No. no
Donderdag 19 Februari 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeefand
Hei Wiegekind
Hendrikse Go's Sank N. V. Goes
Assurantie-ij
„DE NEDERLANDEN van 1845"
EERSTE BLAD.
De vrijheid van Onderwijs.
Buitenland
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Verzekeringen op elk gebied
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lang*: ^orststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELFEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, 3.—
Losse nummers10.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ci
Bij abonnement belangrijke korting.
Het wordt steeds duidelijker, 'dat de
strijd voor de vrijheid wat het onderwijs
betreft, nog volstrekt niet is uitgestreden.
Er zijn veeleer aanwijzingen, dat ons
een nieuwe schoolstrijd te wachten staat.
Dit blijkt wel uit het onlangs versche
nen rapport van de Onderwijs-commissie-
Rutgers.
Deze Commissie stelt voor de ^verkla
ring", die thans voor de oprichting van
een bijzondere school noodig is, en waar
uit moot blijken dat de school door een
bepaald aantal leerlingen bezocht zal wor
den, te laten vervallen, doch in bepaal
de gevallen de waarborgsom die thans
15 pet. van de stichtingskosten bedraagt,
te verhoogen.
Een en ander om onnoodige school
stichting die naar bij een ingesteld
onderzoek bleek veel minder voorkomt
dan het vaak werd voorgesteld te voor
komen.
„Het doel dezer verklaring is, naar
Prof. Rutgers in „De Reformatie" op
merkt, nooit geweest beperking van de
vrijheid der ouders, of het oefenen van
zeker toezicht over hunne keuze, hetgeen
met de Grondwet strijdt. Het doel der
verklaring is, te voorkomen, dat op kos
ten der gemeentè schoollokaliteit wordt
aangebouwd, terwijl het minimum aantal
leerlingen voor de school s traks niet aan
wezig zou blijken. Het doel is het voor
komen van geldelijke schade der gemeente
tengevolge van het bouwen van een
school, waarvoor de leerlingen ontbreken.
De commissie stelt nu voor dat doel
te bei iken door verhooging van de waar
borgsom, en wel speciaal voor de klei
nere scholen. Wanneer een groote school
gebouwd wordt, kan worden aangeno
men dat de lokaliteit altijd wel noodig
zal zijn, daar bij opheffing der bijzondere
school toch voor de kinderen schoolloka
liteit moet bestaan. Wanneer een kleine
school gebouwd wordt, laat zich denken,
dat bij opheffing der school de kinderen
in ajidere scholen kunnen worden onder
gebracht en de gemeente op het gebouw
belangrijk verlies lijdt.
Welnu, zegt de Staatscommissie, ver
hoog dan de waarborgsom voor scholen
met minder dan 150 leerlingen van vijf
tien ten honderd tot dertig ten honderd.
Daarmede is men wel zeker, dat bij voor
tijdige opheffing der school de gemeente
eerder geldelijk voordeel dan nadeel zal
hebben. Daarmede is een zeer re'iele
waarborg verkregen, dat het vereischte
aantal leerlingen werkelijk aanwezig zal
zijn"
De minderheid van de Commissie (de
heeren Ketelaar, Gerhard, Polak en Van
der Meulen en méj. Westerman) denkt
daarover echter anders.
Deze leden willen de „verklaring" be
houden, mits de waarde van deze ver
klaring aan hoogere beoordeeling wordt
onderworpen.
Hetzelfde dus wat men nu herhaaldelijk
in de Gemeenteraden ziet als van socia
listische of vrijzinnige zijde met de bijge
voegde verklaring geen genoegen wordt
genomen.
De minderheid van de Staatscommissie
wil dit nu tot regel maken. Zij wil de
wijze, waarop de toezegging der ouders
gekregen is, aan een puhlieke beoordee
ling onderwerpen; het is haar niet ge
noeg, dat jiot vereischte aantal leerlin
gen op de school aanwezig is: zij wil dat
beoordeeld zal kunnen worden op welke
gronden de ouders een bepaalde bijzon
dere school verkiezen.
Wel verre van de verklaring te willen
zien vervallen, wil de minderheid juist
dit stuk behouden als grondslag voor een
overheidscontrole op de stichting van bij
zondere scholen.
Dit beteekent in de practijk niets an
ders, dan dat de vrijheid van onderwijs
in gevaar wordt gebracht.
Niet de ouders zullen beoordeelen
welke school voor hunne kinderen noodig
is, maar de Overheid.
Terecht is er door Prof. Rutgers op
gewezen, dat het hier een levensbelang
der bijzondere school geldt.
„Met de grondwettelijke vrijheid van
onderwijs strijdt het, wanneer de oprich
ting van eene bijzondere school zou wor
den verhinderd, omdat een Overheids
orgaan die school niet noodig acht.
Ook in onzen kring zie men toe, dat
men aan zoodanige Overheidsinmenging
geen voet geve. Men late zich niet op
een dwaalspoor brengen door de legende
van de onnoodige schoolsplifcsingen, die
het onderwijs duur maken. De Staats
commissie heeft daarnaar een onderzoek
ingesteld, waaruit bleek, dat van onnoo-
dige schoolspliïsing hoogstens in zeer en
kele gevallen kan worden gesproken. Men
late zich ook niet van het spoor brengen,
wanneer men verneemt, 'dat hier of daar
door een groep een school gesticht is,
die een andere groep (misschien Uw eigen 1
geestverwanten) voor onnoodig hield. Vrij
heid van onderwijs brengt toch mee, dat
ook bijzondere scholen kunnen bestaan,
die gij of ik niet noodig achten.
De gemeente mag niet geldelijke schade
lijden door stichting van schoollokaliteit,
die niet gebruikt wordt. Om dat te voor
komen is een beoordeeling van Over
heidswege van de noodzakelijkheid van
schoolstichting niet noodig.
De bekostiging van het bijzondere on
derwijs is volgens de Grondwet een zaak
van recht, en mag niet tot een onder
werp van politieken strijd in den Raad
worden gemaakt."
De crisis in Spanje.
Admiraal Aznar en de overige leden
van het nieuwe Spaansche Kabinet zijn
door den koning beëedigd.
Vanmiddag wordt de eerste minister
raad gehouden. De leden van het nieuwe
kabinet zijn alle aanhangers van de mo
narchie.
Over het regeeringsprogram deelde de
minister-president Aznar mede, dat de
verkiezingen voor de nationale vergade
ring thans in Juni zullen worden gehou
den.
De nationale vergadering zal onbeperk
te bevoegdheden verkrijgen en het recht,
de grondwet geheel te wijzigen.
Voorts kondigde hij aan, dat de belang
rijkste verordeningen uit den tijd van de
militaire dictatuur opgeheven zullen wor
den.
Het schoolontwerp door het
Engelsche Hoogerhuis verworpen.
Het Engelsche Hoogerhuis heeft met
168 tegen 22 stemmen het wetsontwerp
verworpen, dat den schoolplichtigen leef
tijd verlengt en dat een der voornaamste
maatregelen was in het regeeringspro
gram.
De verwerping zal geen regeeringscrisiis
veroorzaken.
De verwerping van het ontwerp betee
kent een geleidelijke jaarlijksche bespa
ring' van een half millioen pond.
De besprekingen van Gandhi met den
onderkoning.
De onderkoning van Britsch-Indië en
Gandhi hebben gisteren hun gesprek
voortgezet.
Gandhi leek goedgeluimd toen hij het
paleis van den onderkoning verliet.
Gandhi verklaarde bij het verlaten van
het Paleis, dat in de eerstkomende dagen
geen verdere besprekingen zullen plaats
hebben. Blijkbaar wil men de aankomst
afwachten van Patel. Deze wordt be
schouwd als de toekomstige president van
het Nationaal Congres.
Britsch-Indië en Nederlandsch-lndië.
In de Daily Telegraph vergelijkt
Richard Sheepshanks (door de redactie
bij de lezers ingeleid als een goed kenner
van de toestanden in Britsch-Indië en
Nederlandsch-lndië) de Engelsche 'en de
Nederlandsche methodes tegenover Oos-
tersche volken.
Sheephanlks zegt, dat in Indië de vier
groote vijanden van de inlandsche maat
schappij de malaria, 'de landheer, de geld
schieter en de rechtbank zijn. Tegen alle
deze wordt de Indonesiër beschermd.
In Britsch-Indië is de sterfte tengevolge
van afwendbare ziekten schrikbarend. In
Indonesië worden afwendbare ziekten
door een bewonderenswaardig stelsel van
hygiëne bestreden. Bij gevolg is het sterf
tecijfer in Britsch-Indië 32, maar op Java
en Madoera 20 en de bevolking in de
zelfde evenredigheid gezonder.
De schrijver zet in bewonderende woor
den uiteen hoe in Indonesië de landerijen
verdeeld zijn, hoe de oeconomische positie
van den Javaan en den 'koelie is, hoe de
inlander tegen geldschieters beschermd
wordt. Hij toont aan dat het lot van den
Indonesischen landbouwer zoodanig is
dat zijn Britsch-Indischen broeder heim
kan benijden. De Indonesiër heeft dit aan
een goed bestuurstelsel te danken.
De corruptie in het New-Yorksche
politiecorps.
De inspecteur Samuel Seabury, die be
last is met het instellen van een onder
zoek naar den omvang van de corruptie,
die in het New-Yorksche politiecorps
plaats vindt door de eigenaars van de ver
schillende geheime drankgelegenheden
heeft verklaard, dat hij het bedrag, dat
jaarlijks door deze eigenaars en andere
belanghebbenden aan steekpenningen
wordt betaald, schat op 20 a 30 millioen
dollar. Aangezien Seabury een verstrek
kend mandaat had gekregen, heeft hij een
groot aantal bankinstellingen aangeschre
ven met een verzoek om inlichtingen om
trent het banksaldo van 51 hooggeplaat
ste politie-autoritedten. Hij zal een onder
zoek instellen, hoe deze autoriteiten aan
hun verschillende banksaldi komen en
men verwacht onthullingen, die waar
schijnlijk zullen leiden tothet grootste
schandaal, dat New-York ooit gekend
heeft. Verscheidene betrokken personen
kunnen geen verklaring geven omtrent de
hoogte van hun banksaldi.
Boos weer in Italië.
In verschillende deelen van Italië
heerscht buitengewoon slecht weer. In het
Noorden woeden sneeuwstormen, terwijl
in het Zuiden veel regen valt, welke met
onweder gepaard gaat.
Het St. Marcusplein te Venetië staat
20 c.M. onder water. In Milaan en om
geving is veel sneeuw gevallen. De straat
weg van Parma naar Spezzja is door de
sneeuwophoopingen op sommige plaat
sen versperd.
In de haven van Livorno woedde een
hevige storm, zoodat verscheidene voor
anker liggende schepen met elkaar in bot
sing kwamen en beschadigd werden.
Boven Rome en Napels hebben zware
onweders gewoed. Te Napels zijn enkele
stadsgedeelten onder water geloopen.
In het bergland van Bel'luno zijn tal
rijke lawines naar beneden gekomen.
Vechtpartij in den Oostenrijkschen
Nationalen Raad.
Gisteren is het in den Oostenrijkschen
nationalen raad bij1 de behandeling van de
begrooting van handel tot een hevige
vechtpartij tusschen sociaal-democraten
en afgevaardigden van het Heimatblok
gekomen. De afgevaardigden van het Hei
matblok trachtten d'en afgevaardigde,
Wallisch, te beletten het woord te voeren.
Waliisch is van Hongaarsohe afkomst
en was tijdens het communistisch bewind
in Hongarije lid van een revolutionnaire
rechtbank. Hem wordt verweten, dat hij
zich aan daden van terreur heeft schul
dig gemaakt en de terechtstelling van ver
scheidene personen heeft gelast. In Juni
1927 proclameerde hij te Bruük de dicta
tuur van het proletariaat.
Het kwam eerst tot een hevige woor
denwisseling en vervolgens tot handtaste
lijkheden, eerst tusschen 'den sociaal
democraat, Hartmann, en den afgevaar
digde van het Heimatblok, Hainzel, doch
spoedig was 'de vechtpartij algemeen en
zag men slechts een onontwarbaar klu
wen, waaruit gebalde vuisten te voor
schijn staken, die er op los sloegen.
De zaalwachters brachten zoo spoedig
mogelijk de zware intkokers, die als pro
jectielen dienst 'konden doen, in veilig
heid. Ook minister Heinl, die alleen op de
ministerbank zat, zorgde er voor, dat een
groote inktkoker, die voor hem op tafel
stond, in veiligheid kwam.
De vechtpartij duurde een 'klein kwar
tiertje, waarna het eindelijk den afgevaar
digden van de middenpartijen gelukte de
vechtenden te scheiden. De voorzitter had
terstond bij het begin van de vechtpartij
de zaal verlaten, zoodat de zitting ge
schorst was.
Na afloop van de vechtpartij lagen op
den grond overal stukken van gescheurde
kleeren, afgerukte knoopen, enz. Ver
scheidene afgevaardigden hadden builen
opgeloopen.
Korte Berichten.
Te Bromberg zijn gistermorgen in
de woning van een slager vier dienst
meisjes gevonden, die door kolendamp
waren bedwelmd. Den vorigen avond had
den zij voordat zij naar bed gingen een
kachel aangemaakt. Een van de meisjes
is overleden, de anderen verkeeren in
levensgevaar.
Als gevolg van den ernstigen eco-
nomischen toestand verkeert de stad Es
sen in financiëele moeilijkheden, daar de
In den ouderdom van 68 jaar is te Oos
terbeek overleden ir. G. van Thienen,
oud-hoofdinspecteur van den Arbeid. De
overledene was Ridder in de Orde van
den Nederlandschen Leeuw.
inkomsten verminderd en de uitgaven ge
stegen zijn. Om dit tekort te dekken zal
de personeele belasting met 30 pet. wor
den verhoogd, terwijl de bierbelasting zal
worden verdubbeld en de schoolgelden 50
pet. zullen worden verhoogd.
De Duitsche regeering heeft voor
den tijd van 21 tot en met 28 Februari
voor de geheele Pfalz alle openbare ver
gaderingen van communisten en werk-
loozen in de open lucht en in zalen ver
boden. Bovendien zijn ook alle andere
vergaderingen in de open lucht ve rboden,
met uitzondering van kerkelijke plech
tigheden en dergelijken.
„Sonneheerdt".
De jaarvergadering van de Vereeniging
tot Christelijk Hulpbetoon aan Blinden
is bepaald op Woensdag 25 Maart te
Ermelo, n.m. half twee, in het Tehuis
„Sonneheerdt" aan den Puttenschen weg.
De werkloosheid.
Het bestuur van de Nederlandsche Vak
centrale is, naar aanleiding van zijn ver
zoek om een bespreking inzake de door
de Regeering getroffen crisismaatregelen
eenige dagen geleden op het Departement
van Arbeid in gehoor ontvangen.
Het bestuur ontwikkelde zijn bezwaren
tegen de circulaire van den Minister van
Arbeid gericht tot de kashesturen der
organisaties.
Aan de delegatie werd medegedeeld, dat
verschillende bezwaren zouden worden
overwogen, dat ook van enkele de billijk
heid werd ingezien, doch dat, waar alge-
meene beginselen door den Minister wa
ren gesteld, het niet wel doenlijk was,
daarin verandering te brengen.
Tarieven bij de posterijen.
In het verslag over het wetsontwerp
tot wijziging der begrooting van 't staats
bedrijf der P. T. T. voor 1929 merken
eenige leden op, dat uit dit wetsontwerp
weer blijkt, dat elk jaar de P. T. T.-be-
grooting, wat de baten betreft, veel te
laag wordt geraamd. Nu weer blijken
deze baten, ondanks enkele tariefsverla
gingen, plus minus f 4 millioen mede te
vallen. In verband daarmede vroegen zij
of de minister daarin geen aanleiding
kan vinden, de tariefsverlagingen krach
tiger door te voeren.
Dumping en anti-dumping.
Het Tweede Kaïnerlid, de heer Lovink.
heeft den minister van Binnenlandsche
Zaken en Landbouw de volgende vragen
gesteld:
Kan de regeering mededeelen of de be
studeering van het vraagstuk der dum
ping en anti-dumping zie bldz. 6 van
de memorie van antwoord op de Alge-
meene beschouwingen der Staatsbegroo-
ting voor 1931 haar reeds tot een ba-
paalde uitkomst heeft geleid?
Zoo ja, is de regeering dan bereid mede
te werken of, in verband met het feit, dat
in verschillende landen bepalingen in
voorbereiding zijn om door zgn. Ein-
führscheinep als eaderssins weder ver-
Binnenland
De Eerste Kamer behandelt het tarwe-
wetje.
De Tweede Kamer over de begrooting
van Suriname.
Het twaalfde postvliegtuig naar Indië
ernstig beschadigd.
Buitenland.
Vechtpartij in den Oostenrijkschen Na
tionalen Raad.
Boos weer in Italië.
Wat de Duitsche Minister van Landbouw
wil.
Nederlaag der Engelsche regeenng in
het Hoogerhuis.
De crisis in Spanje
AGENTSCHAP:
schillende producten tot beneden kost
prijs, op open markten werpen, de regee
ring overweegt daartegen maatregelen te
nemen?
Een Ned. fabrikafenhuis.
Gistermiddag is te Utrecht in tegen
woordigheid o.a. van den Utrechtschen
burgemeester het Nederlandsch Fabrika-
tanhuis aan de Gatharijnensingel offi
cieel geopend. De voorzitter, de heer J.
Born, heeft in een rede zijn vreugde ge
uit over de aanwezigheid van verschil
lende industrieelen en gaf als zijn mee
ning te kennen, dat zoolang het leger van
verbruikers z'n kennis omtrent produc
ten van eigen en vreemden bodem niet
vergroot er van voorkeur of voorliefde
voor de in Nederland vervaardigde goe
deren geen sprak zal kunnen zijn. In dit
eerste Ned. Fabrikaten huis zal gratis
toegang worden verleend en voorlichting
gegeven. Deze opening gold niet alleen
een nieuwe instelling maar tevens een
tentoonstelling van verschillende goede
ren.
De Nederlandsche handelsbalans.
Het Centraal Bureau voor de Statis
tiek deelt mede, dat de waarde (zonder
goud en zilver) van den invoer heeft be
dragen in Januari 1931; f 179 millioen; in
December 1930: f 165 millioen en in Ja
nuari 1930: f 220 millioen; de waarde van
den uitvoer in Januari: f 118 millioen;
in December 1930: f 117 millioen en in
Januari 1930: f 152 millioen.
Het percentage van de invoerwaarde
gedekt door de uitvoerwaarde bedroeg in
de maand December 1930: 71.1 pet en
in Januari 1931: 65.7 pet.
Donkere zijden.
Men meldt ons van de zijde van den
Nederl. Bond va.n Technici te Amsterdam:
De directie van Werkspoor te Amster
dam heeft zich wegens gebrek aan orders
genoodzaakt gezien, per 1 Maart a.s. aan
circa 30 technici ontslag aan te zeggen.
Onder de ontslagenen bevinden zich en
kele beambten met meer i'an 20, en
meerdere met 10—-20 jaren 'ienstver-
band.
Door de afdeelingsbesturen van de vak
organisaties van technici is naar aanlei
ding hiervan een vergadering gehouden
en besloten zich met de directie in ver
binding te stellen, teneinde te trachten
voor de betrokkenen een wachtgeldrege
ling te verkrijgen, eventueel een billijke
tegemoetkoming, verband houdende met
het aantal dienstjaren aan Werkspoor
doorgebracht.
Accijns op sigaretten.
De Ned. Bond van Sigarenwinkeliers-
vereenigingen zegt in een adres aan den
Moeders, geneest de gesmette deelen
met Purol en houdt het
huidje altijd droog met
