere, vm. dr Weylandt.
Westkapelle, 9.30 en 2 u. ds Reus.
Vrouwepolder, vm. ds Tjebbes.
West-Souburg, 10 u. dhr Middelkoop
Zoutelande, vm. ds Knottnerus, nm. ds
Röth. q
Middelburg, Geref. Bond, Gasthuiskerk,
10 en 6 u. ds Ewoldt te Bergambacht,
't Zand, 10 u. dhr Calliber.
Geref. Kerken.
Arnemuiden, vm. en nm. cand. Bakker te
Ellewoutsdijk. Woensdag, 2.30 u. ds
Visser van Domburg (huw.-bev.).
Baarland, vm. en nm. ds Vonk.
Borsselen, vm. leesdienst, nm. ds- A. Scheele
Driewegen, vm. leesdienst, S.30 u. ds
Scheele.
Domburg, 9.30 u. Eggink te Geldermalsen,
2 u. ds Visser.
Gapinge, vm. leesdienst, nm. ds de Bruijne.
Goes, 9.30 en 5.30 u. ds Wessels te Har-
lingen.
Heinkenszand, 10 en 2.30 u. ds Booij.
's-Gravenpolder, 10.30 u. leesdienst, 2.30 u.
ds Wessels van Harlingen.
Kapelle, vm. ds Scheele, nm. leesdienst.
Ierseke, vm., nm. en av. 7.30 u. ds Heida
te Vlaardingen ('s av. voor de Jeugdver.)
Krabbendijke, v.m. en n.m. ds Andree.
Kamperland, 10 en 3 u. ds v. d. Ende, 7 u.
leesdienst. (vm. Voorber. H. Av.).
Kruiningen, vm. en nm. ds Koolstra.
Meliskerke, 9 u. ds Pestman (H. Av.), nm.
ds Vreugdenhil (H. Av. en Dankz.).
Nieuwdorp, 10 en 2.30 ds Beukema.
Oostkapelle, vm en nm. ds Deddens te
Rijswijk.
Rilland, 10 u. leesdienst, 2.30 u. cand. H. v.
d. Brink te Zeist.
Serooskerke, vm. ds C. Lindeboom van Am
sterdam, nm. ds Eggink te Geldermalsen.
Schoondijke, 10 en 3 u. ds Oussoren te Ambt
-Vollenhoven.
Souburg, vm. ds W. F. M. Lindeboom van
Serooskerke, nm. ds C. Lindeboom van
Amsterdam.
Vrouwepolder, vm. ds de Bruyne, nm. ds
W. F. M. Lindeboom van Serooskerke.
Veere, vm. ds v. Strien, nm. ds v. Strien
(bevestiging van cand. v. d. Guchte).
Wemeldinge, voorm. leesdienst, nam. ds van
Heiningen.
Wolfaartsdijk, vm. ds v. Heiningen, nm. lees
dienst.
Westkapelle, 9.30 u. ds Visser, 2 u. lees
dienst.
Geref. Gemeente.
Middelburg, 9.30, 2 en 6. u. ds Verhagen.
Aagtekerke, 9.30, 2 en 6 u. leesdienst.
Borsselen, vm., nm. en av. leesdienst.
Goes, 9.30, 2 en 6 u. leesdienst.
Ierseke, vm., nm. en av. leesdienst.
Krabbendijke, v.m., n.m., en av. ds Hofman.
's-Gravenpolder, 9.30, 1.30 en 5.30 u. lees
dienst.
Biezelinge, vm., nm. en av. leesdienst.
Geref. Kerk (Herst. Verb.).
Middelburg, Engelsche Kerk, Simpelhuisstr.
10 en 6 u. cand. Kroon te Enschedé.
Doopsgez, Gemeente.
Goes, 10.30 u. geen dienst.
Chr. Geref. Kerk.
Vlissingen, 9.30 en 5 u. student Biesma te
Apeldoorn.
Biezelinge, 9.30 en 2 u. O.T. leesdienst.
Chr. Evang. Gemeente.
Wemeldinge, 9.30 en 2 u. student Nolle te
Leiden.
Goes, 7.30 u. bidstond,
Leger des Heils.
Goes, 7 u. Bidstond, 10 u. heiligingsdienst, 4
u. openluchtmeeting, 7.30 verlossingsmeeting.
De goudvisch. In den loop der
tijden hebben de volkeren van Europa
uit China verschillende zaken gekregen
als zijde en thee en ook curiositeiten als
bijvoorbeeld de goudvisch. Velen va.n de
bezitters van dit kleine vischje is de ge
schiedenis daarvan niet bekend en toch
is het interessant te vernemen, hoe het
uit het verre Oosten van Azië naar Euro
pa gekomen is. Vermoedelijk hebben de
Chineezen de goudvisch geteeld uit een
soort van steenkarper. De „King Jo", zoo
als ze de goudvisch noemen, wordt reeds
in zeer oude geschriften genoemd.
Reeds in de vijfde eeuw na Christus
hield men ze daar in vijvers en kommen.
Zoover men ze in de geschiedenis kan
nagaan, werd ze in de zestiende eeuw
naar Java gebracht en vandaar naar
Mauritius, de Kaap en St. Helena. Van
hier werden in het jaar 1691 de eerste
goudvisschen naar Engeland gebracht,
maar ze vermenigvuldigden zich niet.
Eerst in het jaar 1728 gelukte het Bas-
ter, een natuurkundige te Haarlem, een
zending goudvisschen tot voortplanting
te brengen.
Langen tijd bleven ze echter in Europa
een zeldzaamheid, zooda het in 1750 een
zekere mate van opzien baarde, dat de
Fransch-Indische compagnie aan mada
me de Pompadour eenige goudvisschen
ten geschenke gaf. Op verschillende plaat
sen leeft de King Jo verwilderd in vijvers
en rivieren. Dit is namelijk op afzonder
lijke eilanden het geval, waar andere
zoetwatervisschen haar bestaan niet
moeilijk maken. Het is de eenige zoet-
watervisch van de Azoren; men vindt ze
in Madeira en in Algiers; zij heeft zich
op de Hawaii-eilanden genesteld en op
Mauritius en Reunion komt ze in zoo
grooten getale voor, dat ze er zelfs ge
geten wordt.
De gevaren van het strand
Niemand zal er ongevoelig voor blijven,
wanneer hij leest de tallooze offers
meestal jonge levens die de zee ieder
j iar opeischt. Ook dit jaar zijn weer vele
jonge menschen verdronken en de zomer
is nog niet ten einde.
Is daar niets aan te doen? Kan er
niets gedaan worden, om hen, die zich
willen verfrisschen door een bad aan onze
stranden, te waarschuwen en van goeden
raad te dienen?
Ik kan twee namen noemen van beken
de personen, die een speciale studie maak
ten van de getijden en stroomingen aan
onze kust.
Ten eerste ir. Felix Ortt, die ruim dertig
jaar geleden de grondlegger was van de
berekening onzer getijden. 1 e door hem
gelegde grondslagen worden thans nog na
genoeg ongewijzigd benut bij de samenstel
ling der getijtafels. En ten tweede de thans
overleden badarts van Zandvoort dr Va
rekamp.
Eerstgenoemde heeft in het tijdschrift
„De Wandelaar" van Juni 1930 een zeer
lezenswaardig artikel geschreven over het
baden in zee. Hij; heeft er op gewezen,
dat aan onze Noordzeekust de vloedstroom
van Zuid naar Noord en de ebstroom in
omgekeerde richting gaat, dat de eerste
sterker is dan de laatste, dat beide stroo
men evenwijdig aan de kust loopen, zoodat
er geen sprake van is (zooals meestal
wordt gedacht) dat de vloedstroom van uit
zee naar land gaat en de ebstroom omge
keerd, waardoor dan de ebstroom de ba
ders naar zee zou trekken.
Voorts, dat ebstroom en eb (laag water)
evenmin als vloedstroom en vloed (hoog
water) samengaan. De vloedstroom gaat
ongeveer van drie uur vóór het uur vau
hoogwater tot drie uur daarna Noord-
waats en de ebstroom van drie uur na
hoogwater tot drie uur na laagwater Zuid
waarts. Met deze stroomen heeft de bader,
die vlak bij de kust blijft, niets en de
zwemmer weinig te maken.
Het gevaarlijkst zijn de „muien". Dit
zijn de trekgaten, dwars door de ban
ken heen, waardoor de eb het water van
het zwin (dat is de lange strook water
tusschen do banken en het strand) naar
zee trekt.
Daar ontstaat dan een sterke stroom
en een geul in het zand. Komt nu een
zwemmer in een mui, dan zal hij pogen
om naar het strand te komen, doch hij'
kan niet tegen den stroom op, hoe zeer
hij zich ook inspant. Hij wordt zenuwach
tig, verdubbelt zijn pogingenvruch
teloos. Hij kan niet meer en verdrinkt. Dat
kan den besten zwemmer overkomen.
Kent hij daarentegen het gevaar, dan
laat hij zich kalm afdrijven. De stroom
verliest in het zwin voor de tweede zand
bank zijn kracht en de zwemmer kan,
rustig zwemmende buiten de mui om
het strand bereiken.
Bij wassend water is er geen trek naar
zee door de mui, dus bestaat het gevaar
niet. Toch is dit geen bewijs, dat het
zwemmen bij wassend water altijd veilig is.
Bij N.W. wind wordt het water tegen het
strand opgestuwd en de vloed wordt dus
hooger dan zonder wind. Die opstuwing
heeft haar grens; want door de eigen
zwaarte trekt het water weer naar zee
terug. Er onstaat zoodoende een boven-
stroom in de richting van zee naar land
en een onderstroom naar zee toe.Men kan
dit voelen, als men zich met N.W. wind
laat drijven; men drijft dan op den bo-
venstroom naar land toe, doch gaat men
staan, dan voelt men den sterken druk
zeewaarts.
Lij landwind, Oostenwind, is het pre
cies omgekeerd. Dan voert de wind het
bo enwatcr naar zee en is de onderstroom
landvaaris gericht. Daarom is het bij
Ooslenwind niet zoo prettig baden. De
onderstroom gaat -dan over het zand, is
troebel, doet kwallen enz aandrijven, wier
aanraking zeer onaangenaam kan zijn.
Het zwemmen is bij een flinken N.W.
wind dus het minst gevaarlijk, omdat men
door wind en bovenstroom naar den wal
wordt gedreven.
Alleen voor baders en voor hen die niet
zwemmen kunnen is er gevaar, dat de
golven hen omverwerpen en zij door den
onderstroom, die naar zee voert, van de
been worden getrokken.
De zwemmer, die bij landwind en bij
vallend water in een mui komt, is er het
ergst aan toe.
TAND OM TAND.
Terwijl wij met de rijksregeering mee-
dwalen door de heete woestijn der poli
tieke onzekerheid, terwijl het rijk ertoe
overgaat, wankelende banken voor haar
rekening te nemen, komt een doodge
wone Amerikaan ons als een welverdien
de oase verrassen. Een Amerikaansche
kindervriend, Julius Rosenwald uit Chi
cago, verklaart zich bereid, de kapitale
som van een millioen dollar voor het
houwen en inrichten van een kinder-
tandkliniek in de groote handen van den
langen Oberbürgermeister dr Sahm neer
te leggen. Deze practische philantroop
schijnt erkend te hebben, dat het Duitsehe
kind een stevig gebit noodig heeft, om in
het harde leven van onzen veelbewogen
tijd door te bijten! Menige harde noot
zal door de jeugd nog gekraakt moeten
worden en dus komt het er voor haar
op aan, dat zij bij machte is, de tanden
op elkaar te zetten. Rosenwald's leuze
luidt: Tand om tand!
Waar Duitscbland zich terecht of
ten onrechte door de gansche wereld
in den steek gelaten voelt, daar is zulk
een spontane verrassing uit U.S.A. een
feit, dat onze volle aandacht verdient.
Stel u voor, dat meerdere Duitsch-Ame-
rikanen de hoofden bijeensteken en zich
bereid verklaren, hun oorspronkelijke va
derland een handje te helpen. Welk een
stroom van miliioenen zou dan plotseling
Duitschland binnenloopen en welk een
algemeene verademing zou dat teweeg
brengen! Schud niet afwijzend het hoofd
en zeg niet: welk een dwaze phantasiel
Berlijn mocht de laatste twintig jaar
meerdere groote geschenken in ontvangst
nemen. Emil Nepphan, een Rus van
Duitsehe afkomst, schonk in 1913 aan de
stad Berlijn 5 millioen mark tot het hou
den van een school in het bosch. In Lan-
ke wilde men voor jongens een fraai ge
bouw neerzetten midden in de stilte van
het woud, maar door het uitbreken van
tien oorlog kwam van dit sehoone plan
weinig terecht en tengevolge van de in
flatie ging het sehoone kapitaal verloren
Door het uitbreken van de revolutie werd
de milde gever straatarm en pas enkele
maanden geleden stierf hij in volslagen
armoede.
Van vóór-den-oorlog dateert ook de Dr
Georg Freud-gave van 6 millioen mark,
bestemd voor arme kinderen; hiervan is
thans nog 1.3 millioen mark overgeble
ven. Een ander geschenk, uitgaande van
den ouden „Hofkonditor" Alfred Kranz-
ler zijn Konditorei Unter den Linden
is nog steeds een attractie voor den
vreemdeling leidde tot een proces tus
schen Kranzler's erfgenamen en de stad
Berlijn. Berlijn verloor het proces en
moest het huis Unter den Linden weer
teruggeven aan de hebzuchtige erfgena
men van den gulhartigen Hofkonditor.
De laatste gift, welke Berlijn ten deel
viel, was. een geschenk ter blijvende her
innering aan geheimraad Felix Deutsch
van de Allgemeine Elektrizitats Gesell-
schaft, een villa in Mittel-Schreiberhau,
bestemd als rustoord voor intellectueelen.
De magistraat van Gross-Berlin heeft in
't geheel 82 stichtingen met een waarde
van ongeveer 30 millioen mark onder
haar beheer.
Julius Rosenwald is een vriend van den
Amerikaanschen philantroop Eastman,
die tandklinieken voor kinderen stichtte
voor Londen, Stockholm, Rome, Parijs en
Brussel. Hij kwam dus dicht bij ons in de
buurt, maar schijnt Nederland over het
hoofd gezien te hebben. De vertrouwens
man van dezen Eastman is Harvey S.
Burkhart, directeur eener tandkliniek in
Rochester. Deze Burkhart is eveneens een
vriend van Rosenwald en schijnt hem be
wogen te hebben, aan Berlijn zulk een
waardevol en practisch geschenk te geven.
Bukhart bezocht de laatste weken twee
maal onzen Oberbürgermeister Sahm en
deze ontbood specialisten op het gebied
van tandheelkunde. Men wil het nieuwe
instituut op een grondstuk naast het Ru-
dolf-Birchow-ziekenhuis bouwen. Naast
de verzorging van het gebit van kinderen
