Nü. 98
Maandag 26 Januari 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Kendrikse Go's BankN.V. Soes
EERSTE BLAD.
COUPONS EN LOSSINGEN
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
perl JANUARI vervallende
worden verzilverd door
Uit de Provincie.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Torststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELFEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.—
Losse nummers 10.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijk» korting.
Mager resultaat.
Het rapport van de Staatscommissie-
Rutgers inzake de herziening van de L.O.-
wet 1920, is dan eindelijk verschenen.
En de eerste voorloopige indruk is
deze, dat het resultaat al zeer mager is.
De commissie had inzonderheid tot
taak een antwoord te geven op de vraag,
„of in de Lager-Onderwijswet 1920 wijzi
gingen behooren te worden aangebracht,
waardoor met volkomen eerbiediging van
het beginsel der financiëele gelijkstelling
tegenover het openbaar en bijzonder on
derwijs, gelijk dit is neergelegd in art. 195
der Grondwet en zonder schade te doen
aan de vitale belangen van het onderwijs
aan dat beginsel een minder kostbare
toepassing wordt gegeven."
Welnu, het antwoord op deze vraag
luidt ontkennend.
De Commissie ziet geen kans eenige
bezuiniging van beteekenis aan te
brengen.
Het eenige punt, waarvoor dan nog een
meerderheid gevonden is, betreft een wij
ziging van de leerlingenschaal.
Art. 28 zegt, dat elk hoofd wordt bij
gestaan door één onderwijzer, zoodra het
aantal leerlingen 33 is; dit cijfer van 33
stelt de commissie voor te brengen op 46.
In de wet stijgt het cijfer 33 tot 73
voor twee onderwijzers, tot 117 voor drie,
tot 16r voor vier, tot 211 voor vijf en tot
261 voor zes onderwijzersde commissie
stelt voor een onderwijzer aan te stellen
voor elke 45 leerlingen. Dit geeft een be
zuiniging van 1600 onderwijzers, en, na
een aantal jaren, van eenige millioenen
per jaar.
Stel, dat dit voorstel wordt aangeno
men, wat nog niet zeer waarschijnlijk
is, vooral in verband met het nadeel
voor de kleine scholen en stel dat de
gemeenten zich aan dezen norm houden
wat al evenmin vaststaat dan is er
iets bezuinigd.
Maar wat beteekent zulk een betrekke
lijk klein bedrag op het heele onderwijs
budget?
Ook wat betreft het tegengaan van on-
noodige splitsing blijkt de Commissie den
steen der wijzen niet gevonden te hebben.
Voorstellen van beteekenis worden ook
in dit opzicht niet gedaan. Wel wordt
voorgesteld de waarborgsom voor scholen
beneden de 150 leerlingen te verhoogen,
maar de remmende kracht hiervan behoeft
niet hoog te worden aangeslagen.
Het betreft hier trouwens een uiterst
moeilijke kwestie. Men kan wel, zooals
b.v. „Het Vaderland" bepleit, de stichting
van scholen afhankelijk stellen van de
goe.dkeuring van een daarvoor in te stel
len Commissie, maar het is duidelijk dat
er op die wijze groot gevaar is, dat
de vrijheid al te zeer in het gedrang
komt.
Als een teleurstelling zal zeker wor
den gevoeld, dat omtrent de opleiding
waarover reeds jaren gesproken en ge
schreven is, geen enkel voorstel wordt
gedaan.
Voor de in 1920 in uitzicht gestelde
breede opleiding blijkt de commissie niet
te voelen.
fn het rapport worden verschillende
punten aan de orde gesteld, die zeker
niet geheel zonder belang kunnen wor
den geacht. Wij denken hierbij aan de
meerdere vrijheid voor de openbare scho
len, waarvan misschien het gevolg
kan zijn want de gemeenteraden zijn
er óók nog dat de stichting van bij
zondere neutrale scholen wordt geremd,
wat tevens weer eenige bezuiniging kan
brengen.
Maar een leidraad voor een grondige
herziening van de L. O.-wet geeft dit
rapport, waaraan bijna vijf jaren is ge
arbeid, niet.
Als geheel een. mager resultaat!
De Kabinetsformatie In Frankrijk.
Doumergue verzocht Briand zich te
belasten met het vormen van een kabi
net. Deze zou hebben geweigerd het aan
bod tot kabinetsformatie aan te nemen.
Briand zou verklaard hebben, dat het
hem niet mogelijk is, naast den post van
minister van buitenlandsche zaken ook
noch het ministerpreeidentachap te aan
vaarden.
Na de weigering van Briand heeft de
president der republiek senator Laval
naar het Elysée ontboden en hem de
opdracht van de vorming van een kabi
net aangeboden. Laval heeft de opdracht
aanvaard.
De ontwapeningsconferentie.
Naar in Volkenbondskringen verluidt
schijnen de kansen van een candidatuur
van minister Van Karnebeek voor het
presidium van de ontwapeningsconferen
tie aanmerkelijk te stijgen, aangezien de
Volkenbond bericht ontvangen schijnt te
hebben van de Amerikaansche regeering,
dat deze zich verzet tegen de benoeming
van een Amerikaanschen president, en
er tegen de andere personen, die voor
het presidium in aanmerking zouden
kunnen komen, verschillende bezwaren
bestaan.
Exprestrein uit de rails geloopen.
Zaterdag sprong bij Oakdale (Tennes
see) een exprestrein van de rails, waarbij
een stoker en een machinist en vier
passagiers het leven verloren. De mees
te der gedoode personen waren zoo
zwaar verminkt, dat identificatie niet mo
gelijk was. Tientallen personen werden
gewond.
Slotzitting van den Volkenbondsraad.
De 22ste zitting van den Volkenbond
werd Zaterdagavond gesloten. In de slot
vergadering nam de raad eerst aan het
rapport en het ontwerpconventie in zake
de beperking van de fabricage vervol
gens een aantal Duitsche en Poolsche
minderhedenpetities en stelde het geschil
tusschen Memel en Litauen, waarover
een lange discussie plaats vond, zonder
tot eenig resultaat te leiden, uit tot zijn
volgende zitting. Verder nam de raad
nog aan een voorste) van de gedelegeer
den van Guatemala, Venezuela en Peru,
waardoor besloten is, dat de quaestie van
de nationaliteit van de gehuwde vrouw
op de agenda van de a.s. Volkenbonds
vergadering geplaatst zal worden en dat
in den tusschentijd een comité van ver
tegenwoordigers van de internationale
Vrouwenorganisaties de quaestie zal be-
studeeren en den raad zal inlichten over
het standpunt der vrouwen in deze aan
gelegenheid.
Gandhi in vrijheid.
„Het Volk" meldt uit Londen: Het
staat thans vast, dat Gandhi en zijn col
lega's vandaag op vrije voeten komen.
De onderkoning heeft in verband hier
mede een verklaring gepubliceerd.
"Wij herinneren er aan, dat Gandhi
den 5en Mei 1930 in het kamp te Karadi
bij Jallapur in het midden van den nachi
onder arrest werd geplaatst en naar de
gevangenis van Yeroda bij Poona werd
overgebracht, waar hij thans nog zit.
Van de politieke gevangenen, die in
vrijheid worden gesteld,noemen wij
Gandhi, Nehru jr, voorzitter van het Al
Indisch Congres, Patel, leider van do
campagne tegen het betalen der belastin
gen, mevr. Naidu, de dichteres, Sen
Gypta, burgemeester van Calcutta, dr
Ansari en Aazed.
Moskou's draadlooze propaganda.
De „Germania" wijdt een uitvoerig ar
tikel aan de sovjet-propaganda per radio
in Duitschland.
Reeds eenigen tijd geleden, aldus het
blad, is openlijk gewezen op de buiten
gewone activiteit van 'n aantal sovjet
zenders, die door hun sterkte alle landen
van Europa bestrijken en in alle talei.
een systematische en steeds feller propa
ganda over ons werelddeel uitzenden.
Op die technisch en propagandis
tisch zoo perfect geoutilleerde Russische
radio-uitzend-organisatie correspondeert
in Duitschland een communistische ont-
vang-organisatie, de z.g. „Vrije radio-
bond", geheel op samenwerking met den
Russischen zender ingesteld.
Genoemde bond organiseert luister
avonden, waar de uitzendingen der sov
jets worden „genoten" en besproken.
Ook anderszins ontwikkelt deze bond
een merkwaardige activiteit; op groote
schaal wordt er b.v. les gegeven in het
opnemen en seinen van morse-teekens.
Het is hoog tijd, betoogt het blad, dal
de openbare opinie in Duitschland om
trent deze actie wordt ingelicht en dat
de rijksregeering zich met alle diploma
tieke en politieke middelen, waarover ze
beschikt, te weer stelt tegen een toestand,
het rijk onwaardig en onduldbaar. Het
dulden van deze propaganda zou de
meest funeste gevolgen kunnen hebben.
Aard en inhoud dezer uitzendingen
aijn ia flftgrauten strijd met de vroeger
tusschen Duitschland en Rusland getrof
fen overeenkomst. Verleden jaar nog
hebben tusschen beide landen langdurige
gedachtenwisselingen plaats gehad, waar
bij de kwestie der Russische communis
tische propaganda andermaal besproken
werd.
Resultaat dier onderhandelingen was
een van 14 Juni gedateerd gemeenschap
pelijk communiqué der beide regeeringen
waarin plechtig de verplichting wordt
aanvaard, ieder pogen, om de binnen-
landsche aangelegenheid van 't ander
land actief te beïnvloeden, achterwego
te laten.
De sovjet-regeering zal wellicht weer
voor den dag komen iet een oeroude
„truc" en zeggen, dat zij die verplichting,
wat haar zelf betreft, erkent en naleeft,
maar dat die verplichting niet kan gelden
voor de Russische en internationale com
munistische organisaties. I
Het schijnt ons dringend noodzakelijk,
betoogt de „Germania", dat de Duitsche
autoriteiten laten blijken, dat zij aan
deze belachelijke uitvlucht, die trouwens
een leugen is, geen waarde hechten.
Radenregeering, communistische partij
van Rusland, communistische internatio
nale en de andere roode organen, hoe ze
ook heeten mogen, zijn in werkelijkheid
één en onafscheidelijk
Korte Berichten.
Volgens berichten Uit Agram breidt
de griep-epidemie aldaar en in de om
streken zich uit. Het aantal zieken be
draagt reeds ongeveer 10.000 en men heeft
het plan, alle scholen te sluiten.
De griep-epidemie ih Spanje heeft
zich opnieuw uitgebreid. Te Saragossa
zijn verscheidene duizenden zieken. Te
Cordova zijn de ziekenhuizen overvol.
Te Bilbao zijn vele zieken in de civiele
garde. Een aantal postkantoren moesten
sluiten wegens ziekte van het personeel.
Volgens rapporten van den gezond
heidsdienst waren er in de week eindi
gend 17 Januari in de Ver. Staten meer
dan 19.000 personen, die aan influenza
lijdende waren.
Volgens een bericht uit Tokio
heerscht in Japan de griep in hevige
mate. Volgens een verklaring van de
geneesheeren moet de griep sedert 10 jaar
niet zoo ernstig zijn opgetreden. In To
kio zijn den laatsten tijd 60 personen
per dag aan de griep overleden.
Volgens een bericht uit Havanna
duren de geheimzinnige brandstichtin
gen op de Cubaansche suikerplantages,
ondanks de verscherpte maatregelen van
de regeering voort. Vrijdag zijn in de
provincie Matanzas weer ongeveer 1000
ton suikerriet een prooi der vlammen ge
worden.
Bij de stemming in de Engelsche
textiei-industrie werden er 90.770 stem
men tegen en 44.990 stemmen vóór her
vatting der onderhandelingen uitge
bracht. Het stakingsconflict wordt hier
door opnieuw verscherpt.
Men meldt uit Frankfort a. d. M.,
dat tengevolge van het abnormaal zoele
weer en den sterken regenval de sneeuw
in de Duitsche gebergten zoo snel smelt,
dat opnieuw hoog water op den Rijn te
verwachten is.
In de villa van Dr Eckener te Frie-
drichshafen is inbraak gepleegd. De die
ven hebben de zilverkast leeggehaald en
zilveren voorwerpen ter waarde van on
geveer 1500 mark ontvreemd.
De politie te Pressburg heeft een
complot ontdekt, dat tegen de veiligheid
van den staat was gericht.
De reis van Minister Deckers.
Blijkens een bij het Deparement van
Defensie ingekomen telegram bevond Hr
Ms. torpedobootjager „Witte de With"
met minister Deckers aan boord, zich
gisterenochtend 7 uur vóór het kanaal
naar Tunis. Alles is wel aan boord.
De Wieringermeerpoider.
Het vele natte weer is niet bevorder
lijk voor een geregelde voortzetting der
werkzaamheden. Er is dan ook een oogen-
blik sprake geweest om de werkzaam
heden eenigen tijd stop te zetten. Een en
ander is evenwel niet de bedoeling van de
voorloopige commissie, en in plaats van
stopzetten, neemt men maatregelen om
het aantal tewerk gestelden aanmerkelijk
uit te breiden, mede ook hierom, omdat
op het platteland veel werkloosheid
heerscht.
Op het oogenblik werken nu al dertien
honderd arbeiders in den nieuwen pol
der, welk getal binnenkort tot 1700 zal
worden uitgebreid. Als in April of Mei
weer woongelegenheid is gemaakt, zullen
nogmaals zeshonderd arbeiders worden
tewerk gesteld.
Postvlucht BataviaMelbourne v.v.
Begin Mei wordt een postvlucht van
Batavia naar Melbourne en terug met
een Fokker ondernomen. Het doel van
deze vlucht is o.m. inluiden van een
luchtpostdienst tusschen Java en Austra
lië en terug. De vliegtocht sluit aan op een
uit Nederland komend K.L.M.-vliegtuig,
de terugtocht sluit aan op het vertrek van
een K.L.M.-vliegtuig naar Nederland.
Steun aan de aardappelmeelindustrie en
de suikerbietenteelt.
De minister van binnenlandsche zaken
en landbouw heeft Donderdag de commis
sie van werkgevers- en werknemersbon
den in het landbouwbedrijf in audiëntie
ontvangen. De commissie bepleitte niet
slechts steunmaatregelen voor de aard
appelmeelindustrie en de suikerbieten
teelt, maar drong ook vooral aan op
spoed in verband met de bouwplannen
der landbouwers en de dreigende stop
zetting van betrokken fabrieken.
De minister deelde betreffende den
steun aan de aardappelmeelindustrie
mee, dat de memorie van antwoord zeer
spoedig zou verschijnen en ten aanzien
van de suikerbietenteelt, dat de regee
ring tot steun had besloten, waarbij met
de mogelijkheid moet worden rekening
gehouden, dat de steun zich zal moeten
beperken tot een iets geringer hoeveel
heid bieten, dan in de a.fgeloopen jaren
gemiddeld aan de fabrieken is geleverd
Voor hei behoud van de Zuiderzee.
Naar aanleiding van de onlangs te
's-Gravenhage gehouden openba&a ver
gadering is Zaterdagavond een bespre
king gehouden tusschen belangstellenden
en het bestaande Harderwijksche comité
tot behoud van de Zuiderzee-visscherij.
Als resultaat hiervan is opgericht een
landelijk comité, dat van een centraal
punt uit, actie zal voeren, tot behoud vau
de Zuiderzee. Voorbereid worden o.a
een reeks openbare vergaderingen in da
voornaamste steden, waarvan de eerste
begin Februari te Amsterdam zal wor
den gehouden.
De postvluchten naar indië.
De P.H.-A.G.R. is Zaterdagmorgen to
7 uur uit Athene vertrokken en te 13 u.
55 te Gaïro aangekomen.
Blijkens mededeeling van de Indische
administratie heeft het achtste retour
vliegtuig van den Holland-Indië-dienst
ruim 189 kg. post aan boord. Hiervan is
123 kg. 690 gram bestemd voor Amster
dam (stad en verdere verzending), 43 kg
850 gram voor Den Haag en 9 kg. 775
gram voor Rotterdam. Voor tusschenlig-
gende landen is vijf kg. bestemd. Te Me-
dan zijn nog ingeladen twee zakken
Pengug/Amsterdam, bruto gewicht 3 kg
287^ gram en 1 zak Singapore/Amster
dam, bruto gewicht 4 kg. 0.25 gr.
Gewetensbezwaren bij verkiezingen.
De minister van binnenlandsche zaken
en landbouw heeft aan de Commissarissen
der Koningin geschreven:
Uit de door u ingezonden opgaven is
mij gebleken, dat naar aanleiding van de
in 1929 gehouden stemming ter verkie
zing van de leden der Tweede Kamer te
genover 546 burgemeesters gewetensbe
zwaren zijn aangevoerd als reden van
niet-voldoening aan de verplichting tot
opkomst, bedoeld in artikel 72, tweede
lid der Kieswet. Door 463 hunner werd
bedoelde reden bij toepassing van artikel
149 dier wet, als geldig aangenomen. Ver
reweg het meerendeel der burgemeesters
huldigt het standpunt, hetwelk ten dezen
door de regeering wordt ingenomen en
harerzijds bij verschillende gelegenheden
aan de burgemeesters werd aanbevolen.
Evenwel hebben nog 83 burgemeesters
bij de in 1929 gehouden verkiezingen ge
meend, gewetensbezwaren niet als gel
dige reden te mogen aanvaarden.
Op deze laatste omstandigheid en da
vervolging, waaraan de daarbij betrok
ken kiezers hebben bloot gestaan, werd
mijn aandacht nog in het bijzonder ge
vestigd in de vergadering der Tweede
Kamer van 2 December, waarbij mij te
vens werd verzocht, een poging te doen,
om beèselêa bwjsssssfer? tot een an-
Binnenland.
Weer overstrooming te Raamsdonk.
De werkloosheid op Z.- en N.-Beveland.
Memorie van Antwoord inzake de steun
aan de Aardappelmeel-industrie.
Verlenging van den duur der uitkeerin-
gen uit werkloozenkassen.
Buitenland.
Gandhi in vrijheid.
De radio-propaganda van Rusland.
Van Karnebeek voorzitter der ontwape
ningsconferentie?
Dreigende Lagerhuis-ontbinding in En
geland?
dere meening te brengen.
Ik kan daartoe gereede aanleiding vin
den. Het gaat hier toch niet alleen om de
persoonlijke belangen der daarbij betrok
kenen kiezers, doch ook om het algemeen
belang, gelegen in een gelijke rechtsbe-
deeling op bedoeld punt voor alle kie
zers.
Met het oog op de in dit jaar te hou
den algemeene verkiezingen voor de ge
meenteraden en de Provinciale Staten,
zal de onderwerpelijke aangelegenheid
opnieuw en van bijzonder actueel belang
worden.
In verband met het bovenstaande heb
ik de eer u te verzoeken, de daarvoor in
aanmerking komende burgemeesters na
mens mij uit te noodigen, nog eens ern
stig te willen overwegen, zich aan te slui
ten bij het in dezen door de regeering en
verreweg het meerendeel der burgemees
ters in den lande ingenomen standpunt.
Ten zeerste zou ik het op prijs stellen, in
dien deze overweging hunnerzijds tot het
zoo zeer wenschelijka resultaat zouda
leiden.
Ontslag aan de Kom Maatschappij
„De Schelde".
Nu het motorschip „Dempo" zijn vol
tooiing nadert, staat vooral voor de af-
deeling timmerfabriek groote siapte te
wachten. In de laatste jaren is deze af-
deeling, met het oog op den afbouw van
de „Baloeran" en „Dempo" met ruim
een 100-tal arbeiders boven de normale
sterkte gebracht, waarvoor momenteel nu
geen arbeid is te vinden. Uit deze af-
deeling is nu aan een 35-taJ arbeiders
ontslag aangezegd. Ook zullen een 50-
tal arbeiders uit andere afdeelingen om
de maand gaan werken.
Sociale cursussen.
Voor de afdeeling Vlissingen van „Pa
trimonium" zal door Ds H. A. Wiersinga,
Geref. predikant aldaar, in de eerstvol
gende maanden een drietal lezingen
worden gehouden, over: „Jezus en de
Vrouw", „Jezus en het Kind" en „Jezus
en de Arbeid". Ook voor den Chr. Be
sturenbond zal Ds Wiersinga een drietal
lezingen houden over het onderwerp: „De
arbeidende Jeugd", in verband met het
onlangs in Duitschland verschenen werk
„De Proletarische Jeugd" van Ds Gün-
ther Dehn.
De Waterleiding. Men meldt
ons:
In opdracht van de Gemeenten Goes
en Kloetinge moesten een viertal brand-
kranen geplaatst worden tusschen den
watertoren aldaar en den spoorweg-over
gang naar Goes.
Tijdens de uitvoering dezer werkzaam
heden werd het water voor Goes en
Westelijk gelegen gemeenten over den
watertoren van Oudelande aangevoerd,
langs de leiding OvezandeHeinkens-
zand's-Heer Arendskerke. Bij dezen
aanvoer was gedurende korten tijd de
druk in Goes zoover gedaald, dat uit
hooger gelegen tapplaatsen geen water
meer vloeide.
Na enkele uren was het werk zoover
gereed, dat weder met den normalen
hoogen druk water kon worden getapt.
