Dinsdag 20 Jannari 1931
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hsndrikse Cos Bank N.V. Coes
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
ALLE
perl JANUARI vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange forststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.—
Losse nummers f 0.G5
Prijs der Advertertiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Meerderheids- of Puntenstelsel.
Naar aanleiding van wat wij de vorige
week, in antwoord op een ons gestelde
vraag schreven over de beste wijze van
stemmen bij het vaststellen van de candi-
datenlijsten voor Staten- en Raadsverkie
zingen, ontvingen wij van den heer J.
Hommes te Nieuwdorp, secretaris van
de Centrale Goes van A. R. Kiesvereeni-
gingen een schrijven, dat we hier gaarne
laten volgen:
„Met belangstelling nam ik dezer dagen
kennis van uw beschouwingen over de
stelsels, die gevolgd kunnen worden bij
het vaststellen der volgorde op de gros
lijsten van candidaten voor bijv. de Prov.
Staten en Gemeenteraden.
Wel is er, meen ik, naast het door u
genoemde meerderheids- en puntenstelsel
ook nog een derde, o.a. in gebruik bij de
verkiezing van leden der Kamers van
Koophandel, maar daar dit, hoewel eeni-
ge overeenkomst met het puntenstelsel
vertoonende, nog heel wat ingewikkelder
is, kan verdere bespreking en uiteenzet
ting hiervan gerust achterwege blijven.
Uit uw beschouwingen blijkt, dat u
een voorstander is van het meerderheids
stelsel; terwijl ik persoonlijk me nog
steeds meer tot het puntenstelsel voel
aangetrokken.
De Centrale Anti-Rev. Kiesvereeniging
in den Kieskring Goes heeft tot dusver
geen bepaalde uitspraak in dezen gedaan
en liet ook weer in haar laatste circu
laire van 25 November 1930 de
Kiesvereenigingen in de keuze van het
door haar te volgen stelsel geheel vrij.
Intusschen stem ik u gaarne toe, dat
aan beide stelsels bezwaren kleven.
Echter zult u vanzelf sterker die be
zwaren voelen bij het puntenstelsel, ter
wijl ik meer schaduwzijden bij het meer
derheidsstelsel meen te kunnen ontdek
ken.
Wat u bijv. schrijft over de mogelijkheid
om een bepaalden candidaat bij het pun
tenstelsel een hak te kunnen zetten, is
op zichzelf niet onjuist.
Maar m.i. kan deze unfaire tactiek vooral
niet minder geraffineerd worden toegepast
bij het meerderheidsstelsel, vooral in niet
druk-bezochle vergaderingen. Als van bijv.
de 14 aanwezige leden een achttal bij
onderlinge afspraak besluit om een be
paalden candidaat in het geheel geen
plaats qp de lijst te gunnen, dan kunnen
de 6 overige loden zich uitsloven zooveel
ze willen, maar dan blijft die candidaat
van de lijst geweerd.
Als practisch bezwaar tegen het meer
derheidsstelsel meen ik, dat ook nog ge
wezen kan worden op de velerlei stem
mingen, die noodig zijn over herstem
mingen spreek ik in het geheel maar
niet terwijl bij het puntenstelsel alles
met één stemming afloopt.
Dit laatste is dan meteen een der voor-
deelen van het puntenstelsel, waaraan ik
als grooter voordeel nog gaarne zou zien
toegevoegd, dat de individueele keuze
der leden meer tot haar recht komt, en
het m.i. ook niet zoo gauw mogelijk is
om bij het puntenstelsel bepaalde can
didal en geheel van de lijst af te voeren.
Echter vereischt het puntenstelsel wel
eenige meerdere bekwaamheid en oefe
ning der leden, doch of om dit bezwaar
daardoor dit stelsel terzijde moet worden
gesteld, is voor mij nog de groote vraag."
Dat het puntenstelsel zekere voordeelen
biedt vooral in grootere vergaderingen
wordt door ons gaarne erkend.
Aanvankelijk hebben wij trouwens ook
op het standpunt gestaan, dat het in fille
opzichten de voorkeur verdient.
De ervaring in meerdere plaatsen op
gedaan heeft ons echter geleerd, dat de
nadeelen soms grooter zijn dan de voor
deelen.
Intusschen kan worden toegegeven dat
er ook_ .bij het meerderheidsstelsel ge
legenheid is voor minder faire practij-
ken, als door den heer Hommes aange-
gevon. Wij hebben het ook meermalen
meegemaakt, dat door een betrekkelijk
kleine groep een onbehoorlijken invloed
werd uitgeoefend.
Naar het ons voorkomt, heeft dan ech
ter het meerderheidsstelsel dit vóór, dat
het minder verrassend werkt.
Gaat alles „eerlijk en met orde" en
wordt de strijd om de rangorde met open
vizier gestreden, dan zijn beide stelsels
bruikbaar en heeft het puntenstelsel mits
zuiver toegepast, dit voor dat de stem
ming vlugger verloopt.
De zaak is nu van twee kanten be
keken en wij vertrouwen dat onze vrager
genoeg licht heeft ontvangen om in ver
band met den plaatselijken toestand, een
keuze te doen.
Aan den heer Hommes onzen dank
voor zijn nadere toelichting.
In zijn „Herinneringen en Overpein
zingen" in de „Haagsche Post" maakt
Prof. Treub ook enkele opmerkingen over
de mobilisatie in 1914.
„De mobilisatie heeft aan het land veel
geld gekost; zij heeft vele jonge men-
schen tijdelijk uit hun werk gehaald, aan
kostwinners moeilijkheden bereid, som
mige jongelieden gestoord in hun studie
en hen verplicht van carrière te veran
deren en dergelijke onaangenaamheden
meer.
Maar in vergelijking met de ellende,
die over het land zou zijn gekomen, in
dien Nederland niet, door zijn grenzen
zoo goed mogelijk te bewaken en door te
toonen, dat het niet zonder slag of stoot
hetzij aan de eene, hetzij aan de andere
partij in den schoot zou vallen, het lot
van België had moeten deelen en op zijn
beurt kampplaats was geworden, ver
zinken al die kosten en opofferingen in
het niet.
Indien Troelstra destijds gesproken had
als de heer Albarda nu, zou hij door het
volk zijn gesteenigd. Trouwens, Albarda
steke de hand maar in eigen boezem
en bedenke eens, hoe zijn eigen stemming
in het eind van Juli en het begin van
Augustus 1914 was. Gelukkig is er, ook
bij de sociaal-democraten, een heele af
stand tusscüen het woord wanneer er géén
en de daad wanneer er wèl gevaar dreigt.
Hoewel de mogendheden toen nog niet
in oorlog waren, liet de toestand zich zoo
dreigend aanzien, dat de Regeering op 31
Juli tot de mobilisatie besloot. Deze liep
op rolletjes en haar uitvoering zal een
blijvend getuigenis zijn van de degelijk
heid, waarmede zij, die haar hadden voor
bereid, hun werk hadden verricht. In
drie a vier dagen waren alle manschap
pen ter bestemder plaatse aanwezig. Dit
kunststuk maakte ongetwijfeld indruk op
de mogendheden, die enkele dagen later
elkander op leven en dood zouden be
vechten."
Het zijn bekende dingen, die hier ge
zegd worden.
Maar ook het herhalen van wat be
kend is, kan zijn nut hebben, nu er maar
al te velen zijn, die de lessen der historie
trachten te vergeten.
De snelle mobilisatie heeft op de mo
gendheden een niet geringen indruk ge
maakt en was, menschelijkerwijs gespro
ken, oorzaak, dat de oorlog buiten onze
grenzen bleef.
Waaruit volgt, dat mannen als Colijn,
die vaak geheel ten onrechte! als
militairisten worden aangeduid, veel meer
voor den vrede hebben gedaan dan velen,
die steeds den mond vol hebben over vre
de en door hun ijveren voor eenzijdige
ontwapening juist het oorlogsgevaar aan
trekken.
Dat er bij de sociaal-democraten en
vele anderen een heele afstand is tus-
schen het woord wanneer er géén en de
daad wanneer er wèl gevaar dreigt, ge-
looven wij ook.
Intusschen mag dit geen reden zijn om
het gevaarlijke van de actie der z.g. ont-
wapenaars, met name ook voor onze In-
diën, te onderschatten.
DE EUROPEESCHE CONFERENTIE.
Voortzetting der economische
besprekingen.
De Europeesche conferentie heeft gis
teren het debat over de economische
kwesties voortgezet. De Noorsche minis
ter van buitenl. zaken, Mohwinckel,
sprak in den zin der verklaringen van
Colijn voor een verlaging der douane
tarieven. Hij wees op het bestaande tol
verbond tusschen België en Luxemburg
en de samenwerking op het gebied dér
handelspolitiek tusschen Scandinavië
met Nederland en België, om aan te ge
ven hoe hij zich de saneering van het
Europeesche economische leven voor
stelt.
De Belgische minister Hijmans meen
de, dat bij vele regeeringen de verkie-
zingspolitiek de oorzaak is, dat op econo
misch gebied verkeerde wegen ingesla
gen worden. Deze regeeringen voelen
zich verplicht bij haar maatregelen reke
ning te houden met de belangen van af
zonderlijke groepen, hetgeen voor het al
gemeen schadelijke gevolgen heeft. Hij
deed een beroep op de aanwezige minis
ters van buitenlandsche zaken, om ster
keren invloed uit te oefenen op hun mi
nisters van handel en richtte zich tegen
de wenschen der Oost-Europeesche Sta
ten. Deze landen kunnen het best door
verbeterde productie en verkoopsvoor-
waarden geholpen worden.
Als de Europeesche staten nog niet po
sitief kunnen samenwerken, laten zij al
thans zich dan onthouden van alles, wat
voor één hunner schadelijk zou kunnen
zijn.
De Britsch-lndische Conferentie.
Mac Donald heeft gisteren in de slui
tingszitting van de Britsch-lndische con
ferentie het woord genomen om de regee-
ringspolitiek uiteen te zetten. De premier
zeide, dat de regeering aan de roepstem
der conferentie gevolg had willen geven
om aan Indië een grondwet te verschaf
fen, die het in ruime mate in staat zou
stellen zichzelf te regeeren. De uitvoeren
de macht zou berusten bij het centrale
gezag en de provinciale wetgevende ver
gaderingen, maar hiernaast had de re
geering zich enkele bevoegdheden moeten
voorbehouden, totdat zou blijken, dat de
werking van de grondwet goed voldeed.
Deze bevoegdheden zouden in geenen
deele de zelfstandige ontwikkeling van
Indië tegenhouden en ze zouden hoogst
waarschijnlijk slechts van tijdelijken aard
behooren te zijn.
De premier vertrouwde, dat de Indiërs
zelf tot overeenstemming zouden komen
nopens die tegenstellingen en geschilpun
ten, wier oplossing ter conferentie nog
niet bereikt was. Er zou dus komen een
Centrale federatie van geheel Indië, waar
toe Britsch-Indië en de afzonderlijke sta
ten zouden toetreden. Het was noodig
scherp te omlijnen, welke bevoegdheden
de Staten van de federale regeering zou
den innemen en welke zaken zij nog on
middellijk met de Engelsche Kroon en
dus met de Engelsche Regeering zouden
behandelen.
De conferentie heeft tenslotte een tele
gram van verknochtheid aan den Koning
gezonden, die in een hartelijk antwoord
van zijn belangstelling voor het groote
werk der conferentie getuigd heeft.
De begrafenis van den heer Diekema in
Holland, Michigan.
Het stoomschip Deutschland, met aan
boord het stoffelijk overschot van den
heer Gerrit Diekema, Amerikaansch ge
zant in Den Haag, is op 3 Januari te
New-York aangekemen. Daar werd me
vrouw de weduwe Diekema begroet door
den Nederlandschen consul-generaal,
den heer W. P. Montijn. Het lijk werd
per specialen trein naar Holland, Michi
gan, de laatste Amerikaansche woon
plaats van den overledene, vervoerd,
waar het Zondag 4 Januari aankwam. In
de kapel van Hope College werd de kist
opgesteld, en op den middag van den
zelfden dag heeft een groot aantal perso
nen daar een laatsten afscheidsgroet ge
bracht. De herdenkingsdienst had plaats
op Maandag 5 Januari. Het zakenleven
stond stil, en de vacantie van Hope Col
lege, een stichting van de Nederlandsche
kolonisten, waar de heer Diekema heeft
gestudeerd, was met een dag verlengd.
De gedachtenisrede werd uitgesproken
door den senator voor Michigan Vanden-
berg, waarin hij vooral den nadruk legde
op de warme vaderlandsliefde van den
overleden gezant.
Bij de godsdienstoefening, door meer
dan 2500 personen bijgewoond, waren
van Nederlandsche zijde aanwezig als of
ficieels afgevaardigde der Regeering do
heer J. Steketee, consul te Grand Rapids,
en als persoonlijk vriend consul-generaal
J. Vennema uit Chicago. Onze gezant te
Washington, dr J. H. van Royen en me
vrouw Van Royen hadden bloemen ge
zonden.
Zestig jaar Duitsche Rijk.
In Duitschland waren Zondag alle
openbare gebouwen en tal van particu
liere woningen en zakengebouwen ter
gelegenheid van de herdenking van de
stichting 'van het Duitsche rijk, met vlag
gen in de oude en de nieuwe, ook in de
Pruisische kleuren, getooid.
Na een plechtigen kerkdienst in den
Berlijnschen dom, waar ook de rijkspre
sident von Hindenburg aanwezig was,
begon de herdenkingsfeeslelijkheid in den
rijksdag. Deze was op waardige wijze,
eenvoudig versierd. Indrukwekkend was
binnen deze eenvoudige versiering het
met lauweren versierde borstbeeld van
Bismarck, opgesteld tusschen bloemen en
vlaggen, o.a. vele vlaggen, die in de Spie
gelzaal te Versailles hadden gehangen,
ten tijde van het stichten van het Duit
sche rijk.
Onder borstbeeld, bloemen en vlaggen
was de spreuk aangebracht: „Eenheid en
recht en vrijheid".
De nationaal socialisten bleven afwe
zig. Onder de aanwezigen bevonden zich
ook zeven veteranen uit den Fransch-
Duitschen oorlog van 1870'71, waarvan
er vier de proclamatie van de Duitsche
eenheid in de spiegelzaal te Versailles
hadden bijgewoond.
De rijksregeering was bijna voltallig
aanwezig. Hierna nam Geheimrat Kahl
het woord. Kahl is de senior der afge
vaardigden van den rijksdag; hij was ook
te Versailles aanwezig, toen voor 60 jaar
de eenheid van Duitschland werd be
klonken.
Spr verhaalde tal van persoonlijke her
inneringen en gaf vervolgens een over
zicht van de geschiedenis van de rijks
gedachte. Hierna werd het woord ge
voerd door rijkskanselier Bruning.
Onder stormachtig gejuich van het
aanwezige publiek inspecteerde president
von Hindenburg vervolgens, onder de to
nen der muziek, de Reichswehr.
Van hier begaf zich Hindenburg naar
het Sportpalast, waar de Duitsche Strij-
dersbond Kyffhausen een herdenking
hield.
De feestrede werd uitgesproken door
den vice-president, generaal Von Horn.
Daarna hield de rijkspresident zelf een
korte toespraak:
Heden is het zestig jaar geleden, al du 3
Hindenburg, dat ik persoonlijk behoorde
tot degenen, die den eersten keizer van
het herboren Duitsche rijk hebben toege-
jubeld.
Veel hebben wij sindsdien verloren,
wat ons lief en dierbaar was en wat het
oude soldatenhart nooit zal vergeten.
Eén kostbaar goed is ons echter geble
ven: het vaderland. In dezen moeilijken
tijd willen wij het met verontachtzaming
van de partijgrenzen in onzelfzuchtige
liefde en trouw dienen.
Met dankgebed en een marsch werd
het feest besloten.
Ook elders in het rijk werd de dag met
vergaderingen, redevoeringen en parade
herdacht.
Te Berlijn kwam het tot enkele bot
singen tusschen nationaal-socialisten en
communisten, waarbij enkele personen
gearresteerd werden.
De strijd in China.
Volgens een bericht uit Nanking hou
den officieele berichten over den veld
tocht tegen de communisten in Zuid-
Kiangsi in, dat verbitterde gevechten'
thans daar geleverd worden. De regee-
ringstroepen zouden het geheele district
omsingeld hebben en men verwacht een
spoedige overwinning.
Naar de Times meldt brengen de Chi-
neesche blad'fn daarentegen berichten,
die het vermoeden wekken dat de toe
stand niet zoo bevredigend is. Geheele di
visies van het centrale leger zouden zich
aan de communisten hebben overgege
ven.
Er gaan geruchten dat duizenden wel
gestelde personen afgemaakt werden.
In eenige districten worden de com
munisten door studenten met buitenland
sche opleiding aangevoerd. De commu
nisten hebben ook een school opgericht,
waar hunne aanhangers worden opge
leid tot propagandist. Bankpapier, dat
op de eene zijde de beeltenis van Lenin
en van Marx draagt, zou in de geheele
provincie in omloop zijn. In Hoenan zou
den verscheidene benden van meer dan
25.000 communisten de bevolking terro-
riseeren.
De Fransche begrooting.
De Fransche Kamer heeft een begin
gemaakt met de bespreking van de be
grooting. De minister voor de begTOoting,
Palmade, gaf een overzicht van den fi-
nancieelen toestand op 13 Dec. j.L, die
een tekort aanwijst van 500 millioen, dat
op 't einde van den loopenden dienst zal
stijgen tot 1500 millioen. De minister
verklaarde, dat de regeering de reserve
van de scbatkist niet wil aantasten. Het
Binnenland.
Een dam in het Hellegat?
Groote branden te Venlo en Meppel.
Buitenland.
Zestig jaar Duitsche rijk.
De Britsch-lndische conferentie.
gaat om een begrooting van meer dan 30
milliard. De inflatie moet worden tegen
gehouden, want de begrootingsuitgaven
nemen jaarlijks met 2 milliard toe.
Nieuwe nederlaag van Hoover in den
Senaat.
Gisteren heeft president Hoover in den
Senaat een nieuwe nederlaag geleden.
Ofschoon de President, zooals wij in ons
blad gemeld hebben, als zijn meening
had uitgesproken, dat het steunfonds
voor de noodlijdende landbouwers uit
sluitend uit particuliere bijdragen kon en
moest worden bijeengebracht, heeft de
Senaat besloten een crediet van 25 mil
lioen dollar beschikbaar tc stellen uit de
openbare middelen voor dit doel.
Korte Berichten.
De elf Italiaansche vliegtuigen, die
na den „sprong" over den Atlantischen
Oceaan ten slotte te Rio de Janeiro zijn
aangekomen, zijn aan de Braziliaansche
regeering verkocht voor 50.000 zakken
koffie.
Gisteren zouden de drukkers te
Madrid in staking gaan. Men rekende,
dat er 5000 zouden staken, doch men
hoopte, dat de werklieden op de kranten
drukkerijen niet zullen staken.
Gistermorgen is bij Gedingen een
personentrein op een goederentrein ge-
loopen. Daarbij zijn drie menschen ge
dood en ongeveer twintig gekwetst. Over
de oorzaak van het ongeluk kon men nog
niets definitiefs zeggen. Nader wordt ge
meld, dat 13 menschen ernstig en meer
dan 20 licht gekwetst zijn.
Gook, de bekende secretaris van het
Engelsche mijnwexkersverbond, heeft
zich gisterochtend een been beneden de
knie laten afzetten. Zijn toestand is naar
omstandigheden goed.
De influenza-epidemie te Stockholm
heeft zich de vorige week sterk uitge
breid. Er komen nu relatief veel meer
ernstige ziektegevallen voor dan eerst
toen de ziekte een vrij goedaard!1: karak
ter had. In verschillende stede zijn de
scholen gesloten omdat ongeveer de helft
van de schooljeugd ziek is.
De Londensche hotels hebben, dank
zij de Indische conferentie, een weerga
loos goed jaar gehad. De Maharajah's,
hun gezinnen en hun verdere aanhang
hebben het geld dusdanig laten rollen,
dat de hotels het bejammeren, dat do
Britsch-lndische conferentie nu ten ein
de loopt
Inbrekers zijn in het groote postkan
toor te Singapore binnengedrongen en
hebben daar postzakken geplunderd.
Tusschen Ampsin en Hoei in de
Maasvallei is een rotsblok naar beneden
gestort en op de spoorbaan terecht ge
komen, met het gevolg, dat een goederen
trein iets later op het blok reed en ont
spoorde. Er is gelukkig alleen stoffelijke
schade.
Na afloop van een vergadering van
een fascistische vereeniging te Bornhem
bij Antwerpen, waaraan ongeveer 500
menschen hadden deelgenomen, kwam 't
tot een hevige vechtpartij tusschen fas
cisten en Vlaamsche nationalisten. Van
beide zijden maakte men van de wapens
gebruik. Er werd geschoten en er wer-
