No. 187
Dinsdag 12 Mei 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Boes
HEVEA FIETSBANDEN
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
vmaommv ELKBN wbheoag.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
//c/2 t/oopend- //zersferA.
Binnenland.
ALLE
per 1 MEI vervallende
worden verzilverd door
Et voordeel van
er zoo op de
rens, in do
druk appelen-
len Belgischen
ïtgaan was.
cherp toezicnt
zegd en dat de
10e langer lioo
pen, evenmin.
1 te Putte één
een boete van
(M.sb.)
|K.
voorouders.
|ie uitdrukking
ben" of „heel
wel niet na-
want een ieder
|het tegenwoor-
uik mede be-
ppzettelijk: „in
li ge spraakge-
lin vroeger tij-
lrukking meer
Ibedoeld en het
pas eeuw
kerfstok nog
in gebruik
verving bij
rs in zekeren
louding. Velen
Izen en schrij
loekhouden en
;aan, dat was
te machtig
|s de kerfstok
iets, dat, om
lats te gebrui
llang gevoelde
|nd uit een plat
1 of 2 Meter
men op den
liddel van in-
hoeveelheid
aren of van go-
^prestatie aan-
dus als mid*
IkhQuding ge-
\lve in de ge
in ook voor het
Ite glazen bier
lelk enz. benut,
jioreele tekort-
men die er
lede aanduidt
|toen nooit ge-
de eerste op-
ten zin vinden
sche gemeente,
(•kbestuur kerf-
Titen maken in
It slechte kerk-
llatigen kregen
bn stok en als
werd kon de
|hter ingrijpen.
van Mecklen-
|.ng in gebruik
g. dagstok, die
Ferd gebezigd
Iconen van het
fdat een arboi-
rkt.
1 plankjes wor
ptuk hout ge-
het uiteinde
zwaluwstaar
dat ze precies
bn en niet kon-
Irschoven, wan-
leander werden
smailen leant
llcaar liggende
In inkervingen
gingen aang'1
leer dit in bei-
brdlgheid was
de werkgever
tier ieder een
Jr huis, zoodat
een van bei-
|en uitgesloten,
lc beide helften
Tiout waren ge-
bok de nerf van
hst doorloopen,
brwisseling on-
okken werden
lerlijk snijwerk
1 naam van den
Imet fraaie let-
lout gesneden.
|Lng of wanneer
werden bei
den kerfsok
fcehaafd en hij
voor gebruik
|lcing „veel op
ïebben" doelde
It men diep in
|at. In de 17de
ook nog de
Jdjn kerfstok is
Iz. hij lean geen
Warning voor
llat" en hier en
In nog wel de
ï,iets op de lui
op crediet
was in zijn
|uiterst eenvou
Ik uiterst prar
g onzer voor
Direoteur-Hoofdzedaoteur:
H. ZUIDB1SA.
Bureau i Lange Voniatraat 70, Goes.
TeLi Redactie en Administratie No. 11.
Poetrekening No. MMS.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 250.
Per 3 maanden, franco fles float, f lb—
Lnasa nnmmera a
Pr Ce fieiAdveitentiSni
11 regels 11.20, elke regel ineer 30 et.
BIJ abonnement belangrijke korting.
Woensdagmorgen moet „De Zeeuw" In
verband met den Hemelvaartsdag even
als 's Zaterdags, vroeger verschijnen.
H.H. correspondenten en adverteerders
gelleven hiermede rekening te houden.
Na halt 10 Woensdagmorgen kunnen
geen advertentiSn voor het dien dag ver
schijnend nummer meer worden aange
nomen.
DE DIRECTIE.
V Een woord van Groen.
Eenige dagen geleden hebben wij een
en ander aangehaald uit een Kamer-rede
voering van Mr Groen van Prinsterer,
waarin de grondlegger der A.-R. partij
betoogde, dat het groote onderscheid op
politiek terrein niet is Roomsch en On-
roomsch, maar geloof en ongeloof.
In verband met de heftige aanvallen
waaraan de A.R. partij voortdurend bloot
staat, omdat zij op politiek gebied een ge
meenschappelijk front tegen de dreigende
gevaren voorstaat, willen wij hier uit de
zelfde rede nog enkele aanhalingen doen.
Met de wenschen van R.K. zijde geuit
inzake benoemingen kon Groen niet in
alle opzichten meegaan.
Nadat hij de gronden voor deze opvat
ting had aangegeven, richtte hij zich ten
slotte met een speciaal woord tot zijne
Katholieke ambtgenooten.
„Miskent aldus Groen van Prinste
rer mistrouwt mijne bedoelingen nietl
Al ben ik onwrikbaar gehecht aan het
eigenaardige mijner geloofsbelijdenis, het
is mijne bedoeling met u in goede ver
standhouding te zijn. U recht en billijk
heid te doen wedervaren is mijn wensch.
Ik zeg dit met nadruk, omdat ik hier
sta, als vertegenwoordiger en niet als in
dividu; omdat sommigen onzer meer be
paaldelijk organen zijn eener meening,
die door een groot gedeelte des volks voor
gestaan wordt; omdat ik, in dit onder
werp althans, de tolk van zeer velen on
zer landgenooten ben.
Wij, die prijs stellen op het kenmer
kende van het geloof onzer Kerk, wij ver
langen toenadering met u, op grond van
drieërlei gemeenschap. Gemeenschap van
onrecht; ook aan ons geschiedt door
de liberale staatkunde onreeht; ook wij
beklagen ons, niet over terugzetting in
ambten, ofschoon ze ook ons ten deel valt,
maar over het verkorten van gewetens
vrijheid. Gemeenschap in g e 1 o o fbij
strijdigheid waarop ik niet begeer ai te
dingen, onzer beschouwing van het Chris
telijk geloof, is er tegenover het
ongeloof eensgezindheid-
Onder de hier aanwezige Katholieken,
zijn er die de schoone spreuk beamen:
„Ghristianus mihi nomen, Catholicus cog
nomen". (Mijn naam is Christen, mijn bij
naam Katholiek.)
Gemeenschap van gevaar; men moet
het oog verder richten dan het vaderland
zich uitstrekt, ook naar Frankrijk en
Duitschland; bedenken dat we een tijd te
gemoet gaan en reeds beleven waarin
iedereen die nog geloof heeft aan Open
baring en aan den levenden God, Roomsch
en Onroomsch, wordt gehouden voor een
zonderling, overdreven, dweeper, piëtist."
Er is sinds Mr Groen van Prinsterer
deze woorden nu ruim 70 jaar geleden
sprak, veel veranderd.
Maar toch niet wat de hoofdzaken
betreft.
Ook nu nog is er bij alle strijdigheid,
wat betreft de grondslagen van de staat
kunde, gemeenschap in geloof.
Ook nu nog is er gemeenschap van ge
vaar en is van beteekenis de waarschu
wing dat men zijn oog verder moet rich
ten dan het Vaderland. Denk Blechts afm
wat in Rusland gebeurt, waar Roomsch
en Onroomsch voor zoover men nog ge
looft in God, wordt vervolgd en gemarteld
en gedood.
Nu kan men dit spreekt vanzelf
hieromtrent met Groen van Prinsterer
van meening verschillen.
De mogelijkheid bestaat, dat de geniale
grondlegger van de A.R. partij deze din
gen verkeerd heeft ingezien, en dat wat
cut betreft, een andere koers moet worden
ingeslagen.
Maar men heeft niet het recht de A.R.
Paftij te beschuldigen, dat ze is afgewe-
ken van den weg door Groen aangegeven.
En ook mag weieens worden bedacht of
de stellige wijsheid waarmee men het
standpunt van Groen van Prinsterer ver
werpt en de houding van de A.R. partij
bestrijdt, misschien ook met eigenwijsheid
overeenkomst vertoont.
De woelingen In Spanja.
De Spaansche regeering heeft een com
muniqué over de gebeurtenissen van
Zondag uitgegeven, waarin gemeld wordt,
dat bij een huiszoeking in het gebouw van
de courant „A.B.C." wapenen zijn gevon
den, waarop het gebouw door de regee
ring in beslag is genomen en tegen den
eigenaar, markies Luca del Tena, een be
vel tot aanhouding is uitgevaardigd.
In het geheel zijn bij de onlusten van
Zondag 12 personen gearresteerd, waar
onder 2 bekende monarchisten, die van
achter hoornen schoten en met de wapens
in de hand aangehouden werden.
De toestand is zeer ernstig geWeest.
De menigte plunderde 3 wapenwinkels
en gebruikte de gestolen wapens tegen de
politie. Een groote stoet betoogers trok
naar de Puerto del Sol, waar voor het
ministerie van binnenlandsche zaken be
toogd en verlaagd werd, dat de politie
ontwapend zou worden. Verscheidene mi
nisters waren in het ministerie van bin
nenlandsche zaken bijeen, om over den
toestand te beraadslagen.
De minister van financiën sprak de
menigte uit een venster van het ministerie
toe, om haar tot kalmte te vermanen.
Plotseling werd uit de menigte een schot
in de richting van het venster gelost,
waardoor een ambtenaar, die naast den
minister stond, getroffen werd. Onder de
menigte ontstond een groote opwinding.
De dader werd tegen den grond geslagen
en door revolverschoten gedood, voor
dat de politie kon ingrijpen.
De socialistische leiders lieten auto's
door de hoofdstraten van de stad rijden,
die biljetten uitreikten, waarin de ar
beiders vermaand worden, zich niet tot
een staking te laten verleiden.
Er is een strenge censuur ingevoerd
voor perstelegrammen naar het buiten
land.
Er zijn gewapende cordons om de kloos
ters opgesteld. Op zekere punten zijn mi
trailleurs opgesteld. Een regiment cava
lerie is te Madrid aangekomen. Patrouil
les doorkruisen de straten. Verschillende
monarchistische persoonlijkheden zijn
naar Frankrijk vertrokken.
De minister van binnenlandsche zaken
verklaarde dat het aantal in brand ge
stoken kloosters 10 bedroeg.
Volgens een later bericht is de openbare
orde hersteld en zal men weldra de ver
schillende branden meester zijn. Het tram
verkeer is op beperkte schaal hervat.
Te Cordova en Sevilla hebben betoogers
getracht verscheidene woningen in brand
te steken. Er zijn politiemaatregelen ge
troffen.
Naar Havas uit Madrid verneemt, heeft
de regeering, op aandrang van de socia
listische partij en het algemeen arbeiders-
verbond een reeks strenge maatregelen
uitgevaardigd. In de eerste plaats de ar
restatie van Berenguer, verder bestraffing
van al degenen, die 't ontslag van rechts
vervolging van den generaal begunstigd
hebben; gevangenzetting van alle monar
chisten, die incidenten uitgelokt hebben;
sluiting der monarchistische clubs, waar
van de lijst gepubliceerd zal worden; ver
volging van allen, die verantwoordelijk
zijn voor de excessen der dictatuur; ont
binding van den oppersten raad van oor
log en dien van marine.
Hoewel in het officieel communiqué
der Spaansche regeeringen de onlusten te
Madrid als niet zoo ernstig worden voor
gesteld zijn de berichten, die rechtstreeks
uit Madrid binnenkomen, zeer alarmee-
rend.
Manifestanten hebben ook het klooster
der Carmelieten en de academie voor
schoone kunsten van de paters Jesuieten
in brand gestoken. Hierbij kwam het tot
sen hevige botsing tusschen de menigte
en de politie, waarbij aan beide kanten
geschoten werd. Het aantal gewonden
staat nog niet vast.
De regeering heeft bevel gegeven, alle
monarchisten te arresteeren, die voor de
gebeurtenissen van Zondag verantwoor
delijk worden gesteld. Alle beurszaken
zijn in geheel Spanje op bevel der regee
ring gesloten.
Madrid gelijkt op een legerkamp. Over
al patrouilleeren politie-agenten en mili
tairen te voet en te paard.
Tal van winkels hebben de ijzeren val
luiken voor hun etalages niet geopend.
Nationale ramp in Oostenrijk. Tekort
van 140 millioen.
De Oostenrijksche Credit Anstalt, de
grootste Oostenrijksche bankinstelling,
heeft haar betalingen gestaakt.
De Credit Anstalt, onder voorzitter
schap van Louis Rothschild, controleert
de overwegende meerderheid van de aan-
deelen der Oostenrijksche industrieele in
stellingen. Zooals men zich wellicht herin
nert, heeft zij ongeveer een jaar geleden
de Boden Credit Anstalt, toen deze bank
in betalingsmoeilijkheden geraakte, moe
ten overnemen. Rothschilds Credit An
stalt heeft door het overnemen van deze
bank zulk een zwaren last op zich ge
nomen, dat zij, naar aan de regeering
werd medegedeeld, voor een tekort van
140 millioen schilling zat. De Credit An
stalt verklaarde daarop, dat zij haar beta
lingen aan de regeering moest staken.
Daar de ineenstorting van de grootste
bank van Oostenrijk catastrophale ge
volgen moet hebben voor het geheele eco
nomische leven en wellicht zelfs voor de
Oostenrijksche valuta, was de regeering
wel genoodzaakt onmiddellijk bij te sprin
gen. Door haar steunactie krijgt de Cre
dit Anstalt van de regeering terstond 100
millioen, terwijl de nationale bank van
Oostenrijk 30 millioen en Rothschild zelf
eveneens 30 millioen geven.
De insolventie van de Credit Anstalt
heeft in geheel Oostenrijk een ontzetten-
den indruk gemaakt. Men hoopt, dat door
de steunactie van de regeering een run op
de banken en andere voor het economisch
leven zeer nadeelige gevolgen zullen kun
nen worden voorkomen.
De strijd om Frankrijks presidentschap.
Briand is candidaat voor het presi
dentschap der republiek. Hij heeft de ver
tegenwoordigers der linksche groepen uit
de Kamer, waarbij zich een aantal sena
toren had gevoegd, ontvangen en op de
vraag van den heer Thompson zijn ja
woord doen volgen.
Ook de Senaatspresident Doumer is can
didaat.
De vreugde in het bijzonder bij de socia
listen, is zeer groot, daar zij overtuigd
zijn, dat Briand de candidatuur ontwe
ken zou hebben, zoo hij bij zijn kansbe
rekening het niet tot de absolute meerder
heid zou hebben gebracht.
In parlementaire kringen is men van
het succes van Briand lang niet verze
kerd.
Sinds het Kamervotum van Vrijdag
nacht zijn de kansen van Briand eerder
slechter geworden, dan verbeterd.
Engeland zal geen luchtschepen meer
bouwen.
Het kabinet Mac-Donald heeft beslo
ten, dat in Engeland geen luchtschepen
meer zullen worden gebouwd.
Dit besluit zal Donderdag ter kennis
van het lagerhuis worden gebracht bij de
beraadslagingen over de Engelsche lucht-
vaartpolitiek.
Men neemt aan, dat het kabinet tot deze
beslissing is gekomen naar aanleiding
van het rapport der parlementaire com
missie, die een onderzoek heeft ingesteld
naar de ramp, welke het luchtschip „R
101" heeft getroffen.
Weer aardschokken In Italië.
In Zuid-Italië zijn in het gebied, dat
verleden jaar Juli door de aardbeving ge
teisterd werd, Zondag en Maandag nieu
we aardschokken waargenomen.
In Melphi werden drie schokken ge
voeld, waardoor verscheidene huizen be
schadigd werden. De kathedraal moest
gesloten worden, daar er gevaar voor in
storting bestaat.
Ook in Aquilcmia en Avellino zijn de
schokken gevoeld.
Korte berichten.
De Fransche militaire vliegdienst
werd opnieuw door een ernstig vliegtuig
ongeval getroffen. Toen luitenant-kolonel
De Malherbe met een jachtvliegtuig eeni
ge manoeuvres uitvoerde boven het vlieg
terrein van Villacoublay, botste eensklaps
een ander vliegtuig in razende vaart te
gen het landignsgestel van de eerste ma
chine aan. Beide toestellen stortten ter
aarde. Beide vliegers waren op slag dood.
De Sovjet-regeering heeft meege
deeld, dat de Sovjet-delegatie a.s. Zater
dag 16 Mei te Genève zal zijn, teneinde
aan de vergadering der Europeesche com
missie deel te nemen.
De proc.-generaal te Madrid heeft
wederom een strafvervolging ingesteld te
gen generaal Berenguer, ditmaal wegens
gepleegde vervalschingen. Generaal Be
renguer is daarom wederom naar de mi
litaire gevangenis teruggebracht.
Uit Napels wordt gemeld, dat te
Castella Mare onder de hoogmis de blik
sem in de kathedraal geslagen is. Door
eenige steenen, die uit het gewelf vielen,
zijn twee menschen ernstig gewond. Er
ontstond een paniek onder de kerkgan
gers, die elkander naar den uitgang ver
drongen.
In den Gemeenteraad van Karls
ruhe heeft ter gelegenheid van de behan
deling der begrooting een gevecht plaats
gehad tusschen Nationaal-socialisten en
communisten, waarbij gebruik gemaakt
werd van stoelen, tafels, inktkokers en
andere projectielen en waaraan ook door
de puhlieke tribune werd deelgenomen.
Tal van personen werden gewond.
Nederlanders te Genèvè.
Zooals reeds uit Genève is gemeld, zal
onze minister van buitenlandsche zaken
deelnemen aan de bijeenkomst van de stu
diecommissie voor do Europeesche Unie,
welke 15 dezer haar werkzaamheden aan
vangt.
De minister zal vergezeld zijn van prof.
mr dr J. P. A. Francois, administrateur
chef der af deeling Volkenbondszaken, en
dr J. A. Nederbragt, chef van de directie
van oeconomische zaken van zijn depar
tement, als adviseurs.
Een groot aantal Nederlanders, zegt de
„N. R. Ct." zal zich in de eerstvolgende
dagen tevens voor verschillende Volken
bondsaangelegenheden te Genève bevin
den. Minister van Staat dr H. Golijn zal
dan aan den Volkenbondsraad, die 18 de
zer bijeenkomt, verslag uitbrengen over
de resutaten van de oeconomische confe
rentie en de handelsconventie van Genève;
staatsraad mr J. Limburg zal den Raad
verslag uitbrengen over de resultaten van
de conferentie voor het wisselrecht; prof.
mr G. W. J. Bruins zal aanwezig zijn in
verband met de werkzaamheden van de
landbouw-credietbank; prof. V. H. Rut
gers en overste J. J. G. baron van Voorst
tot Voorst bevinden zich te Genève in ver
band met de bijeenkomst van de commis
sie voor het ontwerp-verdrag tot verster
king van de middelen ter voorkoming van
oorlog; dr N. M. Josephus Jitta in ver
band met de werkzaamheden van de in
ternationale gezondheidscommissie.
Ook de heer G. E. ter Meulen, lid van
de firma Hope en Go. te Amsterdam, zal
te Genève vertoeven en wel voor de fi-
nancieele Volkenbondscommissie.
Mr dr A. R. Zimmerman, de vroegere
commissaris-generaal voor den Volken
bond in Oostenrijk, die zich thans in Me
xico bevindt, zal op de bijeenkomst van
het garantiecomité voor de Oostenrijksche
leening vervangen worden door onzen ge
zant te Bern, mr dr W. I. Doude van
Troostwijk.
Vara-uitzendingen In strijd met de
krijgstucht.
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
den heer Ter Laan in verband met het
verbod van den commandant der 2de in-
fanterie-brigade om radio-muziek, uitge
zonden door de V.A.R.A., in de cantine
ten gehoore te brengen, heeft de minister
van Defensie geantwoord:
De commandant van de 2e infanterie
brigade heeft verboden, in de militaire
cantines programma's, uitgezonden door
de V.A.R.A., ten gehoore te brengen, na
dat was gebleken, dat deze herhaaldelijk
voordrachten bevatten, welker inhoud in
strijd is met de krijgstucht en de strek
king heeft, het vertrouwen in de weer
macht te verzwakken. Voor V.A.R.A.-mu-
ziek kon geen uitzondering worden ge
maakt, omdat deze meermalen door zoo
danige voordrachten wordt onderbroken.
Aan alle radioprogramma's wordt, wil
men, dat zij ook in militaire cantines ten
gehoore worden gebracht, de eisch ge
steld, dat zij de krijgstucht niet schaden
en haar handhaving niet bemoeilijken.
Alle omro6pvereenigingen wordoa In de
zen gelijk behandeld.
Binnenland.
Geheimzinnige moord te Den Haag
Fabrieksbrand te Enschedé.
Buitenland.
Economische debacle in Oostenrijk.
Briand candidaat voor het presidentschap
van Frankrijk.
Hevige onrust in Spanje.
Het wetsvoorstel-Wijnkoop.
Verschenen is het voorloopig verslag
over het voorstel van wet van den heer
Wijnkoop, houdende regelingen ter be
strijding van de nadeelige gevolgen van
de economische crisis voor de arbeiders
klasse.
Blijkens dit verslag waren zeer vele le
den van oordeel, dat men dit voorstel van
wet stilzwijgend moest voorbijgaan.
Nagenoeg algemeen was men van mee
ning, dat het wetsvoorstel niet als ern
stig gemeend kan worden beschouwd. Het
voorstel is dan ook blijkbaar als onaan
nemelijk bedoeld tot bevordering van re
volutionaire propaganda.
Graanhandel en Tarwewet.
Ook in Friesland zal, naar het „Hbld."
meldt, de graanhandel bij de uitvoering
der Tarwewet worden ingeschakeld. Niet
alleen is de medewerking der commis-
sionnairs door de Gewestelijke Tarwe-
organisatie ingeroepen voor de inventa
risatie der met 'arwe bezaaide opper
vlakte, maar bovendien ligt het in de be
doeling, om een regeling te treffen, waar
door de gewone commissionnairs-werk-
zaamheden bij de levering van tarwe in
gevolge de Tarwewet voor rekening ko
men van de Tarweorganisatie, zoodat ver
bouwers, die gebruik maken van de tus-
schenkomst van een commissionair voor
die werkzaamheden geen vergoeding ver
schuldigd zijn.
Steunverlening mobilisatie-Invaliden.
In antwoord op een vraag van het
Tweede Kamerlid ter Laan betreffende
het stadium van voorbereiding en de be
handeling van de toegezegde wijziging
van de wet tot steunverleening aan mobi
lisatie-invaliden, heeft de minister van
defensie meegedeeld, dat een wetsontwerp
tot wijziging van de wet van 13 Mei 1927
(Staatsblad no. 161) zijn departement
heeft verlaten. Tot medewerking aan een
zoo spoedig mogelijke behandeling is de
minister gaarne bereid.
Weer een luchtpassagier.
Naar wij vernemen, zal met het post
vliegtuig der K.L.M., dat 28 dezer van
Schiphol naar Indië moet vertrekken een
inwoner der residentie de reis als passa
gier medemaken.
Het is de heer Jac. J. Kalker, direc
teur der N.V. Van der Tak's Sigarenfa
brieken te Culemborg (fabriek der Fo
rum-sigaren), die zich voor een langdu
rige zakenreis naar Insulinde zal begeven
en bij de K.L.M. passage genomen heeft
tot Batavia. De heer Kalker heeft reeds
verschillende reizen achter den rug en be
zocht o.m. bij vroegere gelegenheden tal
van Europeesche landen en China, ter
wijl hij ook in Nederl.-Indië geen onbe
kende is.
De Nederl. Scheepsbouwmaatschappij.
In het verslag over 1930 der Neder-
landsche Scheepsbouwmaatschappij te
Amsterdam wordt medegedeeld, dat het
jaar 1930 voor de onderneming in menig
opzicht het belangrijkste jaar sedert de
oprichting van de vennootschap is ge
weest. Niet alleen overschreed de produc
tie die van alle voorgaande jaren, maar
onder de afgeleverde schepen bevonden
zich de Johan van Oldenbarneveld en
Marnix van St. Aldegonde. Deze schepen
waren de grootste die ooit in Nederland
gebouwd werden.
Ofschoon de scheepvaart en dus
scheepsbouw thans een slechten tijd door
maken, is de werf nog tot in den nazomer
van 198? behoorlijk Tm verk vooraan.