Maandag 10 Augnstus 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Üo's Bank N.V. Soes
/iii. 262
Buitenland
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Uit de Provincie.
ALLE
per 1 AUGUSTUS vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 250.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, 13.—
Losse nummers10.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels 11.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Onderwijsuitgaven.
In het orgaan van het (roode) Ned.
Vakverbond schreef Mr S. Mok over de
uitgaven van onderwijs o.m.:
Een zeer groot deel van de Rijksuit
gaven slokt het onderwijs op: 166 mil-
üoen op een totale begrooting van
6121/2 millioen, dus 27 pet., dat is wel
heel veel. Tegen een dergelijk bedrag
voor onderwijsdoeleinden zouden wij I
geen bezwaar hebben, als de resultaten 1
ervan maar evenredig waren aan de kos
ten. Maar van de bijna f6 millioen
welke de onderwijsbegrooting van 1931
hooger is dan die van 1930, komen f4
millioen ten goede aan het bijzonder
lager onderwijs. In totaal kost dit al
leen aan het Rijk f56 millioen of één
derde van de totale uitgaven van on
derwijs. Men mag hier wel van een
wanverhouding spreken. i
Deze schrijver in het orgaan van het
Vakverbond waarin men ook zoo gaarne
de Christelijke arbeiders zag opgenomen,
zou tegen deze hooge uitgaven, geen be
zwaar hebben daarop komt zijn betoog
neer als ze maar ten goede kwamen
aan het openbaar onderwijs. Nu dat voor
een belangrijk deel niet het gevolg is
heet het, dat de resultaten niet evenredig
zijn aan de kosten.
Welk een bekrompen redeneering!
Het bijzonder onderwijs groeit. En het
openbaar onderwijs krimpt naar alle kan
ten in. In de eerste plaats door
de kinderbeperking, waarvan voorname
lijk de openbare school de gevolgen
ondervindt en dan ook door het onop
houdelijk pogen van de roode onderwij
zers om deze school te sloopen.
En dan heet het toch een wanverhou
ding als het grootste deel van de uitgaven j
voor het lager onderwijs naar de bijzon
dere school vloeit.
Terecht merkte „Patrimonium" in ver
band hiermede op:
„Wanneer de heer Mok naar „wanver-
houdingen" heeft gezocht in de Onderwijs-
begrooting, had hij in de afdeeling Hoo-
ger Onderwijs eens moeten letten op de
verhouding tusschen de uitgaven ten bate
van de Openbare Universiteiten en de
kleine fooi, die aan de bijzondere Hooge-
scholen wordt gegeven.
Maar dat lag niet in zijn lijn!
De moderne vakbeweging toont ook
weer door dit artikel op te nemen in
„De Strijd", dat zij het bijzonder onder
wijs gram is."
REFERENDUM IN PRUISEN MISLUKT
Gisteren is in Pruisen de volksstem
ming gehouden, die moest beslissen over
de vraag of de Pruisische Landdag on
middellijk ontbonden dient te worden. De
hoop der voorstanders van de volksstem
ming was, dat deze vraasr hevesfie-ond zou
worden beantwoord, soodaS «33*
kiezangen moeten words® @Mjp@@te«S3
waarbij zij, de voorstanders, de overwin
ning hoopten te behalen met als gevolg
aftreden der tegenwoordige regeering in
Pruisen en hopelijk wellicht ook in het
Rijk.
Sinds vele jaren regeert in Pruisen de
z.g. „coalitie van Weimar", d.w.z. de so
cialisten, de democraten tegenwoordig
staatspartij en het katholieke cen
trum.
Wie Pruisen heeft, heeft Duitschland,
redeneerden de afbrekers van 't bestaan
de niet ten onrechte. En derhalve span
den zij alle krachten in om Pruisen te
krijgen en dit volgens hun wil te regee-
ren, teneinde via Pruisen in het Rijk de
baas te worden.
Het referendum is echter mislukt. Gis
teravond om kwart over tien werden de
volgende cijfers bekend gemaakt: aantal
stemgerechtigden 26.553.837; met ja heb
ben gestemd 9.793.603. Voor ontbinding
van den Pruisischen landdag heeft zich
dus 36.9 pGt. van de bevolking uitgespro
ken, nog geen 10 millioen kiezers. Daar
50 pCt. met ja hadden moeten stemmen,
is derhalve de volksstemming op een mis
lukking uitgeloopen.
De vrees, dat het te Berlijn tot onge
regeldheden zou komen is bewaarheid.
Tegen kwart over acht ontstond een ern
stige schietpartij op den Bülow-Platz,
waarbij twee politie-officieren werden ge
dood en één zwaar gewond, terwijl ook
aan de zijde der communisten dooden en
gewonden vielen.
Het gerucht ging, dat er aan de zijde
der communisten 15 personen gedood
zouden zijn. Dit wordt echter door de po
litie tegengesproken, die verklaart, dat er
vier burgers gedood en 15 zwaargewond
zijn. Het aantal lichtgewonden is niet met
zekerheid bekend; de communisten heb
ben verscheidene hunner gewonden mee
genomen.
Brüning en Curtius weer naar huls.
Dr Brüning en dr Gurtius hebben Zater
dagavond Rome verlaten met den trein
van den minister-president, die hun op
nieuw welwillend ter beschikking was
gesteld. Grandi, de Italiaansche minister
van buitenlandsche zaken en een groot
aantal hoofdambtenaren, Von Schubert,
de Duitsche ambassadeur, met het perso
neel van het gezantschap en een aantal
journalisten deden de Duitsche ministers
uitgeleide.
Het officieele communiqué luidt als
.volgt:
Gedurende zijn oponthoud te Rome
heeft Rijkskanselier dr Brüning den chef
der Italiaaansche regeering uitgenoodigd
te Berlijn de gast te willen zijn van de
Duitsche regeering. De chef der Italiaan
sche regeering heeft de uitnoodiging van
Rijkskanselier Brüning in dank aanvaard
en zich voorbehouden het tijdstip van zijn
bezoek vast te stellen.
Gedurende het oponthoud van Rijkskan
selier dr Brüning en Rijksminister van
buitenlandsche zaken Gurtius, te Rome,
op Vrijdag en Zaterdag, hebben herhaal
de gedachtenwisselingen plaats gevonden
tusschen de Duitsche Staatslieden en den
Italiaanschen regeeringsleider. Deze ge
dachtenwisselingen stonden in het teeken
van wederzijdsch vriendschappelijk be
grip en warme hartelijkheid.
In het verloop der besprekingen is de
algemeene toestand van Europa diep
gaand besproken en is men tot de erken
ning gekomen van de noodzakelijkheid
van een vertrouwelijke en daadkrachtige
samenwerking van alle regeeringen ter
overwinning van de huidige moeilijkhe
den.
Eveneens bestond er eensgezindheid
over het feit, dat 't noodzakelijk is alles
te doen, opdat de a.s. ontwapeningscon
ferentie gunstige en tastbare resultaten
in het belang van den vrede en van den
economischen en moreelen wederopbouw
van de wereld zal hebben.
Sensationeels verschijning.
In een groote comm. vergadering, die
dezer dagen te Madrid werd gehouden in
het Mariavilla's Theater en waar naar
schatting een 5000 man aanwezig waren,
om te protesteeren tegen de wreede maat
regelen. welke de Spaansche regeering
heeft genomen, om de revolutionaire sta
kingen te onderdrukken, is een sensatio
neel incident voorgekomen. Plotseling is
daar namelijk op het tooneel verschenen
Ramon Casanellas, een van de moorde
naars van den Spaanschen premier Dato
in 1921. Casanellas hield een felle rede
voering en hitste de menigte tegen de re
geering op. Hij riep het volk op gewa
pend met geweren de straten door te trek
ken en Zamora's regeering omver te wer
pen. Na zijn redevoering verdween hij
weer even geheimzinnig als hij gekomen
was.
De crisis in Duitschland en de gevolgen
voor het buitenland.
Wij lezen in de „N. R. Grt.":
Drie verschrikkelijke weken liggen er
achter ons, wat zal de toekomst brengen?
Kan men zich in Nederland eigenlijk
wel een begrip vormen over wat hier in
den loop der laatste drie weken is ge
beurd? Ik geloof het niet. Men moet zul
ke toestanden beleefd hebben om er een
oordeel over te kunnen vellen.
Het is zonder twijfel een belangrijke
stap in de goede richting, dat nu ten
minste het binnenlandsche bankverkeer
weer in orde is. Als nu ook de spaarban
ken weer hun normaal bedrijf gaan uit
oefenen en ook dit zonder moeilijkheden
zal geschieden, wat algemeen wordt ver
wacht, dan kan met recht worden be
weerd, dat de grootste moeilijkheden voor
het wederom in gang komen van een
eenigszins normaal zakenleven zijn over
wonnen. Maar wat zullen dan de gevol
gen zijn van den intusschen volkomen
veranderden toestand? En welke gevol
gen zullen er voor het buitenland ont
staan?
Geheel anders dan in Nederland, is de
Duitsche industrie voor het overgrootste
gedeelte vrijwel afhankelijk van de groo
te Duitsche banken.
Bankcrediet kost hier, bij een Rijks-
bankdiskonto van 15 pot., ten minste 17,5
pet., in den regel echter ten minste 18
pet. Dat handel en industrie een dergelijk
percentage, vooral bij de tegenwoordige
slechte toestanden, onmogelijk kunnen be
talen, ligt voor de hand. Daarbij komt
dan nog, dat handel en industrie meer
dan ooit behoefte hebben aan credieten
omdat eigenlijk niemand in Duitschland
zijn rekeningen betaalt of betalen kan.
Het gevolg van dezen ongezonden toe
stand zal dus zijn, dat een groot aantal
ondernemingen binnen korten tijd vast
zullen loopen en zullen moeten liquidee
ren. Voordat zij daartoe overgaan zullen
zij op alle mogelijke en onmogelijke ma
nieren probeeren, zich te redden en één
dezer middelen zal zeker bestaan in het
forceeren van den export door middel
van laagste prijzen.
De strijd om de buitenlandsche markt
zal door Duitschland nog zeer veel scher
per dan tot nu toe worden gevoerd. Met
alle middelen zal men de productiekos
ten in Duitschland verlagen.
Er bestaat niet de geringste twijfel aan,
dat de loonen in Duitschland spoedig aan
merkelijk verlaagd zullen worden en dat
ook de sociale lasten veel lager zullen
worden.
Best mogelijk, dat opstootjes van meer
of minderen omvang niet vermeden kun
nen worden, voordat er een evenwichts
toestand bereikt zal zijn, maar dit alles
doet niets af aan de harde noodzakelijk
heid om tot verlaging over te gaan.
De Duitsche industrie, die nu reeds zal
beginnen met uitverkoop van haar voor
raden tegen de laagste prijzen, als gevolg
van de duurte der credieten, zal spoedig
overgaan tot nog lagere offerten.
De buitenlandsche industrie kan zich
os> §sn zeer groot aanbod van Duitsche
producten tegen lagere prijzen dan tot nu
toe het geval was, inrichten.
Verminderd tourisme in Zwitserland.
Hoe zeer het Zwitsersche vreemdelin
genverkeer door de Duitsche maatregelen
wordt getroffen, blijkt wel hieruit, dat in
de week van 1925 Juli in het kanton
Graubunden 35.000 logeernachten minder
geboekt werden dan in de overeenkom
stige week van verleden jaar.
In het geheel zijn tot nu toe in 1931
in dit kanton 258.000 logeernachten min
der geboekt dan in 'het overeenkomstige
tijdvak van verleden jaar, waarvan
150.000 op rekening van het wegblijven
van Duitschers wordt gesteld.
Verschillende Zwitsersche firma's heb
ben besloten bestellingen, die zij in
Duitschland hadden gedaan, te annulee-
ren.
Dynamietaanslag op een trein.
Zaterdagavond om kwart over tien
werd op den D-trein van Frankfurt naar
Berlijn een dynamietaanslag gepleegd in
de buurt van Jueterbock, ongeveer een
uur van Berlijn verwijderd. Twee meter
rails werden weggeslagen, 9 wagons ont
spoorden. Twee wagens stortten van den
hoogen spoordijk. Er zijn gelukkig geen
dooden te bet -euren. Een persoon werd
zwaar, talrijke anderen licht gewond.
Een kwartier na ontvangst van het be
richt van het ongeluk arriveerden op de
plaats des onheils docto -en uit de stad.
Van de gewonden werden vier in het zie
kenhuis te Jueterbock opgenomen. De
andere reizigers hebben met den volgen
den D-trein de reis naar Berlijn voortge
zet. Hier hebben zich nog 75 personen als
gewond opgegeven. Vijf hunner zijn naar
het Elisabeth's Ziekenhuis te Berlijn over
gebracht. Waarschijnlijk was de dynamiet
opgeslagen in een boschje, dat zich op 200
M. afstand van de plaats van het ongeluk
bevindt. De telegraafverbindingen, welke
zich aan den linkerkant van de lijn be
vinden, zijn doorgesneden.
Korie berichten.
In bepaalde gedeelten van Stamboel
en vooral in Pera en Tatavia, de wijken
waar de buitenlanders wonen, heerschen
momenteel typheuze koortsen. Het aantal
gevallen met doodelijken afloop is vrij
hoog.
Te Palermo heeft een temperatuur
van 44 gr. G. in de schaduw (111,2 gr.
Fahrenheit) tal van slachtoffers gemaakt,
die aan zonnesteek zijn overleden.
Te Barcelona is een algemeene werk
staking van 24 uur geproclameerd, daar
aldaar een syndicalist door een socialist
is doodgeschoten.
Het aantal werkloozen in Duitsch
land is weer toegenomen met 20.000, zoo
dat thans in totaal 3,976.000 personen
werkloos zijn.
Vragen van den heer H. Colijn.
Het Tweede Kamerlid Colijn heeft den
minister van buitenlandsche zaken de
volgende vragen gesteld:
1. Heeft de minister kennis genomen
van de meening in zekere kringen van
Duitschland, b.v. tot uiting komende in de
Frankfurter Zeitung yan 5 Aug. j.l., om
trent „Devisenzwangswirtscbaft"?
2. Deelt de minister de in dat artikel
uitgesproken vrees, dat, langs den omweg
van de „Devisennotverordnung", aan den
invoer van onze landbouwproducten in
Duitschland ernstige moeilijkheden in den
weg zullen worden gelegd?
3. Is de regeering bereid aan deze aan
gelegenheid onverwijld haar aandacht te
schenken en, zoo noodig, stappen te doen
ter voorkoming van dit onheil voor on
zen landbouw?
Duitsche deviezen-controle.
Blijkens bij H. M.'s gezant te Berlijn
ingekomen mededeeling is de Duitsche
noodverordening inzake deviezen, voor
zoover den invoer betreft, opgeheven.
De overbrugging van het Hollandsch
Diep.
Het Kamerlid van der Waarden heeft
den minister van Waterstaat de volgende
vragen gesteld:
Is de Minister van oordeel, dat, naast
de verkeersverbetering der drie door
gaande wegen met overbrugging over de
groote rivieren via Nijmegen, 's Herto
genbosch en Keizersveer, welke eerlang
tot stand komen, reeds onmiddellijk een
vierde overbrugging ter hand genomen
dient te worden?
Is de Minister bereid, gelet op de groote
geldelijke offers, welke geëischt zouden
worden voor de uitvoering vna een vier
den doorgaanden verkeersweg met over
brugging van het Hollandsch Diep, af te
wachten waartoe de verkeersontwikke-
ling over de genoemde drie overbruggin
gen leiden zal, alvorens tot uitbreiding
van het aantal over te gaan?
Is de Minister van oordeel, dat nu
reeds kan worden uitgemaakt, dat een
vierde overbrugging moet geslagen wor
den over het Hollandsch Diep bij Moer
dijk en niet met het oog op de kortste
verbinding met het Zuiden en de Zeeuw-
sche eilanden nabij Willemstad?
Is de Minister bereid het moeilijke
vraagstuk van de meest gewenschte
plaats en de functie welke de bestaande
Moerdijkspoorwegbrug daarbij kan blij
ven vervullen, grondig te doen onderzoe
ken en aan de Kamer de uitkomsten van
dit onderzoek mede te deelen, alvorens
de beslissing gevallen is?
Verkeersongevallen en Armenwet.
Het bestuur van de Nederl. Unie van
chauffeurs en overig automobielperso-
neel heeft aan den minister van binnen
landsche zaken en landbouw een adres
gericht van den volgenden inhoud:
Uit mededeelingen van verschillen die
zijden is ons bestuur gebleken, dat bij
verkeersongevallen op den openbaren weg
de slachtoffers van deze ongevallen soms
langen tijd in onverzorgden toestand wor
den gelaten, omdat de plaatselijke auto
riteiten van de gemeente, binnen welker
gebied het ongeluk plaats had, geen, of
te laat, maatregelen nemen om bedoelde
slachtoffers te vervoeren en te verzorgen.
De reden van deze nalatigheid der be
trokken plaatselijke autoriteiten moet ge
zocht worden in het feit, dat op grond
van de bepalingen der Armenwet de kos
ten van verzorging en verpleging van 'n
gewonde, die aangetroffen wordt binnen
het gebied van een gemeente, ten laste
komen van deze gemeente, voor zoover
althans geen verhaal van de kosten op
den gewonde zelf of op diens betrekkin
gen mogelijk blijkt. Door zich afzijdig te
houden en geen hulp te verleenen, tracht
men nu in sommige, meest kleine gemeen
ten, aan genoemde kosten te ontkomen;
men speculeert er eenvoudig op, dat één
of andere automobilist, door medelijden
gedreven, het vervoer van de(n) gewon
de (n) ter hand zal nemen, hetzij naar 'n
ziekenhuis in een nabije grootere ge
meente, hetzij naar de woning van de-
ze(n) gewonde(n). De autoriteiten van de
gemeente, waar het ongeluk plaats had;
hebben dan geen last gegeven tot het ver
voer en zijn daardoor van de verantwoor
delijkheid en de kosten af
Het Bestuur meent daarom uwe excel
lentie met klem te mogen verzoeken, om
Binnenland.
De moeilijkheden voor onzen handel op
Duitschland. Vragen van dr H. Colijn.
Buitenland.
Het referendum in Duitschland mislukt.
Dynamietaanslag op een Duitschen trein,
trein.
De Duitsche ministers weer uit Rome ver
trokken.
maatregelen te treffen, welke kunnen lei
den tot een doeltreffende wijziging van
de Armenwet en zoo mogelijk mede tot
inrichting van door het rijk geleide dis-
tricts-hulp- en verplegingsdiensten, zoo
dat een spoedige en doelmatige hulpver
leening bij ongevallen op den weg verze
kerd zou zijn.
Salarisdag zonder loonen.
Het is Zaterdag voor Nieuw-Zuid-Wa
les een „zwarte dag" geweest.
De regeering beschikte niet meer over
gelden om de salarissen uit te keeren aan
de politie en andere staatsambtenaren.
In totaal moest worden uitgekeerd een
bedrag van 270.000 pond sterling, doch de
ambtenaren in openbaren dienst hebben
niets ontvangen. Onder hen bevinden zich
11.000 onderwijzers.
Het is niet waarschijnlijk, dat in de
eerstkomende dagen de regeering aan
haar verplichtingen zal kunnen voldoen.
Het petitionnement.
Sinds de laatste opgave is het aantal
handteekeningen van het petitionnement
voor internationle ontwapening der Ne-
derlandsche Dagbladpers met meer dan
100.000 gestegen. Het aantal bedraagt
thans ongeveer 2.393.400.
Spoorwegpersoneel.
Naar wij vernemen hebben de Engel-
sche spoorwegen aan de directie van de
Nederlandsche Spoorwegen medegedeeld,
dat zij geen vrij vervoer voor haar boo
ten en haar lijnen meer zullen verleenen
aan personeel van buitenlandsche spoor
wegmaatschappijen, dat tot nu toe aam-
spraak maakte op vrij vervoer in de derde
klasse.
Handel In land- en tuinbouwproducten
op Duitschland lamgeslagen.
De drie centrede landbouworganisaties,
de Chr. Boeren- en Tuindersbond in
Nederland, de Katholieke Nederl. Boe
ren- en Tuindersbond en het Kon. Ned.
Landbouwcomité hebben het volgende
telegram gezonden aan den Raad van
Ministers;
„Tengevolge Duitsche verordening de-
viezencontrole handel op Duitschland in
Nederlandsche land- en tuinbouwproduc
ten lam geslagen, Verzoeken in dezen
noodtoestand met meesten aandrang on
verwijld doeltreffende maatregelen om
exporthandel weer op gang te brengen."
De heer H. Amelink Kamerlid.
Naar de „Stand." verneemt, zal dr J.
Severijn zijn benoeming tot hoogleeraar
aan de Rijks Universiteit te Utrecht aan
nemen en zijn functie als lid der Tweede
Kamer neerleggen. Zijn opvolger in de
Kamer zal zijn de heer H. Amelink, secre
taris van het Chr. Nat. Vakverbond te
Utrecht.
Verkeersmlsère In Zeeland.
Zaterdagavond op de Zeeuwsche stations
Middelburg, Goes en. Vlake, Vele relzlgeye
wachten op den sneltrein, die te ongeveer
6.50 van Vlissingen moet vertrekken en
er een is van de slechts drie snel
treinen, die dagelijks de reizigers van de
Zeeuwsche stations naar elders vervoe
ren en behoorlijke aansluiting geven naar
de andere deelen des lands.
De mailtrein, die den sneltrein vooraf
moet gaan, is reeds te laat. Te Middel-
ur davert Rij 6.55 voorbij. Het is dus
