No. 238
Maandag 13 Juli 1931
45e Jaargang
M!i
Dagblad voor de Provincie Zeeland
15£
3
Financieele crisis in Duitschland
Hendrikse Co's SankN.V. Goes
ïsir
if&i
tlsi
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
P. ir- S.OQ tj-
OT
B'
Kg
§V|
rif 1g
Tfff
i Oc
r Df
o
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
ALLE
per 1 JULI vervallende
worden verzilverd door
•aff
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 25B.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnemen**priJs:
Per 3 maanden fmnco per post, 13,—
Losse nummers i 0.05
Frii s der Aüverientiën:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
3
P- CD P
CD CD OTQ
P
jag-S"
o?
i_
8. tr*ST
B
rs-g-lg
F*"» O.
37^ CD
fr o
0 J° 3 g
1 B.^
S g-g:
Po
s
o o
©O
Bi i
p
t (TC!
3 B
§1B'
co «O*
H g
sK
O
CD
P-
CD
H
i (5
i
P N -
öo CP CP
£p g1
P H
lal-
K><4 P
ir
B.
Vri- O
o<§
1 O
i ro. M
P a
rti
'I* S"
7 7
p
h o C
p a
r p
P
P
,s
P-
P
P
,a
E o
gg
Ëa
P SC
<S
gpj a
f S §g
£2 o
CJ1 o
P- e5- o" O
Sostj""
J. (D 05 k-i
B- E
O
w p a a
'i Mi
MP
;J5 s-g-s
I o- P P*
8 a
'OS C a
g. s
03 S
1*8.4»
Wat mag en niet mag.
Een zekere de L. te K., die den laatsten
tijd in het Prot. Zuiden zijne politieke
adviezen ten beste geeft, schrijft in het
laatste nummer van 'dit orgaan:
In de verkiezingsdagen heeft de Re
dactie van „De Zeeuw" haar kolommen
gevuld met artikelen ter bestrijding van
de S.D.A.P. Tot geen prijs mocht op haar
lijsten gestemd worden.
Nu de verkiezingen voorbij zijn bereidt
zij haar lezers er op voor, dat de benoe
ming van een S.D.A.P.-er tot wethouder
volkomen in de anti-revolutionaire lijn
ligt, slechts onder 'dit ééne beding, dat de
S.D.A.P. een beteekenende minderheid
vormen.
„De Zeeuw" schrijft in haar nummer
van 27 Juni 1931: „De vraag komt op of
het gewenscht en principieel toelaatbaar
is, tot de verkiezing van een sociaal-demo
craat tot wethouder mee te werken.
„Zooals gisteren herinnerd werd, 'heeft
het Gemeenteraadscollege der A.R. partij,
deze vraag toestemmend beantwoord en in
vele gemeenten is de practijk met de ge
dragslijn hier voorgeschreven in overeen
stemming.
Ter verdediging van dit standpunt heeft
men er op geweizen, dat de libéralen en
vrijzinnig-democraten toch even goed als
de socialisten op revolutionair standpunt
staan."
Tot zoover „De Zeeuw".
Men mag dus als kiezer niet op de
roo-de lijst stemmen. Doet een beduidende
groep dit evenwel toch, dan is bet volko
men volgens anti-revolutionair principe,
dat onze afgevaardigden meewerken om
een „revolutionair" op een belangrijke
plaats te stellen. (Wethouder Ged.)
De vele dingen, die ik niet begrijp zijn
met één vermeerderd."
„Wat mag en niet mag" zet de schrij
ver, die inderdaad meermalen blijk geeft,
dat hij vele dingen niet begrijpt, boven dit
stukje.
Wat niet mag?
Een gedeelte uit een betoog knippen,
dat zijn lezers voorleggen en dan zeggen:
Tot zoover „De Zeeuw".
Dat is, laten we het kind maar bij den
naam noemen: misleiding. Niets meer en
niets minder.
Als bet den schrijver om een eerlijke
voorstelling van zaken te doen was ge
weest, dan had hij niet geschreven: „Tot
zoover „De Zeeuw", maar:
„De Zeeuw" laat hierop volgen:
„Dit is volkomen juist. Toch is er eenig
verschil, met name nu de S. D. A. P.
zich heeft verklaard voor wat zij noemde
„dappere ongehoorzaamheid", wat in
werkelijkheid niets anders beteekent, dan
dat zij zich 'het recht voorbehoudt in de
meest critieke oogenblikken de Regeering
in den rug aan te vallen en haar de uit
oefening van haar taak onmogelijk te
maken.
Als de S. D. A. P. zich het recht toe
kent in ernstige momenten, die voor het
bestaan van ons volk 'beslissend zijn, dap
pere ongehoorzaamheid te plegen, dan zal
men aan anti-revolutionaire raadsleden
niet het recht kunnen ontzeggen te wei
geren, om personen, die met dergelijke
ongehoorzaamheidsopvattingen instemmen
op 'belangrijke vertrouwensposten te
plaatsen."
Dat is dus heel wat anders dan de L.
te K. het doet voorkomen.
Het zijn wonderlijke manieren die deze
politieke voorlichter er op na blijkt te
houden.
Misschien echter en dat kan dan tot
op zekere hoogte als verontschuldiging
worden aangemerkt, is dit een van de vele
dingen, die hij niet begrijpt en is het niet
tot hem doorgedrongen „wat mag en niet
mag."
Het belangrijkste resultaat van de vele
vergaderingen en besprekingen, die in
den nacht van Zaterdag op Zondag en
gisteren gedurende den geheelen dag zijn
gehouden, bestaat daarin, dat de groote
banken hebben besloten elkaar in den
zoo bovenmate moeilijken' tijd, dien zij
doormaken, bij te staan, terwijl het Rijk
tevens borg zal blijven voor deze hulp.
Bovendien zal vermoedelijk een nieuwe
noodverordening worden gepubliceerd,
waardoor men paal en perk hoopt te
kunnen stellen aan het aankoopen van
buitenlandsche betaalmiddelen door het
publiek, dat geheel van streek is geraakt.
In de mededeeling, dat de banken elkaar
zullen helpen, ligt de beteekends opgeslo
ten, dat één of meerdere der groote Duit-
sche banken inderdaad met moeilijkhe
den te kampen hebben, al is zulks in de
laatste weken en dagen steeds weer te
gengesproken. (Zie telegrammen).
De leden van het Rijkskabinet, die
rechtstreeks bij den toestand zijn geïnte
resseerd, hebben lange besprekingen ge
had met eenige vooraanstaande particu
liere bankiers. De besprekingen duurden
tot 2 uur in den nacht voort. Onmiddel
lijk daarop zijn zoowel in de rijkskanse
larij als in het gebouw van de Duitsche
Bank verdere conferenties gehouden,
waarbij voornamelijk werd nagegaan op
welke wijze men onmiddellijk een uitweg
uit de ernstige financiëele moeilijkheden
van het oogenblik zou kunnen vinden.
Uit al deze gedacbtenwisselingen blijkt
nu, dat het Rijkskahinet met de moge
lijkheid wenscht rekening te houden, dat
geen financiëele hulp uit het buitenland
zal opdagen en dat van Duitsche offici-
eele zijde zelf maatregelen in het belang
van het financiëele herstel dienen te wor
den genomen.
Een nieuwe noodverordening?
In de eerste plaats moest men in sa
menwerking met de banken onderzoeken
wat tot gezondmaking van de Duitsche
geldmarkt zou worden ondernomen en op
welke Wijze de rust op de deviezenmarkt
kan worden hersteld. Om elf uur Zon
dagochtend waren de voornaamste leden
van het Rijkskabinet in de Rijkskanselarij
bijeen. Tegelijk vergaderden ook de lei
ders der particuliere banken. Hun opvat
tingen werden na afloop van deze bijeen
komst door Wassermann d&rectelur
van de Duitsche bank ter kennis van
Lüther gebracht. De ministers hebben de
beraadslagingen met een korte onder
breking tot half zes voortgezet. Vervol
gens is het geheele rijkskahinet bijeen
gekomen. Deze vergadering, waaraan ook
een aantal deskundigen deelnamen, duur
de gisteravond om elf uur nog voort.
Voor zoover bekend, heeft men beslo
ten om voor de tegen Maandag bijeenge
roepen vergadering van den Raad van
Beheer van de Bank voor Internationale
Betalingen te Bazel, een noodverordening
over maatregelen van financiëelen aard
te laten opstellen.
De verschillende maatregelen die ge
nomen worden, beoogen in de eerste
plaats er voor te zorgen, dat de Duitsche
groote banken elkaar in geval van moei
lijkheden bijstaan en tevens wil men
trachten een zoo economisch mogelijk
goed gebruik te maken van de zich in
Duitschland bevindende voorraden bui
tenlandsche betaalmiddelen. Dat wil zeg
gen, dat het opkoopen van vreemd geld
zal moeten worden beperkt. De noodver
ordening zal bepalen, dat banken, die 'n
gezonde basis hebben en door de tegen
woordige crisis in moeilijkheden zijn ge
raakt, voorloopig moeten worden onder
steund. Aan het kabinet zal machtiging
worden verleend, in dergelijke gevallen
een rijksgarantie over te nemen.
Men rekent er op, dat buitenlandsche
credieten weldra zullen worden verleend.
"Welk doel heeft het echter enorme be
dragen te leenen, indien zij binnen weini
ge dagen weer zijn opgebruikt, indien de
paniek blijft voortbestaan en het publiek
ook de nieuwe deviezen blijft opkoopen?
De nieuwe maatregelen beteekenen geen
definitieve oplossing. Zij moeten bet vin
den van een oplossing in den weg lei
den.
DE VEREENIGDE STATEN EN DE
FINANCIEELE CRISIS IN
DUITSCHLAND.
Een mobilisatie van de financieele
markt der Vereen. Staten om Duitschland
te hulp te komen en er een muntcrisis te
verhinderen, is Zaterdag onderwerp ge
weest van besprekingen der regeerings-
autoriteiten, zulks na ontvangst van ver
ontrustende berichten op het Witte Huis.
Hoover en Castle, die beiden te Rapi-
dan vertoeven, werden nauwgezet op de
hoogte gehouden van den toestand.
Enkele ambtenaren hebben te kennen
gegeven, dat president Hoover op de een
of andere wijze zal optreden om een fi
nancieele ramp in Duitschland te voorko
men.
In regeeringskringen wordt verwacht,
dat president Hoover één of andere actie
ten aanzien van Duitschland zal onderne
men. De re^eering kan wel niet direct in
grijpen, maar financieele deskundigen
achten drie wegen mogelijk: 1ste onbe
perkte credieten door de Federal Reserve
banken aan de Rijksbank, hetzij in den
vorm van directe credieten, of door verdis
conteering van wissels.
2e een groote crediet-concentratie in
Duitschland door de particuliere banken.
3e indirecte credieten aan Duitschland
door de Bank van Engeland.
Er wordt echter opgemerkt, dat de Fe
deral Reserve Board van de regeering on
afhankelijk is en men weet nog niet, of
president Hoover aanleiding zal zien, de
Federal Reserve Board voor te stellen, een
hulpactie voor Duitschland te onderne
men.
Op het departement van staat wordt
er op gewezen, dat de besprekingen met
de bankiers bewezen hebben, dat de ban
ken eensgezind achter Hoover staan.
In ieder geval schijnt het vraagstuk
van herstel van het vertrouwen algemeen
op den voorgrond te staan.
De plaatsvervangende secretaris van
het departement van staat, Rogers, heeft
verklaard dat de vraag van een mora
torium voor Duitsche particuliere leenin
gen niet besproken is.
Een Internationaal crediet van
200 300 millioen dollar?
In Wallstreet liep het gerucht, dat de
Federal Reserve Bank, de Bank of Eng
land en de Banque de France een crediet
van 200300 millioen dollar aan de
Reichsbank zullen verleenen.
De politieke eischen van Frankrijk.
Omtrent den inhoud der besprekingen
die gevoerd zijn met den Duitschen Rijks
bankpresident dr Luther, publiceeren de
Parijsche ochtendbladen in het algemeen
slechts vage vermoedens. Volgens een aan
tal bladen schijnt het echter vast te staan,
dat zoowel de gouverneur van de Bank
van Frankrijk Moert, als de minister van
Financiën Flandin, dr Luther zelfs niet
in de gelegenheid hebben gesteld, zijn
denkbeelden geheel tot het einde toe te
ontwikkelen, zoodat een bespreking over
de grootte van het aan Duitschland te
verstrekken crediet zelfs niet heeft plaats
gevonden. De Franschen zouden direct
hebben gewezen op de gevaren voor hun
eigen financieelen toestand en vooral op
de garantie^, die zij van Duitschland zou
den moeten hebben, alvorens dit land op
eenige hulp van anderen zou kunnen re
kenen. Minister Flandin zou zelfs openlijk
hebben gezegd, dat thans, op het oogen
blik dat Duitschland van de buitenland
sche centrale banken een crediet van 1.6
milliard mark verlangt, zoowel de demon
straties van de rechts-gerichte organi
saties als de pogingen tot een Duitsch
Oostenrijksche aaneensluiting zeer onge
legen komen.
Een Fransch memorandum voor
ontwapening.
Er is, naar uit Parijs gemeld wordt, op
het oogenblik een Fransch memorandum
voor de algemeene ontwapeningsconfe
rentie in voorbereiding.
De Fransche ministerraad heeft het
ontwerp van dit memorandum, dat aan
den volkenbond zal worden voorgelegd,
bestudeerd.
Men verwacht in politieke kringen te
Parijs, dat einde der volgende week een
uittreksel uit dit memorandum zal wor
den gepubliceerd.
Voordien zal Briand den inhoud er
van nog bespreken met Henderson, die,
vóór zijn reis naar Berlijn, te Parijs
komt.
Volgens andere telegrammen zal het
memorandum o.a. een opgave bevatten
van de sterkte der Fransche bewapening
te land, ter zee en in de lucht; het zal
den omvang uiteenzetten van de vermin
dering, waartoe sedert den vredo is over
gegaan, vergeleken met de effectieven
van vóór 1914.
Frankrijk verklaart zich verder voor
stander van de ontwapeningsthesis langs
den weg van een beperking der budge-
tadre uitgaven; een standpunt, dat reeds
door voorbereidende werkzaamheden te
Genève is gesanctionneerd.
De „Giornale d'Italia" verklaart met
betrekking tot de ontwapeningskwestie,
welk één der onderwerpen uitmaakte van
de politieke besprekingen van Stimson te
Rome, dat noch de regeering van Was1-
hington, noch die van Rome een even
tueel verzoek tot uitstel der ontwapenings
-conferentie in overweging zouden kun
nen nemen.
Er dient dus op gerekend te worden,
zegt het blad, dat een eventueel voorstel
tot uitstel der conferentie beleefd doch
beslist door beide regeeringen zal worden
afgewezen.
Kerk en Staat.
Naar Belga uit Rome meldt, zijn de in
het buitenland loopende geruchten over
een opzegging van het concordaat vol
maakt onjuist. Op het Yaticaan rekent
men voorshands volstrekt niet met de mo
gelijkheid van opzegging en aan fascisti-
schen kant wacht men de bijeenkomst van
den Grooten Raad af.
Nieuwe aardschokken.
Zaterdagavond tegen 6 uur werden te
Keulen twee kort op elkaar volgende
aardschokken waargenomen, die vooral
in de buitenwijken van de stad goed wer
den gevoeld. Het was een lichte golven-
den beweging van het Westen in Ooste
lijke richting gaande en van vrij geringe
sterkte. Ook uit Aken, Eschweiler en
Düren wordt het waarnemen van derge
lijke schokken gemeld. Zij worden door
het observatorium te Aken bevestigd. Vol
gens mededeelingen van dit observato
rium is de aardschok vermoedelijk ver
oorzaakt door sectonische breuken in de
Noordzee, waar, door het verschuiven
van aardlagen, een druk is ontstaan, die
de schokken heeft veroorzaakt.
Telefoonrekening van 7000 dollar voor
Hoover.
Zooals bekend, zijn de besprekingen
tusschen president Hoover en zijn te Pa
rijs vertoevenden minister van Financiën
Mellon, hoofdzakelijk telefonisch gevoerd
Het was tot nu toe de gewoonte, da. de
kanselarijen voor haar consultaties ge
bruik maakten van de onderzeesche ka
bels, doch Hoover wilde van het modern
ste middel gebruik maken, dat bovendien
het voordeel biedt voor werkelijke wisse
ling van gedachten.
President Hoover zal nu dezer dagen
een telefoonrekening van 7000 dollar
moeten betalen voor gevoerde gesprek
ken tusschen Washington en Parijs,
waarmede hij waarschijnlijk het record
van alle telefoonrekeningen slaat. Boven
dien is voor het eerst een historisch feit
tot stand gebracht door middel van een
der modernste uitvindingen, de draad-
looze telefoon.
Troebelen in Spanje.
Uit Madrid wordt gemeld:
De staking der arbeiders bij de tele
foon-maatschappij neemt een ernstiger
karakter aan. Ondanks het ultimatum
van de directie, hebben de stakers het
werk niet hervat.
De syndicalisten dreigen tegen heden
de algemeene staking te proclameeren
van alle syndicaten in geheel Spanje voor
het geval, dat de eischen der telefoonbe
ambten niet worden geaccepteerd.
Heden zijn de arbeiders van de met de
telefoonmaatschappij verbonden materi
aal-fabriek Standard in sympathiestaking
gegaan.
In de vergaderingen der syndicalisten
te Madrid wekten de woordvoerders op
tot den strijd tegen het kapitalisme.
In verschillende Andalusische dorpen
weigeren de pachters belasting te betalen
De arbeiders verdeelen onderling den
oogst.
Willem II en Von Billow.
Naar Havas uit Parijs seint, publiceert
het tijdschrift „Les Annales" een ge
heime briefwisseling tusschen den Duit
schen ex-keizer en prins von Bülow, o.a.
een brief van den rijkskanselier, geda
teerd Norderny 30 Juli 1905 en geadres
seerd aan den minister van buitenland
sche zaken, waarin het o.m. heet: Indien
Engeland ons den oorlog verklaart en ons
aanvalt moet uwe hoogheid onverwijld
naar Brussel en Parijs seinen, met de
sommatie binnen zes uren zich voor of
tegen ons te verwaren.
Wij zullen België onmiddellijk binnen
rukken, onverschillig hoe zijn antwoord is.
Geen uitstel ontwapeningsconferentie.
De Amerikaansche ambassade te Rome
deelt mede:
Staatssecretaris Stimson spreekt ten
stelligste het door eenige Amerikaansche
bladen verspreide gerucht tegen, dat hij
voorstander zou zijn van het uitstellen
der Internationale Ontwapeningsconfe
rentie. In verband hiermede verklaart
Stimson, dat de Amerikaansche regesring
Binnenland.
Het Nederlandsche paviljoen te Vincen-
nes.
De reis van de Koningin.
Het Eerste-Kamerlid J. N. Hendrix over
leden.
Buitenland.
Financieele crisis in Duitschland. De
DAN AT staakt hare betalingen.
niet slechts een uitstel der conferentie
niet wenscht, maar bovendien hoopt, bij
de opening der conferentie aanwezig te
zijn, waartoe zij zich reeds voorbereidt.
De Bank of England tegen
loonsverlaging?
Volgens de „Daily Herald" zou de Bank
of England een uiterst gewichtig besluit
genomen hebben, namelijk zich tegen een
algemeene loonsverlaging te verzetten
en daartegenover op een industriëele re
organisatie aan te dringen, waardoor de
productiekosten zouden dalen.
Het beginsel van dit besluit zou de
overweging zijn, dat de politiek ten gun
ste van een loonsverlaging noodlottig zou
zijn voor het herstel van den handel en
de koopkracht zou beperken. Het besluit
van den raad der directeuren zou een
machtige zet zijn tegen die werkgevers
organisaties, die loonsverlaging als de
eenige uitweg tot herstel beschouwen.
Wat de beperking van de productie
kosten betreft, zou de Bank het vooral
gewenscht achten om het mandeel van den
arbeider in de productiekosten per gepro
duceerde eenheid te verminderen. Van
daar, dat zij de werknemers als voor
waarde stelt om bepaalde restricties van
den arbeid te schrappen. Een van de
grootste industriëele firma's in het land
brengt op het oogenblik deze denkbeelden
van de Bank reeds met steun der vak-
vereeniging in toepassing en terwijl de
loonen niet verlaagd zijn, heeft men de
productiekosten niettemin door nieuwe
machines en herziening van het heele
productiestelsel reeds aanzienlijk kunnen
deen dalen.
Op de Bank of England zouden resul
taten zoo grooten indruk gemaakt heb
ben, dat zij financieel alles wil doen wat
in haar macht is om ook die firma's, die
overeenkomstige methodes willen toepas
sen, te steunen. Van den kant der arbei
ders zal volgens de Herald aangevoerd
worden, dat belangrijker dan de restric
tie van den arbeid de geweldige druk
van de vaste kapitaalintrest op de nij-
-.eiheid is. Volgens hem zou de Bank
moeten beginnen met maatregelen, waar
door deze druk verlicht wordt.
Een conflict in Scandinavië?
Uit Oslo wordt gemeld:
Koning Haakon heeft tegen midder
nacht het decreet onderteekend, waarbij
hij de kuststrook van Oost-Groenland on
omstreden bezit verklaart van Noorwegen.
Aan dit besluit ging een kabinetszit
ting vooraf, die ongeveer vier uur duur
de. Vervolgens begaven alle ministers
zich naar het koninklijke slot te Kola
tod, waar om halftien een zitting begon
van den Staatsraad onder voorzitterschap
van den koning. De zitting duurde tot
ongeveer elf uur. In den loop van den
nacht werd het opzienbarende besluit
officieel bekend gemaakt.
Het besluit heeft, zooals te begrijpen
is, in Denemarken groote beweging ver
oorzaakt. De Deensche minister van Bui
tenlandsche Zaken sprak er zijn leed
wezen over uit, dat Noorwegen tot deze
onberaden handeling was overgegaan.
Het Deensche kabinet zal vandaag nog
over de thans ontstane situatie beraad
slagen.
Korte berichten.
In heel Bulgarije zijn betoogingen
en optochten verboden. Voorts zijn ver
scheidene communistische clubs geslo
ten. Dit ie een gevolg van de incidenten
