No. 160
Vrijdag 10 April 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD.
leuws.
[en
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Dr H. C0LIJN OVER SAMENWERKING
MET ANDERE PARTIJEN.
Buitenland
room
Binnenland.
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 APRIL vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
op kosten
|nte Soest is door
[eel onnoodig op
Hij eischte n.l.,
|hem een kiezers-
inige aanwezige
en werd niet af-
oner nam hier-
endde zich tot
andsche Zaken,
ibestuur bericht,
|n eisch heeft te
,e gemeente hem
aal f 5.Het
,eker f 1500.—
aantal schrijvers
e lijst voor f 400
wat te doen
ie ex. vraagt, of
|de eisch stelt.
n t s n a p t. De
Indhoven, die in
[de, reed, terwijl
[elschep Overweg
|n een boom van
Ld kwam hij bin
ten tot stilstand
trein in volle
tussch enruimte
trein gepasseerd
de auto gehaald
lu overgebracht
Lg.
.nger s van
|iwer Jensema te
j.l. aan de ar-
Ehine voor iedere
werd, een pre-
Isultaat was ver
tot de onderste
Ide dorschmachi1-
1 heeren op jacht,
jichtig op zij ge-
zich een rat ver-
er in een mini-
der dooden. In
|Lerd ratten neer-
paar honderd,
werden gedood,
ar werd bereikt,
het een aardig
n een bana-
tsteravond werd
pt gebouwencom-
|de N.V. Gronin-
Inon Comp. Eeit
lie pakhuizen op,
[die spoedig ter
lite had om den
eren.
groote hoeveel-
bpelen en ander
(al bedorven zijn
vuur te beper-
lebouwen zijn op
lor f 25000, de
lis voor f 35.000.
is niet bekend,
lonk van een si-
loeveelhei'd hout-
|wordt ingesteld.
e r v. Kerlc te
|s ingebroken in
Ter Aar. Waar-
Iders zich laten
|een enkel spoor
de consistorie-
Irs hun krachten
1st, die aan de
|id werd. Hierin
van f 40, dat
welke wijze de
lebben verlaten,
len Sloedam.
(hof deed giste
ler beroep-zaak,
journalist te
leroorzaken van
(4 Augustus van
met een auto
d. B. tot zes
veroordeeld en
lad bevestiging
Jigde het vonnis
een informali-
Idoende, veroor-
|te tot dezelfde
gevangenisstraf.
|ils, Jonkers.
Blaupot ten
b, Van Dijke,
Cth,
I Struve.
larst,
li'p, Beth,
Imeub., De Kok
JLoeff.
I. d, Harst,
|v, d. Harst,
Loeff,
Jat th Ijs.
L De Groot en
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Corststraat 70, Goes,
tel: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
AbOSB9Bi9ntSip?iJS3
Por 3 msandon, fiasco oe? soit, fiL—
Losso nummers 19.03
PrIJs der Advertentifin:
14 regels 11.20, elke regel meer 30 cl
BI] abonnement belangrijke korting.
Bh de bespreking van den toestand op
politiek terrein heeft Dr Golijn in zijne
gisteren gehouden Deputatenrede gewe
zen op den onvoldoenden invloed van de
Staten-Generaal bij de Regeering en op
het kiesrecht, dat door zijn aanmoediging
van de vorming van allerlei kleine dis
sidente groepen, de in Nederland toch
reeds ontwikkelde zucht tot verdeeldheid
sterk in de hand werkt.
De vraag moet gesteld of de verdeeld
heid over de geheele linie onafwendbare
noodzaak is. Of elke gedachte aan con
centratie, tegenover voortgaande verbrok
keling, van te voren reeds als niet te ver
wezenlijken van de hand moet worden
gewezen.
Natuurlijk moet bij elke concentratie
gedachte vooropgesteld worden, dat ze
nimmer mag leiden tot prijsgeven van de
cardinale beginselen, die het wezen der
partij uitmaken. Dat juist maakt de ge-
dachtenwisseling zoo moeilijk met ben,
die naar het uiterlijke vaak overeenkomst
met ons vertoonen, in elk geval voor een
goed deel uit onze gelederen voortgeko
men, nochtans hoe langer hoe meer zich
afwenden van de meest principieele ge
dachten, die ons politiek optreden be-
heerschen.
Spr. doelt hier op de Staatkundig Ge
reformeerde Partij, die in Utrecht, veer
tien dagen geleden, haar jaarvergadering
hield. Het was bij die gelegenheid, dat.
ook haar woordvoerder zich over eenheid
uitte. Een eenheid door hem, naar zijn
zeggen, herhaaldelijk gezocht. Gezocht
echter op voorwaarden, die de verlooche
ning zouden beteekenen van bijna een
eeuw van Anti-revolutionairen strijd- Of,
wat dunkt u van bet oordeel, dat de vrij
heid van overtuiging, door A. R. voorge
staan, een gruwel zijn zou? Rome is, vol
gens de A. R. vrij; niet slechts om te ge-
looven wat het wil, maar ook om dat ge
loof openlijk te belijden.
Spr. heeft op die omschrijving van het
A. R. standpunt geen aanmerking, maar
indien de afkeuring van dit standpunt iets
betegkenen zal, dan houdt zij tevens in,
dat de Staatkundig Gereformeerden aan
Rome de vrijheid om hun geloof te be
lijden ontzeggen.
De A. R. vrijheid zoo betoogde Ds
Kersten zet de, deuren (van Neder
land) open voor Rome's Gode tergende
beeldendienst.
Alweer, zal dit afkeurend oordeel iets
beteekenen, dan houdt het in, dat de
Staatkundig Geref. aan Rome verbieden
willen hunnen eeredienst in te richten
zooals zij doen.
Ds Kersten schetst ook de practijk der
vaderen inzake de school. Hij juicht toe,
dat geen schoolmeester mocht worden
toegelaten, tenzij hij lid was der Gerefor
meerde kerk. Hij verheugt zich in het
feit, dat, naar de opvatting der Dordtsche
Synode, de magistraat geen scholen dul
den mocht, waarop geen onderwijs in de
Geref. religie gegeven werd. En hij voegt
eraan toe: Naar die practijk (der vade
ren) staan wij.
Het standpunt der A. R., dat de school
aan de ouders behoort, vindt bij hem een
scherpe veroordeeling.
Wij treden nu niet in beschouwingen
over de vraag, hoe de practijk der vade
ren metterdaad was, evenmin wijden we
uit over het diepgaande sociologische en
politieke verschil tusschen de 17e en de
20e eeuw. Want wat Ds Kersten in dezen
tijd wil, is, dat niet de ouders over de
godsdienstig-zedelijke richting der school
zullen beslissen; dat er integendeel slechts
een overheidsschool zal zijn, waarbij de
Overheid de bevoegdheid der (Gerefor
meerde) kerk erkennen zal om te bepalen
wat inzake de religie op school moet ge
leerd worden.
Wat Ds Kersten nu wil, is, dat aan
Rome, zooal geen gewetensvrijheid, dan
toch het recht tot openbaar belijden van
haar religie, behoort te worden ontzegd.
Dat alles behoort tot de practijk der va
deren, waarnaar door de St. Geref. wordt
gestaan. En als men voorts nog verneemt,
dat de A. R. en C. H., het volk. dat zich
om de oude waarheid schaart, nog ge
vaarlijker achten dan de communisten,
had Spr. dan ongelijk, toen hij zeide, dat
de Kerstongroep ten deele uit onze eigen
gelederen gerecruteerd, hoe langer hoe
meer zich afwendt van de principieele
gedachten, die ons politieke optreden be-
heerschen?
Wij veroordeelen een dergelijke politiek
omdat zij in strijd is met de beste begin
selen der Reformatie. Wij kunnen zulk
een staatkunde niet aanvaarden, omdat
wij haar niet in overeenstemming achten
met de beginselen, die ons in Gods Woord
geopenbaard zijn.
Zulke diepgaande verschillen bestaan
er tusschen de Christelijk-Historischen en
ons niet. Er moge in formuleering van
gedachten hier en daar op eenig verschil
te wijzen zijn, zoodra het op de praktijk
der staatkunde aankomt, vervagen de te
genstellingen, die er zijn, nagenoeg ge
heel en zijn althans niet grooter dan bij
elke politieke partij van eenigen omvang
onvermijdelijk plegen voor te komen. En
stellig zijn ze niet zoo groot, dat ze een
blijvende scheiding in uitermate moeilij
ke omstandigheden zouden kunnen recht
vaardigen. Het behoud van den Protes-
tantsch-Ghristelijken invloed op ons volks
leven is van meerdere concentratie afhan
kelijk. Een concentratie, die geenszins al
leen in versmelting tot uitdrukking be
hoeft te komen waartoe de tijd nog in
geen enkel opzicht gekomen schijnt, maar
die haar uitdrukking ook kan vinden in
welberaamd overleg, zoowel vóór als nè.
de stembus. Een overleg, dat op den duur
misschien zou kunnen leiden tot heeling
der breuk in 1894.
Intusschen, al ging deze wensch in ver
vulling, dan was daarmee de gezondma
king van ons parlementaire systeem nog
niet verkregen. Samenwerken met ande
ren bleef dan nog altijd noodig om stabi
liteit van regeeren, gepaard aan gezonde
uitoefening van volksinvloed, te verzeke
ren.
En men behoeft de verschillen tusschen
de Protestantsche Christenheid en Rome
niet te verdoezelen om met Groen, Kuy-
per en Lohman te blijven erkennen, dat
Katholieken en Protestanten als Chris
tenen grondstellingen gemeen hebben, die
ook als grondslagen van den staat moe
ten worden aanvaard.
Opstand in Venezuela.
Naar uit Bogota wordt gemeld hebben
opstandelingen in Venezuela groote suc
cessen behaald. De geheele bevolking van
den Venezuelaansche staat Apure heeft
zich bij de revolutionnairen aangesloten.
De beweging breidt zich thans ook tot de
nabuurstaten uit. De leider der opstande
lingen, generaal Gedeno, is voornemens op
de 'kust aan te rukken, zoodra de ver
wachte munitiezendingen zullen zijn aan
gekomen. De gevechten hebben aan beide
zijden vele slachtoffers gekost.
Gisteren zijn in verschillende streken
van het land hevige gevechten gevoerd,
waarbij aan beide kanten groote verlie
zen zijn geleden. De steden San Vizento
en Rincon-Honda zijn door de opstan-
digen bezet.
De opstand op Madeira.
Het Portugeesche staatsblad bevat een
decreet, dat alle havens van Madeira en
omliggende eilanden voor de scheepvaart
en den handel gesloten verklaart en het
contact van haar bewoners met de buiten
wereld verbiedt.
Volgens berichten uit Madeira, zijn de
troepen die Maandag uit Portugal naar
Madeira zijn gezonden, ter onderdrukking
van den opstand naar de opstandelingen
overgeloopen.
De twee Portugeesche transportsche
pen en den kruiser, die reeds naar Ma
deira vertrokken zouden zijn, liggen nog
steeds op de Taag, daar de regeering
klaarblijkelijk aan de betrouwbaarheid
van de bevelhebbers twijfelt.
Naar opnieuw verluidt, moeten de op
standelingen met partijgangers in Portu
gal in verbinding staan.
De censuur in Portugal wordt streng
gehandhaafd. De toestand in Portugal
zelf schijnt niet geheel rustig te zijn. Er
zijn verscheidene militaire personen ge
arresteerd.
Sovjef-Paschen.
Volgens den „Osservatore" vormde zich
te Leningrad eenigen tijd vóór Paschen
een bataljon van 800 actieve godlooche
naars, om den strijd tegen het Paasch-
feest te leiden.
Te Moskou werden op Paaschzaterdag
tal van propagandistische vergaderingen
gehouden, waaraan alle arbeiders der fa
brieken moesten deelnemen.
Op deze vergaderingen werd een bood
schap voorgelezen van Jaroslawski, geti
teld „Het Vaticaan aan het hoofd van een
gewapende interventie tegen de sovjets".
Deze boodschap werd eveneens uitge
zonden door de radio in verschillende ta
len. Ook werd een resolutie aangenomen,
volgens welke de definitieve sluiting wordt
geëischt van alle kerken, opdat voortaan
in Rusland alle sporen van het Paasch-
feest verdwijnen.
Loonsverlaging In de Fransche textiel
industrie.
De bond van textielfabrikanten in de
streek van Roubaix en Tourcoing deelde
aan de vakvereenigingen mede, dat de fa
brikanten zich gedwongen zien, binnen
kort de loonen te verlagen.
Bij deze loonsverlaging zijn 120.000 ar
beiders betrokken.
De bond van textielfabrikanten noodigt
de vakvereenigingen uit tot een bespre
king over deze kwestie.
Korte Berichten.
Volgens mededeeling van de direc
tie der stedelijke spaarkas te Berlijn zijn
in het afgeloopen jaar in totaal 15 mil-
lioen mark op de spaarbank ingelegd.
De inleggelden zijn voor het meerendeel
geringe bedragen, een bewijs, dat bij den
i kleinen Berlijner de drang tot sparen is
teiuggekeerd.
Te Lubeck is de 76ste met het pre
paraat van dr Calmette behandelde zui
geling, overleden. Verscheidene kinderen
bevinden .zich nog in levensgevaar.
Deze tragedie duurt thans bijna een
jaar. Op ,14 Mei 1930 werden namelijk
de eerste sterfgevallen bekend.
Reuter meldt, dat Gandhi koorts
gekregen heeft en zijn spreekbeurten een
paar dagen afgelast zijn. De toestand is
niet ernstig.
Examens bij de belastingen.
Er is in 1931 geen vergelijkend exa
men voor surnumerair der directe belas
tingen, invoerrechten en accijnzen.
In September a.s. zal te 's Gravenhage
worden afgenomen het vergelijkend exa
men voor surnumerair der registratie en
domeinen voor tien plaatsen. Tot dit exa
men worden toegelaten ongehuwde man
nelijke Nederlanders, die op 1 Januari
1931 den ouderdom van 25 jaar niet had
den overschreden.
S. J. Seefat. f
Te Berg en Dal is in den ouderdom van
ruim 85 jaren overleden Simon Johannes
Seefat, een der stichters van de „Vrije
Universiteit" te Amsterdam.
De heer Seefat wa3 van de oprichting
der vereeniging, 1879 af, tot het jaar 1905
mededirecteur.
De nieuwe Gouverneur-Generaal.
De „Java-Bode" van 9 Maart bevat op
haar voorpagina, vet gedrukt over twee
kolom, het volgende bericht:
„Naar wij uit zeer goede bron verna
men, is de heer Colijn voor den aandrang,
op hem uitgeoefend, om de Landvoogdij,
na het aftreden van Jhr Mr De Graeff, te
aanvaarden in zooverre gezwicht, dat hij
zich voor een korteren termijn, vermoe
delijk twee a twee-en-een-half jaar, heeft
beschikbaar gesteld. Zijn benoeming is
vrijwel verzekerd."
Na ingewonnen informaties hebben we,
zegt de „Maasbode" goeden grond om
aan te nemen, dat op het oogenblik nie
mand voor de functie van gouverneur-
generaal is aangezocht of zelfs maar ge
polst, zoodat we het bericht van de
„Java-Bode" als louter fantasie moeten
beschouwen.
Bovendien werd van een zijde, welke
het kan weten, een benoeming voor den
tijd van 2M jaar als iets onmogelijks ge-
qualificeerd.
"n.v. umoril rijwielfabrieK
jdeh hulst aat1 de
dedehsvaart
Proefritten met electrische treinen.
Gisteren werd het baanvak Uitgeest
Alkmaar van de Ned. Spoorwegen om 10
uur onder stroom gezet voor een proefrit
met een electrischen trein in verband met
de electrificatie van de spoorlijn Amster
damAlkmaar.
Er werden verschillende ritten ge
maakt, o.a. met een sneltrein.
Half Mei zal het geheele traject Alk
maarAmsterdam geëlectrificeerd zijn,
zeer ten gerieve van het reizende publiek,
daar een groote tijdwinst wordt verkre
gen en men voortaan elk uur van Amster
dam naar Alkmaar kan vertrekken.
De afstand van Uitgeest naar Alkmaar
wordt door den electrischen trein in 12
minuten afgelegd, tot dusver door den
stoomtrein in 16 minuten.
Voor de boemeltreinen is de rijtijd resp.
17 en tot dusver 24 minuten. "Wat het
traject AmsterdamAlkmaar betreft, dit
wordt door electrische snel- en boemel-
treinen afgelegd in resp. 29 en 41 min.;
door een stoomtram tot dusver in respec
tievelijk 44 en 71, waarbij op zeven tus-
schen-stations gestopt wordt.
HERZIENING VAN „ONS PROGRAM".
Dr Golijn heeft er in de gisteren ge
houden Deputatenvergadering op gewe
zen, dat ons program van beginselen her
ziening en aanvulling behoeft.
Natuurlijk niet op de meest cardinale
punten. Waar het betrekking heeft op den
diepsten grondslag van ons partijleveh,
is het in wezen onveranderlijk; even on
veranderlijk als de eeuwige beginselen,
ons in Gods Woord geopenbaard, waar
op het rust.
Maar het Program zwijgt bijv. geheel
over de buitenlandsche politiek. Ook is
niet te ontkennen, dat er menige uitspraak
in voorkomt, die men eerder verwachten
zou op een Program van Actie dan in een
beginselprogram.
Eindelijk, en dat is van niet minder
beteekenis, is de toelichting op het
Program, door Dr Kuyper in 1878 ge
geven, op meer dan een punt niet meer
in overeenstemming met de behoeften van
onzen tijd, terwijl het tweedeelige werk
„A.-R. Staatkunde" ver uitgaat boven een
populaire toelichting.
Spr. hoopt echter weldra den tijd te
kunnen vrijmaken om in een rij van
hoofdartikelen in „De Standaard", juist
zooals Kuyper 53 jaar geleden deed, het
beginselprogram toe te lichten naar den
eisch van dezen tijd en daarbij dan te
vens wenschelijk geoordeelde wijzigingen
of aanvullingen ter sprake te brengen.
Een en ander als voorbereiding voor een
eventueel voor te stellen herziening.
Aan den hulpbesteller 'bij den post
en telegraafdienst, ,P. Bolderman, te
Vrouwenpolder is op verzoek eervol ont
slag verleend en is in diens plaats als
zoodanig aangewezen J. Polderman,
aldaar.
Vlissingen. Gisteravond had voor den
Chr. Besturenbond de laatste lezing plaats
door ds H. A. Wiersinga over „De arbei
dende jeugd".
Na opening door den voorzitter, den
heer J. Marijs, die met genoegen consta
teerde, dat de belangstelling voor deze
lezingen bevredigend was geweest, begon
de spreker zijn lezing met een citaat uit
het boek van dr Piechowski, over het ar
beidersleven in Berlijn, die in donkere
kleuren schildert hoe de breede arbeiders
massa van het religieuse leven is ver
vreemd.
Binnenland.
Fusie tusschen Kosmos en de Nederlan
den van 1845.
Buitenland.
Opstand in Venezuela.
De toestand op Madeira.
Tot voor 20 jaar was dat anders en
was er nog een band aan kerk en gods
dienst.
Van Rusland uit wordt in dezen tijd
de haat tegen het Christendom weliswaar
met alle kracht gepropageerd, maar er is
volgens spreker een nog ernstiger gevaar,
vooral in Berlijn, n.l. de volkomen gods
dienstloosheid van een breede massa. Er
bestaat een absolute onverschilligheid:
God is zelfs geen vraag meer.
Spreker behandelde nu in zijn laatste
lezing de verschillende antwoorden door
2400 jongens en meisjes aan pastr. Dehn
gegeven op de vraag hoe men denkt over
God.
Hieruit blijkt, dat het overgroote deel
het persoonlijk geloof aan God verloren
heeft. Voor het grootste deel is deze jeugd
van 1410 jaar puur pantheïstisch of
heidensch geworden.. De natuur is God en
in die natuurdienst gaat men op. Aan de
menschwording van Christus gelooft men
niet.
Zij meenen, dat de religie alleen goed
is voor armen of voor hen die in nood
verkeeren. Eigenaardig is echter, dat ve
len nog wel God. willen erkennen in tijd
van nood, maar hieraan mag men geen
waarde hechten.
De gedachte aan den dood wekt vooral
bij de jongens haast geen enkele religi
euze gedachte meer op. Bij de meisjes is er
nog meermalen vrees voor het ontzetten
de ien gruwzame van den dood.
Bij de jongens is er echter een kalm
aanvaarden van het feit van den dood. Ve
len beschouwen de dood als een verlos
sing, waaruit wel de 'diepe armoede blijkt.
Zij gelooven nog wel aan een voortbe
staan na den dood, maar dan op verschil
lende manier.
Spr. wees er op, dat deze enquête van
pastr. Dehn geldt de jeugd, die nog onder
beademing van het Evangelie is geweest
en ging de oorzaken na, welke er toe ge
leid hebben dat deze jeugd zoo snel is af
geweken.
Het materialisme heeft in deze jeugdige
harten 'de overhand gekregen. De wereld
beschouwing is geheel stoffelijk geworden.
Dit ernstige verschijnsel beperkt zich
niet enkel tot Berlijn. Een Zwitsersch pre
dikant had aan zijn catechisanten de
zelfde vragen voorgelegd en de antwoor
den waren evenzeer ontstellend.
Het is een wereldverschijnsel en spre
ker zag nu onder het oog, of deze ver
schijnselen ook onder ons worden waar
genomen en hoe wij zelf als ouders daar
tegenover moeten staan.
Wij moeten met onze kinderen spreken
over de teekenen van dezen tijd en van
ons gezin een jeugdvereeniging maken.
Naast de kerk is voor de Chr. vakbewe
ging in dit opzicht een groote taak weg
gelegd. De jeugd moet bij haar staan in
het centrum der belangstelling. Zij moet
de jongeren den weg wijzen en bescher
men tegen het opgaan in puur materia
lisme.
jOok op dit referaat volgde nog een
drukke bespreking.
De voorzitter was de tolk van alle aan
wezigen met ds Wiersinga dank te zeg-