No. 33
Vry'dag 7 Novemlier 1930
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Niemeijer's
Hendrikse Co's Bank N.V. Boes
EERSTE BLAD.
Buitenland.
fi-m.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland
enbaai-löbök
jy) toet
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 NOVEMBER vervallende
GQUP0NS EN LOSSINGEN
worden verzilverd deor
M l*»
van een
isuiaat te
laande wo-
)e Breskens
De ooT-
Ikend. Ver-
In vertoefde
lor de Jus-
Irzoek in te
an brand.
1 d w a c fa-
vember a.s.
Jhter-Briga-
A. Bur-
|ng over de
landbou-
ïdskerke n.
zonder be-
lederik Mil-
van Goes
kehuwd met
(der beroep,
Apolonia
's Graven-
dienstbode,
kn Jan van
Haarlem,
j Elisa Mas-
(sterdam, v.
Anna Ma-
ader beroep
347. Lau-
naar Goes.
Lger, water-
1 Rotterdam,
lOnderdelin-
I, naar Gel-
1E. Adriaan
hroep, naar
(bergen, op-
Hendriks-
|misse, huis-
d. Goeska-
ks-Schrijver,
kerke, Oost-
Bhr. M. Wil-
(geleden in
J. van der
|dag wapper-
er een op-
iris en zijn
ld om door
worden in
en versierde
soneel was
bet bizonder
Ir Willeboer
dezen zoo
|s een zeld-
ebroken een
nw en liefde
lleerende dit
Je. Spr. her-
tir. D. J. van
zou -het friet
boer daar te
heder is hem
Jen, niet ver-
nu een ge-
wendende
iet den beer
|len die ook
is hom dit
lis het perso-
|wien h(j zün
overhandigde
|een passend
loor al deze
en hem wns
Deze dag
Jlce gemaakt
-lom naast do
lo burgerij en
kstologmm te
fflcMuinb uw-
Plasscho.
mor de avond
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZÜIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. tl.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHTIIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3,
Losse nummers
10.05
Pr IJ s der Advertentie n:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 ei.
Bi] abonnement belangrijk» korting.
v Socialisten en landsverdediging.
Het heeft toch zijn goede zijde gehad,
dat de heer Albarda over zijn beruchte
uitlating inzake de houding van de S. D1.
A. P. ingeval van oorlog, eens terdege
aan den tand werd gevoeld.
De geesten worden nu openbaar.
De heer Albarda heeft getracht zjch
hr af te maken, door te zeggen dat hij
niet de Nederlandsche regeering op het
oog had, maar na hem zijn er anderen
gekomen die wat meer licht over deze
historie hebben verspreid.
Het orgaan van den linkervleugel der
S. D'. A. P., dat het met de uitlegging die
da heer Albarda aan zijn uitspraak gaf
Volstrekt niet eens blijkt te zijn, heeft
reeds uitgesproken dat een duidelijke uit
spraak van de Partij, een uitspraak die
voor ons land wel „gevaar beduidt",
noodzakelijk is.
De afdeeling Utrecht III van. de S. D.
A. P. hoeft een onderzoek gevraagd naar
de mogelijkheid om vasten vorm te geven
aan wat Aibarda uitsprak; (tegen den
oorlog, alle middelen, ook buiten wette
lijke noodig); aan wat de afdeeling Rot
terdam VII wenschte: (massale dienstwei
gering en het uitroepen der algemeene
werkstaking ingeval van oorlog) en wat de
heer J. ter Laan met instemming van het
congres eischte: (bij afkondiging der mo
bilisatie de revolutie te proclameeren).
En alsof d'at alles nog niet genoeg was,
komt nu de „Blijde Wereld" het orgaan
der religieus-socialisten met de verkla
ring:
„In onze ontwapeningsactie hebben
wij steeds gezegd, geen oorlogsmacht te
willen hebben, ook niet tot nationale
verdediging, maar te willen volstaan
met een veiligheidsmacht, die alleen
politiewerk zal hebben te verrichten en
geen leger zal zijn in den gewonen zin.
Dat wil 'dus zeggen, dat wij geen 'e n 'k e-
len oorlog aauvaarden. Zeker
leeft bij een groot deel der partijgenoo-
ten de gedachte: Fen regeering, die een
oorlog verklaart, zij bet op volkomen
wettige wijze, zal niet op ons'kun
nen rekenen! Op religieus-socialis
tische gronden voegen wij eraan toe:
Wij ia.ten ons ook geen oorlog opdrin
gen, niet meesleuren in de worsteling
van verschillende statengroepen, wij
aanvaarden het gevaar, dat een leger
over de grens ons land binnenvalt, zon
der op gewapend verzet te stuiten, bo
ven het risico van een verdedigings
oorlog. Welk gevaar bet grootste is?
Wij doen niet aan kansberekening en
zouden ook het grootere gevaar en lij
den willen aanvaarden, om onze handen
rein te kunnen houden van alle oorlogs-
werk.
Zonder strijd en offer wordt geen
ideaal tot werkelijkheid."
Dit alles laat aan duidelijkheid niets
te wenschen over.
Wanneer de Regeering als in 1914 de
mobilisatie afkondigt, om ons land buiten
den oorlog te houden zoo mogelijk, of als
b.v. een geweldadige poging gedaan mocht
worden om in onze Indien het Neder
landsche gezag te vernietigen en daar als
b.v. in Rusland een revolutionnaire heil
staat te stichten, en de Regeering neemt
daartegen de noodige maatregelen, dan
'kan zij er op rekenen dat zij idaarbij door
de S. D. A. P. in den rug zal worden aan
gevallen.
Zoo althans wenscht het een groot deel
van de S. D'. A. P.
Is dat ook de wensch van de leiders?
Wenschen zij zulk een heillooze en
voor vrede en welvaart hoogst noodlot
tige houding met hun gezag te dekken?
Met belang» eliing wach'en wij af welk
antwoord hierop zal worden, gegeven.
Terecht verklaarde het orgaan der
linksch-socialisten: „Aan alle verwarring
stichtende aarzeling en haLslachtigheid op
dit punt moet nu eindelijk eens een eind
komen".
De verhooging van den schoolplichtlgen
leeftijd in Engeland.
Da wet op de verhooging van den
schoolplichtigen leeftijd van 14 tot 15 jaar
is voor de tweede maal in het Lagerhuis
besproken. Minister Trevelyan zeide, dat
hij de wet voor de Kerstvacantie aange
nomen wenschte te zien om haar op 1
April in werking te doen treden. Tegen
over de onkosten stond, dat ongeveer
300.000 kinderen een jaar lang van de
arbeidsmarkt zouden genomen worden,
wier plaatsen door ongeveer 150.000
werkeloozen konden ingenomen worden.
Het half millioen kinderen, dat een jaar
lang verder onderricht en ontwikkeling
zou ontvangen, zou overigens in enkele
jaren de vruchten van de wet plukken.
Sir Eustace Percy, de vorige minister
van onderwijs, stelde verwerping van de
wet voor, op grond van de overweging, j
dat de onkosten niet te overzien waren j
en in zulk een zwaren crisistijd niet
mochten gevraagd worden. In tegenstel- i
ling met den minister betoogde Sir Eus- j
tace, dat de maatregel den levensstan
daard van den arbeider naar omlaag
zou halen en de werkloosheid nog doen j
toenemen. j
Voor de liberalen sprak Percy Harris, j
die de wet in beginsel goed vond, doch j
uitstel vroeg van den datum 1 April, om
dat de gemeente- en schoolbesturen,
vooral ten platten lande, op dien 'datum
onmogelijk gereed konden zijn met den
bouw en de inrichting der nieuwe of
verbouwde schoollokalen.
De Duiische landbouw tegen de meest-
begunstigingsclausule.
Te Berlijn hebben de voorzitters van
de kamers van landbouw van heel
Duitschland vergaderd. De vergadering
heeft een resolutie aangenomen waarin
een radicale verandering van de Duitsche
handelspolitiek wordt verlangd en wel
in dier voege dat met het beginsel van
meestbegunstiging eens voor al wordt ge
broken. In dien geest zal men ook trach
ten invloed op de regeering te oefenen.
Vechtpartij in de wandelgangen der
Fransche Kamer.
In de wandelgangen der Eransche
Kamer is het gisteren, kort voor de ope
ning van de zitting, waarin het groot de
bat over de buitenlandsche politiek aan
de orde zou zijn, tot een hevige vecht
partij gekomen.
De hoofdredacteur van de „Liberté",
Aymard, bad in een artikel over de bui
tenlandsche politiek Leon Blum, den
leider der socialisten, een landverrader
genoemd en hem uitgenoodigd, persoon
lijk in de wandelgangen van de kamer
te verschijnen.
Aymard verscheen nu inderdaad gis
terenmiddag in de wandelgangen, verge
zeld van enkele vrienden en hij bedreig
de sommige socialistische afgevaardig
den, die daar ook aanwezig waren, met
zijn wandelstok.
Het kwam tot een hevige woordenwis
seling en ten slotte tot handtastelijkhe
den, waarbij Aymard door de ruit van
een venster den tuin in werd geworpen,
zoodat hij gewond werd.
Ook afgevaardigde Marsais (Seinede-
partement) liep lichte verwondingen op.
Hij kon echter later, na verbonden te
zijn, aan de kamerzitting deelnemen.
Toen een zaalwachter zich in het geval
mengde en tot orde aanspoorde, kreeg
hij een vuistslag in het gezicht. Het in
grijpen van de garde républicaine was
noodig, om de orde te herstellen.
Aymard werd door den quaestor ver
zocht, het gebouw van de kamer te ver
laten, waaraan hij ten slotte voldeed.
De Amerikaansche verkiezingen.
Uit New-York werd gisterenavond ge
meld:
Volgens den laatsten stand der verkie
zingen zijn voor het huis van afgevaar
digden 217 republikeinen, 213 democra
ten en een lid van de boeren en arbei
derspartij gekozen.
Van 4 districten zijn de definitieve
uitslagen nog niet bekend.
Het is echter zeker, dat een democra
tische meerderheid niet kan worden ver
wacht.
De afgevaardigde van de boeren en ar
beiderspartij zal vermoedelijk op de wip
komen te zitten en dus grooten invloed
kunnen oefenen.
Hetzelfde geldt voor den senaat.
De ontwapeningsconferentie
De Russische gedelegeerde Litwinoff
herinnerde er, in zijn reeds gememoreer
de verklaring ter openingszitting, aan,
dat hij in de vroegere zittingen der voor
bereidingscommissie steeds opnieuw ge
wezen bad op het dreigend gevaar van 'n
nieuwen wereldoorlog.
Men heeft hem toen een pessimist ge
noemd; sindsdien valt een sterker verzet
tegen ontwapening te constateeren. De
militaire uitgaven van vijf groote mo
gendheden zijn echter sterk gestegen
De Russische delegatie ziet er van af,
het complex harer ontwapeningsvoorstel
len than3 opnieuw uiteen te zetten, zij
wil hier enkel verwijzen naar haar vroe
gere voorstellen betreffende reserven en
oorlogsmateriaal.
Maar, volhardt de meerderheid der
commissie te dien aanzien in haar nega
tieve houding, dan zal de sovjet-delegatie
openlijk demonstreeren ,dat zij zich voor
de verdere werkzaamheden der commissie
niet meer interesseert.
Omtrent bet incident, dat zich in de
openingszitting beeft voorgedaan, toen
de voorzitter, Jhr Loudon weigerde dein.
het Engelseh uitgesproken redevoering
van den leider der Sovjet-delegatie Lit
winoff in het Fransch te doen vertalen,
heet het nader, dat vooral de pers hef- -
tig protesteerde tegen dit besluit van den
voorzitter, omdat men aan de perstafels
het niet geheel onberispelijke Engelseh
van Litwinoff vrij slecht had kunnen vol
gen.
Toen de voorzitter bij zijn besluit bleef,
verlieten bij wijze van protest de aanwe
zige journalisten de zaal. In de perska
mer vonden zij echter den Franscben
tekst van de rede van Litwinoff, die bun
door den persienst der Russische delega
tie werd verstrekt.
Na eenigen tijd keerden de journalis
ten dan ook weer in de zittingszaal te
rug.
Petroleumbronnen in Hannover
aangeboord.
De aangeboorde petroleumbronnen op
de Lüneberger heide in het Noorden
van Hannover op een diepte van 1000
meter wettigen naar het „Volk" meldt,
de verwachting, dat zij de behoefte van
geheel Duitschland aan petroleum, ben
zine en benzol zullen dekken. De Prui
sische staatsregeering heeft derhalve
dit gebied van den Amerikaanschen
concessionaris Racky gekocht. De verdere
ontginning zal door den staat geschie
den.
Korte Berichten.
Reuter deelt officieel mede, dat er
bij de mijnramp te Ohio 94 dooden zijn.
In een mijn te Nottingham (Eng.)
vond een ernstig mijnongeluk plaats,
waardoor een mijnwerker werd gedood
en dertig gewond.
De Griekscbe ex-dictator Pangalos
js thans naar bet Huis van Bewaring
overgebracht, zulks in verhand met do
enkele dagen geleden door de autoritei
ten verijdelde revolutiepoging van zijn
aanhangers.
Uit Montenegro worden groote
overstroomingen gemeld. Alle Montene-
grijnsche rivieren zijn buiten baar
oevers getreden. De lager gelegen dee-
len des lands staan geheel onder wa
ter. Het spoorwegverkeer is op som
mige trajecten onderbroken.
Woensdag is bet in bijna heel Bel
gië vrij koud geworden en in den nacht
van Woensdag op Donderdag beeft bet
in bet centrum en oosten van het land
reeds flink gevroren. In de Ardennen
viel gisteren de eerste sneeuw.
Naar te Montevideo verluidt, staat
er tegen 10 November in Uruguay een
revolutie voor de deur. De leider van d9
opstandigen heeft een leger van gewa
pende burgers georganiseerd, dat uit de
grensstad Rivera naar Montevideo zal
beschikbaar zijn gesteld, zoodat deze
optrekken.
Het opzeggen van hypotheken op
landelijke eigendommen.
Op vragen van het Tweede Kamer
lid Weitkamp:
I. Is het den minister bekend, dat in
landbouwkringen, voornamelijk in Zee
land, groote onrust heerscht wegens bet,
naar aanleiding van de huidige land-
bouwcrisis, opzeggen van vele hypothe
I ken op landelijke eigendommen?
2. Zoo ja, is de minister dan bereid
1 maatregelen te nemen, ten einde door
wettelijke voorziening of tijdelijken
steun, te voorkomen, dat de landbou
wers door de dreigende moeilijkbeden
ten onder zouden gaan?
heeft de minister van binnenlandsohe
zaken en landbouw geantwoord:
I I ICdUIIC J
PER HALF ONS
1. Uit het ter griffie der Kamer neer
gelegde afschrift van het rapport van
den rijkslandbouwconsulent te Goes is
gebleken, dat een groote onrust wegens
bet opzeggen van hypotheken op lande
lijke eigendommen in Zeeland niet
heerscht. Het opzeggen van hypotheken
heeft geen grooteren omvang aangeno
men dan in normale tijden het geval is.
2. In verband met het bovenstaande
meent de ondergeteekende, dat het ne
men van maatregelen achterwege kan
blijven.
Na den overval op Curacao.
Op vragen van het Tweede Kamer
lid F. Vos:
Is de aanklacht tegen kapitein Borren
door de regeering gelast?
Zoo ja, waarom is dan met dezen of
ficier niet tevens zijn chef oud-gouver
neur Fruytier aangeklaagd?
Is het juist, dat de heer Fruytier bij
het vooronderzoek oorspronkelijk wei
gerde om op bepaalde vragen te ant
woorden, daar hij daarover eerst rugge
spraak met de regeering moest houden.
Was bet de regeering bekend, dat deze
oud-ambtenaar voornemens was dezo
houding aan te nemen, en had de re
geering daaraan haar goedkeuring ge
hecht?
heeft de minister van koloniën, mede
namens den minister van justitie, ge
antwoord:
Vraag 1. Wordt ontkennend beant
woord.
Vraag 2. Behoeft in verband met het
voorgaande geen beantwoording.
Vragen 3 en 4. Hieromtrent is der
regeering niets bekend; in verband daar
mede behoeft het laatste deel van de
vierde vraag geen beantwoording.
Steun aan de aardappelmeelindusfrie.
Het Corr. Bureau verneemt, dat een
wetsontwerp betreffende den steun aan
dé aardappelmeelindustrie het Departe
ment beeft verlaten.
Het „Hbld." teekent bierbij aan:
Wij berinneren in dit verband aan
ons bericht dat een regeeringcommissie
van drie bezig is, een eventueel cre-
diet aan de aardappelmeelindustrie
voor te bereiden.
Wij kunnen in aansluiting op dat be
richt dan ook de verzekering geven,
dat bedoeld wetsontwerp de voorziening
in dat crediet behelst.
Hieruit volgt dan dus, dat de regee
ring de aardappelmeelindustrie niet
wenscht te steunen door middel van
verplichte menging van tien procent
aardappelmeel door het meel voor de
broodbereiding, doch door het verlee-
nen van credieten ter financiering van
de groote, vrijwel onverkoopbare hoe
veelheden aardappelmeel.
De combinatie maal- en menggebod
voor tarwe plus menggebod voor aard
appelmeel is dus van de baan.
Behoudens goedkeuring door de Ka
mers, zal de tarwe dus worden gehol
pen zij het ook niet meer in d i t jaar
door een maal- en menggebod en
de Veenkoloniale aardappel door eredie-
tes.
Binnenland.
Voorloopig Verslag over de begrooting
van Justitie.
Het Lager 'Onderwijs in Zeeland.
De vlasindustrie in Zeeuwsch-Vlaanderen.
Dr A. H. de Hartog tot boogleeraar te
Amsterdam benoemd.
Steun aan de aardappelmeel-industrie.
De vee-uitvoer naar België op 16 Novem
ber weer gedeeltelijk toegestaan.
Buitenland.
Uitbreiding van den leerplicht in Enge
land.
Geen democratische meerderheid in
Amerika.
Idioten en achterlijke kinderen.
Gisteren vond te Utrecht plaats de ver
gadering der Vereeniging tot Christelijke
opvoeding en verpleging van idioten en
achterlijK.e kinderen. Na opening door
den voorzitter, Drol. Dr Gh. G. Aalders,
van Amsterdam, wees de secretaris, de
heer Joh. X. de Lange van Ermeio, op het
feit, dat het volgend jaar de vereeniging,
die in 1891 werd opgericht, 4U jaar zal
hebhen hestaan; dit jubileum zal op 3
Maart 1931 eenigszms feestelijk worden
herdacht. Gpr. wees op den rijden zegen,
die de vereeniging in den loop van veer
tig jaar mocht ondervinden.
Het jaarverslag van den secretaris ver
meldde o.m. dat in 1929 i)r H. G. Olde-
boom als gen.-directeur van 's-Heerenloo
te Ermeio vervangen werd door Dr G.
Moolhuizen, gendesheer aan die stichting,
terwijl in diens plaats tot geneesheer
werd benoemd Dr H. Dekker, officier van
gezondheid te Ede. De vereeniging kon in
het aigeloopen vereenigingsjaar rustig
doorgroeien. Het aantal verpleegden, in
1928 12ö3, steeg tot 1300. Aanmerkelijke
stijging zal 1930 te zien geven door da
uitbreiding van Lozenoord te Ermeio en
de Dr Mr Willem v. d. Bergh-stichting
te Noord wijk; daardoor komt er weer
plaats voor 100 verpleegden. Het aantal
contribuanten voor het suppletiefonds
der stichtingen steeg van 6017 tot 6236.
Op 31 Dec. waren in de stichting werk
zaam in totaal 66 mannen en 2avrou
wen. Het verslag van den penningmees
ter, Mr L. Stadig te Amersfoort, wees
aan, dat de balans der vereeniging sluit
met een eindbedrag van f 2.205.U16.93, de
verlies- en winstrekening met f 191.103.32.
Aan giften en legateD ontving de vereeni
ging f 10.200.
Beide verslagen werden goedgekeurd.
De aftredende bestuursleden, de heeren
J. J. Hagenbeek te Rotterdam en Joh. T.
de Lange te Ermeio, werden herkozen. In
de commissie tot het nazien der rekening
van den penningmeester werden benoemd
de heeren J. H. Kok te Kampen, B. Goos-
sens en Mr Joh. H. Scheurer.
Door Prof. Dr J. Waterink van Am
sterdam werd een inleiding gehouden
over de inrichting van een Paedologisch
Instituut, uitgaande van de vereeniging.
Referent toonde aan, de noodzakelijkheid
en de mogelijkheid van een dergelijk In
stituut. Het bestuur zal deze zaak verder
onder oogen zien. Door den heer v. d.
Berg werd de vergadering met dankzeg
ging gesloten.
ONS VEE WEER NAAR BELGIS.
Ministerieels beschikking.
De „Maasbode" verneemt uit Brussel,
dat 16 November de Belgische grens weer
gedeeltelijk zal opengesteld worden voor
den invoer van Nederlandsch vee.
In dit verband zal overmorgen in de
„Moniteur" een ministerieel besluit ver
schijnen, bepalende: le. dat de invoer
van herkauwers van Nederlandsche her
komst weer is toegelaten vanaf 16 No
vember aanstaande, op conditie, dat de
te importeeren dieren gedurende een mi
nimum van 24 uren onmiddellijk voor den
export naar België geplaatst worden on
der controle van den bevoegden Neder-
i landschen inspecteur-veearte in door den
