No. 203
Dinsdag 2 Juni 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Cos Bank N.V. Ooes
HEVEA
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
'FIETSBANDEN
Vichtloopend
yzersterk
ALLE
per 1 JUNI vervallende
worden verzilverd door
Afcengegapstsi?
Per .3 maanAsB; frajww tier post
tem nnmmsn - -
Pij s der Advertentiën;
1- -4 regels f t.üil. elke regel meer 30 et.
Bij abonnement belangrijke korting.
Directeur-Hoofdredacteur:
K. ZUIDEKA.
Bureaus Lange Vorststraat 70, Ooee.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. M155.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHTJIJ, L. Burg. TeL No. 259.
V Pacificatie of moderatie?
Het rapport van de Staatscommissie-
Rutgers inzake de herziening van de L.O.-
wet wordt ook in vrijzinnige kringen
uit den aard der zaakl van alle kanten
bekeken.
Bij het lezen van wat daarover van die
zijde geschreven wordt en van de versla
gen der vergaderingen die aan dit onder
werp gewijd zijn, vraagt men zich telkens
weer af: wat wil men eigenlijk, wat be
doelt men.
Wenscht men inderdaad volkomen p a-
cificatie of bedoelt men meer mo
deratie.
En het antwoord moet luiden: het
laatste.
Men wil wel tot op zekere hoogte het
recht van het bijzonder onderwijs erken
nen, men wenscht niet terug het gruwe
lijke dwangsysteem dat het liberalisme
ondanks zijne schoone leuzen lange jaren
heeft toegepast.
Dat niet. Men is bereid een meer tege
moetkomende houding aan te nemen.
Moderatie.
Maar men kan er niet toe komen het
volle recht van het bijzonder onderwijs te
erkennen; het ideaal is: geen volkomen
gelijkstelling, geen volle bevrediging,
geen pacificatie.
Gisteren is gewezen op de houding van
de Vereeniging „Volksonderwijs".
Een onderwijs -organisatie, die mo
deratie wenscht inplaats van pacificatie.
We beluisteren nu een andere stem.
De Vereeniging van liberale leden van
Gemeentebesturen heeft vergaderd; en dit
punt behandeld.
Door den inleider den heer C. G. Roos
burgemeester van Lekkerkerk weid voor
opgesteld, dat de gelijkstelling moet wor
den geëerbiedigd.
Maar:
„Wanneer wij, liberalen, verklaren het
openbaar onderwijs te willen bevorderen,
dan doen wij dat omdat we principieel
aan de algemeene, gemengde volksschool
de voorkeur geven boven de bijzondere,
confessioneele; omdat wij dus, ook en
vooral in het onderwijs en de opvoeding,
de eenheid van het volk stellen boven
de verdeeldheid; omdat -wij in het samen
komen en samengaan 'der verschillende
richtingen een hooger goed erkennen dan
in de afzondering van elke richting apart.
De openbare school nu is en behoort
te blijven zulk een algemeene, gemengde
volksschool.
Wij achten heit een bezwaar tegen het
rapport der Staatscommissie, dat het niet
voorstelt een strengere maatstaf aan te
leggen voor de oprichting van scholen,
speciaal van bijzondere scholen."
„In elk geval moet het oprichten van
nieuwe scholen niet gemakkei ijker
worden gemaakt, doch wel moeilij
ker".
En verder:
„Vaak wordt de redeneering gehoord,
dat verbod van scholen met minder dan
drie leerkrachten b.v. in strijd is met
het beginsel der vrijheid van onderwijs
en met dat der gelijkstelling (pacificatie).
Die redeneering gaat alleen op, wanneer
men meent dat dit beginsel ad absurdum
moet worden doorgevoerd, waarvan we
dan ook sedert 1920 niet zoo heel ver
afgeraakt zijn.
Maar indien men aanneemt dat naast
deze beginselen ook nog gerekend moeit
worden met de eischen van gezond finan-
ciëel beheer en van een goede school
organisatie, dan steekt er niets abnor
maals in een wet, welke zou bepalen, dat
geen financiëele medewerking
wordt verleend aan de oprich
ting en instandhouding van
kleinere bjjzondere scholen
dan 3-mansscholen, en dat er, be
houdens hoogeTe goedkeuring in zeer bij
zondere gevallen, ook geen kleinere open
bare scholen mogen zijn.
Zulke bijzondere gevallen zouden zich
kunnen voordoen in streken met een gei-
ringe of zeer verspreide bevolking."
Wat men wenscht is duidelijk.
De stichting van bijzondere scholen
moet worden bemoeilijkt, door een of an
dere autoriteit over de noodzakelijkheid
van een school te laten beslissen.
En in kleinere plaatsen moet in elk ge
val de oprichting van bijzondere scholen
worden verboden.
Dan is meteen de openbare school ge
red en zal het wel zoo goed als nooit voor
komen dat een kleinere dan een drie-
mans openbare school noodig is.
Veel commentaar is hierbij niet noodig.
Men wil geen pacificatie maar mode
ratie.
Een moderatie die ook blijkens de ge
schiedenis van ons onderwijs, gemakke
lijk ontaardt in moorderatie.
MocDonald over de Engelsche dobbel-
woede.
Naar aanleiding van de lersche Derby
Sweepstake, waarin het Engelsche volk
weder voor millioenen heeft deelgenomen
heeft Mac Donald zijn oordeel gezegd. Hij
heeft op de meest onvoorwaardelijke wijze
de dobbelzucht, waarmede het Engelsche
volk behept is, veroordeeld en een corres
pondent van de „Daily Herald" nadruk
kelijk verzocht daaraan publiciteit te ge
ven. Hij beeft deze dobbelzucht betiteld
als een rage, die een verschrikkelijk ge
vaar vormt voor de zeden van het volk.
Mac Donald achtte bet boog noodig, dat
eindelijk iemand dat eens uitsprak. Hij
achtte bet een zeer betreurenswaardige
weerspiegeling van de geestesgesteldheid
des volks, dat het in een tijd als dezen
millioenen ponden sterling op deze wijze
verdobbelt. Vele duizenden menschen ver
liezen geld, dat zij dienden te gebruiken
om de Britsche industrie te helpen, of op
andere wijze om bet leven te vergemak
kelijken. Al deze millioenen, zeide de pre
mier, waren in een bodemloozen put ge
worpen onder het voorwendsel dat zij de
ziekenhuizen (ten behoeve waarvan de
lersche Derby wordt gehouden) zullen
helpen, doch zij bevredigden slechts den
gokgeest.
Een kamp voor Deensche dienst
weigeraars.
In 1917 werd in Denemarken een wet
inzake den burgerlijken weerplicht inge
voerd, welke het mogelijk maakte dat de
genen die bezwaren hadden tegen den mi
litairen dienst, door boschaxbeid hun
dienstplicht konden vervullen. In plaats
van 5 of 6 maanden in militairen dienst
te zijn moeten deze jongelieden 20 maan
den „burgerlijk" dienen.
Een medewerker van „Politiken" heeft
onlangs een bezoek gebracht aan dit
„Lejr for militarnaegtere" (kamp voor
miliairen-dienstweigeraars) in het Grib
Skov (boscb) en er vijf personen aange
troffen, die er samenwonen in een bouten
barak. Binnenkort zullen zij gezelschap
krijgen van tien geestverwanten. Onder
het vijftal was een jong predikant, die
reeds 5 maanden onder de wapens was
geweest, maar de maand, die hij nog te
goed had, verwisseld had voor drie
maanden dienst in het kamp. Hij had
zoowel godsdienstige als gewetensbezwa
ren gekregen.
Des zomers is het in het kamp best uit
te houden, maar des winters moet het er
nogal vervelend zijn. De betaling- bedraagt
50 ore (33 cent) per dag benevens een
zelfde bedrag voor kleedingvergoeding.
De werktijd is 8 uur van 7 uur 's morgens
tot 4 uur 's middags en een uur om te
eten.
Na 4 uur kunnen de bewoners van het
kamp doen wat zij willen en vaak gaan
ze alleen of samen op Zon- en feestdagen
naar Kopenhagen.
De Paus en het fascisme.
Paus Pius XI heeft een protest doen
hooren tegen de incidenten, welke zich in
den laatsten tijd ten nadeele van leden
en instellingen der Kath. Actie in Ita
lië hebben voorgedaan.
Sedert eenigen tijd en juist gedurende
de laatste dagen zoo sprak de Paus
zijn wij tot ons leedwezen getuigen van
de eerste zichtbare rijp-wording van de
vruchten eener opvoeding, welke het te
gendeel is van een christelijke en ook der
staatsburgerlijke opvoeding en stelselma
tig tot haat, oneerbiedigheid en geweld
daden leidt.
De droeve gebeurtenissen welker tooneel
in de laatste dagen te Rome en geheel
Italië als aan de orde van den dag zijn
geweest, hebben doen zien, hoe ver het
werk der vernietiging reeds is gegroeid.
Na te hebben gewaagd van zijn diep
leedwezen over de gebeurtenissen, welke
de Katholieke Actie en de hem bijzonder
nagtaande Jeugd- en Universiteitsorgani
saties hebben getroffen, vervolgde de
Paus o.a.: Daar wij het recht en deD
plicht hebben ons op een Concordaat te
beroepen, heeft de geheele wereld, en in
het bijzonder de katholieke wereld, het
recht te vernemen, dat wij niets hebben
nagelaten om de noodzakelijke kalmee
ring te bewerkstelligen. De desbetreffende
stappen zijn ondernomen. Dit kan echter
den bisschop van Rome en den primaat
van Italië er nooit van weerhouden on
verwijld en op nadrukkelijke wijze pro
test aan te teekenen tegen datgene wat in
Rome en in geheel Italië is geschied en te
gen de wijze, waarop men het heeft la
ten geschieden. Men kan van ons geen
stilzwijgen verwachten wanneer datgene
in den modder wordt gesleurd wat ons het
dierbaarste is.
Uit telegrafische rapporten, die door de
prefecten zijn gezonden aan den Italiaan-
schen minister van Binnenlandsche Za
ken, blijkt, dat de gelaste onmiddellijke
ontbinding van alle jeugdbonden, die niet
behooren bij de nationale fascistische
partij of van de nationale Balilla-organi-
satie, overal zonder eenig incident is vol
trokken. In een officieel communiqué, dat
gisteravond is uitgegeven, waarin voor 't
eerst officieel gewag wordt gemaakt van
de ontbinding, wordt dan ook geconsta
teerd, dat deze ontbinding overal rustig is
verloopen.
De loonsverlagingen In Duitschland.
Dr Stegerwald, de rijksminister van ar
beid, heeft de Köln. Volksztg. enkele ge
gevens verstrekt over de loonsverlagin
gen sedert 1929.
In 1929 zijn aan „grondloonen" in het
rijk ongeveer 29 milliard uitbetaald, welk
bedrag in 1931 naar schatting 21% mil
liard, dus met 7 milliard of 26 pet., zal
dalen. De minister verdeelt deze daling
onder drie hoofden: le. de toeneming van
de werkloosheid (er zijn thans 2 millioen
werkloozen meer dan tegen bet eind van
1929), 3milliard; 2e. de verkorting van
den arbeidstijd in tal van bedrijven: 1
milliard; 3e. de eigenlijke loonsverminde
ring 3 milliard, of ongeveer 10 pet.
Nieuwe salarisverlagingen In Japan.
Klaarblijkelijk aangemoedigd door de
snelheid, waarmede de oppositie tegen
bet program der regeering tot verlaging
van de traktementen der ambtenaren is
geëindigd, heeft de regeering thans be
sloten, met ingang van 1 Juli in de ver
mindering ook de salarissen der onder
wijzers op te nemen, die hooger zijn dan
100 yen (ongeveer f 120) per maand.
Meer dan 15000 van een totaal van
30.000 onderwijzers worden door dezen
maatregel getroffen.
Korte berichten.
Zoowel Zaterdag als Zondagavond
heeft een zwaar onweder boven Berlijn
gewoed. Dat van Zondagavond duurde
niet minder dan vijf uur. Het waren voor
namelijk de westelijke voorsteden, die het
zwaar te verduren hadden en door den
regen grootendeels onder water wenden
gezet.
Naar uit Boekarest bericht wordt,
hebben zich bij de wolkbxeuken der laat
ste dagen twee bijzondere natuurverschijjn-
selen voorgedaan: de over de hoofdstad
voorbijtrekkende regens bevatten n.l. een
sterk zoutgehalte, terwijl te Ploesti een
zwavelregen neerkwam, die alle planten
met een zwavelgele stoflaag bedeikte.
De communisten hebben te War
schau op verschillende punten van de
3tad betoogingen gehouden. Opgeschoten
jongens, met steenen en stokken gewa
pend, sloegen ruiten in. De politie heeft de
betoogers uiteengejaagd. In de Jodenwijk
wierpen jonge communisten zich op de
politie-agenten. Hier vielen eenige scho
ten. Bij de schietpartij werden één per
soon gedood en twee gewond.
Uit Barcelona meldt Belga, dat de
Fransche vliegers Lalouette en Permangle,
die uit Perq waren vertrokken in de rich
ting van Tunis om het afstanderecord
van lichte watervliegtuigen te verbeteren,
bij Punta Grassa in zee zijn gestort en
om het leven gekomen. Hun vliegtuig is
verbrijzeld.
Op het oefenveld van de militairen
te Kaschau vond een jongen een hand
granaat, die hij aan een kamaraad liet
zien. Op hetzelfde oogenblik ontplofte
de granaat en scheurde de kinderen in
stukken. Vijftien jongens werden ge
kwetst. Drie hunner zijn in het ziekenhuis
bezweken. De toestand van nog eenige is
bedenkelijk.
Binnenkort zullen kostbare juwee-
len en borduurwerken, ter waarde van
omstreeks een kwart milliard gulden.
waaronder een met 90 volkomen ronde
paarlen ter grootte van een noot bezette
bidstoel, alles afkomstig uit het bezit des
sultans, voor het publiek ter bezichti
ging worden gesteld, zoo meldt Reuter
uit Stamboel.
De opvolging van Gemeenteraadsleden.
Het Tweede Kamerlid van den Bergb
heeft aan den minister van binnenland-
scbe zaken en landbouw de volgende vra
gen gesteld:
1. Is Uw Excellentie niet van oordeel,
dat de nieuwe bepaling van art. 19, twee
de lid, van de Gemeentewet, luidende:
„Zij, die bun ontslag hebben inge
zonden, blijven leden van den Raad,
totdat de goedkeuring van de geloofs
brieven hunner opvolgers onherroepe
lijk zal zijn geworden".
tot ernstige moeilijkheden aanleiding zal
kunnen geven, terwijl het uittredende lid
nog eenigen tijd, somtijds enkele maan
den, lid van den rand zal blijven?
2. Is Uw Excellentie niet van oordeel,
dat deze bepaling ten spoedigste opnieuw
wijziging zal moeten ondergaan? Of moet
uit haar worden afgeleid, dat een door
den raad toegelaten nieuw lid, althans in
dien de vacature door ontslagneming is
ontstaan, geen zitting mag nemen, alvo
rens de goedkeuring van zijn geloofsbrief
onherroepelijk is geworden?
3. Is Uw Excellentie niet van oordeel,
da.t, indien dit laatste de bedoeling mocht
zijn, het aanbeveling verdient een uit
drukkelijke bepaling van deze strekking
in de wet op te nemen?
4. Is Uw Excellentie bereid, wijziging
of aanvulling van de Gemeentewet in den
eenen of anderen zin te bevorderen?
Grondwet en Kieswet.
De heer van den Bergh heeft aan den
minister van binnenlandsche zaken en
landbouw de volgende vragen gesteld:
1. Is Uw Excellentie niet van oordeel,
dat de artt. 5 en 6 der Kieswet, welke het
kiesrecht voor Provinciale Staten, respec
tievelijk gemeenteraad, mede afhankelijk
stellen van het bezit van het rijksingeze-
tenschap, in strijd zijn met de Grondwet?
2. Is Uwe Excellentie bereid ten spoe
digste wijziging van deze artikelen te be
vorderen, ten einde hen in overeenstem
ming met de Grondwet te brengen?
Vacantie voor winkelpersoneel.
Naar gemeld wordt, zal dezer dagen
een ministerieele beschikking geteekend
worden, waarbij aan districtshoofden der
Arbeidsinspectie eenige faciliteiten wor
den verleend ten aanzien van de uitvoe
ring van het Werktijdenbesluit voor win
kelpersoneel, zooals dat is toegestaan in
art. 8 lid 7 van het Werktijdenbesluit voor
winkels.
Hoewel zoolang de beschikking niet ge
teekend is, het nog niet met zekerheid
vaststaat, is het waarschijnlijk, dat een
regeling zal worden getroffen, waarbij
aan alle districtshoofden machtiging ver
leend wordt om te bepalen, dat, wanneer
aan het winkelpersoneel vacantie verleend
wordt, dit personeel gedurende een aan
tal weken zijn vrijen middag zal moeten
afstaan. Krachtens art. 9 lid V van bo
venbedoeld Werktijdenbesluit is het ad
vies der werknemers- en werkgeversorga
nisaties gevraagd.
Landarbeiderswei.
Een ontwerp is ingediend met de be
doeling de rente, verschuldigd voor de
voorschotten, die ingevolge de Landar-
beiderswet worden verleend, te verlagen
van 4 op 3 pet. De regeering wenscht ech
ter meer soepelheid in het bepalen van
het rentetype. Daarom wordt voorgesteld,
dat de rente zal worden bepaald door den
minister van binnenlandsche zaken en
landbouw en dat deze de 4 pet. niet mag
overschrijden.
Eerste Indische reis van de „Dempo".
De „Dempo", het vlaggeschip van den
Rotterdamschen Lloyd is gistermorgen
van de eerste reis naar Ned.-Indië thuis
gekomen.
Het is, zoo verklaarde de gezagvoerder,
een buitengewoon voorspoedige reis ge
weest. Zoowel op de uit- als thuisreis heb
ben wij goed weer gehad. Alles heeft keu
rig gefunctioneerd, zoodat wij deze eerste
reis geheel volgens het vaarplan konden
volbrengen. Het is zelfs, in weerwil van
den kortoren tijd, zeer gemakkelijk ge-
Binnenland.
Verlaging vrachttarief voor groenten.
Wetsontwerp tot steunverleening aan mo
bilisatie-slachtoffers.
De vlas-industrie in Zeeuwsch-Vlaande-
ren.
Buitenland.
De Paus en het fascisme.
gaan. Zoo noodig hadden wij het traject
in nog minder tijd. kunnen afleggen. Heel
goed had ik Zondag thuis kunnen zijn,
maar men houdt zich natuurlijk aan het
vaarplan. De zekerheid, dat de machines
voldoende reserv.e hebben om bij tegen
slag of slecht weer verloron tijd in te ha
len, werkt geruststellend.
Overal waar wij kwamen heeft de
„Dempo" groote belangstelling ondervon
den. Van alle mogelijke nationaliteiten
heb ik personen uit de scheepvaartwereld
aan boord gehad.
Beeldtelegrafis naar Indië.
Ter gelegenheid van de opening van den
beeldtelegraafdienst tusschen Nederland
en Ned-Indië, gisteren, is een eigenhan
dig door den directeur-generaal der P.
T. T. geschreven telegram, gericht tot zijn
collega van den Indischen dienst, overge
bracht, waarin de heer Damme zijn waar
deering uitspreekt voor de in zoo goede
samenwerking tusschen beide diensten tot
stand gebrachte verbinding en waardoor,
naar hij hoopt, de banden tusschen beide
deelen des Rijks nog nauwer zullen wor
den aangehaald.
Internationaal Landbouwcongres te Praag
Op het van 49 Juni te houden inter
nationaal Landbouwcongres te Praag, zal
Nederland vertegenwoordigd worden
door een door den minister van Binnen
landsche Zaken en Landbouw benoemde
delegatie, bestaande uit de heeren: Mr.
A. G. A. Ridder van Rappard te Tiel,
voorzitter; Dr P. J. H. van Ginneken
te Bergen op Zoom; Dr H. Molhuyzen te
's-Gravenhage; W. Kakebeeke te Goes;
A. N. Fleskens te Geldrop; I. G. J. Ka
kebeeke te 's-Gravenhage, secretaris.
Op 4 Juni a.s., de dag voorafgaande
aan de opening van het congres, zal te
Praag een bijeenkomst plaats hebben van
de internationale vereeniging van suiker
bietenverbouwers.
Op deze bijeenkomst zal, onder meer, de
op initiatief van den beer Chadbourne
gesloten overeenkomst te sprake komen.
STEUN AAN
MOBILISATIE-SLACHTOFFERS
Door de Regeering is een wetsontwerp
ingediend tot nadere regeling van bet
verleenen van steun aan mobilisatie
slachtoffers.
Het ontwerp heeft geen verdore strek
king dan dat het aan de uitkeeringen ten
behoeve van de mobilisatie-slachtoffers
een wettelijke basis geeft.
Het beloop der uitkeeringen enz.
zal worden overgelaten aan een algemee-
nen maatregel van bestuur.
In de wet zelf moest evenwel worden
vastgelegd, wie ten deze als mobilisatie-
slachtoffers moeten worden aangemerkt.
De omschrijving, welke art. 1 van het
ontwerp ter zake geeft, koant in hoofd
zaak overeen met die in de thans be
staande wet. Echter is zij eenigszins rui
mer gesteld en wel ten opzichte van de
volgende twee categorieën:
a. zij die in militairen dienst zijn ge
weest tussr-hsn i Aug-qMus 1914 sa 1 -Ja-
