No. 121
Zaterdag 21 Februari 1831
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Het Russische Schrikbewind.
G. VAN W1LLEGEN& ZOON
EERSTE BLAD.
„WILLEGEN" Naaimachines
BRILLE
C. JOOSSE
4 pCfi Amsterdam
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
KAPELLE (Z.-Bev.) Telephoon 21.
Moderne Salonkast
Buitenland
VADERLANDSCHE BANK
6q tegen beurskoers
q OBLIGATIËN g
Binnenland.
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws.
ad 98 pCt.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange forststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprlis:
Per 3 maanden, franco por post, !3.~
Losse nummers f 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Wat de laatste jaren in Rusland ge
beurt, laat niet na indruk te maken. Er
heersclit daar een waar schrikbewind,
zoo zelfs, dat velen, die de revolutionaire
theorieën aanhangen en de omwenteling
in Rusland met applaus hebben begroet,
zich thans met afkeer daarvan afwenden.
Men vraagt zich af, hoe het mogelijk
is, dat een dergelijk moorddadig systeem
ingang kon vinden.
Hoe komt het, dat ontwikkelde men-
schen, zooals de leiders voor een deel
toch zijn, op zoo monsterachtige wijze
kunnen optreden? Wat daar gebeurt is
toch in strijd met de eischen van recht
en menschelijkheid!
Het antwoord op deze vraag is reeds
meer dan 80 jaren geleden gegeven door
Groen van Prinsterer bij zijn bespreking
van het schrikbewind, dat tijdens da
Fransche revolutie heerschte.
En dat antwoord is ook nu nog van
genoegzaam belang om er aandacht aan
te schenken.
Groen legt er den nadruk op, dat we
bij het Fransche schrikbewind te doen
hebben met de doorwerking van
de beginselen van ongeloof en revo
lutie.
Niet de wil der menschen, zoo zegt hij,
maar de kracht der beginselen heeft ge-
triumfeerd.
Hij komt er ook tegen op, dat de terro
risten als zedelijke wangedrochten worden
voorgesteld.
Ik spreek, zegt hij, niet van allen. De
psychologie der omwenteling is in ver
scheidenheden rijk. Ellendelingen zijn er
geweest, bij wie bloeddorst en eigenbaat
den toon gaf, wien het minder om verwe
zenlijking van begrippen, dan om botvie-
ring aan begeerlijkheden en driften te
doen was, en op wie den naam van mon
ster en van duivel in menschengedaante
ten volle toepaisselijk is.
Maar zoo was het niet bij de voornaam
ste leidslieden van het schrikbewind, zelfs
niet bij een Robespierre, vaak geteekend
als een schandvlek der menschheid, als
een losbandig en zedeloos mensch, een
wreedtm volksmenner, een Godlooche
naar, die, door vertooning van zedelijk
heid en stoïcijnsche onwrikbaarheid, zoo
wel als door schitterende talenten, den
rang verkreeg welken misdaad, vereenigd
met genie, in dagen van verwarring en
van opgewondenheid der hartstochten be
reikt.
Dit oordeel wordt door Groen van Prin
sterer niet onderschreven.
Geen enkele trek van dit portret ge
lijkt.
Robespierre was niet een zedeloos
mensch. Vergelijkenderwijs muntte hij
door ingetogenheid uit. Zijn onbaatzuch
tigheid was voorbeeldig. Hij werd terecht
de onomkoopbare genoemd; de nalaten
schap van den dictator beliep 460 franken.
Hij geloofde aan de deugd, aan de on
sterfelijkheid, aan God. Er is geen grond
om te veronderstellen, dat hij wreed was.
Maar hoe dan zijn gruwelijk, zijn on-
menschelijk optreden te verklaren?
De oplossing van deze vraag zegt Groen,
ligt in het geloof aan de revolutionaire
theorie.
Bij Robespierre was er een trouw aan
eigen overtuiging, welke hem ook voor de
laatste en ergste gevolgtrekking, al zou
hij alleen staan, niet terugdeinzen liet.
Het geloof alleen gaf hem die veer
kracht in woord en daad, waardoor men
de overmacht boven hen die weifelen
omdat ze twijfelen verkrijgt.
De leiders der Fransche revolutie had
den hun leven gewijd aan een wereldbe
schouwing, die, naar zij meenden, het
eenige en onfeilbare middel was om spoe
dig en overal het einde van ramp en on
heil en het begin van onverstoorbaar ge
luk te bewerken.
Een nieuwe wereld zou geboren wor
den. In plaats van ellende en rampzalig
heid, zou er zijn geluk en zaligheid. En
om dat ideaal te bereiken mocht geen
middel, hoe gruwelijk misschien ook, wor
den ongebruikt gelaten.
Wat van de voormannen van het Fran
sche schrikbewind geldt, kan ook gezegd
van de Bolsjewisten, die in Rusland den
toon aangeven en daar een niet minder
bloedig schrikbewind uitoefenen.
Ook deze mannen worden gedreven
door de he g i n s e 1 e n die zij belijden.
Het is het geloof in de heiilooze revo
lutionaire theorieën dat hun optreden
bepaalt.
Deze beginselen worden ook idoor ande
ren beleden.
Er zijn duizenden bij duizenden, ook
in ons land, die principiëel op hetzelfde
revolutionaire standpunt staan.
Maar en daarvoor mogen we tot op
zekere hoogte dankbaar zijn zij dur
ven de volle consequentie van wat zij be
lijden niet aan.
Zij weifelen nog omdat zij twijfelen.
Daarom zijn ze meer gematigd.
Maar toch niet minder gevaarlijk.
Want ze bevinden zich op dezelfde lijn.
Ze gaan in dezelfde richting.
Voor het gevaar dat hierin schuilt
moeten wij onze oogen niet sluiten.
Integendeel, met al wat in ons is, moe
ten wij de beginselen van ongeloof en
revolutie bestrijden en er toe meewerken,
ons volk, op elk gebied, weer te brengen
onder de tucht van het Woord Gods.
Maar dan moet er ook bij ons zijn be=
slistheid in het belijden.
Want ook voor ons ligt er het groote
gevaar, dat wij traag zijn in het benaar
stigen, dat wij geen invloed uitoefenen,
dat wij weifelen, omdat we geen ge
loof hebben, omdat we twijfelen.
5 Jaar garantie.
f 144.-.
Elect: ische lampen en motoren passend op
elkemachii.. - Eigen reparatie-inrichting.
Lijkverbranding in België.
Wij hebben reeds gemeld, dat in een
Brusselsche voorstad een crematorium in
aanbouw is, ondanks het feit, dat een
liberaal wetsvoorstel om de lijkverbran
ding toe te staan reeds sedert vele jaren
in de commissies is hangende gebleven,
omdat de katholieken er zich ten allen
tijde harnekkig tegen verzet hebben.
Thans is in de kamer van socialistische
zijde aangedrongen op behandeling van
genoemd wetsvoorstel in het parlement.
Een definitief besluit werd nog niet ge
nomen.
Aanslag op Albaniefe Koning.
Koning Zogoe van Albanië, die op het
moment te Weenen vertoeft tot herstel
van zijn gezondheid, woonde gisteravond
vergezeld van eenige heeren van zijn ge
volg, een opvoering bij in de Weensche
staatsopera.
Toen hij na het einde der voorstelling
het theater wilde verlaten, vuurden twee
jongelieden, vermoedelijk studenten, die
den koning voor den schouwburg had
den opgewacht, verschillende schoten op
hem af.
De koning bleef ongedeerd; één der
heeien \an zijn gevolg werd echter ge
dood.
De naders zijn gearresteerd.
Revolutie-poging in Peru.
Volgens een bericht uit Lima is een po
ging gedaan om de regeering van presi
dent Cerro ten val te brengen.
Gistermorgen vroeg trachtten ongeveer
60 opstandelingen het paleis van den pre
sident te bestormen.
De aanval werd echter door de wacht
afgeslagen, waarop de opstandelineng
zonder verderen strijd zich terugtrokken
naar de haven Callao, die een half uur
van Lima verwijderd is.
Daar verschansten zij zich in een kust-
verdedigingswerk. De regeering heeft
troepen gezonden, die de opstandelingen
omsingeld hebben.
Te Lima is verder alles rustig geble
ven.
Alweer lawine-ongelukken.
In het Medelsertal heeft gisteren tegen
half acht een ernstig lawine-ongeluk
plaats gehad.
Levering en reparatie vakkundig.
Ook op voorschrift
van H.H. Doctoren.
voor bel iste waarden, 's-GRAVENHAGE
metjaarlüksche uitloiing
ST. ADRIAANSTRAAT
GOES.
Door een groote lawine werd het hotel
„Zur Post" in Blatta bedolven. Het ge-
houw werd aan de west- en noordzijde
ingedrukt. Het werd bewoond door hel
bejaarde echtpaar Wenzin en beide ge
huwde zoons met hun gezin.
Tot dusver zijn de lijaen geborgen van
de ongeveer 70-jarige oude moeder Wen-
zin en een zesjarig Kind, terwijl de vrouw
en drie kinderen van een der zoons nog
vermist worden.
In het Villgrattnertal heeft zich bq
Inner-Villgratten een vreeselijke lawine
catastrofe afgespeeld. De lawine kwam
van 2400 M. noogte naar omlaag, sleur
de op haar weg drie of vier molens mee
en ten slotte het huis van een boer, Meir
genaamd, dat volkomen werd verwoest,
terwijl de bewoner en zijn zeven kinderen
den dood vonden en de moeder zwaar ge
wond werd.
Korte Berichten.
Uit Wellington wordt gemeld, dat op
het eiland Taupe, dat dicht hij het aard-
bevingsgehied in Nieuw-Zeeland is ge
legen, plotseling een groote geiser is gaan
spuiten, die steenen en kokend water tot
een hoogte van 50 M. in de lucht slin
gert.
Volgens een bericht uit Buenos Aires
hebben overstroomingen in het Noorden
van Argentinië veel schade aangericht.
Vele huizen zijn vernield. Een dorp moet
geheel onder water staan. Men vreest, dat
tal van personen omgekomen zijn.
De postvluchten naar en van Indië.
Het tiende postvliegtuig heeft gister
ochtend om 6.12 zijn terugreis aangevan
gen met 126 KG. post en 1 KG lading.
Dit vliegtuig is om 11.26 te Palembang
geland. Het vertrok van daar om 12.20 en
is om 17.56 te Medan aangekomen.
Het 11de postvliegtuig is gisterochtend
5.27 uit Medan vertrokken en om 11.38
te Palembang geland. Het vliegtuig ver
trok van daar om 12.8 en kwam om 14.58
te Batavia aan. Van daar vertrok het om
15.15 en om 15.53 is het te Bandoeng
aangekomen.
Schadeloosstellingen eigenaren van
jachtrechten.
Het Tweede Kamerlid van Rappard
heeft den minister van binnenlandscho
zaken en landbouw de volgende vragen
gesteld:
Kan de minister ook mededeelen, wan
neer de schadeloosstellingen aan vroe
gere eigenaren der jachtrechten in de
voormalige Heerlijkheid Bredevoort zul
len worden uitbetaald?
Wil de minister bevorderen, mede me!
het oog op de afwikkeling van boedelc,
waarin die jachtrechten voorkomen, da(
met de uitkeering, althans de vaststelling
van die schadeloosstellingen spoed wordt
betracht?
De uitlating van generaal Seyffardt.
Op de vragen van het Tweede Kamer
lid den heer Schaepman, in verband met
een door den chef van den generalen
staf door middel van de pers gedane ver-
klarig, ter zake van de militaire plannen
der Belgische regeering, heeft de minis
ter van Defensie geantwoord:
De minister heeft kennis genomen van
het artikel in de „N. R. Grt." van 3 Febr
met het opschrift: „De militaire plannen
der Belgische regeering", waarin o.m.
voorkomt hetgeen de heer Schaepman
heeft gevraagd. Hij is van oordeel, dat
de leger- en vloot-autoriteiten bij mede-
deelingen betreffende de landsverdediging
ook al spreken zij alleen uit eigen naam,
de omzichtigheid moeten betrachten, wel
ke met het oog op hun bijzondere positie
is geboden.
Hij heeft naar aanleiding van het on
derhavige geval dit oordeel ter kennis
van deze autoriteiten gebracht.
Middelburg. In het Militair Tehuis al
hier trad op uitnooüiging van de A. R.
propagandaciubs te Grjqpsaerke en Seroos -
xerxe Donderdagavond op dhr R. A. den
Ouden van 's-Gravenhage, sprekende
over: „Eenzjjdige nationale Ontwapening"
„Kerk en Vrede".
topr. wijdde eenige beschouwingen aan
de actie van „Kers. en Vrede" en de denk
wijze van Prof. Heering, in het hijzonder
stilstaande hij het door die richtingen op
den voorgrond geplaatste beroep op het
christelijk geweten, om daarna die uit
spraken als onjuist te brandmerken.
Vervolgens behandelde spr. de vraag,
wat de Heilige Schrift zegt ten aanzien
van den oorlog, die gevolg van de zonde,
maar ook zelf zonde is.
Het middel van den oorlog mag nooit
gebruikt worden om internationale ge-
seiiillen op te lossen of gediedsuitureiding
te verkrijgen.
Spr. teeaende heel scherp het onder
scheid tusseiien Israels bijzondere positie
in het Oude Testament, hetwelk de oor
logen Godes voerde, en de positie van de
christelijke volken uit onzen tijd.
De verschillende uitspraken der Heili
ge Schrift, die ons iets ieeren aangaande
den oorlog, mogen niet maar klakkeloos
worden gebruikt. Discussie over die Bij
belwoorden is niet wei mogelijk met die
genen, die het Goddelijk karakter van den
Bijbel niet onvoorwaardelijk aannemen.
Al is het waar, dat élke oorlog zonde
is, toch kan er de mogelijkheid zijn, dat
de Overheid genoodzaakt is den oorlog
te voeren. Zij draagt het zwaard niet te
vergeefs.
Eenzijdige nationale ontwapening voor
komt den oorlog niet; is veeleer een uit-
noodiging om in het onverdedigde en
weeriooze land den strijd binnen te halen.
Degenen, die beweren, dat het beter is
onrecht te lijden dan onrecht te doen, ver
geten, dat God de verdeeling der volkeren
gewild heeft.
Die verdeeling te handhaven is niet
strijdig met Gods Woord. Is plicht van
ieder, die bij dat Woord leven wil. De
heilige goederen van nationale zelfstan
digheid en vrijheid e.d. moeten worden
bewaard en verdedigd.
In bijzondere gevallen is een aanvals
oorlog ook goed te keuren, kan het recht
vaardig en plicht zijn, het oorlogspad te
betreden.
Het karakter van den oorlog te ont
leden is evenwel niet gemakkelijk. De
vraag, wie de schuld van den oorlog
draagt is vaak heel moeilijk op te lossen.
Dit mag daarom nog niet leiden tot
dienstweigering. De consciëntie van elk,
individueel, moet dienaangaande beslis
sen; een actie op touw zetten is verkeerd,
omdat alleen eigen geweten kan be
zwaard zijn.
Vervolgens wijst spr. op het werk der
A. R. partij in het belang van den vrede
en eindigt met de opwekking dien arbeid
te steunen en ons beginsel te dezen op
zichte uit te dragen waar dat mogelijk
is.
Een viertal hoorders stelden vragen,
die den referent gelegenheid gaven enkele
punten nog nader te belichten.
Vlissingen. Met het oog op de tijdsom
standigheden is het den wensch van H.
M. de Koningin, dat voor haar Konink
lijk bezoek, in April a.s., geen bijzondere
kosten zullen worden gemaakt, wat niet
verhindert, dat de buurlcommissies op t
gepaste wijze een behoorlijke ontvangst j
zullen kunnen helpen bevorderen.
De plannen voor een feestelijke opening
van het nieuwe havenbedrijf der op te
richten N. V. Haven van Vlissingen ein-
de Augustus 1932, blijven onverkort be-
staan.
De dagelijksche besturen van de buurt- i
commissies zullen door den Burgemees
ter tot een bespreking worden uitgenoo-
digd op Vrijdag 27 Februari a.s.
Goes. Voor de Vereen, voor Ghr. Win-
terlezingen trad gisteravond op ds A. K.
Binnenland.
Aanvaring op de Zuiderzee.
Vergadering der rijkscommissie voor de
werkverruiming.
Buitenland.
Aanslag op Albanië's Koning.
Revolutiepoging in Peru.
Mijn-ongeluk bij Aken.
in stukken van f ÏOOO, f 500 en f 100
Inschrijvingen worden gaarne aangenomen
tot WOENSDAG 25 Ffc.BR. a.s»
9 W.
IÖI
Straatsma uit Den Haag met het onder
werp: „De Pastoor uit den bloeijenden
wijngaerdt". De bijeenkomst, die als ge
woonlijk weer druk was bezocht, werd
door den voorzitter der vereenigmg, ds
Kamsteeg, met gebed geopend.
Ds Straatsma stelde aanstonds op den
voorgrond, dat dit boek van helix Tim
mermans er geen is van geweldige diep
zinnigheid, maar een hoek van Room-
sche, Viaamsche vroomheid. Zooals Lier,
de stad van Timmermans, gelegen is op
de grens van twee provincies, het schrale
heiland Kempen en het vette kleigebied
Brabant en daardoor een bevolking met
een eigenaardig karakter heeft, zoo is dit
boek een combinatie van vroomheid en
zinnelijkheid, een specimen van Viaam
sche vroomheid.
Op werkelijk boeiende wijze geeft Spr.
daarna een resumé van don inhoud van
Timmermans' hoek, nu en dan onderbro
ken door de voorlezing van enkele ge
deelten uit het werk.
We maken kennis met den ernstigea
vrijdenker Isidore en Leontientje, met
haar kinderlijk Roomsch geloof, met den
pastoor, en de wijze, waarop hij Isidore
tot het R.K. geloof tracht te brengen. We
maken mee den strijd van Isidore en
Leontientje, den eerste, die maar niet kan
gdooven en de laatste, die ten slotte zegt.
„Onze Lieve Heer kan niet gedoogen, dat
ik met een ongeloovige huw" en daarom
de verhouding verbreekt.
We leven echter ook in in den strijd, di9
nu voor beiden volgt, tot ten laatste Leon
tientje wegkwijnt in 't geheel niet door
den Pastoor begrepen en gaat sterven.
Isidore mag aan.haar sterfbed komen,
drukt na haar laatsten snik haar de
oogen dicht en vindt den nacht na haar
sterven het geloof.
Ten slotte maakt Spr. enkele opmer
kingen. Heeft de pastoor goed gedaan
in zijn optreden tegenover Isidore en
Leontientje? Spr zou het zóó niet durven
doen. Wel is Spr. er van overtuigd, dat
man en vrouw, wanneer ze niet één zijn
in den Heer, het hoogste geluk missen.
Ook is helaas waar, dat er vaak aller-
lichtzinnigst wordt geleefd. Jongen en
meisje praten veel met elkander, maar
weten dikwijls niets van elkanders ziels
leven af.
Maar toch zou Spr. zulk een kras ad
vies niet durven geven als de Pastoor.
Wel kunnen en moeten we ernstig waar
schuwen tegen een huwelijk met een on
geloovige en ook tegen de illusie, dat de
geloovige partij de ongeloovige wel zal
bekeeren. Eén advies voor alle gevallen
is er echter niet. Daarom: wees voorzich
tig. Met God moet beslist.
Ook wijst Spr. nog in het kort op het
typisch Roomsche in dit boek. Leon
tientje heeft wel één door en door ware
opmerking gemaakt, die Spr. gaarne wil
meegeven: „We behoeven maar één keer
heel diep te gelooven, om verder altijd
te gelooven".
Ds Kamsteeg dankte ds Straatsma har
telijk voor zijn lezing, waarnas met zoo
stille aandacht is geluisterd.
Dhr Bastmeijer richtte zich ten slotte
met eenige hartelijke woorden van af
scheid tot ds Kamsteeg, die wegens ver
trek naar Gorssel, voor de laatste maal
een Chr. Winterlezing te Goes heeft ge
leid.
Ds Straatsma ging nu in dankgebed
voor.
Krabbendijke. Woensdagavond kwam
de Vereen, van Oud-leerlingen der Tuin-
