No. 181
Dinsdag 5 Mei 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Voordeel en
gaan hand in hand
üendrikse Go's BankN.V. Goes
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
„Politieke Hansworsterij"
der Sociaal-Democratie.
Buitenland
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 MEI vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Binnenland.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIBEKA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. lt.
Postrekening No. 4M55.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, xranco per post, 13.—
Losse nummers i 0 u5
Prijs der AdvertentiSn:
14 repels 11.20, elke renel meer 30 ct.
Bi] abonnement belangrijko korting.
Zeker wel een hevige vijand van de S.
D. A. P., die de sociaal-democraten van
politieke hanswiorsterij heeft durven be
schuldigen?
Toch niet. Het is de heer G. van Veen,
oud-onderwijzer, Bondslid, medewerker
aan socialistische bladen.
Welnu, deze voorwerker van de S. D.
A. P. verklaart in „Het Kind" niet meer
of minder, dan dat de Hollandsche so
ciaal-democratie een goeden klap beet
heeft van dien Duitschen molen, dat er bij
haar veel te Weinig werkelijkheidsbesef
is en te veel malle overdrijving en zelf
verheerlijking.
Als voorbeeld wijst hij op de manier
waarop een demonstratie van A.J.C.ers,
kinderen van 12 tot 16 jaar, door „Het
Volk" wordt verslagen. Alles humbug,
zegt biji. Je reinste politieke hansWor-
sterij.
En, zoo gaat hij voort, wat zegt de lezer
van 't volgende? Tegen 'teind van 't feest
der „honderden Roode Valken", hoog
tijmoment in de harten dier duizend Roo
de Valken, wien de levenslust uit de oogten
straalt", neemt de leider het woord en
deelt mee, dat zoo juist van de Volk-re
dactie bericht was binnengekomen, dat in
Spanjede republiek was uitgeroe
pen, „hetgeen een donderend applaus
verwekt, dat opnieuw weerklonk, nadat
Tin dit verband had opgewekt tot
krachtige actie voor de komende verkie
zingen, al vleide hij zich geenszins met
de hoop, dat de uitslag overeenkomstig
aan dien in Spanje zou zijn
Na gewezen te hebben op de dwaasheid
om kinderen in dergelijke propaganda te
betrekken, vervolgt hij:;
„De situatie is bovendien zeer geestig.
Men denke zich die even goed in. In
de 16e eeuw breekt een Oranje de dicta
tuur van een geestelijk en wereldlijk abso
lutisme, dat in den vorm van een
Spaansch koningschap tot ons komt. Onze
moderne geesten staan te hoog, om die
kleinigheid te apprecieeren en laten de
de geschiedenis bij zichzelf beginnen.
Driehonderdvijftig jaar later is Spanje
nog een land van economische en geeste
lijke achterlijkheid. Zestig procent anal-
phabeten. Een niet al te degelijk koning
en een xiet al te degelijk vriend vestigen
samen de dictatuur. Dat lukt best. Einde
lijk gelukt het per gemeenteraadsverkie
zingen het juk van de .tirannen af te wer
pen. Pas als de stemmen geteld zijn, ont
dekt de oppositie haar kracht. In Neder
land, waar reeds lang de demo
cratie gevestigd, is en e.e.n ko
ningschap bestaa.t, d.at d.i.e de
in o c r a te met pijnlijke nauw
gezetheid naleef.f, zucht de na
zaat: „Konden ook wij zulke groote din
gen doen per gemeenteraadsverkiezing en
Oranje verjagen."
Dappere, romantische nazaat he t i s
niet meer noodig het absolu
tisme tye verdrijven, vermoei u
daarom niet noodeloos, dat heeft
Oranje voor u envoorEng.e-
land reeds eeuwen geled^R
gedaan, al kon hij in zijn tijd dan ook
geen formeels democratie vestigen.
Deze „politieke hansworsterij" is veel
minder onschuldig dan men denkt. Er is
geen sociaal-democraat in Nederland,
voor wien de onttroning van onze Konin
gin een punt van ernstige overweging is.
Als er een referendum zou worden ge
houden, zouden daarvan houd ik me
overtuigd duizenden sociaal-democra
ten voor het behoud van het koningschap
stemmen. De een zou het doen, omdat hij
de Oranje-traditie niet gewelddadig wil
verbreken, een ander, omdat hij begrijpt,
dat de gevoelsweerstanden, die in ons
volk zouden worden gewekt, ons heele po
litieke leven zouden vergiftigen, weer een
ander, omdat hij Holland met zijn partij
zucht zeer ongeschikt vindt voor Repu
bliek.
Deze Dnitsch-romantische behoefte, om
hevig te doen tegen een vrouw, wier ge
boorte reeds een opdracht inhield buiten
haar wil, in de Grondwet als de wil van
meerderheid van het volk op volkomen de
mocratische wijze vastgelegd en die in
constitutioneelen zin nooit een komma in
eenige wet van haar plaats heeft gehaald
(in „Het Volk" in 1923 volmondig erkend)
deze behoefte is in Nederland uitermate
bedenkelijk, ik zou haar willen qualificee-
ren als niet-sportief, als do.m en
gevaarlij k."
Dit wordt dan nader uitgewerkt.
Het is niet ridderlijk.
„Het proletariaat wil immers een nieu
we wereld. "Wat is een wereld, waarin de
elementairste gevoelens van edelmoedig
heid ten opzichte van een onkreukbare
vrouw, geen herberg vinden? En nu wil
ik er nog niet over spreken, dat historisch
het Huis van Oranje voor Nederland heel
wat meer beteekenis heeft dan het huis
van Hannover voor Engeland."
Het is d o m bovendien.
Door bij nationale feesten als in 1923
toen de Koningin haar 25-jarig jubileum
vierde, te schimpen over „Oranjebitter
met een klont" en meer van dat fraais,
geeft men blijk de volksziel niet te kennen.
„Ik heb in Troelstra's tijd massale
geestdrift gekend onder socialisten en er
mij graag aan over gegeven, maar wie
zou willen beweren, dat wij onder gun
stige omstandigheden in Holland niet
sterk en zuiver in een nationaal eenheids
besef kunnen reageeren, die heeft in .1923
slecht waargenomen."
Beleedigende qualificaties als hier bo
ven genoemd moesten, zoo meent hij, lie
ver als in strijd met de feiten, achterwege
blijven.
Het ergste is echter, dat deze on
vruchtbare, onred el ij k e en
ondemocratische negatie van een
nationaal instituut, dat in onze wetten
verankerd is, de nationale school ontred
dert, terwijl de onderwijzer door de be
teekenis van Oranje te ontkennen en zich
van ons mooie volkslied afkeerig te be-
toonen, een weg gaat, precies tegengesteld
aan dien, welken hij zou moeten gaan,
wilde hij zijn school tot een nationale
maken.
Het is niet prettig voor vele sociaal
democraten en met name voor de roo
de onderwijzers, die zelfs geen volkslied
met de kinderen durven zingen, deze be
schuldigingen van politieke hansWorsterij,
enz. te moeten lezen.
Maar de waarheid van wat hier ge
zegd wordt, zullen ze, wanneer ze althans,
zooals de schrijver zegt, „den moed van
het doordenken" hebben, moeilijk kunnen
ontkennen.
De broodprijsverhooging te Berlijn.
De verhooging van de broodprijzen, die
gisteren te Berlijn is voltrokken, komt
voor de regeering zeer ongelegen. De
rijksregeering beseft, dat ze het daarbij
niet kan laten zitten zonder haar auto
riteit afbreuk te doen. Ze kan echter
niet zelfstandig handelen, doch alleen
in overleg met de regeering van Pruisen.
Tusschen de betrokken ministeries van
het rijk en van Pruisen wordt over de
volgende maatregelen onderhandeld:
1. opheffing van het kartel der Ber-
lijnsohe (bakkerijen en broodfabrieken
op grond van de kartelverordening; 2.
opheffing van het verbod van nacht
arbeid in bakkerijen en broodfabrieken;
3. bijzondere bevoordeeling van de brood
fabrieken, welke den prijs verlagen bij
de toewijzing van de voorraden uit het
contingent goedkooper meel; 4. nieuwe
verlaging van de loonen; 5. verlof om het
roggemeel met 10 pet. aardappelmeel te
vermengen, dus verdere kwaliteitsvermin
dering van het brood.
Wat er van deze maatregelen zal ko
men, moet worden afgewacht; de onder
handelingen zijn nog lang niet ten einde.
Terloops kan worden opgemerkt, dat de
publieke opinie met de kwaliteitsver
mindering van het brood weinig inge
nomen is, omdat ten gevolge van de
slechte tijden breede lagen der bevolking
een brood vragen, dat ook ongesmeerd,
althans zonder „iets er op" smakelijk is.
Bloedige gevechten in Honduras.
Reuter meldt uit Tegucigalpa, dat ge
durende de afgeloopen week tusschen op
standelingen en regeeringstroepen bij
DE NIEUWE MARGARINE
Santa Rosa verwoede gevechten hebben
plaats gehad, waarbij meer dan 200 man
zijn gedood.
Onder de dooden en gewonden bevon
den zich vele invloedrijke zakenlieden,
terwijl de rebellen ook een aantal aan
zienlijke burgers als gijzelaars hebben
weggevoerd.
Op hun terugtocht plunderden de in-
surgenten alle woningen, langs welke zij
kwamen en vernielden zij alle bruggen.
De schade is zeer groot.
Volgens een officieel bericht van de re
geering van Honduras aan het departe
ment van buitenlandsche zaken zijn om
streeks 50 man van het garnizoen te San
ta Rosa door de opstandelingen vermoord
Russische petroleum in Zuid-Afrika,
Naar de „Rand Daily Mail" meldt,
neemt de beteekenis van Russische pe
troleum ook in Zuid-Afrika toe als de
beslissende factor in den prijs van ben
zine. Dit is geen wonder, als men aan
schouwt, hoe geweldig de toeneming van
den import van deze olie in de Unie is.
Gedurende de eerste zes maanden van
1930 importeerden de Sovjets slechts
4884 gallons. Aan het eind van dat jaar
was deze hoeveelheid toegenomen tot
2.096.111 gallons, ter waarde van 45.338
pd st. Deze aanvoer had voor het groot
ste deel in één verscheping plaats.
Het loopende jaar zal ongetwijfeld een
verrassende recordaanvoer laten zien.
Kort geleden kwam een tankboot aan, die
niet minder dan 2.260.000 gallons Russi
sche petroleum in Zuid-Afrika aan wal
zette. Deze eene verscheping overtrof
reeds de geheele hoeveelheid ingevoerde
Russische olie in 1930. Een andere tank
boot wordt deze maand in Zuid-Afrika
verwacht, die het totaal van de door de
Sovjets in de Unie ingevoerde petroleum
zal brengen op ongeveer 900 maal de
hoeveelheid die in de correspondeerende
periode van 1930 werd aangevoerd en 5
maal die van den aanvoer over het heele
voorafgaande jaar.
De firma, die deze olie invoert, ver
klaart, dat zij in staat is om onbeperkte
hoeveelheden te importeeren.
Nieuwe grondbelasting In Engeland
voor 1933.
Minister Snowden heeft in het Lager
huis de financieele resolutie ingediend,
welke de regeering machtigt voor het be-
grootingsjaar 1933'34 en volgende een
jaarlijksche belasting van één penny in
het pond sterling in te voeren op de vast
gestelde waarde van elk grondperceel in
Groot-Brittannië.
De belasting zal niet toepasselijk zijn
op het bouwland, zoolang dit geen an
dere waarde zal hebben dan die van
bouwland, maar daar waar het bouw
land een hoogere waarde heeft, zal het
belast worden naar de meerwaarde die
het heeft boven die van akkerland.
De vastgestelde waarden zullen dit blij
ven voor den duur van vijf jaar. Een
nieuwe schatting zal plaats hebben ih
1936 en vervolgens om de vijf jaar.
Snowden schat,.dat de kosten van het
wetsontwerp, over 3 jaren verdeeld, 1
1 Yt millioen pd. st. zullen bedragen, maar
zeide hij, het is volstrekt onmogelijk om
zelfs bij benadering een raming te geven
van de opbrengst der nieuwe grondbe
lasting.
De uitzonderingen betreffen den grond
van alle gebouwen gewijd aan den open
baren eeredienst, begraafplaatsen, zieken
huizen, nationale eigendommen, gronden
toebehoorend aan de plaatselijke over
heden, spoorwegen en andere maatschap
pijen van openbaar nut.
De conservatieven zijn tegen de wet.
De liberalen gaan met den minister mee.
Dr Bornis door een bajonetsteek gewond.
Duizenden Vlaamsche nationalisten, ge
komen uit alle deelen van het Vlaamsche
land, hebben Zondag een grooten landdag
gehouden in het dorpje Wemmei, bij
Brussel.
De geheele Brusselsche en voorstede
lijke politie, benevens belangrijke afdee-
lingen gendarmen te paard en te voet,
waren gemobiliseerd en gedurende enkele
uren bad men den indruk, dat Brussel
en omgeving in miniatuur staat van beleg
waren.
Er hebben zich nogal ernstige inciden
ten yoorgedaan. Hier en daar, vooral te
Brussel, hadden schermutselingen plaats
met „franskiljons". De Brusselsche politie
trad hierbij hardhandig en partijdig te
gen de Vlamingen op.
Later werden door een honderdtal gen
darmen hevige charges tegen de Vlamin
gen uitgevoerd, omdat dezen in optocht
door de straten trokken, wat enkele uren
tevoren door een hatelijken maatregel
verboden was.
Dr Borms kreeg op dat oogenblik een
bajonetsteek in den rug.
Men hield dit zoolang mogelijk voor de
beloogers verborgen en Borms sprak zelfs
de manifestanten nog vanuit een auto toe.
Kort daarop werd hij, na voorloopig ver
bonden te zijn, naar zijn huis te Merxem
vervoerd.
De ruggegraat schijnt geraakt te zijn,
hoewel, volgens de laatste berichten, de
wonde niet levensgevaarlijk is.
Toen de Vlamingen te Wemmei het ge
beurde met Borms vernamen en het uit
dagend optreden der gendarmen moede
waren, namen zij zoo'n dreigende hou
ding aan, dat de bevelhebber het raad
zaam vond de gendarmen terug te rek
ken. Niet zoodra was dit geschied, of
kalmte keerde te Wemmei terug.
Boterinvoer In België.
Een delegatie van de Belgische Natio
nale Zuivelvereeniging, heeft den heer
Hymans, minister van Buitenlandsche
Zaken, verzocht een verhooging der inko
mende rechten op vreemde boter in over
weging te willen nemen. De minister heeft
geantwoord, dat hij de kwestie zal on
derzoeken en den gedelegeerden verzocht,
hem een uitvoerig exposé over den stand
van de Belgische Zuivelnijverheid te doen
geworden.
Korte berichten.
Tengevolge van de arseen-water-
stofvergi'ftiging in de tinfabriek van Wil
helmsburg zijn thans zes axbeiders gestor
ven. Men gelooft, dat het ongeluk veroor
zaakt is door het besprenkelen van den
afval met water.
Eerst thans kon worden geconsta
teerd, dat door de aardbeving, die op 28
en 29 April Transkaukasië heeft geteis
terd, in het district Sangesur 110 men-
schen gedood en 200 gewond zijn. Daar
door stijgt het totaal aantal slachtoffers
Binnenland.
Het vliegveld te Haamstede.
Gruwelijke moord te Amsterdam.
De 's Gravenpoldersche kwestie.
De nieuwe Staatsleening.
Buitenland.
De broodprijsverhooging te Berlijn.
Nieuwe grondbelasting in Engeland.
Bloedige gevechten in Honduras.
tot meer dan 500 dooden en 1000 gewon
den.
De voor Madeira afgekondigde blok
kade is opgeheven geworden. Alle sche
pen kunnen weer Funchal aandoen.
De Spaansche minister van binnen-
landsche zaken Maura zou wegens mee-
ningsversebillen met den minister-presi
dent Zamora zijn ontslag verzocht heb
ben.
Van officieele Engelsche zijde werd
tegenover de in den jongsten tijd opdui
kende geruchten over de mogelijkheid van
een uitstel der ontwapeningsconferentie
betoogd, dat de Britsche regeering tegen
elk uitstel van deze conferentie is.
De Koninklijke Familie.
De Koningin en Prinses Juliana zijn
gistermiddag te drie uur per auto naar
het Loo vertrokken.
De Prins is gisteravond met den trein
van 18.37 Staatsspoor naar Karlsbad ver
trokken.
Nijverheidsonderwijswet.
Blijkens het Voorloopig Verslag dear
Eerste Kamer over het ontwerp van wet
tot wijziging en aanvulling van de Nijver
heidsonderwijswet, verklaarde men alge
meen, zich te kunnen vereenigen met 'de
afschaffing van het zoogenaamde „stop-
artikel", al wensohte men daaraan toe te
voegen, dat dteze maatregel thans wordt
getroffen onder omstandigheden, welke
indertijd aanleiding gaven tot de invoe
ring van de voorgenoemde bepaling.
Dus werd de hoop uitgesproken, dat de
regeering de oprichting eener nijverheids
school slechts 'daar zou bevorderen, waar
zulk een inrichting absoluut noodzakelijk
was gebleken.
Wat de bevoegdheid tot het geven van
onderwijs aan nijverheidsscholen betreft,
■drongen verscheidene leden er op aan,
dat de minister in ruime mate gebruik
zou maken van de bevoegdheid, om vrij
stelling te verleenen van de vereisehten,
gesteld ingevolge art. 7a der Nijverheids-
onderwijswet. Een groot deel toch van
het onderwijzend personeel aan de nijver
heidsscholen imist de wettelijke bevoegd
heid, terwijl het bovendien voor deze groep
van onderwijzers en onderwijzeressen
practisch onmogelijk is, om die bevoegd-
beid alsnog te verkrijgen.
De strijd om de spelling.
Vragen aan minister Terpstra.
Het 'lid der Tweede Kamer mej. Wester
man heeft aan den minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen de vol
gende vragen gesteld:
Heeft de minister kennis genomen van
bet rondschrijven door het college van B.
en W. van 's-Gravenhage gericht tot de
hoofden van openbare onderwijsinrichtin
gen in die gemeente, waarbij wordt mede
gedeeld, dat het college met ingang van
het cursusjaar 1931/1932 de spelling van
de Nederlandsche taal wensoht te zien
onderwezen overeenkomstig de regels van
De Vries en Te Winkel?
Is het den minister hekend, welke be
weegredenen B. en W. van 's-Gravenhage
in deze zaak geleid hébben?
Is de (minister niet van oordeel, dat
door deze aanschrijving van B. en W. van
's-Gravenhage, welke in strijd is met de
circulaire waarin door den minister ver
leden jaar eenige vrijheid, op spellingge-
