Nü. 140 Maandag 16 Maart 1931 45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD.
Buitenland
Binnenland.
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Zij, die zich met 1 April a.s. op
„De Zeeuw" abonneeren, ontvangen
de nog in deze maand verschijnende
nummers gratis.
ALLE
per 1 MAART vervallende
worden verzilverd door
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Directeur-Hooldredactoux:
R. ZUIDEMA.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, 13.
Losse nummers iO.
Buroau: Lange Corststraat 70, Goos.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. £4455.
Prijs der AdvertentiBn:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 cl
Bij abonnement belangrijke korting.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
Vrijheid van onderwijs.
Op het vorig congres van de S.D.A.P.
kwamen voorstellen aan de orde met de
strekking om de gelijkstelling van open
baar en bijzonder onderwijs, door den
eisch der verplichte neutrale Staatsschool
te vervangen.
Een commissie, ingesteld om deze zaak
te beötudeeren, is tot de conclusie ge
komen, dat de gelijkstelling moet worden
gehandhaafd. En dat o.a. om deze reden:
„De gelijkstelling behoort tot de gedane
zaken, welke geen keer kunnen nemen;
het kan niet op den weg der S.D.A.P. lig
gen een hopeloozen strijd te ondernemen."
Inderdaad, voegt „Het Volk" hieraan
toe, is het volslagen ondenkbaar, dat Ne
derland nog eens van de gelijkstelling,
waarop ons gansche onderwijs is inge
steld, zou overgaan tot de verplichte neu
trale Staatsschool, die zelfs in tijden van
fel en onbetwist liberalisme niet ge-
heerscht heeft. Die laatste school eischen
is voor ons land niets dan Don Quiohot-
terie, goed voor verdwaasde communisten,
niets voor een ernstige partij, die in de
realiteit wortelt."
Dat zijn aangename klanken.
„De gelijkstelling behoort tot de gedane
zaken, welke geen keer kunnen nemen.
Het is ondenkbaar dat Nederland van
dezen weg zou terugkeeren."
Wij hooren het met genoegen en met
dankbaarheid.
Het zégt toch wat, zulk een uitspraak
van dien kant.
Maar wij vergeten intusschen niet, dat
er óók in de S.D.A.P. een vrij sterke groep
is, die de verplichte neutrale Staatsschool
nog steeds als het ideaal beschouwd en
dat er daarnaast nog een veel grootere
gToep is in het linksche kamp, die z.g. met
'behoud van het beginsel der financieel©
■gelijkstelling, er steeds op uit is, de v r ij-
h e i d van het bijzonder onderwijs in het
hart aan te tasten.
Laten we dat geen oogenhlik vergeten.
Vooral niet, nu we ons gereed maken
voor de voorbereiding van de Statenver
kiezing, wat óók beteekent: het aanwijzen
van de 'kiezers voor het college van Ged.
Staten en de Eerste Kamer.
Verkiezingskoorts.
De redactie van de „Middelb. Crt." is
een weinig van de kook.
Zij gaat, in verband met wat wij schre
ven over de houding van de liberale Ka
merfracties ten opzichte van het Tarwe-
wetje tegen ons tekeer op een wijze die
ver beneden peil is.
Wij worden beschuldigd van klein
geestig gepeuter, van het graven van
molgangen in des liberalen buurmans
akker, van ruzie stoken, tweedrachl
zaaien in 's vijands kamp, enz.
Het spreekt vanzelf dat we met iemand
die zoo zichzelf vergeet, niet gaan pole-
miseeren.
We hebben daar trouwens ook geen
behoefte aan.
Er is een zeker spreekwoord, dat zegt:
alles weten is alles begrijpen. En zoo is
'took hier.
Het Middelburgsche liberale orgaan
ziet door heel het land een opleven van
de liberale gedachte, maar nu is het op
treden van de liberale Kamerleden van
dien aard geweest, dat de liberale land
bouwers in onze provincie zich en te
recht in hooge mate ontstemd toonen.
Mr Knottenbelt is naar Goes gekomen
om de houding van de liberale fracties te
verdedigen en het gedoofde vuur weer op
te rakelen, en hij deed het zóó, dat vol
gens het liberale orgaan ieder nuchter
denkend mensch wel tot het inzicht
moet komen, dat de liberalen het bij
het rechte eind hadden, maar inplaats
van zich te laten overtuigen, beten de li
berale boeren zoo van zich af, dat de
„M. Crt." niet gerust op de zelfstandige
oordeelskracht van de lezers, het beter
oordeelde het heele debat weg te laten.
En alsof dit niet genoeg was, is de
voorbereiding van de verkiezingen in
het liberale kamp in ons gewest met zoo
veel moeite gepaard gegaan, dat het nu
niet bepaald geschikt was om de geest
drift te verhoogen en den groei van de
liberale gedachte te bevorderen.
Onder die omstandigheden is het ver
klaarbaar, dat de „Middelb. Crt." de ver
kiezingskoorts te pakken krijgt en zich
een keer vergeet, waarom het ons niet
moeilijk valt bij de opwinding waaraan
dit orgaan ten prooi was, onze kalmte te
bewaren.
Temeer, omdat „De Zeeuw" toch ook
nog een goede aanteekening krijgt, als het
heet: „De Zeeiiw" is toch waarlijk niet
voor zoo onnoozel aan te zien, dat hij
verwachten zal voor z ij n e partij stem
menwinst te behalen uit het liberale twee
drachtspannetje, dat hij thans op het
vuur heeft staan?"
Inderdaad, dat is ons te machtig. Zóó
onnoozel zijn we niet, dat we voor de
A.-R. partij stemmenwinst verwachten
uit een liberaal tweedrachtspannetje (sic)
dat door ons op het vuur zou zijn gezet.
Voor dit compliment zijn we erkente
lijk.
Evenals we het weten te waardeeren,
dat de „M. Crt." ondanks alles nog vol
moed blijkt te zijn voor de stembus. On
danks de ontevredenheid bij de liberale
kiezers, ondanks de moeilijkheden bij de
voorbereiding van de verkiezingen in 't li
berale kamp, zegt zij overtuigd te zijn, dat
de liberalen in Zeeland straks uit volle
overtuiging hun stem zullen uitbrengen
op de liberale candidaten.
Goed zoo, collega!
Houd er den moed maar in!
Het zal wel noodig zijn.
Het Vlootaccoord.
De Italiaansche minister Grandi heeft
bij de toelichting van de begrooting van
buitenlandsche zaken zijn aangekondigde
groote redevoering gehouden, die in
hoofdzaak aan de vlootovereen'komst was
gewijd.
Hij sprak daarin in zeer vriendschap
pelijke bewoordingen over de betrekkingen
met Frankrijk.
In het bezoek van den Engelsc'hen minis
ter heeft het Italiaansche volk een nieuw
bewijs gezien van de historische vriend
schap tusschen Engelland en Italië.
Wat de overeenkomst zelf betreft ver
klaarde hij, dat een vergelijking van de
sterkte der Italiaansche en der Fransche
vloot, zooals deze op 1 Januari 1930 was
en op 31 December 1936 zal zijn, doet zien,
dat Italië een voordeel heeft gekregen, wat
de moderne oorlogsschepen betreft, en
Frankrijk een voordeel wat betreft de
oude schepen.
De overeenkomst beantwoordt nog niet
aan de twee hoofdeischen van de Italiaan
sche vlootpolitiek, n.I. ontwapening tot
het minimum, dat mogelijk is en gelijke
sterkte van de Italiaansche vloot met die
van de sterkst bewapende vlootmogend-
heid.
De aardbeving op den Balkan.
Naar uit Belgrado gemeld werd, duren
de aardschokken in Zuid-Slavië nog
steeds voort. Ook valt er een regen van
slik. De opwinding onder de bevolking is
dientengevolge weer gestegen.
Volgens bericht uit Athene zijn bij de
jongste aardbeving in den Peloponnesus
138 huizen, 2 kerken en 2 scholen totaal
verwoest, terwijl 360 'huizen onbewoon
baar zijn geworden.
De derde economische conferentie-Colijn.
Vandaag zal de derde economische con-
ferentie-Colijn, die een 'beslissing moet
nemen inzake de inwerkingtreding van de
handelsconventie van Maart 1930, hijeen-
komen.
Helaas is de toestand nog weinig hoop
vol, aangezien de Fransche ratificatie is
uitgebleven.
Dr Colijn, die reeds in Genève is aan
gekomen, zal daarom aan de conferentie
voorstellen, de conventie voorloopig nog
twee a drie maanden tusschen de staten,
■die haar reeds ratificeerden in werking
te doen treden.
Mocht na deze periode het voldoende
aantal ratificaties nog niet zijn bereikt,
dan zouden deze staten zich van hun ver
plichting kunnen ontslaan.
Is daarentegen aan de gestelde voor
waarden voldaan, dan zou de inwerking
treding definitief worden.
Dit voorstel zal, naar men eerwacht,
niet op groote moeilijkheden stuiten.
De Duitsc'he Rijksdag heeft de 'Geneef-
sche handelsconventie in tweede lezing
aangenomen. Vandaag volgt de derde
lezing.
Een aanslag op Goebbels?
Volgens mededeeling van nationaal-
socialistische zijde is op dr 'Goebbéls een
aanslag gepleegd. De nationaal-socialis-
tische leider ontving aan zijn particuliere
woning een postpakket, dat bleek acht
staafjes met ontplofbare stoffen te bevat
ten, die met een lontje verbonden waren.
Daar Goebbels het pakje zeer voorzich
tig open maakte, kwam het niet tot een
ontploffing.
Blijkens een nader telegram is het
politie-onderzoek van de „bom" nog al
meegevallen. In het ergste geval had het
pakje een knal kunnen veroorzaken,
schade zou de ontploffing in geen geval
hebben aangericht.
Korte Berichten.
Aan alle vreemdelingen, die ten
minste sedert drie jaar zonder middel van
bestaan in Amerika verblijven, zullen gra
tis biljetten derde klasse worden verstrekt
om hen in staat te stellen naar hun land
terug te keeren.
Bij een ingesteld onderzoek in de
volksscholen v&n Warschau is gebleken,
dat niet minder dan 62 pet. der meisjes
en 70 pet. der jongens reeds alcohol ge
bruiken.
J. H. de Waal Malefijt. t
Zaterdag j.l. is op 79-jarigen leeftijd te
Katwijk overleden de heer J. H. de Waal
Malefijt, oud-burgemeester van Katwijk
en oud-Minister van Koloniën.
Na aanvankelijk op de gemeentesecre
tarie in zijn geboorteplaats werkzaam te
zijn geweest wijdde de overledene zich la
ter aan den handel en werd compagnon
in e(en zeepfabriek te Zeist. Daar werd hij
in Augustus 1884 tot lid van den ge
meenteraad gekozen en in 1887 als zooda
nig herbenoemd. In April 1890 werd hij
als burgemeester geplaatst aan het hoofd
der gemeenten Westbroek en Achttien
hoven.
In 1892 nam hij als lid zitting in het
college van de Prov. Staten van Utrecht
voor het kiesdistrict Breukelen, voor welk
district hij bij de verkiezingen in 1897,
1901 en 1905 naar de Tweede Kamer
der Staten-Generaal werd afgevaardigd.
In 1903 werd Üe heer De Waal Malefijt
gekozen tot lid van Ged. Staten der pro-
virtPiP TTtrppht
Van 16 Aug." 1909 tot 29 Aug. 1913 had
hij zitting in het Ministerie Heemskerk
waar hem de portefeuille van Koloniën
was toevertrouwd.
Nadat hij als Minister was afgetreden
werd hij benoemd tot burgemeester van
Katwijk en gekozen tot lid van de Eerste
Kamer. Zijn gezondheidstoestand nood
zaakte hem enkele jaren geleden deze
ambten neer te leggen.
De heer De Waal Malefijt was in onze
kringen een zeer geziene figuur, die zich
op onderscheiden terrein bewoog en een
krachtige steun was voor alle Christelijke
actie. Zoo was hij o.a. directeur van de
Vereeniging voor H. O. op G. G.
Regeering en nationalistische militie
De Centrale Raad van het Verbond van
Nationalisten zond het volgende protest
aan den Minister van Defensie:
Het Verbond van 'Nationalisten protes
teert met. kracht tegen de strekking van
de door uwe Excellentie uitgevaardigde
legerorder Inzake verbod africhting na
tionalistische militie door beroepsmilitai
ren. Alles wat „nationaal" getint is wordt
heden ten dage stelselmatig en doelbe
wust onderdrukt, terwijl men daarentegen
tegen de vorming van een roode militie,
alsmede tegen de africhting van commu
nistische roode frontstrijders geenerlei
maatregelen durft te ondernemen. De Cen
trale Raad verzoekt uwe Excellentie dan
ook dringend aan de tegenwerking van
volbloed Nederlanders getrouw aan
het Vorstenhuis een einde te maken.
Tegenwerking toch, zooals nu weer ge
schiedt, vormt een versterking van de
revolutionnaire partijen, waaronder de S.
D. A. P. alsmede de communisten gevoe
gelijk kunnen worden gerekend.
Leeningwet 1914.
Op het wetsontwerp tot aanvulling en
wijziging van de Leeningwet 1914, hef
fing van opcenten op den tabaksaccijns
op sigaretten, hebben de heeren Oud en
Marchant een amendement voorgesteld,
waarvan de bedoeling is, de zoogenaam
de crisis-opcenten op de grondbelasting
voor de ongebouwde eigendommen met
ingang van 1 Januari 1932 te doen ver
vallen.
Chr. Landarbeidersbond.
In het laatste nummer van het orgaan
van den Chr. Landarbeidersbond wordt
medegedeeld, dat het ledental gestegen
is boven de tienduizend.
Op 31 December 1930 was het aantal
leden 9903. De maand Januari bracht
een winst van 278 leden, zoodat op 31
Januari 10.181 leden bij deze organise
tie zijn aangesloten.
Dit is nu de derde organisatie, die bo
ven de 10.000 leden sterk is. Eerst de
Chr. Fabrieks- en Transportarbeiders,
daarna de Chr. Bouwarbeiders en nu de
Chr. Landarbeiders. Met dankbaarheid
kan dit worden vermeld.
Dat deze Bond veel voor de leden doet,
blijkt o.a. aan de uitkeeringen aan de
werkloozen.
Zoo waren er in de week van 914
Febr. 5017 werkloozen, dus ongeveer 50
pet. Uitgekeerd werd f 29.275.42.
De daarop volgende week waren ér
3685 werkloozen. Uitgegeven werd
f25.188.27.
En in de week van 2328 Februari
3597 werkloozen. Uitgegeven werd
f 26.644.70.
In drie weken tijds dus niet minder
dan f 79.108.39. Een kolossaal bedrag.
Gemeenteraad van Roosendaal.
Te Roosendaal doet zich het geval
voor, dat wegens het bedanken van de
beide socialistische raadsleden, de hee
ren Ignatius en Brouwer, en de uitput
ting van de candidatenlijst der S.D.A.P.,
een Katholiek afgevaardigde als be
noemd verklaard moest worden, naast
den laatsten candidaat der S.D.A.P.-lijst.
De benoemde Katholiek, de heer P. H.
Vos (die in 1927 op een aparte lijst werd
gekozen) heeft deze benoeming thans
aangenomen. De tweede plaats is nog on
bezet gebleven, daar de laatste S.D.A.P.-
candidaat, wegens vertrek inmiddels
naar elders, de benoeming niet heeft aan
vaard.
Kerktelefonen.
De Minister van Waterstaat heeft be
slist, dat een machtiging vereischt is voor
het gebruik van z.g. kerktelefonen, ten
doel hebbende het voor personen in de
aangesloten perceelen mogelijk te maken
de kerkdiensten te volgen.
In deze machtiging, welke in voorko
mende gevallen door het betrokken kerk
bestuur moet worden aangevraagd, zijn
de voorwaarden omschreven, welke aan
het hebben van een dergelijke telefoni
sche aansluiting zijn verbonden.
Het waterleidingvraagstuk in Zeeuwsch-
Vlaanderen.
In aansluiting op een vorig bericht,
kan Zei. thans mededeelen, dat de Raad
van Commissarissen in zijn Vrijdag ge
houden vergadering besloot aan de ver
gadering van aandeelhouders voor te stel
len, de bestaande N.V. Zeeuws.ch-
Vlaamsche Waterleiding-
Maatschappij te ontbin
den, waarbij het de bedoeling zou zijn te
komen tot oprichting van een nieuwe
maatschappij tot uitvoering van het plan-
Oost, dus voor de 3 gemeenten Hulst, Sas
van Gent en Oostburg.
Inbraak te Middelburg.
De heer A. A. de Wilde, aannemer,
wonende in de villa „Zorgvrij" aan den
Ouden Vlissingschen weg, had Zaterdag
met zijn familie de stad verlaten met de
bedoeling een bezoek te brengen aan de
Jaarbeurs te Utrecht. De woning stond
toen des nachts onbewaakt en het is wel
aan te nemen, dat dit aan den onge-
wenschten gast bekend is geweest.
Hoe het ook zij, toen de dienstbode
Zondagmorgen aan de villa kwam, ont
dekte zij de sporen van inbraak en was
de politie, na waarschuwing, spoedig
ter plaatse om een onderzoek in te stel
len. Daarbij bleek, dat vermoedelijk eerst
getracht is door op het afdak aan de
achterzijde der villa te klimmen, het glas-
in-loodraam van de badkamer te vernie
len, althans daaruit is een der glaasjes
verdwenen. Dit schijnt niet te voltooien
te zijn geweest. Een vermoedelijke twee
de poging om binnen te komen gelukte
Binnenland.
De waterleiding in Zeeuwsch-Vlaande-
ren. jL _,j||J
Buitenland.
Grandi over het vlootaccoord.
De derde conferentie-Colijn.
des tc beter. De deur van de bijkeuken
is aan de binnenzijde met een haakje ge
sloten en door rukken en trekken is dit
haakje gebroken en kon de bijkeuken be
treden worden. Toen stond de bezoeker
echter voor een afgesloten deur naar de
keuken en deze heeft hij opengetrapt.
Daar de overige binnendeuren niet waren
afgesloten, kon hij toen makkelijk in de
villa rond wandelen. Voor zijn onder
zoekingen gebruikte hij lucifers, tot hij
een kaars aantrof, die later in de sloot
van de villa is gevonden.
In de meeste kamers zijn kasten en la
den doorzocht en alom lag de inhoud
over den grond en op de tafels verspreid,
waaronder voorwerpen, waarvan men
zou kunnen denken, dat zij als een wel
kome buit moesten worden beschouwd.
Ook werden ledige doosjes aangetrof
fen, maar door de afwezigheid der be
woners, kon gisteren niet worden vastge
steld of er iets is ontvreemd en zoo ja
wat. Aan de brandkast werden geen
sporen van geweld aangetroffen.
De politie zette den geheelen dag het
onderzoek voort. De familie werd ge
waarschuwd en keerde gisterenavond
laat alhier terug.
Toen de familie te Middelburg arri
veerde, kon worden vastgesteld, dat wei-
Dig van waarde is ontvreemd en dat het
om geld te doen is geweest, waarvan
slechts een klein bedrag werd gevonden
door den ongewenschten gast.
Middelburg. Als slot van de feestelijke
opening van het nieuwe winkelpand der
N.V. S. Wiener Co., had Zaterdagmid
dag om drie uur nog een korte plechtig
heid plaats, in tegenwoordigheid o.a. van
de vertegenwoordigers van het Dag. Be
stuur der gemeente, den burgemeester,
wethouder Onderdijk en den gemeente
secretaris, verschillende andere genoodig-
den en het personeel der firma.
De heer A. van Leeuwen, heette als
oudste directeur allen welkom en wees
er op, dat men vooral de aanwezigheid
van het College van B. en W. en van de
leden der familie Wiener zeer op prijs
stelde, terwijl men overtuigd was, dat
men een plechtigheid als deze niet zon
der het personeel kon doen geschieden.
Spr. verzocht aan het zoontje van den
heer P. Wiener uit Amsterdam, die met
zijn pchtgenoote en zuster de plechtig
heid bijwoonde tot de onthulling van een
gedenksteen over te gaan, die is aange
bracht b\j het begin van den trap tegen
over het aquarium.
De kleine baas voldeed aan het ver
zoek en trok een gordijntje weg, waar
door de fraaie marmeren steen te voor
schijn kwam, die tot opschrift heeft:
„De oorspronkelijke gebouwen werden
door den brand van 7 December 1929
verwoest en dit gebouw op 11 Maart
1931 in gebruik genomen, ter i -innering
waarvan op 14 Maart d.a.v. deze gedenk
steen werd onthuld door Jan Dirk Wiener
oud vier jaar, achterkleinzoon van den
oprichter der firma S. Wiener Co.
De heer P. Wiener nam nu het woord
en zeide, dat toen na de vele rampen
die zijn familie hebben getroffen, op 7
December nog de brand kwam, het hem
goed deed, dat de heer van Leeuwen zijn
hulp voor den herbouw aanvaardde en
ook door deze daad den naam Wiener
in hooge eere wilde houden.
De burgemeester, de heer P. Dumon
Tak, bracht dank voor de uitnoodiging
aan het gemeentebestuur en verzekerde,
dat hier een zaak tot stand is gekomen,
die in een groote stad niet misplaatst
zou zijn.
De hoer H. M. van Leeuwen, de jong-
tte directeur, bracht dank aan allen voor
