Donderdag 30 October 1930
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank H.V. Goes
EERSTE BLAD,
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
ALLE
per 1 OCTOBER vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUïJ, L. Burg. TeL No. 259.
2Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, 13.—
Losse nummers
i l l
Prijs der Advertesliëm
1—4 regels 11.26, elke regel sneer 30 et.
BI) abonnement belangrijke korting.
Verklaarbare ontstemming.
In het Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer over de Staatsbegrooting werd vrij
algemeen de Troonrede een teleurstellend
stuk genoemd.
Men achte het niet te verwonderen dat
deze rede in veel kringen, vooral in dien
van den landbouw ongerustheid en ont
stemming heeft verwekt. Land- en tuin
bouw, van welke erkend wordt, dat zij
„moeilijke tijden doormaken" kunnen zich
niet tevreden stellen met de verklaring,
dat „groote krachtsinspanning en wijs be
leid met Gods hulp moeten voeren naar
betere tijden".
De toelichting, van wie die groote
krachtsinspanning en dat wijze beleid ge-
wenscht worden, van de land- en tuinbou-
wende bevolking of van de Regeering,
of wel van beide, ware zeker niet over
bodig geweest. Maar bovenal was noodig
geweest de aanduiding van de rich
ting waarin de Regeering zich met
haar maatregelen tot verbetering van den
toestand denkt te bewegen.
De hervorming van de economische
voorlichting, door de Troonrede op den
voorgrond gesteld, hoe nuttig ook, is
waarlijk geen maatregel, waarvan spoe
dige uitkomst verwacht kan worden. Ook
de internationale samenwerking, waar
van de wenschelijkheid door ieder wordi
erkend, geeft geen licht omtrent hot
werkplan der Regeering.
De ontstemming die hier tot uiting
komt is zeker niet-onverklaarbaar.
Van de Regeering mag worden ver
wacht dat zij leiding zal geven.
En dat is het juist wat in deze dagen
gemist wordt.
Er wordt wel iets gedaan, er worden
zoo nu en dan wel maatregelen genomen
waarvan verwacht kan worden dat ze
eenige verlichting zullen geven, maar
men krijgt niet den indruk dat een doel
bewuste politiek wordt gevoerd.
Het systeem ontbreekt.
En dat is het wat tot verklaarbare ont
stemming aanleiding geeft.
Nog een andere crisis.
In het Voorloopig Verslag werd ook
nog van een andere crisis gesproken.
„Sommige leden betreurden, dat de
Troonrede geen melding maakt van do
crisisopzedelijkgebied, die veel
ernstiger is dan die op economisch ge
bied.
Ook misten verscheidene leden in de
Troonrede een uitlating omtrent wets
ontwerpen en maatregelen van princi-
pieelen aard, welke van een Kabinet, uit
rechtsche mannen samengesteld, mochten
worden verwacht, als de wijziging van de
Zondagswet, van de Begrafeniswet, de
subsidiaering van het bijzonder hooger
onderwijs. Zij vroegen of de Regeering
met de behandeling van de Zondagswet
misschien wil wachten op de behandeling
van de Winkelsluitingswet in de Eerste
Kamer. Hoe ook de kansen van slagen
zijn, een herziening van de Zondagswet
is, naar de meening dezer leden, plicht der
Regeering. Ook de herziening van de Be
grafeniswet achtten zij urgent. De huns
inziens onwettige praktijk van de lijkver
branding maakt het noodzakelijk dat alle
dubbelzinnigheid uit de Begrafeniswet
wordt weggenomen. Eenige leden hadden
tot hun leedwezen een aankondiging ge
mist omtrent krachtige bestrijding van het
dansen en van onzedelijke lectuur, als
mede de invoering van de doodstraf."
Het stemt tot blijdschap, dat deze stem
men vanuit de Volksvertegenwoordiging
die mede tot taak heeft de consciëntie der
Overheid te prikkelen, worden beluisterd-
De economische crisis verdient volle
aandacht.
Maar er zijn andere zaken die van niet
minder beteekenis zijn.
Wat geeft het, als de bovenbouw al op
perbest in orde is, wanneer ten slotte de
fundamenten bezwijken?
De coalitie.
Merkwaardig genoeg, kwam bij de poli
tieke beschouwingen in de afdeelingen der
Tweede Kamer ook de coalitie weer ter
sprake.
De veel gesmade en zoo menigmaal
doodverklaarde coalitie.
Erkend werd, dat er van de vorming
van een i.g. democratische meerderheid
(waarbij men dan geheel ten onrechte op
het oog heeft de S.D.A.P. en de linker
vleugel van de R.K. Staatspartij versterk',
met den Vrijz.-Dem. Bond) geen schijn
van kans is.
En dan volgt er eon breed betoog om
duidelijk te maken dat de partijen ter
rechterzijde niet in staat zijn een meer
derheid te vormen en dat de politieke te
genstellingen tusschen die partijen steeds
scherper aan den dag treden.
Hier past een vraagteeken.
Het ligt in den aard van de zaak dat
aan de onderlinge verschillen meer aan
dacht wordt geschonken, wanneer de par
tijen los naast elkaar staan, en er niet is
een Kabipet dat in 't bijzonder op deze
partijen steunt.
Maar men overdrijft een weing als van
een toespitsing der geschillen gesproken
wordt.
Niet onwaarschijnlijk hebben we hier
met een uiting van vrees te doen. Dc
heimelijke vrees, dat de rechtsche par
tijen, onder den indruk van de groote
belangen van principieelen en politieken
aard, die hier op het spel staan, elkaar
tenslotte toch weer zullen vinden.
Niet geheel onjuist.
In het Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer over de Rijksbegrooting wordt o.m.
gezegd:
„De hier aan het woord zijnde leden
wenschten evenwel te verklaren, dat zij
de politieke partijen, uit welker midden
de Ministers voortgekomen zijn, niet wil
den ontheffen van de politieke verant
woordelijkheid van de handelingen van
het Kabinet en inzonderheid van die
Ministers."
Blijkens het verband komen deze op
merkingen van Soc.-Dem. zijde.
Geheel juist zijn ze niet.
Het huidige Kabinet staat geheel los
van de partijen.
Geen enkele partij is in de samenstelling
er van gekend.
En dus draagt ook geen enkele partij
voor de handelingen van dit Kabinet
eenigerlei politieke verantwoordelijkheid.
Maar deze zaak heeft ook een anderen
kant.
Gezien de verhoudingen rustte in 1929
op de rechtsche partijen zooal niet den
politieken, dan toch den zedelijken plicht,
een Kabinet te leveren.
Er i s een rechtsche meerderheid.
En met eenigen goeden wil moet de
vorming van een rechtsch Kabinet niet
onmogelijk worden geacht.
Over de wijze waarop dit zou moeten
geschieden is men in 1929 niet tot over
eenstemming gekomen.
Dat is jammer.
En het neemt niet weg de zedelijke
verantwoordelijkheid.
Geheel juist is wat in het Voorl. Ver
slag werd opgemerkt, niet.
Maar als „geheel onjuist" kan met wat
hier gezegd werd toch niet kwalificee-
ren.
ERNSTIGE SPOORWEGRAMP IN
FRANKRIJK.
15 dooden, 30 a 40 gewonden.
De sneltrein GenèveBordeaux is gis
ternacht bij Ligueux op 25 K.M. afstand
van Perigueux door onbekend gebleven
oorzaak ontspoord.
Het aantal dooden is reeds tot 15 geste
gen. Verscheidene gewonden verkeeren
nog in levensgevaar.
De autoriteiten hebben reeds een aan
tal reizigers verhoord. Deze verklaarden
dat zij op het oogenblik van de ontspo
ring een schok hebben waargenomen, die
deed veronderstellen, dat er een zwaar
voorwerp op de rails lag. Passagiers van
den sneltrein, die 20 minuten vroeger
passeerde, hebben medegedeeld, dat zij
op dezelfde plek een dergelijken schok
hebben gevoeld.
Volgens andere berichten zou de oor
zaak gezocht moeten worden in een on
dermijning van den spoordijk door den
regen van de laatste dagen.
Het aantal gewonden bedraagt 30
a 40.
De Sovjet-propaganda in Engeland.
In het lagerhuis verklaarde Henderson,
dat hij op grond van een onderzoek over
de bolsjewistische propaganda den gezant
der Sovjet-Unie er op gewezen had, dat
de Sovjet-regeering de verplichting, die
zij op zich genomen had, om tegen deze
propaganda to walken, niet nakwam.
Hij had den gezant verzocht, zijn re
geering in ernst mede te deelen, dat voort
zetting van deze propaganda de relaties
tusschen bedde landen in gevaar zou kun
nen brengen.
De gezant had 'hierop geantwoord, dat
zijn regeering alles ih het werk gesteld
had en nog in het wérk stelt, om haar
verplichting na te komen, dat zij echter
op de actie der derde internationale
geenerlei invloed had!
Het bloedbad op Formosa.
Gisteren werden zes-en-tao'htig ver
koolde lijken gevonden, waarvan 23 vrou
wen, 17 jongens, 21 meisjes en dertien
politiemannen, die vermoord werden door
inlanders op het eiland Formosa.
Nog andere lijken werden gevonden op
afgelegen plaatsen in hetzelfde district.
Volgens een bericht uit Tokio zijn hij
het bloedbad, dat de Maleische bevolking
op het eiland Formosa onder de Japan-
sche bevolking heeft aangericht, ruim
300 personen gedood.
De communisten-opmarsch in China.
De bange vermoedens, welke reeds
beerscbten, toen de radio-verbinding met
Kanc'how niet tot stand kon worden ge
bracht, dat deze plaats door het com
munistische leger misschien zou zijn in
genomen, zijn helaas bevestigd.
De stad Naohow in de provincie Hoe-
nan is inderdaad door de nog steeds
oprukkende xoode roepen bezet. En, zoo
als bij den .intocht der communisten ge
bruikelijk is, is ook hier een ontzettend
bloedbad aangericht.
Volgens de eerste telegrammen moeten
honderd Ghineezen vermoord zijn.
Waarom de R 101 geen heliurn-
vulling had.
In een nabeschouwing over de ramp
van het luchtschip R 101 schrijft het En-
gelsche luchtvaartweekblad „The Aero
plane", dat thans gebleken is, dat de R
101 voor den prijs van f 20.000 a f 30.000
met het onontbrandbare helium-gas had
kunnen worden gevuld. Op zich zelf, zoo
vervolgt het blad, lijkt 'dit een groote som.
Maar als men bedenkt, dat het verbran
den van het luchtschip, doordat het met
waterstofgas was gevuld inplaats van met
helium, den staat op 'n half millioen pond
sterling aan arbeid en materiaal is ko
men te staan, henevens op het verlies van
48 mensehenlevens, dan gelooven we, dat
die 20.000 of 30.000 pond sterling toch
wel goed besteed zouden zijn geweest, een
voudig als premie tegen brandgevaar.
De eigenlijke geldswaarde van een men-
schelijk leven is moeilijk vast te stellen.
Maar somtijds, als'een aantal groote sche
pen aan 'tijdverlies duizenden ponden ver
knoeien met het zoeken naar den een of
anderen dwaas, die poogde over den
Oceaan te vliegen en niet aankwam, of
met het opsporen van een anderen dwaas,
die poogde in een kleine zeilboot den
Oceaan over te steken, dan wordt de
waarde van een menschenleven tooh wel
hoog geschat.
Het conflict in de Berlijnsche metaal
industrie.
De arbeiders hebben de overeenkomst
om nagenoeg op de oude voorwaarden
het werk te hervatten, bij een stemming
in de afdeelingen verworpen.
De patroons staan echter op hei
standpunt, dat deze stemming overbodig
is geweest en de overeenkomst van
Dinsdag het einde van de staking be-
teekent.
Zij hebben de poorten der fabrieken
weer opengesteld, maar verschillende af
deelingen hebben aangedrongen op her
vatting der besprekingen. Men verwacht
in deze omstandigheden niet dat het
werk vandaag reeds algemeen hervat
zal worden.
De stemming nopens al of niet hervat
ting van het werk door de stakers zelf
werd vanmorgen in de lokalen, waar zij
tijdens de staking plachten bijeen te ko
men, gehouden.
Korte Berichten.
Tot bestrijding van de werkloosheid
is door den gemeenteraad van Chicago
een bedrag van twee millioen dollar ter
beschikking gesteld. Evenals in andere
groote Amerikaansche steden heeft men
ook hier ter stede den groot-industrieelen
verzocht, rijke giften te geven voor de be
strijding der werkloosheid.
Eergisterenavond is op de lijn Ulm
Aaien een goederentrein in botsing geko
men met een leegen personentrein. De
conducteur en de machinist van den
goederentrein werden gewond, de eerste
licht, de tweede zwaar. Van den per
sonentrein werden een conducteur en de
machinist gedood en de stoker zwaar
gewond.
In verband met de economische
crisis, hebben de werkgevers in de Bel
gische metaalindustrie bij de gemengde
loontarievencommissie een verzoek inge-"
died, om de loonen met vijf procent te
verlagen.
Rusland heeft een bestelling van
honderd millioen franc aan zink en nik
kel, die de Belgische industrie was toe
gezegd, aan Engelsche industriëelen ge
geven.
Uit Lissabon wordt gemeld, dat de
Portugeesche regeering in een wetsvoor
stel aankondigt den vrouwen voor de
gemeenteraden het actieve en het pas
sieve kiesrecht te geven.
DE INVOER VAN RUSSISCH GRAAN.
Tegenmaatregelen gevraagd.
Het Tweede Kamerlid, de heer Fles-
kens, heeft aan den minister van binnen-
landsche zaken en landbouw de volgende
vragen gesteld:
Is het den minister bekend:
a. dat sedert eenigen tijd de invoer van
Russisch graan bovenmate is toegeno
men en geheel het karakter heeft aange
nomen van een dumping;
b. dat verscheidene landen, o.a. Frank
rijk en België, maatregelen hebben geno
men, om den invoer van Russisch graan
te beperken of 'te verhinderen;
c. 'dat volgens de bladen, ten gevolge
van het invoerverbod in België, thans 22
schepen met Russisch graan onderweg
zijn van Antwerpen naar Holland?
Is de minister niet van oordeel, dat de
ongebreidelde invoer van Russisch 'graan
dreigt te leiden tot een debacle voor de
Nederlandsche akkerbouwers, doordat
hun graan waardeloos en onverkoopbaar
wordt?
Is de minister bereid, onverwijld maat
regelen te nemen, om dit direct dreigend
gevaar af te wenden, b.v. door maatrege
len te nemen, ten einde den invoer van
Russisch graan te beperken of onmoge
lijk te maken?
De Eerste Kamer.
De Eerste Kamer heeft gisteren be
handeld het wetsontwerp tot het aan
gaan van een leening ten laste van Ned.-
Indië en het ontwerp tot regeling van
het toegepast natuurwetenschappelijk
onderzoek.
Beide ontwerpen zijn na korte discus
sie z. li. s. aangenomen.
De Kamer is daarna uiteen gegaan
vermoedelijk tot 11 November.
Ir L. A. Fruytier naar Maastricht.
De hoofdinspecteur van den arbeid, Ir
L. A. Fruytier, is met ingang van 1 De
cember werkzaam gesteld in het eerste
district der arbeidsinspectie ter stand
plaats Maastricht en aangewezen als
hoofd van den dienst der arbeidsinspectie
in dat 'district.
Staking bij de Zuiderzeewerken.
Gisteren hebben bij het cultiveeringis-
werk van den polder bij' Sluis I te Hippo-
lytushoef, 158 arbeiders van de Neder
landsche Heide-Maatschappij het werk
neergelegd wegens een loongeschil.
Afgevaardigden dezer arbeiders zijn
naar de vertegenwoordigers van de Maat
schappij te Kolhorn vertrokken, teneinde
nader te onderhandelen.
Geen herziening van de Kieswet.
De regeering acht, blijkens de memorie
van antwoord, voor het oogenblik geen
gronden aanwezig om een herziening van
de Kieswet te bevorderen. De bezwaren,
tegen de huidige wet ingebracht, zijn niet
van genoegzaam, gewicht.
Een gemeenteraad tegen de Krcon.
De gemeenteraad van Lichtenvoorde
heeft zich in zijn laatste zitting bezig
gehouden met een kwestie, welke reeds
drie jaar hangende is. Op het einde van
1927 werd ter gemeente-secretarie ver
klaard, dat de 'bevolking ruim 7000 zielen
telde, terwijl een ingestelde commissie
aantoonde, dat >de bevolking nog ver van
de 7000 zielen verwijderd was. Door de
hoogere opgave werd aan den burge-
meester, secretaris en ontvanger ge
zamenlijk een (bedrag van f 1422 aan sa-
Binnenland.
Memorie van Antwoord op het Voorl.
Verslag der Tweede Kamer over de
Rijksbegrooting.
De Tweede Kamer over de pachtwetten.
Maatregelen gevraagd tegen den invoer
van Russisch graan.
Buitenland.
Ernstige spoorwegramp in Frankrijk.
Het bloedbad op Formosa.
Het conflict in de Berlijnsche metaal
industrie.
laris te veel betaald, welk bedrag de ge
meenteraad weigerde op de begrooting te
plaatsen. Ged. Staten stelden den raad in
het ongelijk en verzochten dit bedrag op
de begrooting te plaatsen. De gemeente
raad ging van deze beslissing in hooger
beroep bij de Kroon, die den raai in het
ongelijk stelde. De gemeenteraad besloot
nu met 10 van de 11 stemmen niet aan
bet verzoek van de Kroon te voldoen.
DE NACHTTREINEN.
Door de Nederl. Spoorwegen zijn ver
schillende maatregelen genomen die het
reizen bij nacht kunnen bevorderen.
Als belangrijkste kan genoemd worden
het vervangen van het oude, ongeriefe
lijke materiaal door moderne, vier-
assige rijtuigen. Aan slaapwagens kun
nen de spoorwegen vooreerst nog niet
denken, daar een vervoer van gemiddeld
tien reizigers naar Maastricht en 20
naar Groningen een dergelijke uitgave
niet zou verantwoorden.
Een tweede eveneens ingrijpende wij
ziging bestaat in het besluit, Utrecht als
aanvraagkantoor voor het tusschentijds-
in en uitstappen uit te schakelen. Men
kan dus na 3 November aan elk wille
keurig stopstation zonder eenige forma
liteit den trein verlaten of met dezen
meereizen. Wel daarentegen zal men
zijn kaartje vóór het normale sluitings
uur der loketten moeten koopen, tenzij
men bereid ri een kleinen toeslag te be
talen.
Met ingang van 3 November zullen
eveneens de z.g. tegentreinen worden in
gelegd, die uit Groningen en Maastricht
via Utrecht naar Amsterdam en Rotter
dam en Den Haag loopen, terwijl boven
dien nieuwe treinen naar Leeuwarden
en Hengelo zullen worden gedirigeerd.
Aan het bezwaar van het overstappen
gedurende den nachtelijken rit kan om
economische redenen nog niet worden
tegemoet gekomen.
Voorts hebben de spoorwegen bepaald,
dat de wachtkamers van alle tusschen-
stations, waar de nachttreinen stoppen,
een half uur voor het vertrek van den
trein geopend zullen zijn, een maatre
gel die door velen op prijs zal worden
gesteld.
Ten slotte is nog bepaald, dat ook rij
wielen met de nachttreinen kunnen wor
den vervoerd tegen het sneltreintarief
van f 1.25, hetgeen voor velen, die ver
van het station wonen en midden in
den nacht nog' geen andere vervoermid
delen aantreffen, een groot gemak zal
zijn. De nachttreinen zullen echter niet
voor buurtverkeer worden opengesteld
DE REGEERING EN DE CRISIS.
Over de huidige crisis schrijft de Re
geering in de Memorie van antwoord o.m.
Dat de crisis een karakter dreigt aan
te nemen, heviger dan de voorafgaande,
mag worden toegeschreven aan het sa
mentreffen bovendien van twee andere
verschijnselen.
Ten eerste heeft de wereld zich nog
niet gerealiseerd de verarming, welke de
oorlog heeft teweeg gebracht.
Vervolgens lijdt de wereld onder zeer
betreurenswaardige ziekteverschijnselen
van politieken aard.
Aan die betreurenswaardige staatkun
dige ontwikkeling heeft men toe te schrij
ven de afzijdigheid van Rusland en zeer
groote tleslen yaa Azië, om 't voornaam-
