No. 123
Dinsdag 24 Februari 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co's Bank N.V. Ooes
EERSTE BLAD.
Buitenland
4 pCt. Amsterdam
Oit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Belangrijkste Nieuws.
ad 98 pCt.
Directeur-Hoofdredacteur:
H. ZUIDEMA.
Bureau: Lange forststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELK.5N WERKDAG,
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers10.05
Prijs der Advertentien:
1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Om de vrijheid.
Als straks, in verband met 'het rap-
port-Rutgers, de herziening van de
L.O.-wet aan de orde komt, dan zal het
daarbij als van ouds weer in hoofdzaak
gaan om de v r ij h e i d.
Dat blijkt wel uit do wijze waarop
het denkbeeld van de heeren Ketelaar c.s.
ontwikkeld in een bij1 het Rapport ge
voegde nota, door de vrijzinnige pers
ontvangen wordt.
De heeren Ketelaar c.s. wenscben de
verklaringen waaruit blijkt, dat een
aangevraagde schooi aan een werke
lijke behoefte beantwoordt aan een hoo-
gere beoordeeling te zien onderworpen.
De gegrondheid van aanvragen moet
worden beoordeeld door Gedeputeerde
Staten.
De gang van zaken zal dan worden
dat iedere ingezetene eener gemeente
over een beslissing' van het gemeente
bestuur over schoolaanvTagen, hetzij
in positieven, hetzij in negatieven zin,
bij Gedeputeerden in beroep kan gaan en
bij de Kroon dan weer beroep kan aan-
teekenen tegen de uitspraak van Gede
puteerden.
Het gevolg is natuurlijk dat zoodra
ergens een aanvraag in zee gaat, de
schoolstrijd in vollen omvang wordt ont
ketend, en dat de aanvragers afhan
kelijk zijn van het inzicht der autori
teiten.
Niet zij, de ouders, maar anderen
zullen beoordeelen of een school al dan
niet noodig is.
De vrijheid is dan weg.
Bovendien heeft men nog een andere
rem bedacht.
Voorgesteld wordt n.l., dat ouders die
een aanvraag geteekend hebben, gedu
rende eenigen tijd gelegenheid moeten
hebben hun verklaring terug te nemen
Eerst moet er dus gelegenheid zijn de
aanvragende ouders te „bewerken". En
men weet hoe dat gaan kan.
Dat onnoodige schoolsplitsing wordt
tegengegaan, uitnemend.
Want het is noch in 't belang van de
school, noch in 't belang van de publieke
kassen.
De ouders die zich leenen een nieuwe
school te helpen stichten, vooral als ge
deeltelijke afbraak van een bestaande bij
zondere school daarvan 't gevolg is, moe
ten hunne verantwoordelijkheid ter dege
gevoelen.
Alle misbruik van de vrijheid moet
ten strengste veroordeeld.
Maar de vrijheid zelf moet worden ge
handhaafd.
Wij mogen niet toelaten dat het bijzon
der onderwijs opnieuw onder het juk der
dienstbaarheid wordt gebracht.
Een zeebeving in de Stille Zee.
Te Wellington, de hoofdstad van
Nieuw-Zeeland, is gisterochtend een
belangwekkend bericht van Ratotonga op
de Cook-eilanden ontvangen waarin ge
meld wordt, dat de jongste aardbeving op
Nieuw-Zeeland eenige dagen ervoor op
28 Februari vooraf is gegaan door een
zeebeving in de Stille Zee, die een bui
tengewone reeks van vloedgolven veroor
zaakte en op Ratotonga groote schade
verwekte.
■Op een prachtigen zomerdag bij onbe-
wolkten hemel en kalme zee verhieven
zich buiten de lagune plotseling golven
ter hoogte van 5 M. Zij' kwamen aanrol
len en braken met een donderend ge
raas op het koraalrif. De eene vloed
golf na de andere kwam op de haven
af en sloeg over de kade heen, de lood
sen meesleurende. Toen de golven aan
houdend over het rif sloegen, bereik
ten het schuim en het opspattend water
ten slotte een hoogte van 27 M. Er
was geen zuchtje wind en de Oceaan
bleef verder volkomen kalm.
Het vreemde verschijnsel hield den
'heelen nacht door aan en verwekte onder
alle bewoners groote ongerustheid.
Een Britsche vinding.
Naar gemeld wordt, zijn in het ge
heim gedane proeven met een nieuw
type van legervliegtuig geëindigd.
Naar verluidt, zal dit vliegtuig waar
schijnlijk een revolutie op bet gebied
van den strijd in de lucht teweeg bren
gen.
Het is een tweedekker met slechts één
zitplaats, welke 6 machinegeweren
draagt, waarvan de baan op één punt
convergeerend samentreft.
Het kan behalve de machinegeweren
nog 24 bommen meedragen en met deze
totale belasting een snelheid van 300
K.M. per uur bereiken en tot een hoog
te van 8000 M. stijgen.
De 6 machinegeweren kunnen te ge
lijkertijd met slechts één handgreep
door den bestuurder worden bediend.
Complot in Argentinië verijdeld.
Volgens berichten uit Buenos Ayres
heeft de politie een nieuw complot ont
dekt, dat door aanhangers van den
vroegeren president Irigoyen en ande
ren op touw gezet zou zijn.
Volgens de „Presna" hielden de sa
menzweerders hun bijeenkomsten in het
klooster San Francisco.
Het voornemen was tijdens de afwezig
heid van president Urihuru de revolutie
te beginnen.
De beweging is echter in de kiem
verstikt. Een monnik en verschillende
aanhangers van Irigoyen zijn in hechte
nis genomen.
Schiele's landbouwprogram.
Het Duitsche kabinet hield gisteren
drie zittingen, welke gewijd waren aan de
behandeling van het landbouwprogram
ma van dr Schiele.
Hieruit leidt men af, dat het kabinet
alles er op wil zetten, om tot overeen
stemming te geraken.
Minister Schiele zal vandaag de behan
deling van zijn begrooting in den rijks
dag inleiden met een groote redevoe
ring, waarin hij; natuurlijk nadere mede-
deeling over zijn progrram wil doen.
De rijkskanselier had ook nog afzonder
lijke besprekingen met den minister van
financiën en met den minister van ar
beid.
Een en ander wijst er echter op, dat
nog belangrijke meeningsversohillen
bestaan.
De hoofdzaak blijft het vraagstuk van
de „Veredelungswirtschaft", waartegen
vooral de minister van arbeid en ook
handel en industrie ernstige bezwaren
hebben in verband met de boycotbewe
ging, die hiervan in 'het buitenland te
wachten is, terwijl ook verschillende han
delsverdragen in strijd met dit program
ma komen.
De besprekingen eindigden gisteravond
tegen half negen. Omtrent de genomen
beslissingen is nog geen communiqué
verschenen. Minister Schiele zal echter
het resultaat dezer besprekingen van
daag in zijn aangekondigde rede mede-
deelen.
De landbouwoonferentie te Parijs.
De landbouwcrediet-conferentie der
Europeesche volkenbondsstaten, is giste
ren op het Fransc'he departement van
buitenlandsche zaken, onder presidium
van Briand, geopend.
De onderstaatssecretaris van 't depar
tement van den premier, Frangois Pon-
cet, werd tot waarnemend voorzitter ge
kozen. Hij stelde onmiddellijk de instel
ling voor van een uit ambtenaren be
staande sub-commissie, welke de voor
raden en de kwaliteit van het in Europa
voorradige graan-restant zoude vast
stellen.
In zijn openingsrede releveerde
Briand het feit, dat bijna alle Euro
peesche regeeringen, voor zoover zij lid
zijn van den volkenbond, vertegenwoor
digd zijn bij de bestudeering van dit
probleem, dat de economie van een ge
deelte van Europa aangaat.
Het is de taak der conferentie, het
eerste concrete probleem van de studie
commissie der Europeesche unie op te
lossen. Dit probleem is echter slechts een
van de vele zijden van het algemeen
probleem, dat de commissie te bestudee-
ren zal hebben, n.l. de economische we
reldcrisis, voorzoover zij de Europee
sche landen betreft.
Korte Berichten.
Een medisch deskundige commis
sie schat het aantal dooden tengevolge
van alcoholvergiftiging in het jaar
1930 te New-York alleen op 1295. Dit
cijfer bevat alleen de geconstateerde
gevallen.
De communistische optochten, die
to Parijs tegen morgen aangekondigd
zijn, zijn door den prefect van politie
verboden. Ook de provinciale overheden
hebben opdracht ontvangen om alle com
munistische betoogingen te verbieden. De
communisten wilden evenals in andere
landen tegen de werkloosheid betoogen.
Drooggelegde Zuiderzeegronden.
Ingediend is een wetsontwerp tot tijde
lijke vrijstelling van grondbelasting voor
drooggemaakte Zuiderzeegronden. De in
de wet van 26 Mei 1870 geregelde tijde
lijke vrijstelling van grondbelasting geldt
nog niet ten aanzien van de drooggemaak
te of droog te maken Zuiderzeegronden.
Het wordt echter wenschelijk geacht, ook
voor deze gronden zoodanige tijdelijke vrij
stelling te verleenen.
De termijn, gedurende welke vrijstelling
wordt verleend, is ook hier gesteld op 46
jaar. Voor gebouwen, gesticht op Zuider-
zee-gronden, wordt een vrijdomstermijn
voorgesteld van 13 jaren, overeenkomen
de met den termijn, genoemd in artikel
27 van de wet op de grondbelasting.
De postvluchten op Indië.
Het 12e postvliegtuig, de PH-AEZ is
gisteren om 15 uur plaatselijke tijd te Bel
grado geland.
De PH-AGR is gisteren 6 uur 6 min.
uit Calcutta vertrokken en om 10 uur 20
te Allahabad geland. Om 11 uur 20 is
het toestel vandaar vertrokken en om 16
uur 48 te Jodphur geland.
De Zomertijd.
Bij Kon. Besluit van den llden Febru
ari is bepaald, dat in 1931 de vervroeging
met 'één uur van den wettelijken tijd, be
doeld in artikel 1 der wet van 23 Juli
1908 (Staatsblad no. 236), zal aanvangen
den vijftienden Mei en zal eindigen den
vierden October.
De Tribune en de Openbare Leeszalen.
Het bestuur der Centrale Vereeniging
van Openb. Leesz. heeft zich in zijn ver
gadering van Zaterdag vereenigd met de
meening van den inspecteur, dat het dag
blad „De Tribune" als moreel schadelijke
lectuur moet worden beschouwd en dus
volgens artikel 4 der rijkssubsidievoor
waarden uit de openbare leeszalen moet
worden geweerd.
Thans ook Russisch aardappelmeel?
Nu onze aardappelmeelfabrieken tot de
nok toe vol zitten met hun product, zoo
dat zij in financiëele moeilijkheden zijn
geraakt en de regeering deswege een
voorschot tegen lage rente heeft verleend,
wekt het wel eenige bevreemding, dat bin
nenkort een groote partij Russisch aard
appelmeel zal worden ingevoerd.
Naar wij vernemen, zegt „Het Hdbld",
wordt het eerste gedeelte, 8000 balen,
in de „Hunze 9" van de Groninger Rot
terdammer Stoomboot Maatschappij, over
geheveld uit een Russisch schip, om naar
Groningen te worden vervoerd.
Op onze vraag, voor wie de partij
is bestemd en wat daarmee gebeuren
zal, hebben wij geen antwoord kunnen
krijgen.
Wij herinneren eraan, dat de voor de
credietverleening door de regeering inge
stelde commissie-Bruins-Van Doorninck-
Spitzen den in ons land aanwezigen sur-
plusvoorraad aardappelmeel heeft bere
kend op ruim honderd millioen kilogram
dat is bijna de oogst van een normaal
gewar.jaar. Ook herinneren wij eraan, dat
de crisis in de aardappelmeel-industrie
juist veroorzaakt wordt door deze ge
weldige voorraden, die op de markt
drukken.
Nederland is, zooals men weet, verre
weg de grootste producent en exporteur
van aardappelmeel der geheele wereld.
Zoo er thans dus Russisch aardappel
meel wordt geïmporteerd in een tijd,
waarin de regeering met een crediet van
zes millioen gulden heeft moeten bijsprin
gen, om de geweldige onverkochte en on
verkoopbare voorraden der fabrieken te
helpen financieren, mag men dit o.i. nog
sterker noemen dan het dragen van wa
ter naar de zee. Het feit, of de Russische
invoeren groot of klein blijken te zijn, is
daarbij slechts van secondair belang.
Bevolkingsbeweging in 1930.
Blijkens de thans verschenen eerste
aflevering van den nieuwen jaargang
van het Maandschrift van het Gentr. bu
reau voor de statistiek, waarin o.m. is
opgenomen een tabel over de bevol
kingsbeweging, was de sterfte in 1930
geringer dan tevoren (9.1 per 1000 inwo
ners, het minimum sedert de laatste ja
ren, terwijl het vorige minimum viel in
1928 en 9.6 bedroeg).
Het aantal geboorten was iets grooter
dan in 1929: 23.1 tegen 22.8 per 1000
inwoners. Sinds enkele jaren heeft de
groote daling van het geboortecijfer, dat
na een aanzienlijke stijging in 1920 in
zette, plaats gemaakt voor een meer sta-
tionnairen toestand. Laat men buiten
beschouwing de periode 1914—1925, wel
ke min of meer onder invloed van den
oorlog staat (groote stijging vaoa het aan
tal huwelijken van 19181920, met daar
op volgende geleidelijke daling tot het
normale peil in 1925) dan constateert
men, dat, het geboortecijfer in de laatste
jaren weder de geleidelijke daling ver
toont, welke in 1900 inzette.
Interressant is ook de loop der huwe
lijksfrequentie sinds 1925, omdat wel
eens verband gelegd wordt tusschen deze
en de conjunctuur; de toeneming sinds
1926 zou hiermee in overeenstemming
zijn.
Vereen, tot bestrijding der Tuberculose
te Vlissingen.
Gisterenavond hield bovengenoemde
vereeniging haar jaarvergadering onder
voorzitterschap van dhr J. G. Paap, die
in zijn openingswoord mededeelde, dat het
dames-comité hard heeft gewerkt en
voor f 124,50 aan nieuwe contributie bij
eengebracht heeft.
Door den secretaris, dhr Dr A, P. Smitt,
werd het jaarverslag uitgebracht, waar
aan het volgende is ontleend:
De totale sterfte is in onze gemeente
lager dan in het Rijk en de mees he an
dere gemeenten, maar de t.b.c.-sterfte is
relatief hooger dan op zeer veel andere
plaatsen. De totale sterfte per 1000 in
woners was: Vlissingen 7.9, Zeeland 9.5,
het Rijk 9 (1929: 10.6). De t.b.c.-sterfte
•was: Vlissingen 1.35, Zeeland 0,72, Fries
land 0,65, Limburg 0,94, het Rijk 0.75.
De cijfers voor kankersterfte waren: Vlis
singen 1.30, Zeeland 1.5, Friesland 1.53,
Limburg 0,86, het Rijk 1.23.
Van de 29 personen, die in 1930 bij
ons aan t.b.c. stierven, waren 18 geval
len van long-t.b.c., 5 van hersen-t.b.c., 6
gevallen van t.b.c. van andere organen.
Het aantal consulten aan het Consul
tatie-bureau bedroeg 646. Voor de 1ste
maal kwamen 125 personen, n.l. 68 vol
wassenen en 57 kinderen. Van deze 125
personen hadden 57 geen t.b.c., 59 wel
t.b.c., 9 waren dubieus. Vanaf de oprich
ting zijn thans 1482 personen ingeschre
ven.
Van de gezamenlijke bezoekers van het
Bureau werden opgenomen in een inrich
ting 32, in een Zeehospitium 16, in een
sanatorium 12, in gezondheidskolonies 12.
Tot Augustus 1930 werd een der patiën
ten in de Nazorgkolonie „Zonnestraal"
verpleegd.
Huisbezoek hadden op 1 Januari 1931:
120 gezinnen met 147 patiënten. In 30
dezer gezinnen komt open t.b.c. voor. Het
aantal huisbezoeken bedroeg 1624, het
aantal bezoeken van maatschappelijk
werk 191.
Huurtoeslag werd 24 maal gegeven.
Wekelijksche toeslag aan huishuur, tel
kens gedurende bijna het geheele jaar,
werd 10 maal gegeven.
De Ned. Herv. Diaconie en de Metaal-
bewerkersbond steunden weder met een
jaarlijksche bijdrage, terwijl, als gewoon
lijk, veel steun werd ondervonden van
„Draagt Elkanders Lasten".
Warme maaltijden werden, dank zij de
offervaardigheid van een aantal dames
ingezetenen 990 maal verstrekt. Ook kreeg
de vereeniging daardoor de beschikking
over een belangrijke hoeveelheid kleeren
en kinderspeelgoed.
De EmmabIoem-collecte bracht dit jaar
bruto f 1016,52 op.
Door de belangrijke extra-subsidie, door
den Raad der gemeente toegestaan, kon
veel meer gebruik worden gemaakt van
de winterverpleging op „Zonneveld" en
bedroeg het aantal verpleegdagen aldaar
door de Vereeniging betaald, niet minder
dan 2550.
De Nazorg blijft een moeilijk probleem.
Vooral ook voor de huisbezoekster. Het
blijft jaosilijk om jgtywead werk te vinden
Binnenland
Jubileum stichting „Kinderzorg".
Voorloopig Verslag Eerste Kamer Water-
staatsbegrooting.
Russisch aardappelmeel naar ns land?
Steun voor de beetwortel-suikerindustrie.
Buitenland.
Een zeebeving in de Stille Zee.
Landbouw-conferentie te Parijs.
in stukken van f lOOO, f 500 en f 100
Inschrijvingen worden gaarne aangenomen
tot WOENSDAG 25 FEBR. a.s.
voor hen, die lang gekuurd hebben. Op
de door de gemeente ingestelde gelegen
heid tot nazorg vonden 4 patiënten gedu
rende ongeveer zes maanden plaats. Met
belangstelling wordt de geboorte van de
Nazorgcommissie tegemoet gezien.
Uit het financieel verslag van den pen
ningmeester, dhr D. L. H. van Raalte,
bleek, dat de ontvangsten en uitgaven be
droegen f 10.308,39, met een nadeelig
saldo van f 66,1514. Het vorig jaar be
droeg het nadeelig saldo f 433,111$.
Doordat dit jaar op geen extra subsidie
van de gemeente mag worden gerekend,
moest voor verpleging f 2300 minder uit
getrokken worden en zijn de ontvangsten
en uitgaven voor 1931 geraamd op
f 7814,15)4, met een post onvoorzien van
f 109,45)4.
Er zal dus niet veel meer dan de helft
van het vorig jaar voor verpleging kun
nen worden uitgetrokken.
Als bestuursleden werden bij acclama
tie herkozen de heeren J. C. Paap, M.
Harts, A. J. van Ockenburg en J. de
Me ij.
De voorzitter bracht een woord van
dank aan de huisbezoekster, Mej. Schuil-
man en Dr A. P. Smitt voor den velen
arbeid in het belang der Vereeniging ver
richt, waarna de vergadering werd ge
sloten.
Stichting Kinderzorg.
In de gisterenmiddag voortgezette ver
gadering heeft de voorzitter medegedeeld,
dat tot bestuursleden werden herkozeu
mevrouw Quarles van Ufford met 44, de
heeren Ds J. de Visser en Ds E. H. Blau-
wendraad met 41 en W. Wandel, Nieu-
werkerk met 43 st., gekozen werden
in de vacature ontstaan door het bedan
ken van ds M. van Empel, dr H. W. Ob-
bink te Middelburg; in de vacature ont
staan door bet vertrek van Ds J. W.
Swaan, Ds C. v. d. Waa te Biggekerke
en in plaats van den heer J. Moerland,
die in de vorige vergadering gekozen is,
doch die bedankte, de heer D. Vleugel te
Wolf aartsdijk, resp. met 41, 40 en 39 st.
De voorzitter opende de middag
bijeenkomst, die in het teeken van het 25-
jarig jubileum stond, met bet doen zin
gen van Ps. 103 1, en heette daarna al
len welkom, maar speciaal den substituut
officier van justitie, den kinderrechter,
den voorzitter der Synode, de secretaresse
van den Voogdijraad, den voorzitter van
den kerkeraad te Middelburg en de ver
tegenwoordigers van andere kerkeraden
en diaconi'ën.
Er is wel gevraagd of er reden is tot
feestvieren, gezien de tijdsom handighe
den en het doel der stichting. Zeker het
zou beter zijn, als Kinderzorg kon worden
geliquideerd, dan waren er geen verwaar
loosde kinderen meer. En men mag op
dezen dag ook den droeven achtergrond
niet vergeten. De dood doet den band tus
schen moeder en kind niet te niet en hier
moet men tusschen beiden in gaan staan.
Een Christen viert geen uitbundig feest
en erkent de zondeschuld.
Al is het kleine plantje tot een groo-
ten boom opgegroeid, en is er veel ge-
daan, toch vraagt spreker of het wel
genoeg was. Er is ook hier schuld te be
lijden, en dan wijst spr. op het nog
steeds niet medewerken van alle kerkera
den in Zeeland, en op velen, die wel mee
doen, maar toch een droef figuur slaan.
Spr. ontkent dat er, zooals wel eens ge-
j zegd wordt, luxe is in de stichting, al heb
ben zeker ook bestuur, directie en perso
neel hun fouten. Er zullen steeds tekort-
