DE ZEEÜW
Hel Geweten van RogerTrehern.
TWEEDE BLAD.
Gemengd Nieuws.
Uit de Provincie.
Brieven uit Middelburg.
FEUILLETON
(Wordt vervolgd^
VAN
DINSDAG 17 MAART 1931. Nr. 141.
XLVHI.
Amice,
In de „Nieuwe Rott. Crt" vindt men
nu en dan een belangrijk artikel, dat be
gint met: „Men schrijft ons uit Zeeland".
Voor eenige weken werd in een derge
lijk artikel de vraag behandeld, of onze
provincie in bevolking achter- of voor
uitgaat. De schrijver komt tot de conclu
sie, dat Zeeland in het afgeloopen jaar
1930 niet verder ontvslkt is geworden en
iviot aan de hand van de voorloopige uit
komsten over 1930 aan 'n vermeerdering
van de bevolking van Zeeland met een
paar honderd zielen wel kan gelooven.
Toch is deze vermeerdering zeer laag
en steekt zij ongunstig af tegen de gemid
delde vermeerdering van de bevolking van
geheel Nederland. Zelfs valt er voor het
meerendeel der plattelandsgemeenten een
vermindering waar te nemen. In normale
tijden voorspelt de loop der bevolking wei
nig goeds voor het toch al nijpend ge
brek aan werkkrachten in den landbouw,
meent de schrijver in de „N. R. Ct.". Of
dit gebrek werkelijk zoo nijpend is, laten
wij in het midden. Toch is het waar, dat
met het voorbeeld van de steeds vererge
rende ontvolking van het Fransche plat
teland voor oogen, een, zijn het in min
dere mate, aan het licht komende ach
teruitgang der bevolking in de Zeeuw-
sche dorpen en gehuchten, „van bijna
ontstellende beteekenis" is.
Interessant is het, gaat de schrijver in
het vrijzinnig hoofdorgaan voort, „dat
men aan de hand van de geboortecijfers
na kan gaan, welke dorpen bijna geheel
Katholiek en (of) gereformeerd zijn en in
welke een meer vrijzinnige bevolking de
meerderheid vormt". „Alleen in Arne-
muiden, met het hoogste geboortpercen-
tage, dient restrictie daaromtrent in acht
te worden genomen".
Wanneer wij dus reden tot bezorgdheid
hebben, als we meenen op te merken, dat
de practijken van het Neo-Malthusianis-
me ook in Christelijke kringen gaan door
werken, kan deze opmerking van vrijzin
nige zijde ons eenigszins gerust stellen.
Ook verdient hier opmerking het feit, dat
terwijl de hoofdstad in 1930 met 205 zie
len terug liep, het aantal zielen, behoo-
■end tot de Gereformeerde Kerk van Mid
delburg, nog met 38 vermeerderde.
De ingebruikneming van een tweetal
welgebouwde winkelhuizen aan de Lange
Delft in Middelburg draagt er toe bij het
aspect van de hoofdstraat dezer stad we
der eenigszins 'e verfraaien. Nu het
mocht dan ook wel. Door den brand van
December 1929 was deze winkelstraat, de
trots van vele Middelburgers, grootendeels
van hare schoonheid beroofd. Waar nu
eenerzijds het uiterlijk dezer straat door
de nieuw verrezen gehouwen weder be
langrijk is verbeterd, al is ook de meer
antieke en historische verschijning ver
vangen door een meer modernen en mo-
dieuzen bouwtrant, zou het tooh ander
zijds even en meer gewenscht zijn, dat de
omliggende dorre woestijn vlakten op hun
beurt eindelijk eens werden 'bebouwd. We
kunnen ons voorstellen dat eene schoon
heidscommissie reden van 'bestaan heeft,
als zij de plannen voor den nieuwbouw
heeft te beoordeelen, doch betreuren het
in gelijke mate, dat een dergelijke com
missie, zelfs gesteund door de plaatselijke
of rijksautoriteiten, aan dergelijke wan
toestanden niets 'blijkt te kunnen verande
ren. Zeker is 't gewenscht, dat men van
overheidswege zijn gewicht in de schaal
werpt, ten einde te verhoeden dat ge
bouwd wordt op een wijze, die gespeend
is aan de meest elementaire edschen van
schoonheid en welstand, doch te ontken
nen valt niet, dat een ruïne, die reeds
meer dan een jaar blijft gehandhaafd en
nu zelfs nog het aspect bederft van de
gebouwen, die met prijzenswaarden ijver
door anderen zijn gesticht, in de hoofd
en winkelstraat eener provincialen hoofd
plaats niet langer behoorde te worden
getolereerd.
Na maanden en maanden wachten is
eindelijk de beslissing van de Kroon in
zake de school der Gereformeerde ge
meente aan de Molenstraat alhier afge
komen. Men herinnert zich, dat Gedepu
teerde Staten van Zeeland het besluit van
den Raad van Middelburg, waarbij aan
deze school de henoodigde schoollokalen
waren geweigerd, hadden vernietigd en
beslist, dat deze lokalen door den
Middelburgschen Raad alsnog ter be
schikking der Schoolvereeniging 'behoor
den te worden gesteld, zooals B. en W.
van Middelburg dan ook oorspronkelijk
hadden voorgesteld.
Doch B. en W. hadden hier buiten den
waard gerekend en waren ten onrechte
uitgegaan van de veronderstelling, dat
de voorstanders van het openbaar on
derwijs zich met de bij de wet van 1920
ingevoerde gelijkstelling van bijzonder en
openbaar onderwijs zouden hebben ver
zoend. Nauw kwam dan ook het socia
listische raadslid Paul, die, naar ver
luidt, bij het officieel schooltoezicht zijn
licht had opgestoken, met het voorstel
eerst om de schoollokalen te weigeren
en later om van het besluit van Ged.
Staten in beroep te gaan, of alle man
van links viel hem bij, en met de gewone
verhouding, 'als het jprincipiëele zaken
betreft, werden zijne voorstellen aange
nomen
Thans krijgt men de kous op den kop
en zullen voor de kinderen der Geref.
school, wier aantal intusschen de 130
heeft overschreden, lokalen moeten wor
den aangewezen, waarin voor hen meer
lichit, lucht en ruimte beschikbaar is.
Niet de zoogenaamde vrienden van den
arbeider en van het arbeiderskind; doch
het monarchaal gezag zorgt er thans voor,
dat het kind van den „kleinen man" in
een omgeving wordt geplaatst, waar meer
aan de eischen der gezondheid wordt
voldaan.
Intusschen ondervinden de openbare
schoolmannen, dat het gemakkelijker valt
Voor de nieuwe voetbrug welke over de Waal nabij Zaltbommel wordt gebouwd
en een belangrijke verbetering tusschen Noord en Zuid zal beteekenen, zijn de
werkzaamheden in vollen gang. Het werk aan den Noordelijken oever.
P. Sluis' Ochtend- en Opfokvoer dan
eerst bet volle succes heeft, wanneer goed
fo'k-materiaal wordt aangeschaft, voor
een goede huisvesting zorg wordt gedra
gen en de dieren zulk een verzorging
krijgen, dat kippen houden winstgevend
is. Het was een schitterende film en een
leerzame avond voor kippenhouders,
Het raadslid, de heer Maas.
stelt zich bij de a.s. candidaatstelling
voor den gemeenteraad niet meer her
kiesbaar.
Oostdijk. Maandagavond vergaderde de
A. R. kiesvereeniging alhier.
Met voldoening kon worden vermeld,
dat er zich 5 nieuwe leden opgaven.
Als candidaat voor den Gemeenteraad
van Kruiningen werd met algemeene
stemmen gekozen dhr G. Hoekman, welke
zich hiervoor wou beschikbaar stellen.
Een onderwerp werd geleverd door dhr
M. Meeuwsen over: „Crisis en Regeerings-
zorg", waarop een aangename bespre
king volgde.
Nadat eenige huishoudelijke zaken war
ren afgehandeld, sprak de voorzitter een
slotwoord, waarin hij met blijdschap ge
wag maakte van den groei der vereeni-
ging en van de trouwe opkomst,
lerseke. Donderdag 2'6 dezer hoopt
voor de Anti-Rev. Kiesvereeniging op te
treden dhr Zuidema, hoofdredacteur van
„De Zeeuw" te Goes. Een slotwoord zal
door dhr G. P. Vogelaar te Krabbendijke,
worden gesproken. Nadere bijzonderheden
volgen per advertentie.
Wolfaartsdijk. In een vergadering van
B. en W. met de commissie van uitvoe
ring van werkzaamheden door werkloo-
zen, is 'besloten eerst de goedkeuring van
Ged. Staten te vragen, daar het uit te
voeren werk geheel op particulier terrein
is gelegen.
Vorige week kreeg een jongmensc'h
uit deze gemeente plotseling grooten lust
om een auto te besturen. Woensdag stond
de auto van C. K. onbeheerd in de Lepel
straat alhier. Bedoeld jongmensch stapte
in de auto, nam het stuur ter hand,
startte en reed langs den provincialen
weg, langs den Weelweg over den Boom-
dijk, langs de begraafplaats en bracht de
auto weer op zijn plaats terug. Vermel
ding verdient nog, dat onze chauffeur
nog nooit een auto had bestuurd. Het
spreekt echter van zelf, dat dit ongeoor
loofd autoritje hem nog duur te staan
zal komen.
Biezelinge. Gisterenavond had de eind-
les plaats van den twee-jarigen tuinhouw-
cursus, onder leiding van de onderwijzers
R. v. d. Hoek en W. Glas. Bij deze ge
legenheid waren 'de Rijkstuinbouwcon-
sulent Ir A. W. v. d. Plassohe, de comm.
van toezicht op het Land- en Tuinbouw-
onderwijs, burgemeester Bierens en wetih.
Zuidweg, een deputatie van het school
bestuur en enkele belangstellenden tegen
woordig.
Aan de navolgende personen kon een
diploma uitgereikt worden: Jacs. Mars,
Straub, Corns. Heijboer, G. M. Hooge-
steger, Jacob de Jager Jz., Adr. van Pien-
broek, A. M. Abrahamse, P. de Visser Pz.,
Jobs. van Oosten, J. J. Lepoeter, H. Jobs.
van de Vrie, Govert Hoogesteger, Jacs.
Lepoeter en Jan Delzenne. Aan 2 kon
geen diploma uitgereikt worden, een we
genis onvoldoende en een wegens het niet
volgen van de fruitteéltlessen.
Dhr van der Plassche hoopte, dat men
op den ingeslagen weg zal voortgaan.
De tijden zijn somher, er moet hard ge
werkt worden om de bedrijven staande
te houden. Zeker mag de noodige kennis
niet ontbreken. Benut het geleerde en wil
ook fetraks probeeren een derde leerjaar
te volgen.
Burgemeester Bierens wenschte allen
geluk met het behaalde diploma.
Dhr Van de Vrie, voorzitter van de
commissie van toezicht op dit onderwij..
wees op de vorderingen gemaakt in het
tuinbouwonderwijs.
Dhr G. Heijboer dankte namens zijn
medeleerlingen de onderwijzers voor de
gegeven lessen en bood hun bedden een
aandenken aan.
De datum van Jezus' kruisiging.
Het heeft ontzaglijke moeite gekost,
om het sterfjaar om van den nauw-
keurigen datum niet eens te spreken
van den Christus vast te stellen.
Prof. Oswald Gerhardt (Berlijn) doet
in het tijdschrift „Forschungen und Fort-
schritte (Jrg 7, No. 6, blz. 83) verslag
van zijn onderzoek, dat op grond van
de bijbelsche berichten tot het resultaat
komt, dat het sterfjaar moet vallen tus
schen 29 en 33 en de sterfdatum Vrijdag
7 April 30 moet geweest zijn. De bereke
ning van den sterfdag is in zekeren zin
een zuiverastronomisch vraagstuk. Het
komt neer op de vraag: Welke datum
van onzen kalender stemt overeen met
Vrijdag den 15en Nisan, want Jezus stierf
op den Vrijdag voor het Paaschfeest en
dit feest begon volgens de overlevering,
op 14 Nisan. Op den laten namiddag
van' dezen dag gebruikte Jezus met
twaalf discipelen het Paaschmaal. Den
volgenden dag, 15 Nisan, werd hij gekrui
sigd. Daar nu de eerste dag van de Jood-
sche maand bepaald werd, zoodra na de
nieuwe maan de jonge sikkel in de avond
schemering weer het eerst zichtbaar werd
luidt het vraagstuk, iets nauwkeuriger
geformuleerd: „In welk jaar tusschen 29
en 33 viel na de nieuwe maan de le
Nisan zoo, dat de 15e een Vrijdag was?"
Het antwoord 7 April 30 werd boven
reeds gegeven.
Brand in een slachthuis
te Gorinchem. Gistermiddag is te
Gorincbem door tot nog toe onbekende
oorzaak brand uitgebroken in het Coöp.
Openbaar Slachthuis, dat enkele jaren
geleden door de Slagersvereeniging is
gesticht. Het kapitale gebouw, dat met
riet was gedekt, stond in een oogenblik
in lichterlaaie.
De gemeentelijke brandweer verleende
met een stoomspuit assistentie en bepaal
de zich vrijwel tot het nathouden der
aangrenzende perceelen, die behouden
bleven. De schalde wordt door verzeke
ring gedekt.
De boeken van het abattoir en van den
polder Banne van Gorinchem zijn bijtijds
in veiligheid gebracht. Omtrent de oor
zaak van den brand tast men nog in het
duister.
De in den lande algemeen bekende jaarlijksche paardenmarkt te Weert heeft de
zer dagen plaats gehad en kon zich in ouderwetsche drukte verheugen.
door EVELYN EVERETT—GREEN.
(Vrij naar het Engelscb.)
66). -o-
„Helen Rivers beeft je ingepalmd",
heette het. Maar juist wat in een vrouw
lieftallig en aantrekkelijk is, kan voor een
man louter vergif zijn. Vrouwen zijn geen
leiders, in ieder geval niet van de beste
soort. Ze volgen liever als schapen, als
de weg voor haar is vrijgemaakt. Vrou
wen als Helen Rivers zullen onze grootste
kracht uitmaken in den komenden tijd,
'vanneer het socialisme over de geheele
j.arde zegeviert en de vrouwen hebben
eeren zien door onze oogen
En vóór dat Roger zich rekenschap
'af van hetgeen hij ging zeggen, stroorn-
ie het krachtig van zijn lippen: „Dat ver
mede God!"
Hij trok zijn hoed over de ooren en
ocht de duisternis van den nacht. En er
intbrandde een strijd in hem, zooals hij
mg niet gekend had. Liet hij inderdaad
3011 «aak in den steek, die de hoop in deh
hield van betere dagen en dat: ter willo
van een vrouw? Was het haar invloed,
die hem onttrok aan een beweging, waar
aan hij zich nog enkele maanden geleden
voor zijn leven verbonden achtte? Was
alleen een zwak en ellendig verlangen,
om bij haar in het gevlei to komen oor
zaak, dat hij, zij 't ook onbewust, een ver
rader werd? Dit denkbeeld was voor Ro
ger ondragelijk, doch hij kon bet niet los
laten, terwijl hij er mede worstelde te
midden 'van stroomende regens, terwijl
de wind om de hoeken der stralen gierde.
En vatbaar als hij op dat oogenblik was
voor allerlei zelfkwelling, meende hij, dat
zijn ziel peillooze afgronden bevatte, waar
van hij zich nimmer bewust scheen en
die hij nimmer scheen te kunnen over
bruggen.
Was hij ijdel genoeg om zich te kun
nen verbeelden, dat Helen Rivers zich
iets aan hem gelegen zou laten? In geen
enkele omstandigheid kon hij ook maar
iets voor haar zijn. Welk verband kon er
zijn tusschen haar leven en het zijne?
Was het mogelijk, dat een laag ver
langen om haar te winnen hem afhield
van een rechtvaardige zaak, van welker
rechtvaardigheid hij eens bijna overtuigd
was geweest?
zich fte amiiRftsren met kleermakers en
kaboutertjes, dan de lager-onderwijswet
geweld aan te doen.
Met vriendschappelijken groet,
t.t.
METELLUS.
De gemeente Waterlandkerkje is toe
getreden tot de regeling, vervat in bet
Werkloosheidsbesluit 1917.
Bij Kon. besluit is benoemd tot no
taris te Middelburg dhr J. Terpstra, can
didaat notaris te Hoogeveen.
Breskens. De algemeene vergadering
van de Vereeniging voor Vreemdelingen
verkeer werd door velen bezocht.
Uit het jaarverslag 1930 hleek, dat
Breskens, niettegenstaande het slechte
seizoen, veel bezoek van vreemdelingen
beeft gehad.
In de duinen werden met steun der
Vereeniging eenige huisjes gebouwd, die
in een ware behoefte bleken te voorzien.
De Vereeniging organiseerde in het af
geloopen jaar eenige feesten.
Vervolgens kwam ter sprake het zeer
belangrijke onderwerp: de le Zeeuwch-
Vlaamsche jaarbeurs, die alhier in de
maand Juli gehouden zal worden. De
animo, welke in kringen van handel
en industrie hiervoor bestaat, is groot.
Bijna alle beschikbare standruimte (plm.
500 vierk. M.) is reeds verhuurd, hoofd
zakelijk aan in Zeeuwsch-Vlaanderen ge
vestigde ondernemingen. Het Bestuur
overweegt thans de mogelijkheid er nog
eenige gebouwen bij te buren. (M. G.)
Zaamslag. Zaterdagavond hield de
vereeniging „Het Groene Kruis" haar al
gemeene vergadering. 27 leden waren te
genwoordig. De voorzitter, ds van Dis,
opende met een woord van welkom.
De secretaris, dhr Stolk, deelde in zijn
jaarverslag mee, dat de vereeniging 682
leden telt. Met 1 Sept. trad als wijkver
pleegster op Mej. Bakker, inplaats van
Mej. van Leeuwen, die naar Terneuzen
vertrok. Er werden 2680 bezoeken afge
legd in 146 gezinnen.
Uit het jaarverslag van den penning
meester, dhr F. C. Wisse, bleek, dat ont
vangen was f 2433,61, uitgegeven f 2124,97
alzoo een goed slot van f 308,64. De be
grooting wees een eindcijfer aan van
f 1950.
De magazijnmeester, dhr de Moor,
deed verslag over het materiaal. 116 per
sonen maakten gebruik van de verple-
gingsartikelen, 368 stuks werden afgege
ven.
Herkozen werden als bestuursleden:
Ds van Dis, F. G., Wisse en A. de Kra
ker Az.
Gesproken werd over het geringe be
zoek op de vergaderingen en het bestuur
in overweging gegeven om een lezing te
doen houden op de algemeene vergade
ringen, bijv. door den plaatselijken arts
of de wijkverpleegster.
Dr Elenbaas besprak de wenschelijkheid
der t.b.c.-bestrijding en zou gaarne zien,
dat de wijkverpleegster in de gelegenheid
werd gesteld om een cursus te volgen om
dan beter die verpleging op zich te ne
men. Het bestuur zal deze zaak nader
bespreken, doch merkte hierbij op, dat
het door de vorige verpleegsters dikwijls
is teleurgesteld; wanneer ze het diploma
verworven hadden vertrokken ze naar 'n
andere plaats.
Oostkapelle. Maandagavond werd iu
café Goeman een filmdemonstratie gege
ven van de bekende P. Sluis Pluimvee-
en Vogelvoederf abri eken te Weesper-
karspel. Deze film gaf een duidelijk beold
van wat deze firma op dit gebied vermag
Achtereenvolgens werden vertoond de fa
brieken te Weesperkarspel, waar op de
meest economische wijze het lossen der
grondstoffen, de samenstelling vai: liet
voeder en het vervoer van het verpakte
product plaats heeft. Vervolgens werd
vertoond de Vischmeelfa'briek te IJmui-
den, waar op de meest wetenschappelijke
wijze grooten partijen visch worden ver
werkt tot visc'hmeel, 'bevattende een hoog
percentage eiwit en vitaminen.
In de 3e acte werd vertoond het onder
zoeken der dieren op verschillende ziekten
en de bestrijdingsmiddelen hiertegen.
Verder werden nog vertoond de juiste
wijze van opfokken der kuikens en verzor
ging der kippen, want uit de toelichting,
gegeven door dhr Duringhof, bleek, dat
Bijna, maar niet geheel. In het diepst
van zijn wezen had hij a 11 ij d getwij
feld. Met een gevoel van vreugde en op
luchting herinnerde hij zich dat nu dui
delijk. Misschien was hij dan toch wel
geen schurk, zooals hij de laatste paar
uur gemeend had. Maar hoe kon hij ze
kerheid krijgen? Die twijfel was ver
schrikkelijk, ondragelijk! Dat hij nu ook
juist van alle mannen in zijn zielsconflict
onder den invloed moest komen van een
vrouw, hij, die er prat op was gegaan, dat
alleen zijn geweten zijn gids zou zijn!
Maar sloot het geweten niet in zich
het bestaan van God? Vol vuur beaamde
Roger die vraag. Dat was niet iets, waar
over men nog behoefde te discussieeren.
Die overtuiging had zich diep in zijn hart
geworteld. Soms had hij getracht haar
uit te rukken, soms haar le negeeren,
maar ze had iederen schok weerstaan. En
als er in het socialistisch program geen
plaats was voor God, dan moest dat pro
gram verdwijnen. En toch beloofden de
aanhangers ervan zooveel, dat het de
hervormende en zuiverende macht van de
wereld was, en dat het mettertijd het
menschdom zou verheffen, waar in het
Christendom en de Kerk zoo hopeloos ge
faald hadden. In ieder geval vu het toch
billijk, het een kans te geven, daar an
dere systemen ook hun tijd hadden ge
had en bewezen hadden volkomen krach
teloos te zijn.
Weer golfde de chaos hoog om hem.
Met wilde, vermoeide oogen en druipende
kleeren kwam hij tegen middernacht bij
Noel Bray aan, ditmaal ongevoelig voor
de onophoudelijke liefkoozingen van Pat,
die den regenachtigen avond bij Noel bad
doorgebracht, door zijn meester als gijze
laar achtergelaten.
Noel was een prettig vriend in zulke
gevallen, waarmee hij zelf niet geheel en
al onbekend was. Hij hielp Roger zich
van zijn natte kleeren ontdoen, gaf hem
een lange, gewatteerde kamerjas, schoof
een gemakkelijken stoel voor hem bij den
haard en wilde niets van hem hooren
voor zijn tanden hadden opgehouden te
klapperen en de blauwpaarse tint uit zijn
gezicht was geweken.
„Kijk nu eens hier, zoo gaat het niet.
Je moet tot een besluit komen. Het is die
oude Baai-kwestie, die je nog steeds
dwars zit, zooals je me vroeger ook al
eens verteld hebt. Ik geloof niet, dat jij
I voor Christensocialist in de wieg gelegd
bent, Roger. Sommige menischen kunnen
die rol spelen en tooh volkomen oprecht
zijn, maar dat kun jij niet. Je hebt een
te verzienden blik. Bij jou is bel alles of
niets".
Roger vroeg niet, hoe het kwam, dat
Noel zijn gedachten zoo duidelijk las. Hij
was daar zoo langzamerhand wel aan ge
wend geraakt. Hij keek hem slechts met
vragende oogen aan en zei:
„Je hebt mij eens verteld, dat het sys
teem rol was tot in den grond, maar ik
heb je nooit gevraagd waarom. Je hebt
me dat in ieder geval nooit uitgelegd".
„Wat zou het voor nut hebben gehad?
Ieder mensch moet zijn eigen ondervin
dingen opdoen. We worden niets wijzer
van wat een ander ondervonden heeft".
„Vertel me toch maar eens."
„Ik zal niet spreken over de godsdien
stige zijde van het geval. Dat kun je den
een of anderen dag wel eens van vader
Maguire vernemen. Hij i® wel bevoegd er
over te spreken. Hij noemde zich zelf eens
een socialist. Ik tracht me den heilstaat
voor te stellen als gevestigd in al haar
glorie en pracht en te beseffen, hoe het
daar zal zijn. Huiselijk leven zooals wij
dat kennen zal men er niet vinden.
