DE ZEEDW
Hel Geweten ven RogerTrehern.
TWEEDE BLAD.
Uit de Provincie.
FEUILLETON
Zoeklichtjes.
VAN
DINSDAG 10 FEBR. 1931. Nr. 111.
WEGEN EN WEGENZORG IN
ZEELAND.
Onder dezen titel verscheen bij den uit
gever D. H. Littooy Az. te Terneuzen een
brochure, waarin zijn samengebracht de
artikelen die de heer J. F. Magendans
in „De Zeeuwsche Polder" over dit onder
werp schreef.
De schrijver herinnert er aan, dat reeds
in het midden der vorige eeuw door de
Staten besloten werd om aan openbare
besturen, corporaties of personen, welke
het verbeteren van bestaande of het aan
leggen van nieuwe wegen in deze Pro
vincie zouden willen ondernemen, het
daarvoor noodige kapitaal bij wijze van
renteloos voorschot te verstrekken.
Dit optreden had succes.
In de volgende jaren werden tonnen
gouds aan de wegenverbetering besteed.
Een bezwaar bij deze regeling was ech
ter, dat er niet was een Provinciaal plan,
maar alleen subsidieering van door an
deren aangegeven plannen. Van een stre
ven naar het verkrijgen van een wegen
net kon niet worden gesproken. Afdoen
de verbetering van belangrijke intercom
munale wegen werd niet verkregen.
In verband hiermede werd in 1922 door
de Provinciale Staten besloten tot het op
maken van een Zeeuwsch wegenplan, op
dat de algemeene verbetering systema
tisch zou kunnen worden aangevat.
Tot uitvoering kwam het echter niet,
doordat in 1926 de Wegenbelastingwet
tot stand kwam, waardoor de Provinciale
besturen in de gelegenheid werden ge
steld Provinciale wegenplannen vast te
stellen en tot uitvoering te brengen.
Na een duidelijk overzicht van de voor
naamste bepalingen van deze wet komt
de schrijver tot de vraag, wat in verband
hiermede in Zeeland tot stand werd ge
bracht.
En dat blijkt niet zoo weinig te zijn.
In October 1927 werd een Provinciaal
wegenplan vastgesteld, waarin de richt
lijnen werden aangegeven langs welke
zich de provinciale wegenverbetering zal
hebben te bewegen. Op dit plan werden
wegen gebracht met een totale lengte
van 278.43 K.M.
En dat aan de uitvoering van dit
plan omtrent de wijze waarop dit
geschiedt bevat deze brochure tal van ge
gevens met groote kracht gewérkt werd,
blijkt wel hieruit, dat in de eerste vier
jaren, waarin de wet werkte, een som
van meer dan een millioen gulden voor
wegsverbetering volgens het Provinciaal
wegenplan door Rijk en Provincie werd
uitgegeven.
Inderdaad een niet onbelangrijk be
drag.
Vooral als men rekening houdt met de
bedragen door onderhoudsplichtigen in
verband hiermee uitgegeven, waardoor
het totaal stijgt tot plm. f 1.450.000.
Terecht constateert de schrijver, dat
het resultaat niet onbevredigend is.
Met de verbetering van de tertiaire
wegen die niet op een wegenplan voor
komen, maar toch een hoofdverbinding
tusschen twee of meer kommen mpeten
vormen waarvoor rentelooze voorschot
ten worden verleend, gaat het niet zoo
hard.
Tot nu toe werd hiervan alleen in Z.
Vlaanderen gebruik gemaakt, waarom de
Zeeuwsche Polder- en Waterschapsbond
een centrale Commissie benoemde, die
hierbij leiding zal hebben te geven.
Deze organisatie is er.
Maar daarbij bleef het dan ook tot nu
toe.
Dit valt te betreuren.
In verband met de wegsverbetering,
maar, gezien de huidige omstandigheden,
meer nog met het oog op de bestrijding
van de werkloosheid.
Wanneer in de negen districten de sub
commissies ijverig aan het werk waren
gegaan, dan zou dit ongetwijfeld op de
huidige werkloosheid van invloed zijn ge
weest.
Allen, die belang stellen in de wegen
en den wegenaanleg in Zeeland, kan
de lezing van de hier besproken brochure
worden aanbevolen.
Benoemd tot buitengewoon opzich
ter bij den Rijkswaterstaat in Den Haag
dhr Joh. van Baaien te Goes, oud-leerling
van het Z. T. I. te Goes.
Ongunstige arbeidsver
houdingen in Z.-Vlaanderen.
In zijn dezer dagen in den gemeente
raad van Sas van Gent gegeven jaarover
zicht heeft de voorzitter de aandacht ge
vestigd op den abnormalen toestand der
arbeidsmarkt aldaar. Het aantal werk
nemers, dat te Sas van Gent in de fabrie
ken arbeid vindt, bedraagt 2099. Waar
de gemeente een inwonertal heeft van
3100, zou men mogen aannemen, dat hier
geen werkloosheid zou voorkomen, ja
zelfs, dat de vraag het aanbod bij de Ar
beidsbeurs zou overtreffen. Zulks is ech
ter in geenen deele het geval. Dagelijks
melden zich ruim honderd werkloozen
bij de Gemeentelijke Arbeidsbeurs aan.
Wat van dezen ongunstigen toestand
de oorzaak is, illustreerde de burgemees
ter met het volgende voorbeeld: In drie
bedrijven te Sas van Gent zijn 975 arbei
ders werkzaam. Daarvan zijn echter niet
minder dan 653 buitenlanders. De voor
zitter wees op de hieruit voortspruitende
financieele lasten, terwijl de neringdoen
de middenstand niet de vruchten kan
plukken van de bestaande industrieele in
stellingen, omdat van de in de fabrieken
verdiende loonen duizenden guldens we
kelijks over de grenzen worden gebracht.
Is de hier geschetste toestand in nor-
Tengevolge van de vorst was het overstroomde land langs de Maas herschapen
in een bijna onafzienbare ijsbaan. Bij de vernieling, tengevolge van de overstroo
ming, voegde zich nu ook ait euvel.
door EVELYN EVERETT—GREEN.
(Vrij naar het Engelsch.)
42) o-
Maar ondanks zichzelf gevoelde hij
zich door het getij medegesleept. Hier had
men zijn werkprogram, dat gunstige uit
komsten beloofde en als hij op een groep
zijn hoop mocht vestigen, dan was hel
op deze. Voor hij dien avond het gebouw
verliet, stond hij op de lijst der begun
stigers en hij had Walter Dane, met wien
hij een gesprek van meer dan een uur
had, beloofd om alles te doen wat in zijn
macht stond, om de verbeteringen, die
men beoogde ter verlichting van de lij
dende menschheid, voortgang te doen
vinden.
„Wij zullen spoedig genoeg menschen
kunnen gebruiken", zeide de leider met
een geestdriftigen blik, „menschen om te
werken en menschen om te spreken. Ik
verwacht, dat er vrij spoedig een groote
crisis zal uitbreken in de industriecentra
van Midden-Engeland en in 't Noorden
en we zullen met hart en ziel ons lot ver
binden aen dat van de vakvereenigingen,
tegen de kapitalisten. We zullen mannen
noodig hebben met een open oog en een
ruimen blik om ons volk, door de moei
lijkheden die komen zulen, heen te hel
pen en aan te voeren. Alles wijst in één
richting, de vrijmaking van de productie
middelen van de monopolisten. Wij pre
diken geen revolutie, maar we zijn er ons
van bewust, dat we nergens voor zullen
terugdeinzen om tot het gestelde doel te
geraken. Carlyle heeft ons reeds jaren
geleden er op gewezen, dat het daartoe
moet komen. Het verkrijgen van duur
zaam geluk en tevredenheid kunnen zelfs
bloedvergieten billijken. Niet, dat ik daar
een voorstander van ben, versta mij wel, ik
verwacht veel meer heil van een gelei
delijke ontwikkeling der economische ver
houdingen, waarvan we nu reeds zulke
veelbelovende voorbeelden zien. Maar
toch, wanneer krasse maatregelen het
goede werk kunnen dienen, dan mogen
wij er niet voor terugschrikken ze toe te
passen. Zachte heelmeesters maken stin
kende wonden en het wordt hoog tijd, dat
het menschdom eindelijk eens aan 't ver
stand wordt gebracht, dat de lijdensbe
ker reeds lang overloopt en de uiterste
grens reeds lang overschreden is".
Toen Roger het gebouw verliet, bemerk
te hij, dat er iemand naast hem liep, dien
hij reeds meermalen op de vergaderin
gen had opgemerkt, doch die zich nimmer
deed hooren, dan wanneer men hem
male omstandigheden reeds schrijnend,
hij is het des te meer thans, nu overal
de werkloosheid in ernstige mate om zich
heen grijpt. Intusschen hebben we hier
niet met een bepaald nieuw feit te
doen. Steeds heeft het buitenlandsch
element een voorname plaats bezet in
de fabrieken van het Zeeuwsch-Vlaam-
sche industriegebied. De oorzaken hier
van na te gaan zou ons te ver voeren.
De nabijheid der grens heeft hier niet na
gelaten invloed uit te oefenen, doch
daarnaast is het feit, dat vele industrieën
in deze streek met buitenlandsch, in
hoofdzaak FranschBelgisch kapitaal
worden gedreven, aan het verschijnsel
niet vreemd.
Het heeft zeker zijn nuttige zijde, dat
in den gemeenteraad op deze ongunstige
arbeidsverhoudingen de aandacht is ge
vestigd. Evenals elders in den lande, on
dervinden ook in het Zeeuwsch-Vlaam-
sche de arbeiders (en daardoor ook an
dere groepen der bevolking) de gevol
gen van de malaise. En dit, terwijl er
voor den eigen Nederlandschen arbeider
feitelijk op eigen bodem werk in over
vloed zou kunnen zijn, indien vele be
schikbare plaatsen niet door buitenland-
sclie arbeidskrachten werden ingenomen.
Thans ligt 't feit zóó, dat in de fabrieks
plaats Sas van Gent de gemeenteraad
voorstellen om tegemoet te komen aan
den nood der werkloozen zal te behan
delen krijgen. En tóch kón er ruimschoots
arbeid zijn voor alle arbeiders daar ter
plaatse en voor honderden anderen uit
naburige Zeeuwsch-Vlaamsche gemeen
ten.
Kloetinge. Zooals in dit nummer wordt
aangekondigd, zal hier getracht worden
een Chr. Historische ICiesvereeniging op
te richten. Daartoe zal a.s. Donderdag
een vergadering van Chr. Historische kie
zers worden gehouden.
Heinkenszand. Maandagavond hield de
afdeeling van den Bijzonderen Vrijwilli-
gen Landstorm alhier een propaganda-
vergadering voor de leden en genoodig-
den. Deze avond werd geopend door den
Burgemeester en geleid door den secreta
ris van het Verband Zeeland, den heer
P. G. Laernoes, te Vlissingen.
Tegenwoordig was ook Overste Bier
man, Commandant van het Verband Zee
land, die met een film voor de vergadering
zou demonstreeren het vele, dat door
den Bijzonderen Vrijwilligen Landstorm
werd verricht.
Jammer, dat door het breken van lam
pen deze filmvoorstelling moest achter
wege blijven.
De heer Laernoes hield een rede over
het revolutiegevaar, wat ook ons land
bedreigt. Hij toonde dit gevaar aan in
verband met de redevoeringen van Com
munisten en den leider der S. D. A. P.
welke partij hij als de Communistische,
revolutionair noemde. Hij schetste tal van
toestanden in verschillende Europeesche
Staten en eindigde met een overzicht
van de Russische toestanden.
Spr. stelde daartegenover den Bijzon
deren Vrijw. Landstorm, die orde en vrede
wil. Het Verband Zeeland telt thans on
geveer 3000 leden en de geheele Bond
ongeveer 70.000. Hij wekte de buitenstaan
ders op, alsnog toe te treden.
Overste Bierman sprak zijn voldoening
uit over de werking van het Verband Zee
land en het volle medeleven der afdeeling
Heinkenszand met haar ijverigen leider
dhr P. A. Rijk, dien hij hulde bracht
voor de vele moeite, die hij zich vrij
willig getroost. Deze hulde werd door de
vele aanwezigen door een applaus on
derstreept. Overste Bierman wil trachten
alsnog een avond te houden en dan met
de film meer succes te bereiken.
Door den burgemeester werd de verga
dering gesloten, die wel gedeeltelijk was
mislukt, doch die toch haar doel niet heeft
gemist, dank zij de redevoeringen der
sprekers.
Kruiningen. Gisteren vergaderde de Ge
meenteraad. Aanwezig alle leden. Voor
zitter de burgemeester.
De voorzitter deelt mede: dat Ged. Sta
ten hun beslissing over de begrooting '31
hebben verdaagd tot 1 April.
Dat bij Kon. besluit is goedgevonden
dat het maximum-aantal vergunningen
voor Kruiningen is 14;
dat Ged. Staten in het geschil der be
trokken gemeenten over de vergoeding
rechtstreeks toesprak. Hij heette Man
ners en Roger herinerde zich, dat hij hem
meermalen bij de Unitariërs had gezien,
die hij den laatsten tijd, wanneer er een
belangrijk spreker was, niet zelden had
bezocht. Het gelaat van den man deed
aan een arend denken. Hij had scherpe
trekken en doordringende oogen, van een
opmerkelijk gele kleur. Roger vermoedde,
dat zijn metgezel, evenals hij, een vreem
deling was op deze plaats en toen zij de
stoep afdaalden en gezamenlijk denzelf
den weg insloegen, keek hij hem niet zon
der belangstelling aan.
„Zij gij een van hen?" vroeg hij.
„Ik geloof, dat wij er hetzelfde voor
staan zoekers naar den juisten weg"
antwoordde de man.
„En als zij het bij het rechte eind heb
ben, dan ben ik hen met hart en ziel toe
gedaan".
„En ik", antwoordde Roger vlug. „Doch
wie zal het zeggen?"
Manners wandelde een oogenblik pein
zend verder en zeide toen langzaam:
„Ik zal je eens zeggen, wat me in die
menschen zoo aantrekt: het is, dat zij
naast den ernst, waarmede ze het doel,
dat zij zich stellen, trachten te bereiken,
alle kerkelijke dogma er buiten houden.
Ik walg van de aanmatiging der kerk met
haar gewichtig doende organisatie en al
haar overtollige leerstellingen en uitge-
voor eigen auto van den keurmeester uit-
spraak hebben gedaan, zoodat dit f 700
is geworden
dat Ged. Staten goedkeuren de geld-
leening groot f 31680 en ook den verkoop
der gasfabriek aan A. Bruggeman voor
f3050;
dat een verzoek van inwoners van
Hansweert om verbetering der straatver
lichting als ongezegeld thans niet in be
handeling kan genomen worden, doch bij
de toegezegde herziening komt dit aan de
orde. Een eveneens ongezegeld verzoek
van den heer Krijnse van Oostdijk om
vergoeding voor schoolgaande kinderen
naar Waarde komt ook niet in behande
ling.
Tot onderwijzer aan de Openbare L.
School te Kruiningen wordt benoemd de
heer J. J. Kole, thans tijdelijk.
Het volgende punt was de werkloozen-
steun, waarvoor op de publieke tribune
veel belangstelling was, meest van werk
loozen. De S. D. A. P. had de agenda
der vergadering met toelichting aange
plakt met verzoek de vergadering te be
zoeken.
De voorzitter leest voor een verzoek
der besturen der verschillende landelijke
organisaties om aan de uitgetrokken en
werk te verschaffen, alsmede een bijdrage
aan het B. Armbestuur te geven ter uit-
keering aan de vakorganisaties.
Uitvoerig deelt de voorzitter mede, de
zaken, zooals die de laatste 3 weken ge
daan zijn door B. en W. wat betreft
werkverschaffing en uitkeering aan uit-
getrokkenen en ongeorganiseerden.
Het doel van dit voorstel is plm. 1000
gulden alsnog te voteeren om deze rege
ling zoonoodig tot 14 Maart te kunnen
volhouden.
Dhr Witte gaat hier niet mee accoord.
B. en W. moesten den Minister reeds heb
ben ingelicht dat hier crisis-werkloosheid
bestaat. Ook de heer Burkink spreekt in
dien geest en zou van den post van
f 15.000 van de provincie willen profitee-
ren en wil de werkloozen niet naar het
Armbestuur verwijzen.
De voorzitter zegt, dat wegenwerk door
B. en W. is gezocht, en nog wel een 14
dagen zal duren. B. en W. hebben gedaan
wat ze konden en zegt, dat de Bonden in
Den Haag meer bereiken kunnen dan een
verzoek van B. en W. van Kruiningen
om crisissteun kan uitwerken.
De heer Witte wil een commissie be
noemen, doch de voorzitter zegt, dat dit
in strijd is met de wet. Hij zal gaarne
met de wethouders medewerken om na
14 dagen als dit blijkt noodig te zijn
een steunregeling in het leven te roepen.
De heer Burkink vraagt, of B. en W.
ook willen trachten van de f 15.000 der
provincie te profiteeren. De voorzitter
zegt toe, dit morgen reeds te vragen en
raadt aan, het voorstel van B. en W.
om f 1000 te voteeren voor de steunver-
leening van den post onvoorzien aan te
nemen. Met algemeene stemmen aldus
besloten.
Daar de gemeenschappelijke Openbare
lagere school te Oostdijk krachtens Kon.
besluit op 1 Maart a.s. is opgeheven wordt
'met algemeene stemmen eervol ontslag
Dat er een nauw verband bestaat tus
schen de moderne vakbeweging en de S.
D. A. P. is de vorige week te Krabben-
dijke gebleken.
Vrijdagavond werd daar een vergade
ring gehouden om te komen tot de op
richting van een afdeeling van den mo
dernen Landarbeidersbond.
Aan het einde der vergadering werd
het woord gevoerd door den heer
Welleman en daarna door een onderwij
zeres van de openbare school, Mej. Bal,
die de aanwezigen opwekte, allen aan
wezig te zijn bij een Maandag te houden
vergadering van de S .D. A. P.
Dat er zeer nauw verband is tusschen
de S. D. A. P. en de moderne vakbewe
ging is bekend.
Maar 'tkomt niet eiken dag zoo dui
delijk tot uiting als de vorige week te
Krabbendijke.
Intusschen kan ik voor dit optreden
niet anders dan dankbaar zijn.
De Christelijke arbeiders die van plan
mochten zijn zich aan te sluiten bij een
modernen vakbond zijn er weer opnieuw
aan herinnerd, dat zij dan komen in het
roode kamp.
OPMERKER.
verleend aan Mej. J. Nieuwenhuize als
onderwijzeres in de nuttige handwerken.
In overleg met B'. en W. van Krabben
dijke en het bestuur der Bijzondere school
te Oostdijk wordt besloten tot verkoop
van eenige schoolmeubelen aan dat be
stuur voor f 100.
De voorzitter deelt nog mede, dat on
derhandelingen gevoerd worden tot ver
koop der onderwijzerswoning.
Bij de rondvraag weerlegt de heer Bur
kink de beschuldiging van den heer Min
naar in de vorige vergadering aan het
adres der leden van de Gascommissie.
De heer Witte wil bij begrafenissen van
armen de klok kosteloos laten luiden, en
een herziening van de kosten voor den
lijkwagen, voor het gebruik buiten de
gemeente.
De voorzitter zegt overweging toe, doch
raadt af om bij een rondvraag voorstel
len dadelijk te behandelen.
De heer Minnaar informeert naar de
korting op de pacht bij het B. Armbe
stuur. De voorzitter zegt, dat Ged. Sta
ten zulks niet goedkeurden en elk geval
afzonderlijk wilden behandeld zien, ter
wijl het B. Armbestuur geen gespecificeer
de opgave geeft.
De heer Minnaar keurt de houding van
het Burgerlijk Armbestuur ten zeerste af.
Daarna werd de vergadering met ge-
sloten deuren voortgezet.
Door de gladheid van den weg reed
gistermorgen een auto op den draai bij
de z.g.n. klapbank tegen de ijzeren hei
ning der woning van den heer D. Lin-
denberg en vernielde daardoor eenige
palen.
Tengevolge van de gladheid is een gemeente-autobus te Amsterdam Maandag in
de ringvaart gereden. In de bus bevonden zich geen passagiers. De chauffeur
wist zich nog juist bijtijds te redden.
diende vormen, haar heilig do ener ij en
duistere practijken. Zie, hoe zij gesold
hebben met de Christus-legende en wat is
de uitkomst? Laat ons toch al dien rom
mel over boord gooien en onze handen
uit de mouwen steken! Kijk, dat doen die
lui. Zij loopen niet met hun godsdienst
op de tong. In hun werkprogram is er
geen plaats voor Christus, doch zij spre
ken van naastenliefde en dat was al, wat
Hij deed en waartoe Hij door den eeuwi
gen Vader was gezonden. Lees de Berg
rede maar eens. En als iemand dat in
practijk brengt, dan zijn zij het. Ik ben
Theïst, zooals je waarschijnlijk al vermoed
hebt. Het eeuwige Vaderschap van den
Almachtigen God is mijn geloof. Ik heb
er geen behoefte aan, om er nog een aan
tal heiligen bij op na te houden. Wat ik
vraag is slechts, of er in onze wereld
plaats is voor God. Door een ingewik
keld en verdorven kerkelijk organisme
wordt Christus eenvoudig weggecijferd.
En loopen zij geen gevaar, dat het met
God Zelf even zoo gaat? Ze zeggen van
niet, maar de ontkenning klinkt niet van
harte. Ik wil trachten door eigen oogen
te zien en ik zal nauwlettend de metho
den van deze menschen aan de uitkom
sten toetsen.".
Roger zeidei niets, doch de woorden
vonden weerklank in zijn haxt en toen
de twee aan den volgenden straathoek
uit elkander gingen, wisselden zij een
krachtigen handdruk, die van wederzijd-
sche sympathie getuigde.
HOOFDSTUK XH.
Er behoefde geen enkele ceremonie
plaats te hebben voor de bark van Roger
Trehern uitvoer op de woelige zee. Geen
noodlottige woorden behoefden gesproken
te worden, woorden, die hem mogelijk
tot stilstand en nadenken gebracht zou
den hebben. Geen belofte werd van hem
geëischt. Maar hij hoorde de stem van
de lijdende menschheid luid ten hemel
schreien en hij meende, dat die stem ook
allen, in wien de liefde tot God in de
schepping, die Hij gevormd had, woon
de, toeriep zich ten strijde op te maken.
Niet langer met woorden, door het ver
vullen van kerkelijke plichten door een
gemakkelijk, aangenaam leven in een
prettige omgeving moest hij zijn diensten
toonen; maar in een gevecht van man
tegen man met den duivel der verdruk
king, tyrannie, zelfzucht en wellust, die
eeuwen lang Gods schoone wereld had
overheerscht en die er een spoor had
achtergelaten, dat wel onuitwischbaar
scheen.
(Wordt vervolgd.)
