No. 36
Dinsdag 11 November 1930
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Banlt N.V. Soes
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
BURGEMEESTERSBENOEMINGEN.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 NOVEMBER vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goei.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. M4DB.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 250.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, lranco per post, f 3,—
Losse nummers10.05
Prijs der AdverteaHIn;
1=4 regels 11=20, elke regel meer 30 et
Bi] abonnement belangrijke korting.
In de af deelingen der Eerste Kamer
is bij de behandeling van het wetsont
werp tot herziening van de Gemeentewet
breedvoerig gesproken over de benoe
ming van burgemeesters.
Een actueel onderwerp.
Immers, de tegenwoordige wijze vaa
benoeming geeft vaak weinig bevredi
ging-
Alles gaat geheel buiten de betrokken
Gemeentebesturen om.
Soms wordt een burgemeester benoemd,
[waarvan de naam zelfs niet in de be
trokken Gemeente bekend is.
En dan is er nog de tot veel moeilijk'
heden aanleiding gevende richtingskwes
tie.
Geen wonder dan ook, dat sommige
leden van de Eerste Kamer er hun be
vreemding over uitspraken, dat in het
door de Tweede Kamer aangenomen wets
ontwerp de wijze van benoeming van den
burgemeester op den ouden voet is ge
handhaafd.
Zij wezen ier op aldus-het Voorl. Ver-
slag dat aan den Raad, als wiens
voorzitter de burgemeester optreedt, te
weinig invloed, of liever gezegd, in hei
geheel geen invloed op diens benoeming
is toegekend. Hier was, naar hunne mee
ning, aanleiding geweest om de benoe
ming te beperken tot een keuze uit e e n e
voordracht van den Raad, al
thans eene aanbeveling van den
Raad te doen uitgaan, wanneer men eene
'voordracht in strijd achtte met de bepa
lingen van de Grondwet, wat, zoo deze
voordracht maar ruim genoeg was, huns
inziens niet het geval is. Afwijking van
eene aanbeveling bij de benoeming zou
niet meer hinderen, dan wanneer thans
een burgemeester wordt opgedrongen te
gen Üen zin van den Raad.
Een lid meende, dat de gemeenten zich
thans reeds een zekeren invloed op de
benoeming hadden tonnen verzekeren,
tvanneer zij maar van hun recht van
petitie gebruik maakten, om een aanbe
veling te doen. Dit lid achtte, dat de
gemeenteraden, op deze wijze dit wat
hij noemde stukje democratie hadden
kunnen veroveren, en het aan zich zelf
te wijten hadden, dat zij dit nog niet
bezaten, want wanneer dit algemeen ge
schiedde, zou de Minister bezwaarlijk bui
ten .de aanbeveling tonnen gaan.
Andere -leden bepleitten de benoeming
van den burgemeester door de kiezers
pt liever nog door ea uit liea RaadL
Daardoor wordt een nauwere band geieg-d
tusschen -burgemeester en Raad dan thans
dikwijls bestaat.
Vele leden daarentegen wenschten hand
having van. het bestaande stelsel. Dat
de voorzitter van den Raad door den
Koning wordt benoemd, schrijft de Grond
wet voor en zonder Grondwetswijziging
zou benoeming van den burgemeester
door den Raad dus een splitsing van het
ambt noodig maafcen. D'och het is nog
veel meer aangewezen, dat de Kroon
den handhaver van de openbare orde be
noemt dan den voorzitter van het college.
In ihet buitenland, waarop men zich
gaarne beroept, heeft de burgemeester
dikwijls niets met de politie te maken.
Ook is - zelden in den Raad het timmer
hout voor goede burgemeesters te vin
den. Mede kan de onpartijdigheid wor
den bevorderd door het bij ons geldende
stelsel, hetwelk de gekozen buifenland-
eche burgemeesters ons zelfs dikwijls om
die reden benijden. Ten slotte is een
bezwaar, dat als de politieke samenstel
ling van den Raad verandert, de gekozen
burgemeester in eene scheeve positie zou
komen.
Eene voordracht van den Raad acht
ten deze leden onbetwistbaar in strijd
piet de Grondwet (art. 143) en het op
maken van eene aanbeveling door den
Raad kwam hun hoogst ongewenscht voor,
omdat daarbij allerlei invloeden zich zou
den doen gelden, welke de positie van
den burgemeester als onafhankelijk ma
gistraat, die niet alleen voor de gemeente
moet .optreden maar ook als uitvoerder
van Rijkswetten, in gevaar zouden kun
nen brengen.
Bovendien meenden zij, dat in de prao
tjjk de wenschelijkheid van eoae aanbe
veling, laat staan die van eene voor
dracht, in het geheel niet ie 'gebleken. -
In het volgend nummer schenken wij
aandacht aan het antwoord hierop door
de,Regeering gegeven.
De DO X In Engeland.
Onder enorme belangstelling van het En-
gelsche publiek is de DO X gisteren te
Galshot gearriveerd.
Niet alleen de bevolking van Sout
hampton, doch ook uit Londen en uit
Hampshire waren velen naar de vlieg-
haven te Calshot gekomen.
Het verkeer moest door de politie ge
regeld worden. Een groote menigte jour
nalisten, persfotografen en filmoperateurs
was aanwezig, alsmede verscheidene
vooraanstaande personen op luchtvaart
gebied.
Zoodra het vertrek uit Amsterdam te
Galshot bekend was, ontstond er een
drukke bedrijvigheid. Eenige vliegtuigen
van de Royal Air Force werden gereed
gemaakt om de Duitsche vliegboot tege
moet te vliegen en motorbooten lagen
klaar om haar zoo noodig naar den kant
te sleepen.
Geregeld kwamen berichten binnen over
de vliegboot, die in voortdurende draad-
looze verbinding stond met het radiosta
tion van de Royal Air Force en Croy
don.
Eindelijk om 3.25 uur Greenwich tijd
werd de boot gesignaleerd en nauwelijks
tien minuten later zweefde zij, omgeven
door talrijke Engelsche vliegtuigen, boven
Galshot. Op een hoogte van 250 meter cir
kelde de reusachtige machine boven Gals
hot, zette dan even koers in de richting
van Gowes en landde om 3.37 uur vlot
tegen den wind in op het water.
Toen de DO X gemeerd lag, werd direct
de Duitsche handelsvlag geheschen.Maar-
schalk Lamb begaf zich als eerste der
autoriteiten aan boord en begroette de
luchtvarenden namens het ministerie.
Nadat de douane-formaliteiten vervuld
waren, werd verlof gegeven aan land te
gaan.
De vertegenwoordiger van de Dornier
Werke heeft vastgesteld, dat de vlucht van
Amsterdam naar Galshot drie uur en 51
minuten heeft geduurd.
De DO X zal Galshot waarschijnlijk
Donderdag verlaten, om verder te vliegen
naar Bordeaux, La Coruna en Lissabon,
alwaar de Oceaanvlucht zal beginnen.
Brood-, vleesch- en melkprijzen In
Duitschland.
Gisteren hebben op het ministerie
voor de volksvoeding te Berlijn weer be
langrijke besprekingen plaats gehad over
de verlaging van de prijzen der levens
middelen.
De broodprijs te Berlijn zal met 4 pfen
nig per pond worden verlaagd.
Het varkensvleesch wordt 5 pfennig
per pond verlaagd.
Voorts hebben de bonden van melk
handelaars besloten de marge tusschen
den prijs in den groothandel en den ver
koop in het klein met 1 pfennig te ver
minderen.
Het reorganisatieplan van de regeering
gaat uit van een verlagingvan het alge
meen prijsniveau. Bij de onderhandelin
gen over de vermindering van de salaris
sen en de loonen is verondersteld, dat zoo
spoedig mogelijk een verlaging van de
kosten van levensmiddelen tot stand zal
komen. De tot nu toe gevoerde onderhan
delingen hebben tot belangrijke resultaten
op velerlei gebied geleid.
In Berlijn wordt thans de broodprijs
8 pet. lager, wat voor de geheele bevol
king van Berlijn een besparing van 8^
millioen mark beteekent.
Indien een overeenkomstige verlaging
voor het geheele rijk kan worden doorge
voerd, zal dit voor de rijksbevolking een
besparing van ongeveer 100 millioen mark
beteekenen.
De marge tusschen de groothandelsprij-
zen en de winkelprijzen van varkens
vleesch is met een vijfde verminderd. In
dien dit over het geheele rijk zal geschie
den, zal dit een besparing voor de bevol
king van 150.000.000 Mk. beteekenen.
De verkiezingen in Oostenrijk.
Uit Weenen wordt gemeld, dat er in
totaal 3.679.621 stemmen zijn uitgebracht
tegen 3.641.526 in 1927 en dat de socia
listen er hiervan 1.517.603 kregen of
22.032 minder dan in 1927, de christen
socialen 1.307.605 of 449.156 minder,
en voorts de coalitie van Schob er 429.425,
het Heimatblok 228.338 en verspreid
196.650 stemmen. In percenten uitgedrukt
kregen de socialisten 41.2 (tegen 42.3 in
1927), de christen-socialen 35.3 (48.2),
de coalitie van Schcber 11.7, het Heimat
blok 6.3 percent. Verdeeld was 5.3 per
cent der stemmen, waarvan den natio-
naal-socialisten 2.4 pet. ten deel viel
(87.620 stemmen).
De ontwapeningscommissie.
De voorbereidingscommissie voor de
ontwapeningsconferentie te Genève heeft
gisteren nog drie en een half uur gede
batteerd over de kwestie van de beperking
van den militairen diensttijd nadat daar
over ook Zaterdag reeds langen tijd was
beraadslaagd.
De commissie heeft besloten, dat in do
conventie ten aanzien van iederen staat
die het stelsel van den militairen dienst
plicht handhaaft, de maximumtijd zal
worden aangegeven van het personeel der
jaarlijksche lichting in dat land.
Wij kunnen dus voor iederen tot de
conventie toetredenden staat een afzon
derlijk cijfer van den dienstduur verkrij
gen.
Graaf "Bernstorff en Litwinoff verklaar
den uitdrukkelijk, zich van stemming te
onthouden, daar zij voor die aangelegen
heid geen belangstelling meer hadden, na
dat besloten was, dat de conventie niets
zeggen zal noch omtrent de jaarlijksche
lichting, noch omtrent de geoefende re
serve-troepen.
Vervolgens heeft de voorbereidingscom
missie met 7 tegen 6 stemmen en vele
stemonthodingen, waaronder ook die van
prof. Rutgers, besloten, dat aan het ar
tikel over den duur van den militairen
diensttijd een zinsnede zal worden toege
voegd, bepalende, dat in geen geval de
militaire diensttijd in een land langduri
ger mag zijn, dan een bepaald aantal
maanden, welk cijfer nader door de ont
wapeningsconferentie zelf zal worden in
gevuld.
De vertegenwoordigers van de groote
zeemogenheden, Engeland, Amerika, Ja
pan, Frankrijk en Italië zijn het erover
eens geworden, om de commissie-Loudon
voor de ontwapeningsconferentie aan te
bevelen, dat in het ontwerp-conventie de
zelfde methoden van vlootbeperking zul
len worden aangewend, die op de Lon-
densche vlootconferentie zijn aanvaard.
De diplomatieke medewerker van de
„Daily Tel." oordeelt zeer ongunstig over
het verloop van de voorbereidende ontwa
peningsconferentie en komt op grond
daarvan tot de slotsom, dat het verkeerd
zou zijn de definitieve ontwapeningscon
ferentie reeds het volgend jaar bijeen te
roepen.
Deze conferentie moet zóó lang uitge
steld worden, totdat de moreele gesteld
heid van de wereld verbeterd zal zijn.
Duitschlands Democratische Partij ont
bonden.
Op den democratischen partijdag te
Hannover is Zaterdag j.l. besloten tot ont
binding van de democratische partij.
Blijkens nadere berichten luidde het
door het partijbestuur gedane en door de
vergadering aangenomen voorstel als
volgt:
le. De Duitsche democratische partij
wordt ontbonden.
2e. Het partij vermogen wordt aan de
Duitsche staatspartij overgedragen.
3e. Den afdeelingen wordt aanbevolen
zich in haar geheel aan te sluiten bij de
Duitsche staatspartij.
Van de aanwezige 334 gedelegeerden
stemden er slechts 16 tegen de voorstel
len.
Met bijna algemeene stemmen werd tot
voorzitter van de Duitsche staatspartij
gekozen dr Dietrich, rijksminister van
financiën.
De 300 millioen voor de Belgische lands
verdediging.
Het vraagstuk van de werken, welke
dienen ondernomen te worden om da
Belgische Oostergrens en de Maasvallei
tegen een eventueelen Duitschen inval te
beschermen, is Maandagochtend in den
Kabinetsraad door de Broqueville, den
minister van Landsverdediging, in détails
uiteengezet. Voor deze werken en voor
verbetering van de wapening is op de
begrooting 1931 een totaal bedrag van 300
millioen francs uitgetrokken. In het na
den Ministerraad aan de pers verstrekte
communiqué wordt niet gezegd of dit
crediet eenig in zijn aard zal zijn, dan
wel of ook het volgend jaar een post van
ongeveer hetzelfde bedrag op de buiten
gewone begrooting zal gebracht worden.
Gestoorde feestviering
Gisteren werd te Londen op de ge
bruikelijke wijze Lord Mayor's Day ge
vierd.
Hierbij kwam het tot een benauwd
oogenblik, toen de traditioneele stoet
langs de universiteit trok. In den stoet
liepen n.l. in de Indische groep 4 olifan
ten mede. Ook werd in den stoet door stu
denten een groote pop meegedragen, die
een rooden leeuw voorstelde. Het zien van
dezen leeuw scheen irriteerend op de oli
fanten te werken, tenminste een der oli
fanten stoof vooruit en greep den leeuw
met zijn snuit. Ook de drie andere olifan
ten werden onrustig en hielpen hun ka
meraad.
Onder de toeschouwers ontstond een
paniek en de menigte stoof naar alle kan
ten uiteen.
In het gedrang geraakten verscheidene
vrouwen en kinderen onder de voet, zoo
dat in totaal 20 personen gewond wer
den.
Dr H. Coiijn.
Oud-Minister Dr H. Coiijn is gisteren
voor enkele weken naar het buitenland
vertrokken. De heer Coiijn vergezelt eersr.
zijn echtgenoote naar Genua, waar deze
zich inscheept voor een reis naar Indië en
gaat daarna van Genua naar Genève om
de diplomatieke economische conferentie
die 17 November aanvangt, te presidee-
ren.
De leider der A.R. fractie in de Tweede
Kamer zal dus volgens dit aan de Stan
daard ontleende bericht, aan het algemeen
begrootingsdebat niet deelnemen.
Het werktijdenbesluit voor winkels.
De Middenstandsraad heeft een adres
gezonden aan den minister van arbeid,
handel en nijverheid inzake het werktij
denbesluit voor winkels, dat, naar adres
sant betoogt, den winkelstand voor groote
moeilijkheden plaatst, en dat dan ook op
onderscheidene punten gewijzigd zal
moeten worden.
Binnenkort zal de Middenstandsraad
zijn wenschen hieromtrent aan den mi
nister kenbaar maken, doch thans reeds
wenscht hij één spoedeischend punt naar
voren te 'brengen, n.l. de bepalingen van
het werktijdenbesluit in den St. Nicolaas-
tij'd. De aan den 5en December vooraf
gaande dagen vormen welhaast in elk
middenstands'bedrijf 'n periode van over
stelpende drukte. Met den voor het win
kelpersoneel in bet algemeen toegestanen
arbeidstijd kan dan ook in deze periode
volgens adressant geenszins worden vol
staan.
In verband hiermede dringt de Mid
denstandsraad aan op verruiming van
den werktijd in dier voege, dat gedurende
de periode van 28 November tot en met
5 December: le de vrije halve dag komt
te vervallen, 2e de arbeidsduur wordt ge
bracht op 65 uren, 3e de voorgeschreven
rustpoos in art. 6 van het werktijdenbe
sluit (ten minste 11 uren tusschen het
einde van den arbeid op een dag enden
aanvang van den arbeid op den volgen
den dag) wordt beperkt tot 9 uren.
Salarisactie Rijkspersoneel
Het Comité ter behartiging van de al
gemeene belangen van overheidsperso
neel (A.G.'O.P.) hield Zaterdagmiddag te
Amsterdam een zeer druk bezocht lan
delijk demonstratief congres.
Een motie werd aangenomen, waarin
het congres als zijn oordeel uitspreekt, dat
de salarieering van het Rijkspersoneel en
de onderwijzers dringend verbetering be
hoeft, waarbij tevens een einde dient te
worden gemaakt aan de versnipperde titu
latuur en de verouderde rang-indeeling,
terwijl het veel te groote aantal salaris
schalen, thans niet minder dan 261 alleen
voor de ambtenaren op jaarloon, sterk
dient te worden ingekrompen;
en zijn instemming te kennen geeft met
de actie van het A. C. O. P. ter verkrij
ging van verhooging van het inkomen van
het Rijkspersoneel en de onderwijzers.
Invalfditeits- en Ouderdomswet 1919.
Op 1 October j.l. werden 16.127 we-
duwenrenten en 12.086 weezenrenten
krachtens de Invaliditeitswet genoten,
terwijl op genoemden datum krach
tens art. 373 dier wet 85.282 personen in
het genot verkeerden van een als vrucht
hunner verzekering verkregen ouderdoms
rente van drie gulden per week.
Voorts genoten 27.990 personen een in-
validiteitsrente als bedoeld ia art. 71 dier
wet.
Binnenland.
Strategische stoomtrams in België?
Brandweer-reorganisatie te Middelburg.
Woningen voor groote gezinnen.
De Zeppelin boven ons land.
De neutrale en Chr. Drukkerspatroons
aanvaarden de coll. arb. overeenkomst,
de R.-K. patroons verwerpen haar. De
federatie vergadert.
Buitenland.
300 miljoen voor de Belgische landsver
dediging.
De DO X in Engeland aangekomen.
Prijsverlagingen in Duitschland.
Krachtens art. 24 der Ouderdomswet
1919 waren op vorengenoemden datum
130.619 personen in het genot van een als
vrucht hunner verzekering verkregen
ouderdomsrente van drie gulden per week.
Slapte in de metaalindustrie.
De slapte in de metaalindustrie te Ber
gen op Zoom neemt toe. Verleden week
reeds werd het aantal werkuren bij da
N.V. Machinefabriek Holland beperkt.
Thans doet zich de malaise ook gevoelen
bij de Zuid-Nederlandsche IJzer- en Me
taalgieterij en Machinefabriek aan den
Parallelweg, waar voorloopig, naar de
„Tel." meldt, nog slechts vier dagen per
week gewerkt zal worden. Aan deze laat
ste fabriek zijn reeds verschillende per
sonen ontslagen.
De Vrijz-Dem. Bond.
Volgens het door mr P. J. Oud opge
maakte 27e jaarverslag van den V.-D
bond loopende over het tijdvak van 1 Oc-
ber 1929 tot 1 Oct. 1930 bedraagt het aan
tal afdeelingen 230 te zamen tellende
10.421 leden tegen 240 afdeelingen mei
10.726 leden op 1 October 1929.
Het aantal algemeene leden bedraagt
97, het aantal personeele leden 349 te
gen respectievelijk 98 en 315 op 1 October
1929.
Verbetering van het Hellegat.
Zaterdagavond heeft de heer J. M. Krij
ger Jr., lid van de Tweede Kamer, te
Bruinisse gesproken over de plannen tot
verbetering van het Hellegat en over het
gevaar, dat men daaraan verbonden acht
voor de Zeeuwsche oester- en mosselcul
tuur in de Grevelingen. Hij wees er op,
dat de dam, die geprojecteerd is van Oolt-
gensplaat in N.-O. richting, dwars door
den bovenmond van het Haringvliet, niet
wordt gelegd ten gevolge van internatio
nale verwikkelingen, maar dat de werken
tot verbetering van den vaarweg Antwer
penRijn worden uitgevoerd naar het
eigen inzicht van de regeering. Reeds in
1871 hebben plannen bestaan tot het ma
ken van een dam, als nu ontworpen. Ver
der zeide hij, dat bij normale rivierstan
den over het Haringvliet ruim driemaal
zooveel water van het Hollandsch Diep
wordt afgevoerd als door het Volkerak
Hij meent, dat het leggen van den dam,
wanneer de afmetingen binnen bepaalde
grenzen blijven, en wanneer geen andere
waterbouwkundige werken beneden het
Hellegat en op het Haringvliet worden
uitgevoerd, niet tot gevolg zal hebben dat
meer water over de Grevelingen zal wor
den afgevoerd, en dat dus aan de oester-
en mosselcultuur geen schade zal worden
toegebracht.
Van de gelegenheid tot het stellen van
vragen en het maken van opmerkingen
heeft o.m. gebruik gemaakt de heer Vij
verberg, die zeide, dat in 1920 het zout
gehalte van het water in de Grevelingen
was gedaald van 20 a 25 pro mille tot 1&
pro mille, en dat de sterfte onder de oes
ters en mosselen toen 60 70 pet. bedroeg
Door het leggen van een dam, die 4 K.M.
lang wordt en zoo hoog, dat hij bij gewoon
hoog water juist overvloeit, zou, wat nu
uitzondering is, regel kunnen worden.
De heer W. van den Berg Dz. stelde
aan den heer Krijger de vraag, of het niet
mogelijk is, dat tengevolge van het ver
leggen van den stroom, het Hellegat op
den duur dieper en breeder wordt, dan
door den Waterstaat is ontworpen, en dat
dientengevolge ook het Volkerak breeder
ial worden.
