No. 243
Zaterdag 18 Juli 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
HEVEA
ping
Hendrikse Co's SankN.V. Goes
EERSTE BLAD.
ws
enlngs-
houden.
ladpers.
4>
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
Calvinisme en Kunst.
//ch t/oopend.
i/zersferA:
Buitenland.
De financieële crisis in
Duitschland.
VADERLANDSCHE BANK
metjaarlüksche uilloting
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Agentschap Ass.-Mij
„De Nederlanden van 1845"
„Fatum" „Labor"
Kerknieuws.
«isten van Ao
pr.Hn volir met
voor de zee-
and mede, dat
Dultsoho vang-
jevreead. Deze
aar aanleiding
dat Doenscha
rg hadden ge-
ders dan tegen
sn al te staan.
e tuinbouw.
ancieele crisis
de handel ook
zeer nadeelig
iet veilingsge-
smeer de vol
plakt:
loplieden gele-
iroducten voor
te koopen te-
Langezien door
>open in twee
kking kunnen
ie koopen van
geacht worden
e munt, waar-
sal worden ge-
lopers zal even-
irden verlangd,
inderdaad voor
a naar Duitsch-
inden.
ïen in guldens
marken wordt
product aange-
den kooper."
e tuinders.
heerscht onder
van de aard-
ind. Er werd
0.000 aan tuin-
hoofdzakelijk
Bchaffing van
geheele aard-
pet dit geld als
d. Reeds is een
nister.
aad voorstellen
dsomstandighe-
niet te doen
id is wordt ten
d door het feit
is overgegaan,
en ter verkrij-
akelijke levens-
lag 18 Juli.
O.-uitzending.
pfoon. 12-1.30
Gramofoon. 5-
onder leiding
5. Vervolg con-
Salon-orkest
'tWoud met
ilie Hoffmann.
rt
12 Politiebe-
RA-iSeptet. 2.15
Het belang van
3.15 Orgelspel.
van uit den
4.15 en 5 Gra-
ssenbroek: Rei-
ramofoon. 0.80
A. M. de Jong.
Politieberichten,
.je. 8.15 VARA-
1-orkest. 10 Vaz
ert. 10.30 Voor-
,en.
12.20 Concert.
Gramofoonpla-
7.05 Pianospel.
Operettemuziek.
£631.
ER.
8 Juli 1931
v.in,
n.m.
4.43
5.0 L
4.23
4.41
4.08
4.20
5.03
5.21
5.23
5.41
4.33
4.51
4.58
5.16
5.53
6.1 L
5.58
0.10
6.18
6.36
5.13
5.31
naam der
der naties
ministratie
ig op de
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse r jjn.iiars J0 05
Prijs der Aaverte a t i B n:
1—i regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
BIJ abonnement belangrijke korting.
In een vrijzinnig orgaan werd eenigen
tijd geleden een van onze voormannen
besproken en daarbij zoo terloops de op
merking gemaakt dat hij als fanatiek
Calvinist natuurlijk alle kunst uit den
booze vindt.
Calvinisme en kunst vormen dus vol
gens dezen schrijver, die in zijn opvatting
volstrekt niet alleen staat, een tegenstel
ling.
Wie een voorname plaats in de wereld
der kunst inneemt kan niet de Calvinis
tische wereldbeschouwing deelen en om
gekeerd moet, wie zich Calvinist noemt
en met Calvijn buigt voor de opperhoog
heid Gods en dus ook in alle§ de eere
des Heeren wenscht te zoeken, vijandig
staan tegenover de kunst en alle kunst
uit den booze achten.
Bij het lezen van dergelijke theorieën,
beter gezegd fantasiën, denkt men van
zelf aan wat Dr Kuyper in zijn bekende
Stone-lezingen over dit onderwerp zegt.
Speciaal wordt daarin de vraag aan
de orde gesteld, wat uit het Calvinistisch
beginsel voor het wezen van de kunst
voortvloeit, m.a.w. of er in de levens- en
wereldbeschouwing van het Calvinisme
voor de kunst plaats is, en zoo ja, welke
plaats.
En dan luidt het antwoord, een ant
woord dat met een reeks van voorbeel-
beelden nader wordt toegelicht, dat Cal
vijn de kunst in al hare vertakkingen
eerde als een gave Gods; dat hij de mach
tige uitwerking van de kunst op het ge
moedsleven tenvolle begreep en dat hij
als haar bestemming zag het verheer
lijken van God die ze ons schonk, in de
veredeling des levens, in het ons schen
ken van hooger genot.
Bij het bespreken van het eerste op
treden van de kunst in Jubals tent wijst
Calvijn er op, dat hier gehandeld wordt
van treffende gaven van den Heiligen
Geest en dat deze kunstvindingen schitte
rende blijken waren van Goddelijke goed
gunstigheid. En in zijn commentaar op
Exodus verklaart hij, dat alle kunsten
uit God vloeien en te eeren zijn als god
delijke uitvindingen.
Wie zoo de dingen ziet, wie God erkent
als den oppersten kunstenaar en bouw
meester van Wien alle gaven afdalen,
die kan tegenover de kunst niet vijandig
staan.
„Is en blijft aldus Dr Kuyper
Gods souvereiniteit het uitgangspunt van
geheel de richting van het Calvinisme,
dan kan kunst niet uit den booze zijn,
want Satan schept niet; al wat hij vermag
is de goede gaven Gods misbruiken.
En ook kan dan de kunst niet uit den
mensch zelf zijn, want als creatuur kan
de mensch niet anders werken dan met
de krachten en gaven die God hem ver
leent.
Is en blijft God Souverein, dan kan
de kunst niet anders tooveren dan naar
de ordinantiën door God haar gesteld,
toen Hij zelf, de Opperste Kunstenaar,
deze wereld tot aanzijn riep.
Dat het kunnen, het kunstvermogen
in de menschelijke natuur bestaan kan,
danken we aan onze schepping naar den
beelde Gods.
God is en blijft de Opperste Kunste
naar. Hij als God is alleen de oorspron
kelijke en wij zijn niets dan dragers van
zijn beeld.
Neen, het Calvinisme, niet te verwar
ren met velen die zich met dezen naam
ten onrechte sieren, staat niet vijandig
tegenover de kunst. Omgekeerd: het ver
heft en veredelt de kunst en geeft haar
een eigen, een schoone taak.
Want en we citeeren weer Dr Kuy
per i erkent ge dat de wereld eens
schoon was, nu door den vloek ontred
derd wierd, maar eens door de eindcata-
strophe in een heerlijkheid zal ingaan
die nog hooger staat dan het oorspron
kelijke paradijsschoon, dan heeft de
kunst de mystieke taak om door het
heimwee naar het verloren schoon tot de
vooruitgenieting der komende heerlijk
heid op te klimmen.
En dit laatste is metterdaad de Cal
vinistische belijdenis. Op haar stand
punt, bij haar diep besef van zonde en ge
nade en verlossing door Christus Jezus,
kan de kunst niet anders zijn dan een
gave van den Heiligen Geest aan ons
geslacht, om ons in en achter het inge
zonken leven een rijken, heerlijken ach
tergrond te doen ontdekken, die heen-
wijst naar een realiteit waarin eens alle
gevolg van zonde en vloek zal overwon
nen zijn.
Het Calvinisme stelt zich tegen alle
misbruik van de kunst. Het veroordeelt
de uitwassen. En het doet niet mee aan
een ziekelijk dweepen met en vereeren
van de kunst, omdat het de kunst ziet
als een gave Gods, die niet aan haar
doel beantwoordt wanneer ze niet op
wekt tot lof en glorie van God, den Schep
per van hemel en aarde.
Maar het Calvinisme staat tegenover de
kunst niet vijandig.
En het is alleen omdat men met het
wezen van het Calvinisme ten eenenmale
onbekend is, wanneer gezegd wordt dat
iemand als Calvinist alle kunst uit den
booze vindt.
Brüning en Curtius naar Parijs.
De rijkskanselier en de rijksminister
van buitenlandsche zaken zijn gister
avond met de overige leden der Duitsche
delegatie naar Parijs vertrokken. Op het
station waren de ambassadeurs van En
geland en Frankrijk en staatssecretaris
dr Punder aanwezig.
Er waren veel nieuwsgierigen, die de
staatslieden, toen zij gefotografeerd wer
den, hartelijk toejuichten.
De verklaring van Dr Brüning.
Rijkskanselier dr Brüning, heeft kort
voor zijn vertrek naar Parijs aan den
hoofdredacteur van Wolff's telegraaf -
agentschap de volgende verklaring afge
geven:
Sedert de rijksregeering de noodige
maatregelen getroffen heeft, om de geva
ren het hoofd te bieden, die uit de zware
schokken van het Duitsche geld- en cre-
dietstelsel dreigen, is mij nu de mogelijk
heid gegeven den door mij in mijn laatste
radio-rede geuiten wensch van een per
soonlijke gedachtenwisseling met de Fran-
sche staatslieden te verwerkelijken. De
minister van buitenlandsche zaken en ik
gaan naar Parijs met den vasten wil, in
een openlijke, wederzijdsche gedachten-
wisseling te treden, waarvan het resul
taat, haar ik hoop, den weg voor een
vertrouwelijke samenwerking zal openen.
De a.s. gedachtenwisseling kan des te
vruchtbaarder zijn, daar we tegelijkertijd
gelegenheid zullen hebben ook met den
Engelschen en Amerikaanschen minister
van buitenlandsche zaken samen te ko
men. Van Parijs zullen we op uitnoodi-
ging van de Engelsche regeering naar
Londen doorreizen om de begonnen ge
dachtenwisseling daar voort te zetten. Ik
hoop, dat deze persoonlijke aanraking tot
opheldering van den toestand zal bijdra
gen en een vruchtbaar bewijs van inter
nationale solidariteit zal geven.
DE INTERNATIONALE STEUN.
Frankrijks voorstel voor Amerika
en Engeland niet aannemelijk?
Het departement van Staat te Was
hington deelt naar uit Londen gemeld
wordt mede, dat het Fransche voorstel
een leening van 100 millioen door de
voornaamste mogendheden aan Duitsch
land te verstrekken voor de Vereenigde
Staten onaannemelijk is.
De onderstaatssecretaris van Buiten
landsche Zaken, Gastle, verklaart dat de
Amerikaansche bankiers een eigen plan
zullen opstellen.
Verder wordt nog uit Londen geseind:
Het aanbod, dat Frankrijk zou hebben
gedaan om deel te nemen aan een lee
ning van honderd millioen pond sterling
(1 miljard 200 millioen gulden), onder
voorwaarde van een soort controle over
de Duitsche douane, lokte heden veel
commentaar uit in politieke kringen te
Londen. Men gelooft te weten, dat het
voorstel met eenige beduchtheid wordt
beschouwd, Men veronderstelt zelfs, dat
het in den tegenwoordigen vorm weinig
waarschijnlijk is, dat het door de Brit-
sche regeering zal worden aanvaard.
Eenige ontspanning in Duitschland.
Uit Berlijn wordt aan het „Hbld." ge
meld, dat de groote Duitsche banken het
voornemen koesteren Maandag a.s. het
giro-verkeer de vrije beschikking over de
helft van het tegoed, ten hoogste echter
50.000 Mark, te herstellen. Teneinde te
verhinderen, dat daardoor verschuivin
gen van het tegoed ten koste van enkele
banken zouden ontstaan, voeren ongeveer
20 groote banken, volgens de „Frkf. Ztg."
onderhandelingen, die een gemeenschap
pelijke aansprakelijkheid beoogen. Zij
zouden zich wederzijdsch verplichten 't
saldo tegoed niet op te vragen, maar te
laten staan.
De B. B. C. meent, dat het hoogst on
waarschijnlijk is, dat nog in Juli de han
del in effeqten aan de Duitsche beurzen
weer zal opgenomen worden. De groote
en de kleine banken en ook de makelaars
zijn blijkbaar echter van oordeel, dat het
niet geraden is den effectenhandel te her
stellen, zoolang de financiëele economi
sche toestanden niet geregeld zijn. Men
wil dan de koersen van Zaterdag li Juli
j.l., den laatsten dag1, dat de beurs in Ber
lijn nog geopend was., als basis voor de
liquidatiekoersen aanvaarden.
Hittegolf In Joego-Slavië.
Op heel den Balkan heerschte de laat
ste dagen een buitengewone hitte.
Te Belgrado werd een temperatuur van
40 graden in de schaduw geregistreerd.
In verscheiden deelen van Joego-Slavië
heeft de hitte groote schade aangericht.
Op verschillende punten ontstonden er
dorpsbranden en boschbranden, die we
gens het gebrek aan water moeilijk be
dwongen konden worden.
Vele boeren zagen hun bezittingen in
vlammen opgaan, terwijl ook uitgestrek
te boschgebieden een prooi der vlammen
werden.
Ernstige onlusten in Britsch-lndië.
Gisteren heeft een duizendkoppige me
nigte de gevangenis bestormd in de Br.-
Indische stad Pudukotah. Alle gevange
nen werden in vrijheid gesteld.
Nadat de menigte de plaatselijke politie
had overweldigd, viel zij de openbare ge
bouwen aan, o.a. het paleis van den be-
stuurspresident.
Verscheidene andere gebouwen werden
in brand gestoken. Deze onlusten zijn het
gevolg van voornemens tot verhooging
der belastingen op bezittingen.
Zware aardbeving in Ecuador.
Uit Quito wordt gemeld, dat Midden-
Ecuador geteisterd is door een ernstige
aardbeving. De hoofdstad van de provin
cie Léon, Latacunga, die ten Zuiden van
Quito ligt en 10,000 inwoners telt, zou er
het ergst aan toe zijn. Een deel der stad
heet totaal vernield. Het aantal dooden
is nog niet bekend. De president van
Ecuador en de minister van binnenland-
sche zaken hebben zich terstond naax de
plaats des onheils begeven.
Groeiend tekort in Pruisen.
Van welingelichte zijde wordt meege
deeld, dat de Pruisische minister van fi
nanciën aan de verschillende ressorten
een circulaire heeft gezonden, waarin
staat, dat de gewone begrooting van Prui
sen over het begrootingsjaar 1930 ver
moedelijk zal sluiten met een tekort van
121 millioen mark. Het tekort over 1931
wordt geschat op 227 millioen mark, zoo
dat het totale tekort in 1932 ongeveer 348
millioen mark zal bedragen. Er is een
kastekort van 511 millioen mark, dat
slechts verlicht zou kunnen worden door
het opnemen van een leening, waartoe
men echter bij den huidigen stand van de
geldmarkt niet licht zal overgaan.
Een nieuwe Zeppelin in aanbouw.
Te Friedrichshafen is men begonnen
met den bouw van een nieuw luchtschip
de L. Z. 128, dat echter niet voor het
einde van 1932 gereed zal zijn. De chef-
ingenieur van de Zeppelinwerkplaatsen,
Durr, heeft eenige bijzonderheden omtrent
het nieuwe luchtschip medegedeeld.
Het zal een inhoud van 200.000 ku
bieke meter hebben en 100 passagiers
kunnen vervoeren, zonder de bemanning,
de mail en de goederen mede te tellen.
De benzinemotoren, welke tot dusver
werden gebruikt, zullen, vervangen wor
den door met zware olie gestookte mo
toren, welke een capaciteit van 3400 k
3600 P.K. hebben.
voor belaste waarden,'s-GRAVENHAGE
6q i tegen beurskoers
0 OBLIGATIËN
Korte berichten.
Volgens berichten uit Konstantino-
pel is gisteren een volle autobus in de ri
vier de Gediz gestort. Van. de vijftien men-
schen in den wagen gelukte het slechts
aan drie uit den gesloten wagen te komen
om zich te redden. De overige twaalf ver
dronken.
Tijdens de rondvlucht boven Italië is
een Italiaansch vliegtuig bij Kaap St.
Alessie in de buui-t van Napels in zee
gevallen. De bestuurder Garera en zijn be
geleider zijn daarbij om het leven geko
men.
Belga, meldt uit Madrid, dat de daden
van sabotage op de telefoonlijnen toene
men, ondanks het scherpe toezicht.
Te Hannover is een lid van de rijks-
barder Donderdagavond door een troep
nationaal socialisten aangevallen en zoo
ernstig mishandeld, dat hij kort na aan
komst in het ziekenhuis overleed.
De vereeniging van kunstzijde-fa
brieken in Tsjecho-Slowakije heeft beslo
ten, de binnenlandsche prijzen voor kunst
zijde in aanpassing aan de wereldmarkt
prijzen met ongeveer 5 pet. te verhoogen.
De Zuiderzeewerken.
De N.V. Maatschappij tot uitvoering van
Zuiderzeewerken heeft besloten, 'dit jaar
ook nog een van de beide thans nog be
staande sluitgaten in den afsluitdijk, na
melijk dat in de z.g. Middelgronden, te
dichten. Oorspronkelijk was het de bedoe
ling, 'dit gedeelte, ongeveer 2 K.M. lang,
evenals het sluitgat in De Vlieter, in 1932
uit- te voeren, doch in verband met het
voorspoedig verloop van het werk, heeft
men gemeend, dat dit dijkvak nog wel in
het loopende jaar kan worden voltooid.
Met de uitvoering is reeds een begin ge
maakt. Voor het volgende jaar blijft dan
alleen nog over het ongeveer 2% K.M.
lange sluitgat in De Vlieter.
Niet tot den Raad toegelaten.
De gemeenteraad van Voorst heeft be
sloten tot niet-toelating van den heer Ph.
Meilink (v.d.) tot den Raad, op grond van
de nieuwe gemeentewet. De echtgenoote
van den heer Meilink is n.l. gemeentelijk
verloskundige. Naar men meldt zal de
heer Meilink van dit besluit bij Gedep.
Staten van Gelderland in beroep gaan,
daar hij meent, dat aan de wet een ver
keerde uitlegging is gegeven.
Uit de metaalindustrie.
Eenigen tijd geleden zijn onderhande
lingen gevoerd tusschen den Metaalhond
en de arbeidersorganisaties in de metaal
industrie over een eventueele verlenging
van het collectieve arbeidscontract, dat
gisteren afliep. De patroons hadden wij
zigingen voorgesteld welke o.a. inhielden
een loonsverlaging van ongeveer 5 pet.,
zulks wegens den economischen toestand.
De arbeiders wilden die verlaging niet
aanvaarden. De onderhandelingen leid
den niet tot een resultaat. Wel zegden de
vertegenwoordigers der arbeidersorgani
saties toe de aangelegenheden in eigen
kring te bespreken en van het resultaat
dier besprekingen aan den Metaalbond
kennis te geven.
De besprekingen in eigen kring zijn in
derdaad gehouden, maar zij hebben niet
tot gevolg gehad dat een tegenvoorstel
van arbeiderszijde werd gedaan.
De Metaalbond ontving geen nader be
richt. Conferenties tusschen partijen zijn
dan ook verder niet meer gehouden, zoo
dat het oude contract afliep, zonder dat
er overeenstemming was over een nieuwe
overeenkomst.
Gisteren heeft nu de Metaalbond te
Utrecht vergaderd om den toestand on
der de oogen te zien. Er waren echter niet
voldoende leden aanwezig om een bin
dend besluit te nemen. Over een paax
weken zal de Metaalbond opnieuw ver
gaderen. Voorloopig loopt het oude con
tract stilzwijgend door.
Binnenland.
Onze kolenuitvoer naar Frankrijk.
Buitenland.
De financieele crisis in Duitschland.
Hittegolf in Joego-Slavië.
Aardbeving in Ecuador.
■WBWMWMMW—8——
ONZE KOLEN IN FRANKRIJK.
Men meldt uit Heerlen aan de „N.
Rott. Crt.":
Na het bekend' worden der beslissing
v.an de Fransche regeering omtrent den
steenkoleninvoer heeft het Limburgseh
Dagblad te Heerlen, bij afwezigheid van
d'en directeur-voorzitter der staatsmijnen,
'mr dr Frowein, een onderhoud gehad
met een zijner hoofdambtenaren.
Deze deelde mede, dat de staatsmijnen
bekend' waren met de maatregelen van
d'e Fransche regeering. Hot gevolg van
die maatregelen zal zijn, indien zij van
kracht worden, dat de Limburgsche mij
nen met hun productie geen weg weten.
Overwogen dient daarom te worden, op
welke wijze de productie tot het nieuwe
peil kan worden teruggebracht.
De zegsman van het blad' noemt den
toestand zeer kritiek, daar de maatregelen
voor onze Ned'erlandsche mijnstreek
groote gevolgen kunnen hebben, want
men begrijpt, d'at vermindering der pro
ductie vermindering van het aantal ar
beidskrachten met zich brengen moet.
Waar d'e vooruitzichten al niet zoo roos
kleurig waren, kan d'e toekomst een ern
stige crisis brengen. In welke richting
een oplossing gezocht moet worden is
nog niet bekend'. Naar men weet hebben
d'e gezamenlijke mijndirecties de kwestie
in handen der regeering gesteld. Maat
regelen dienen dus v.an de regeering uit
te gaan. Zelf kunnen d'e mijnen uit den
aard' der zaak geen maatregelen nemen.
Het eenige wat d'e mijnen te doen heb
ben is, zich aan te passen aan d'e nieuwe
situatie.
Volgens d'e berichten zou de regeling
op 20 Juli van kracht worden voor den
invoer per spoor, voor d'en invoer te wa
ter op 27 Juli. Het zou in d'e bedoeling
liggen om een eventueele inkrimping der
Limburgsche kolenproductie na onderling
overleg van staats- en particuliere mij
nen te regelen.
Naar wij alsnog vernemen, zal d'e con
tactcommissie voor het mijnbedrijf Maan
dag 20 Juli a.s. in vergadering bijeen
komen ter bespreking van verschillend'©
mijnaangelegerihed'en.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Hurwenen, D. B. Kage-
naar te Vuren en Dalen. Te Hierden, A.
H. J. G. van Voorthuizen te Lage Vuur-
sche. Te Beetgum, Dr W. Swart te Sy-
brandaburen.
Bedankt voor IJIst, O. S. Cazemier te
Stavoren. Voor Zwartsluis (toez.), J. H.
Ch. Israël te Vleuten.
Geref. Kerken.
Aangenomen naar Nijmegen (als
hulppr. voor Evangelisatie), J. A. Tie-
mens, cand. te Arnhem.
Bedankt voor Marum, A. Adema te
Opende.
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen te Soestdijk, J. W. v. Ree te
Barendrecht. Te Harderwijk, N. de Jong,
cand. te Vlaardingen. Te Opperdoes, L. S.
den Boer, cand. te Apeldoorn.
Alg. Synode der Ned. Herv
Kerk. De Synode heeft gister, op voor
stel van haar president, de volgende m o-
tie aangenomen:
De Algemeene Synode der Nederland
sche Hervormde Kerk, kennis genomen
hebbende van een adros van de Neder-
landf-nhs afdee'aug v-'-n dsn W«5«5?,8boöd