No. 193 Woensdag 20 Mei 1931 45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Goes
Buitenland.
Binnenland.
Staten-Generaal
Belangrijkste Nieuws.
Verzekert U tegen brandschade
bij de Ass. Mij
„de Nederlanden van 1845"
Agentschap
Uit de Provincie
A b 0 55. 0 «t 9 T fj
Per 3 maanden, franco per pos!, Ï8.--
I-esse nummers !0.99
Prija der Advertentlën:
1—4 regels il.20, elke regel meer 30 oL
Bij abonnement belangrijke korting.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHU1J, L. Burg. Tel. No. 259.
V Monarchie of Republiek.
Wat in Spanje gebeurde, waar de Ko
ning werd verdreven en de republiek uit
geroepen, beeft weer de vraag aan de
orde gesteld welke staatsvorm als de
beste moet worden beschouwd.
Verdient een koninkrijk onder alle
omstandigheden de voorkeur of moet de
republiek als de meest gewenschte staats
vorm worden aangemerkt?
In socialistische kringen wordt onvoor
waardelijk aan de republiek de voorkeur
gegeven, gevolg van de theorie dat het
koningschap de belichaming is van on
derdrukking en rechteloosheid en een be
letsel voor de vrije ontwikkeling van
het volksleven. Men meent dat de re
publiek een eisch is van het democratisch
beginsel. Toen dan ook de koning van
Spanje tot aftreden werd gedwongen en
de republiek werd uitgeroepen, waa er in
het Soc.-Democratische kamp groot ge
juich.
Omgekeerd zijn er ook, die de republiek
als een vrucht van den revolutieboom
verwerpen en die van oordeel zijn dat
voor alles aan de monarchistische regee-
ringsvorm moet worden vastgehouden.
Als het koningschap verdwijnt, dan, zoo
oordeelt men, wordt de hechtheid en de
hoogheid van het gezag in gevaar ge
bracht.
De Antirevolutionaire partij stelt zich
op het standpunt, dat geen enkele staats
vorm op zichzelf als de eenig bruikbare
moet worden aangemerkt.
De vorm is niet de hoofdzaak. Gods
Woord geeft daaromtrent dan ook geen
besliste aanwijzing.
De gToote vraag waarom het hier gaat,
is of de Overheid erkend wordt als te re-
geeren bij de gratie Gods; of door de er
kenning dat zij dienaresse Gods is, de op
perhoogheid, de souvereiniteit Gods wordt
erkend.
Wanneer daar republikeinen zijn, die
dit beginsel verwerpen en die aan de re
publiek de voorkeur geven omdat daarbij
beter tot uitdrukking komt dat de macht
bij het volk berust en dat de Overheid re
geert bij de gratie van de meerderheid,
dan is dit zonder meer verwerpelijk.
Maar hetzelfde geldt ook van Let ijve
ren voor de monarchie, zonder te komen
tot de belijdenis: door Mij regeeren de
Koningen en stellen de Vorsten gerech
tigheid.
Dit beginsel openbaart zich in tweeër
lei vorm. Er zijn er geweest die den Vorst
als een soort God vereerden, als iemand
die in en door zichzelf souverein gezag
kan uitoefenen, $en stelsel dat de treu
rigste gevolgen na zich heeft gesleept.
Maar met het koningschap is ook in an
deren zin gedweept; men beschouwde den
Koning als een eersten burger, die even
goed als een president zijn macht en ge
zag ontleende aan de menschen.
Van Antirevolutionair standpunt moe
ten al deze theoriën worden afgewezen.
De regeeringsvorm is niet het voor
naamste. Maar wèl de vraag of de Ko
ning of de president erkend wordt als
regeerder bij de gratie Gods. Dat is de
hoofdzaak.
Hieruit volgt niet, dat de vraag monar
chie of republiek een geheel onverschil
lige vraag zou zijn.
Ook hierbij hebben wij rekening te hou
den met de leiding Gods in de historie.
Daarom draagt dit vraagstuk voor Ne
derland een ander karakter dan b.v. voor
Amerika, waar men het koningschap
niet gekend heeft.
In ons land met zijn rijke historie waar
in de leiding Gods zoo duidelijk te onder
kennen valt, erkennen wij zooals het in
ons program van beginselen heet, het aan
ds Grondwet gebonden Koningschap, ge
lijk zich dit ten onzent geleidelijk heeft
ontwikkeld, als den meest geschikten re
geeringsvorm.
Ook in dit opzicht is Nederland boven
vele andere landen bevoorrecht. Wij ken
nen hier bijna uitsluitend de voordeelen
en niet de nadeelen van het Koningschap.
Vandaar ook, dat zelfs in revolutio
naire kringen erkend wordt dat er geen
reden is in ons land de monarchistische
regeeringsvtfrm te bestrijden.
Een gevolg van de hooge opvatting die
de Oranjes hebben van hun taak. Een ge
volg ook daarvan dat onze Vorstin leeft
in de overtuiging dat zij als dienaresse
Gods in de eerste plaats heeft te zoeken
het welzijn van het volk aan hare hooge
zorgen toevertrouwd.
De Duiisch-Oostenrijksche tolunie in den
Volkenbondsraad.
De besprekingen over het Duitsch-Oos-
tenrijksche tolverdrag begonnen gisteren
met een verklaring van den Tsjechoslo-
wakschen minister van buitenlandsche
zaken. Benes, die verklaarde, dat het
conflict valt onder de bevoegdheid van
den raad.
Toen na Benes de Joegoslavische mi
nister van buitenlandsche zaken, Marin-
kowitsj, het woord verkreeg, ontstond
er een scherp incident tusschen hem en
dr Gurtius.
Marinkowitsj verklaarde, scherp te
willen protesteeren tegen de gisteren
door Curtius gehouden rede, waarin het
recht van den volkenbondsraad, om ook
de politieke zijde van het aanhangig pro
bleem te bespreken, werd ontkend.
De wereldoorlog was begonnen, door
dat een zekere groote mogenheid gewei
gerd had een twistpunt aan een interna
tionaal scheidsgerecht voor te leggen.
Onmiddellijk na deze scherpe rede nam
dr Gurtius het woord.
Het gaat hier voornamelijk om een vol-
kenrechterlijke verplichting van Oosten
rijk, en de onafhankelijkheid, de gelijk
berechtigdheid en 't zelfbeschikkingsrecht
dienen onaangetast te blijven.
Wanneer het Haagsche Hof tot de con
clusie zou komen, dat Oostenrijk door het
sluiten van 't verdrag geen enkele volken
rechtelijke verplichting heeft geschonden,
dan is 't ontoelaatbaar, dat hier nog
maar steeds weer over een in gevaar
brengen van den vrede gesproken wordt.
Er bestaan op het oogenblik nog an
dere voorbeelden van blokvorming in
Europa. Er is bijvoorbeeld het agrarische
blok van Oost-Europeesche staten.
Ik weiger onvoorwaardelijk, mij hier als
verstoorder van den internationalen
vrede voor dit internationale forum te
kijk te laten stellen, aldus besloot Gur
tius zijn rede.
Aan het slot der besprekingen besloot
de volkenbond met algemeene stemmen
tot goedkeuring van het voorstel van
Henderson om het oordeel in te winnen
van het Permanente hof van internatio
nale justitie te Den Haag over de juri
dische zijde van de Duitsch-Oostenrijk-
sche tolunie en wel voornamelijk, of het
desbetreffende verdrag in strijd is met ar
tikel 88 van het verdrag van St. Germain
en het eerste protocol van Genève van
1922.
De crisis In België.
Om te protesteeren tegen de handel
wijze van minister-president Jaspar, die
de bekende regeeringswijziging heeft
doorgevoerd, zonder medeweten van zijn
regeerings-collega's, heeft mr Forthom-
me, minister van posterijen, telefoon en
telegrafie, als zoodanig ontslag genomen.
Het is niet uitgesloten, dat de heer
Lippens, minister van spoorwegen en ma
rine, dit voorbeeld zou volgen.
Ter vervanging van den afgetreden mi
nister van posterijen, telegrafie en tele
fonie, mr Forthomme, is als minister
van dit departement benoemd de Waal-
sche liberale afgevaardigde, mr Bove-
resse.
Minister Lippens schijnt van zijn voor
nemen, om eveneens ontslag te nemen,
voorloopig te hebben afgezien.
Nieuwe giftige gassen In het Maasdal.
Naar de „Soir" meldt, hebben de bur
gemeesters van Ougrée en Tilleur op ver
zoek van de gedeputeerde staten van de
provincie Luik in beide gemeenten een
fabriek laten sluiten, daar in het Maas
dal giftige gassen werden waargenomen.
De directeurs van beide fabrieken heb
ben bij den minister van arbeid en in
dustrie een bezwaarschrift hier tegen in
gediend, waarin zij er op wijzen, dat zfij
in hun streek juist bezig zijn verbeterin
gen in te voeren, waardoor de giftige gas
sen onschadelijk worden gemaakt.
Egypte's beroeringen.
Tijdens de verkiezingen, welke in drie
dorpen van de Egyptische provincie Da-
kahlia werden gehouden, viel de menigte
de politie aan, die het vuur opende.
Volgens officieele berichten zijn er 6
oproerlingen gedood en verscheidene ge
wond, terwijl ook een inspecteur van po
litie en drie agenten werden gewond.
Volgens niet-officieele berichten wer
den negen personen gedood.
De eerste minister Sidky Pacha, deel
de aan de journalisten mede, dat 65 pet.
der kiezers had gestemd, hiermede hun
instemming betuigend met de nieuwe
constitutie.
Nahas Pacha daarentegen, de leider
der Wafdisten, sprak deze gegevens over
de verkiezingen tegen en verklaarde iro
nisch, dat Sidky Pacha zich kan felici-
teeren met 100 dooden en 1500 gewon
den, de gevangenis vol met onschuldigen,
opgebroken spoorwegen, doorgesneden
telegraaf- en telefoondraden, volslagen
stilstand der zaken en rouw in geheel
Egypte.
Meikeverplaag in Oost-Hongarije.
In verband met de ontzettende verwoes
tingen, die de meikevers op de grenzen
der gemeente aanrichten, heeft het be
stuur der Hongaarsche stad Debreczen 15
fillér per K.G. voor het vernietigen van de
meikevers uitgeloofd, met 't resultaat, dat
tot dusverre 300 centenaars werden inge
leverd. Dit blijkt echter den grondbezit
ters nog niet voldoende te zijn, zoodat
deze voor eigen rekening nog meikever-
vernietigers hebben aangenopten, die zij 10
fillér per K.G. betalen. De op die manier
bijeengebrachte reusachtige hoeveelheid
meikevers zal voor voeding van pluimge
dierte worden gebruikt.
De Amerikaansche regeering tegen loons
verlaging.
De Amerikaansche minister van arbeid
heeft verklaard, dat de regeering, evenals
president Hoover, elke poging om te ko
men tot een algemeene loonsverlaging
der Amerikaansche industrie, zal be
schouwen als een schending van de over
eenkomst van het jaar 1929, bij welke
overeenkomst de Amerikaansche indus
trie zich verplicht heeft, de bestaande
looncontracten te handhaven.
De vooizitter van de „American Fede
ration of Labor", Green, heeft verklaard,
dat de vakbeweging als afweermiddel te
gen algemeene loonsverlaging stakingen
zou goedkeuren.
De a.s. ontwapeningsconferentie.
De volkenbondsraad heeft gisteravond
een geheime bijeenkomst gehouden, waar
in éénstemmig besloten werd, Henderson
uit te noodigen, het voorzitterschap der
ontwapeningsconferentie op zich te
nemen.
Henderson aanvaardde in beginsel,
doch vroeg een halven dag bedenktijd,
om met de Engelsche regeering overleg te
plegen.
De zetel der conferentie is nog niet
definitief bepaald, doch iedereen is over
tuigd dat dit Genève zijn zal.
Korte berichten.
Eenige dagen geleden werd te Mün-
chen op den zolder van een huurhuis
een wapendepot in beslag genomen. Het
depot, dat blijkens het onderzoek der po
litie voor communistische omwentelings
doeleinden bestemd was, bestond uit een
machinegeweer, verscheiden infanterie-
geweren en eenige kisten munitie. Er wer
den acht personen aangehouden.
Drie met pistolen gewapende, goed-
gekleede personen drongen gistermiddag
het kantoor van het filiaal Eickel der
Commerz-und Privatbank binnen, bon
den de twee aanwezige bankbeambten
met touwen, sloten hen in een zijvertrek
op en stalen een bedrag van 17.000 Mark
aan geld, dat zij in een aktentasch mee
namen.
De staking van textielarbeiders in
Roubaix en Tourcoing breidt zich uit.
Hun aantal bedraagt thans 110,000, on
geveer negen tienden van het totale aan
tal, en men verwacht van de mijnwer
kers en het trampersoneel, dat zij soli-
dariteitsstakingen zullen beginnen. Te
Roubaix heeft een kleine botsing tusschen
socialisten en communisten plaats gehad.
De Oostenrijksche regeering heeft 1
Juni af in heel Oostenrijk alle politieke
optochten verboden.
Valsche handteekeningen op een can-
didatenlljst?
Aan Ged. Staten van Zuid-Holland is
het verzoek gericht om een onderzoek in
te stellen naar de echtheid van de hand
teekeningen, welke op de voor de a.s. ge
meenteraadsverkiezing ingediende lijst
der afd. Gouda van de Communistische
Partij voorkomen.
Het vermoeden is gerezen, dat enkele
handteekeningen vervalscht zijn in dezen
zin, dat ze door een ander dan door den
betrokken kiezer op de lijst zijn geplaatst.
Bovendien zou op de Communistische
lijst een naam voorkomen van iemand,
die van zijn onderteekening niets afweet.
Wijst het onderzoek uit, dat de hand
teekeningen inderdaad niet echt zijn, dan
worden ze ongeldig verklaard. Dit houdt
in, dat de wel geldige handteekeningen
op de communistische lijst beneden het
vereischte aantal van 25 dalen. In dat ge
val vervalt de lijst en kan er bij de ver
kiezing niet op de communistische can-
didaten worden gestemd.
Dr W. H. Mansholf. f
Te Groningen is gisteren, 59 jaar oud,
overleden Dr W. H. Manshalt, genees
heer-directeur van het Academisch Zie
kenhuis te Groningen.
Prinses Juliana.
Prinses Juliana heeft gisterenmiddag
per auto een bezoek gebracht aan haar
grootmoeder op „Beekhuizen". Na de
lunch maakten de Koningin-Moeder en
de Prinses een autotocht in de omstre
ken.
Prins Hendrik te Karlsbad.
Prins Hendrik, die, zooals men weet,
sedert eenigen tijd te Karlsbad yertoeft,
heeft van het gemeentebestuur aldaar een
map met twintig origineele etsen vani
prominente kunstenaars, voorstellende
Karlsbadsche stadsgezichten, en de z.g.
Goethe mappe met beelden van Karlsbad
uit Goethe's tijd ten geschenke ontvangen.
Alg. Ned. Chr. Ambtenarenbond.
Te 's Gravenhage is de algemeene ver
gadering gehouden van den Alg. Ned.
Chr. Ambtenaarsbond.
Uit het jaarverslag van den secretaris,
den heer L. Vermeulen, van Den Haag,
bleek, dat 1930 een goed jaar was voor
den bond. Het ledental steeg van 3313
tot 3715, het aantal af deelingen van 52
op 60. Alle groepen van den bond deel
den in dezen vooruitgang.
Aan het jaarverslag van den penning
meester, den heer J. H. Kurpershoek,
van Den Haag, ontleent men, dat de ver-
lies- en winstrekening over 1930 sluit met
een eindcijfer van f35.124,99 en de ba
lans met f 15.187,69. Aan contributie werd
totaal ontvangen f 34.444,49.
Deze verslagen werden goedgekeurd.
Ned. Chr. Graf. Bond.
Gisteren is in het vacantie-oord van
het G. N. V. te Putten de twee-jaarlijk-
sche algemeene vergadering gehouden
door den Ned. Chr. Graiischen Bond,
onder leiding van den voorzitter, den
heer J. Hofman, van Amsterdam, die in
zijn openingswoord herinnerde aan het
kwaad der werkloosheid en de economi
sche inzinking. In de grafische bedrijven
schommelt het werkloosheidspercentage
tusschen 4 en 5 pet.
Spr. vestigde vervolgens de aandacht
er op, dat niettegenstaande den minder
goeden gang in het bedrijfsleven, zich in
de arbeidersbeweging de curve nog steeds
in stijgende richting beweegt.
De verslagen van secretaris en pen
ningmeester werden goedgekeurd.
Daaraan ontleenen we, dat het eigen
ziekenfonds bij de invoering van de Ziek
tewet stopgezet werd. Het vermogen van
den bond bedraagt thans f 226.125,70.
Het Ziekenfonds bezit nog f 32.138,93.
Het vermogen van de werkloozenkas steeg
tot f 138.539,88. Van de zuivere ontvang
sten kon 48 pet. gereserveerd worden.
Uitgekeerd werd een bedrag van 15.743,72
gulden.
TWEEDE KAMER.
Wijziging van de Drankwet.
Bij de gisteren voortgezette behande
ling van het ontwerp tot wijziging van
de Drankwet, ward nog in den breede
gesproken over het amendement-K o r-
tenhorst, welk amendement de over
schrijding van het maximum aantal ver
gunningen ten behoeve van inrichtingen
voor maatschappelijk verkeer mogelijk
maakt tot drie procent van het aantal
in de gemeente bestaande vergunningen.
Het voorstel werd verworpen.
Een amendement-V an Hellen-
b e r g H u b a r, dat geen vergunning
mag verleend worden aan een „krijgsman
in werkelijken dienst", werd z.h.st. aan
genomen.
Een amendement-V an der Heide
op art. 13 (geen introductie in sociëteiten
Binnenland.
De Tweede Kamer over de drankwet.
De Koningin naar Parijs.
Buitenland.
De Duitsch-Oostenrijksche tolunie voor het
Permanente Hof.
Ministerwisseling in België.
De Amerikaansche regeering tegen loons
verlaging.
op dagen waarop voor de gemeente een
tapverbod geldt) werd eveneens z. h. st.
aangenomen.
Bij art. 18 lichtte de heer Oud (V.D.)
eeu amendement toe, strekkende om te be
palen wanneer een vergunning open komt
aan ben, die een vergunning hebben aan
gevraagd voor een localiteit, die naar bet
oordeel van den minister deel uitmaakt
van een inrichting van maatschappelijk
verkeer, den voorrang boven de overige
aanvragers te verleenen.
Het werd verworpen met 33 tegen 31 st.
Bij art. 19 verdedigde de beer v. H e 1-
lenberg Hubar een amendement,
strekkende, een bepaling op te nemen dat
bij afwijzende beschikking van B. en W.
op 'n verzoek om te worden geplaatst op
de lijst van vergunning-aanvragers, be
roep mogelijk is op Gedep. Staten.
Het werd aangenomen met 42 tegen 14
stemmen.
Bij art. 26 lichtte de heer v. Hellen-
berg Hubar een amendement toe dat
beoogt om bij overlijden van den vergun
ninghouder overschrijving niet alleen op
de weduwe, maar ook op een der kinderen
mogelijk te maken.
De heer Boon (lib.) verdedigde een
amendement, beoogende, dat de over
schrijving der vergunning ook moet kun
nen geschieden als de vergunning in han
den is van een vrouw. Daarom wenscht hij
te lezen, dat de vergunning bij overlijden
van den eenen. echtgenoot kan worden
overgeschreven ten name van den an
deren indien de echtelieden tot het over
lijden van een hunner voortdurend sa
menwoonden en de overlevende echtgenoot
binnen drie maanden een verzoek voor
overschrijving heeft ingediend.
Over dit amendement zal vandaag wor
den beslist.
Vlas en vee verbrand. Door
onbekende oorzaak brak brand uit in den
voorraad vlas van O. d'Hoore te Eede.
Aangewakkerd door den wind, werd de
zwingel werkplaats, alsmede een varkens
hok een prooi der vlammen. Door hulp
van buren werd voorkomen, dat ook het
woonhuis afbrandde. Een groote hoeveel
heid vlas, drie varkens, twee geiten en een
aantal kippen, benevens een benzinemotor
en alle werktuigen verbrandden. Een en
ander was slechts laag verzekerd. (Tel.)
Adviezen aan schoenma
kers, enz. De Ambtenaar van den
Rijksvoorlichtingsdienst de heer Fred. H.
Hoek, zal zitdag houden tot het geven van
adviezen en voorlichting aan schoenma
kers en schoenwinkeliers te Middelburg
op 29 Mei a.s., van 1517 uur in een der
lokalen der Kamer van Koophandel, O.-
Ind. Huis, Rotterd. Kade, Middelburg.
Hoewel niet strikt noodig, verdient bet
aanbeveling den heer Hoek, Mozartlaan 5
te Utrecht, vooraf te berichten over welk
onderwerp men hem wensebt te spreken.
Eervol ontslagen. Aan den
Rijksveldwachter-brig.-tit, L. Fritzius te
Bruinisse, is op zijn verzoek met ingang
van 1 October a.s. eervol ontslag als zoo
danig verleend.
Goes. Gisteravond bracht „Euphonia''
een serenade aan het echtpaar De Ko-
ning-Addies op den Molendijk, dat zijn
50-jarig huwelijksfeest vierde.
Het gouden paar mocht dezen feestdag
in een goede gezondheid vieren. Van de
veertien kinderen waarmee hun huwelijk
gezegend werd, zijn «r nog twaalf in