No. 177
Donderdag 30 April 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
HEVEA
Volstrekt verwerpelijk voorstel
Nederiandsche Staatsleening
tiendrikse Co's BankN.V. Goes
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
-FIETSBANDEN
Buitenland
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
1931
4% Obligation ad 99% pCt,
groot flOOO, f500, f 100.
Inschrijvingen worden aangenomen
tot Maandag 4 Mei door
Directeur-Hoofdredacteur:
B. ZUIDEÏfiA.
Bureau: Lange Vorstetraat 70, Gees.
Tel.: Redactie en Administratie Na 11.
Postrekening Na 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma P. P. DHUIJ, L. Burg. TeL Na 259.
"VBHSeHMïra BÏ.REW WKKH.OAt»,
Abonnementen?!) e:
Per 3 maanden, iranco per pest, i s.—
Losse nummers 10.05
PrPn der AdvertenttSn:
1regels 11.20, elk» «sgal meer 30 ct.
Bi] abonnement belangrijke korting.
In het April-nummer van „Anti-Revo
lutionaire Staatkunde" zet Prof. Mr V. H.
Rutgers zijne beschouwingen *over het
verslag der Lager Onderwijs Commissie
voort.
Belangrijk is, wat hierin wordt gezegd
over het voorstel van de minderheid der
Staatscommissie, om naast de wettelijke
subsidievoorwaarden een goedkeuring of
autorisatie van een overheidsorgaan te
eischen, teneinde te voorkomen, dat scho
len worden opgericht die niet noodig zijn.
De schrijver noemt dit stelsel vol
strekt verwerpelijk.
Volgens de nota van de minderheid
zal het overheidsorgaan Gedeputeerde
Staten met alle omstandigheden welke
naar hunne overtuiging voor de beoor
deeling van <le noodzakelijkheid van
schoolstichting in aanmerking komen, re
kening moeten houden.
Als voorbeeld wordt o.m. genoemd, dat
een school alleen tot stand kan komen
door onttrekking van leerlingen aan scho
len van gelijke of nagenoeg gelijke rich
ting.
Hier zijn wij zegt Prof. Rutgers
op zeer gevaarlijk terrein. Wat is „nage
noeg gelijke" richting? Is op politiek ter
rein de vrijzinnig-democratische en de
sociaal-democratische richting nagenoeg
gelijk? De communistiscih-marxistische en
socialistisch-marxistische?De richting van
de democraten ter linkerzijde en de de
mocraten ter rechterzijde? Komt men op
religieus terrein dan worden de vragen
nog epineuser. De lezer gelieve slelhts
de richtingen, die zich protestantsch noe
men, en haar verschillende nuances, on
der elkaar te schrijven, en op de tabel
aan te geven welke richtingen door hem-
zelve óf door anderen als nagenoeg ge
lijk kunnen worden aangemerkt, Voor Ge
deputeerde Staten is het inderdaad on
doenlijk op een eenigermate bevredigende
wijze aan te geven, waar principiëele
verschillen 'zich voordoen en waar het
„nagenoeg gelijk" moet worden uitge
sproken.
Wijlen mr Dresselhuijs was, meen ik,
lid van het bestuur eener christelijke
school, en ds Kersten is het nog. Hoe
zouden geestverwanten van ieder dier
beiden ervan opt ij ken, wanneer zij op
een verzoek om medewerking tot school
stichting ten antwoord kregen, dat er
reeds een protestantsche school (van
geestverwanten van den anderen der ge
noemden) aanwezig was, waarmede zij
genoegen moesten nemen?
Gedeputeerde Staten zullen, wanneer
men een Christelijke school wil stichten,
moeten uitmaken of er niet reeds een
school bestaat, die christelijk genoeg is.
Precies als onder de Schoolwet van 1806
geschiedde. Men leze in Groen's Neder-
landsche Gedachten (27 Sept. 1871) de
herinnering daaraan: „Zoo was het in
1851 met Goes. Eenige huisvaders, wien
de gemengde school niet gevalt, wensch-
ten, op eigen kosten, hunne kinderen
te doen opvoeden, overeenkomstig het
geloof der hervormde gezindheid, in de
waarheden welke aan alle protestantsche
gezindheden, volgens de aangenomen
kerkleer, gemeen zijn. Dit was herhaal
delijk geweigerd. De openbare school
was, volgens burgemeester en wethou
ders, christelijk genoeg. In die
dagen waren deze èn de Gedeputeerde
^ten de keurmeesters der Christelijk-
De openbare school christelijk genoeg!
Maar zoover zal toch zeker heden ten
dage niemand willen gaan! Niemand zal
toch beweren dat het bestaan van een
openbare school de stichting van een
christelijke school overbodig maakt! Wees
daarvan niet te zeker. Nog altijd is er een
groep verdedigers van de openbare school
die wanhopige pogingen aanwendt om de
bevolking van Nederland te overtuigen
dat de openbare school de echt-christe-
lijke is. En wanneer men vraagt, hoe de
onderteekenaars van de minderheidsnota
hierover denken, dan is dat, wat mej.
Westerman betreft, niet onbekend. Men
zie haar hierboven aangehaalde uitspraak
v Tweede Kamer op 6 Juni 1924:
Naast een openbare school behoeft geen
christelijke school te worden opgericht,
wanneer het verschil subtiel is, hetgeen
lichtloopend
zerst-er/f
van den geest dier openbare school af
hangt."
„Wanneer, zoo concludeert prof. Rut
gers, aan een overheidsorgaan zou wor
den opgedragen om te beoordeelen of de
oprichting eener bijzondere school inder
daad noodig is, dan kan niemand voor
spellen, wat er van de vrijheid van on
derwijs zal overblijven. Die vrijheid
wordt overgeleverd aan het inzicht van
de autoriteiten van het oogenblik. Zij
zullen met volmaakte goede trouw, hande
lende naar hun eerlijke overtuiging, tel
kens tegen een voorgenomen schoolstich
ting hun veto kunnen stellen, dat met
de vrijheid van onderwijs de meest krasse
tegenstelling, vormt en een terugkeer is
tot het stelsel van overheidswillekeur van
de wet van 1806."
De Duitsche regeering en de Invoer
rechten.
De Rijkskanselier, dr Brüning, heeft
gisteren de Rijksdagafgevaardigde Breit-
scheidt, Hertz en Hilferding als vertegen
woordigers der sociaal-democratische par
tij ontvangen. Deze zetten uiteen, welke
gevaarlijke toestand zou ontstaan, wan
neer de verplichting van de Machtigings
wet voor de douanetarieven, niet volko
men nageleefd werd, wanneer de brood
prijs niet werd gehouden op het peil van
het laatste halfjaar.
De Rijkskanselier deelde mee, dat de
Regeering voornemens was de prijs van
het brood op de tegenwoordige hoogte te
houden, en dat de beslissingen over de
maatregelen, die daartoe noodig zijn, zoo
spoedig mogelijk door het Kabinet getrof
fen zouden worden.
Der Abend, de avondeditie van de Vor-
waerts, merkt naar aanleiding van de be
sprekingen op, dat men nu eerst de maat
regelen der regeering moet afwachten,
doch dat de bezorgdheid van de sociaal
democratische partij door de verklarin
gen van den Rijkskanselier nog niet ge
heel weggenomen is.
Het Berliner Tageblatt meldt nog, dat
de kwestie van de verhooging van het
botertarief is uitgesteld tot na Genève en
Chequers, dat echter Rijksminister Schie-
le geenszins zijn plannen definitief heeft
opgegeven.
De Belgische verdediging.
Gisteren heeft de Belgische Kamer de
buitengewone credieten voor de nationale
defensie besproken.
Sprekende over het door de hooge mi
litaire autoriteiten voorgestelde defensie
stelsel zeide minister De* Brocqueville, dat
dit door de gebeurtenissen van 1914 is
geïnspireerd. Men tracht zich tegen de
aanvaarding ervan te verzetten door aan
het bestaan van den Volkenbond te her
inneren, doch de werking van het orgaan
te Genève is noodgedwongen langzaam en
heeft niet de macht tot zijn beschikking
om zijn besluiten op te leggen. Laten wij
hopen, dat wij bij onze verdediging gehol
pen zullen worden, doch laten wij begin
nen mei ons zelf te helpen. Wij kunnen
niet meer op verdragen rekenen. Wij die
nen te weten, dat de door Frankrijk op
de Oostgrens opgeworpen versterkingen
een aanval van die zijde onmogelijk ma
ken, zoodat een overweldiging van België
dus meer en meer te vreezen is. Zij, die
het tegendeel beweren, zijn óf onwetend,
óf leugenaars (protesten op de banken der
Fronters en op eenige der socialisten).
De minister zeide voorts, dat België niet
de uitgaven kan dragen van den aanleg
van een vestingketen langs de geheele
Belgische grens. Het door de regeering
voorgestelde defensiestelsel is door be
voegde lieden goedgekeurd.
De oorlog heeft ons heel wat dingen ge
leerd, waarvan Frankrijk gebruik maakt
voor den aanleg zijner oostelijke defensie
linie.
Brand in een trein. Een en veertig dooden
Gistermiddag geraakte de trein, die
van Tanta naar Kaïro reed, in brand.
Drie rijtuigen verbrandden, ten gevolge
waarvan een en veertig reizigers omkwa
men en een veertigtal werden gewond.
(Tanta ligt in Beneden-Egypte, op on
geveer 85 K.M. noordelijk van Kaïro.)
V. D. meldt nog uit Londen dat de ver
ongelukte trein de express van Alexan-
drië naar Kaïro wan.
De brand is waarschijnlijk ontstaan
doordat een der assen was warm geloo-
pen. De machinist had van den brand
niets bemerkt en werd eerst later door
een baanwachter op de uitslaande vlam
men attent gemaakt.
Volgens een bericht uit Kaïro bestond
de trein uit oud materiaal. Tengevolge
van de snelheid van den trein kregen de
vlammen gemakkelijk voedsel; de reizi
gers, die in deze rijdende hel waren ge
raakt, verbrandden, terwijl door de angst
half waanzinnig geworden mannen, vrou
wen en kinderen zich uit de brandende
wagens wierpen. Lijken van omgekome
nen en deerlijk verwonde lichamen van
nog levenden liggen langs den géheelen
weg, zoodat het moeilijk is het aantal
slachtoffers te tellen.
Toen de trein ten slotte stilhield, was
het volstrekt onmogelijk den brand te
blusschen. De wagens werden afgehaakt
en geheel door de vlammen verteerd.
Alle dooden en gewonden zijn inlan
ders, behalve een Franqaise, wier been
gebroken is. Onder de slachtoffers zou
den tien kinderen zijn.
De machinist van den trein is gearres
teerd.
De vliegdiensten in de tropen.
Het schijnt, dat thans een geregelde
luchtpostdienst tusschen Engeland en
Australië verzekerd is. De Australian Na
tional Airways Cy., van welk lichaam de
vermaarde vlieger Kingsford Smith de
directeur is, is n.l. voornemens een vlieg-
dienst tusschen Australië en Calcutta te
openen, welke zal aansluiten op den reeds
bestaanden luchtpostdienst tusschen En
geland en Britsch-Indië.
Voor ons land is deze uitbreiding van
de Engelsche lijn op Indië natuurlijk van
zeer groote beteekenis.
Dat Australië niet ongenegen is om met
het Nederl.-Indische gouvernement sa
men te werken, moge blijken uit het feit,
dat de Nederlandsche proefvlucht op
Australië, aansluitend op den vliegdienst,
welke hedenmorgen Schiphol verliet,
Australische post mee terug krijgt.
Viaamsch In het Belgische leger.
Hoezeer de bewustwording van de
Vlaamsche gewesten elk jaar toeneemt,
blijkt duidelijk uit de pas verschenen sta
tistiek betreffende de taalkeuze der dienst
plichtigen van de lichting 1931.
In de Vlaamsche gewesten vroeg slechts
een zestiende gedeelte der recruten op
leiding in het Fransch. Het vorige jaar
was het een veertiende.
Te Gent, de zoogenaamde Fransche
stad van Vlaanderen waren er op de 1100
slechts 58, die Fransche opleiding vroe
gen, dus maan een negentiende.
Te Brussel met Halle blijft de verhou
ding ongeveer dezelfde als vorig jaar:
Fransch 2223 en 827.
Nederlandsch 1139 en 1069.
Een pleidooi tegen loonsvermindering In
Amerika.
Robert Lamont, de Amerikaansche mi
nister van Handel, heeft scherpe critiek
uitgeoefend op de pogingen om de loó-
nen te verminderen, in een rede, die hij
heeft uitgesproken in de openingsverga
dering der Amerikaansche Kamer van
Koophandel.
Lamont betoogde, dat de periode van
den grootsten voorspoed in de geschie
denis der V. S. samen viel met hooge
loonen en een vermindering van het aan
tal arbeidsuren.
De werkloosheid van millioenen arbei
ders in het afgeloopen jaar, zeide hij,
heeft de koopkracht van de natie met
milliarden dollars verminderd en indien
de loonen van hen, die nog werken, met
tien procent worden verminderd, zou het
nationale verbruiksvermogen opnieuw met
milliarden dollars verminderen.
Korte berichten.
In de uurwerk-industrie in het Zwar
te Woud is een nieuw collectief contract
gesloten, waardoor de wekelijksche werk
tijd van 48 tot 44 uur wordt verkort en
de loonen ook overeenkomstig worden
verminderd.
Meer dan 100 menschen zijn ge
dood en gewond bij ide aardbeving in de
Republiek Transkaukasië. Verscheidene
dorpen zijn geheel, andere gedeeltelijk
verwoest. Volgens een nader bericht, zou
den er niet minder dan 700 personen ge
dood zijn. 20.000 Menschen zijn dakloos.
Jhr v. Karnebeek, Commissaris der Ko
ningin in Zuid-Holland, wiens naam ge
noemd wordt als gouverneur-generaal
van Ned.-Indië.
Er heerscht in het gebied van de ramp
groot gebrek aan levensmiddelen.
In Galatz werden Dinsdag door een
enormen brand twee fabrieken en een
aantal woonhuizen met bijgebouwen een
prooi der vlammen. De schade bedraagt
millioenen. Men vermoedt brandstichting.
De prins van Wales is met zijn broe
der prins George, gistermiddag per vlieg
tuig uit Frankrijk in het park van het
kasteel Windsor aangekomen na zijn
reis naar Zuid-Amerika, waarop hij
18.000 mijlen aflegde.
Het geboortecijfer in Frankrijk is
in het afgeloopen jaar gestegen en wel
met ongeveer 20.000 tot 749.000. Tevens
is het sterftecijfer gedaald zoadat er voor
1930 een geboorten-overschot van bijna
100.000 is, terwijl in 1929 nog 12.000
meer sterfgevallen dan geboorten voor
kwamen.
De politie te Weenen heeft den
chef der Oostenrijksch-Fransche Kamer
van Koophandel, die tevens president
van de Oostenrijksche luchtvaartmaat
schappij is, geaxresteerd onder verden
king van bedrog.
Dr Eckener is te Parijs aangekomen,
teneinde een bespreking te hebben met
den juist uit Afrika teruggekeerden Fran-
schen minister van Marine, Dumesnil,
over de instelling van een Zeppelindienst
BerlijnNew-York via Parijs.
Wijziging van de Drankwet.
Het hoofdbestuur van den Ned. Bond
van hotel-, café- en restauranthouders in
het verlofbedrijf „Hocares" heeft een open
brief gericht tot den minister van Arbeid,
H. en N., waarin bezwaar wordt gemaakt
tegen het advies van den Nijverheidsraad
t. o. z. van het ontwerp-drankwet.
Adressant handhaaft zijn bezwaren te
gen het maximum-stelsel. De overheid
mag niet zonder schadevergoeding doen
verdwijnen wat zij eenmaal heeft toege
staan. De sociale gevolgen van wat de
Nijverheidsraad wil, n.l. de mogelijkheid
van verpachting van verloven, zijn spe
ciaal voor de verlofhouders van den
meest ernstigen aard. Adressant moet
zich daar met kracht tegen verzetten, om
dat een dergelijke mogelijkheid op den
duur zou leiden tot de volkomen proleta
riseering van het verlofbedrijf. Door het
pachtstelsel toch zouden de brouwerijen
van lieverlede in het bezit komen van alle
verloven-A.
Rijkstoezlcht op de spoorwegen.
Het Tweede Kamerlid Van Braam
beek heeft den minister van waterstaat
gevraagd:
Is het juist, dat bij het rijkstoezicht op
de spoorwegen drie controleurs noodig
zijn voor de controle op de dienst- en
rusttijden van bet autobuspersoneel?
Is bet juist, dat hiervoor enkel onder
officieren in aanmerking komen, waarvan
reeds twee zijn benoemd, terwijl de der
de plaats zal worden opengehouden voor
een onderofficier van de politietroepen,
waarvoor sollicitaties bij den eomssan*
Binnenland.
Het Bestuur der Coöp. Beetwortelsuiker
fabriek Zevenbergen afgetreden.
Een bezoek aan de oesterkweekerijen te
Ierseke.
Buitenland.
De Belgische verdediging.
De Duitsche invoerrechten.
Vreeselijke treinbrand.
Ernstige aardbeving in Kaukasië.
dant der politietroepen moeten worden
ingezonden?
Wil de minister mededeelen, waarom
enkel onderofficieren voor deze rijksbe
trekkingen geschikt worden geacht?
Indien ook onder andere groepen van
Nederlandsche staatsburgers wel ge
schikte krachten denkbaar zijn, b.v. die
reeds in de practijk werkzaam zijn met
toepassing van dienst- en rusttijdregelin-
gen, welke is dan de reden, dat dezen
van mededinging naar deze functies wor
den uitgesloten?
Acht de minister het niet juister dat
voor de toekomst voor deze betrekkingen
een oproep plaats vindt?
Het Notariaat.
Aan het Voorloopig Verslag der Eer
ste Kamer over het wetsontwerp, hou
dende voorzieningen, door wijziging van
de wet op het notarisambt, tot meer waar
borg voor hen, die belangen toevertrou
wen aan notarissen, is hét volgende ont
leend:
Een aantal leden betreurde, dat
bij dit ontwerp niet tevens om
trent enkele andere onderwerpen,
welker wettelijke regeling dringend
noodzakelijk schijnt, voorstellen waren
gedaan, als vaststelling eener leeftijds
grens voor notarissen en regeling van de
kwestie der benoembaarheid van vrou
wen tot het notarisambt. In de derde
plaats spraken zij den wensch uit, dat
eerlang paai en perk zou worden gesteld
aan het euvel der zaakwaarneming. An
dere leden konden zich hiermede niet
vereenigen.
Eenige leden wenschten een uniforme
boekhouding, alsmede toezicht door rijks
accountants voorgeschreven te zien. Hier
tegen werd aangevoerd, dat in het alge
meen de boekhouding der notarissen zeer
goed is. Voor het toezicht dient een Ka
mer van Toezicht.
Vele leden achtten het een bezwaar, dat
bij het verbod om gelden ter leen of in
bewaring te nemen tegen interest, geen
overgangstermijn is voorgesteld. Hierte
gen werd opgemerkt, dat de noodzake
lijkheid van een overgangsmaatregel in
dit geval niet bestaat. De bewaarnemin-
gen en borgstellingen houden allengs van
zelf op.
Postchèque- en Girodienst
Volgens het Voorloopig Verslag der
Eerste Kamer spraken verscheidene le
den er hun verbazing over uit, dat tot
indiening is overgegaan van het wetsont
werp tot kwijtschelding van de vordering
van het rijk (Postchèque- en Girodienst)
op J. W. Holscher te Wildervank (door
de Tweede Kamer aangenomen 24 Maart
jongstleden).
Het staat immers vast, dat de heer
Holscher zich heeft schuldig gemaakt
aan het plegen van onregelmatigheden,
op grond waarvan een gerechtelijke ver
volging tegen hem had kunnen worden
ingesteld. In plaats daarvan wordt hij
evenwel behandeld, als had het Rijk als
het ware een onrechtmatige daad te zij
nen opzichte bedreven. Deze leden keur
den zulks ten sterkste af.
Andere leden stemden met het wets
ontwerp in.
Wethouders crisis te Rotterdam.
De Rotterdamsche Gemeenteraad heeft
.Maandag den Soc.-Dera. Wethouder van
