Woensdag 29 October 1930 45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Do's Bank K.V. Goes
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 OCTOBER vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Binnenland
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. <4458.
Bijkantoor te Middelburg.
Fiuma F. P. DHITIJ, L. Burg. Tol. No. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers10,03
Prijs der AdvertentfSn;
1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 cl
Bij abonnement belangrijke korting.
De Vrije Universiteit.
Wie de herdenkiijgssamenkomsten van
de Vrije Universiteit meemaakte of ken
nis nam van de verslagen der gehouden
vergaderingen, moet wel onder den in
druk komen van de groote belangstelling,
die er in Calvinistische kringen is voor
deze hoogeschool op Gereformeerden
grondslag.
Terecht werd door Mr Grosheide bij de
aanbieding van het uitbreidingsfonds ge
sproken van een climax.
Bij de stichting van de Vrije Universi
teit was er reeds een ongewoon groote
belangstelling, terwijl toen door enkele
vrjenden een bedrag van een ton werd
aangeboden.
Een kwart-eeuw later werd weer een
dergelijk bedrag bijeengebracht, nu niet
door enkele vermogende vrienden, maar
door een breede schare van belangstel
lenden.
En thans bij de viering van het 50-
jarig bestaan, nu er goede hope is dat
de jaarlijksehe bijdragen van ruim een
ton gouds tot pl.m. f 160.000 zullen wor
den opgevoerd, werd voor het uitbrei
dingsfonds een bedrag aangeboden, dat
niet ver van het half millioen blijft.
In verband hiermede kan ook gewe
zen worden op de ontzaglijke belangstel
ling, die er was voor de herdenkings
samenkomsten.
Toen Maandagmiddag de officieele her
denking plaats had en de eere-doctora-
ten werden uitgereikt, was de reusachtige
zaal van het Concertgebouw te klein om
de menigte te bevatten en moest in een
der kerken een nevenvergadering worden
gehouden.
Uit alle oorden van het land was men
bijeen gekomen.
De Friezen waren er in menigte, maar
ook de Zeeuwen ontbraken niet.
Er waren hooggeleerden en weinig
ontwikkelden, mannen van naam en
stand, maar ook de eenvoudigen in den
lande.
Heel de feestviering was één krachtige
manifestatie van de liefde en de belang
stelling, die er in breede kringen van
ons volk is, voor deze stichting voor Hoo-
ger onderwijs op Geref. grondslag.
Wij zeggen dit niet om te roemen.
Maar wel met groote dankbaarheid.
Is er één inrichting van Hooger onder
wijs in ons land, waarvoor zóó groote be
langstelling onder ons volk gevonden
wordt?
En dan, de tijden die wij beleven zijn
in vele opzichten ernstig. De toekomst
schijnt donker.
Niet alleen, in verband met wat er ge
beurt op economisch en sociaal gebied,
maar vooral ook in verband met de zede
lijke achteruitgang en de verachtering op
godsdienstig gebied.
Maar voor ons volk toch reeds in
zoovele opzichten van andere volken
onderscheiden is hier een lichtpunt.
Een volk, dat op zoo ondubbelzinnige
wijze blijk geeft van zijn liefde voor de
beginselen, die zijn naar het Woord van
God, biedt nog hoop voor de toekomst.
Het bevat nog rijke bronnen van ge
zonde levenskracht.
God de Heere zij er voor gedankt.
De Pachtontwerpen.
De Tweede Kamer heeft gisteren een
begin gemaakt met de openbare behan
deling van de Pachtontwerpen.
Het zijn, zooals bekend, voornamelijk
een drie-tal punten die bierbij de aan
dacht vragen, n.l. het z.g. continuatie-
recht (gedwongen pachtverlenging), het
remissierecht (vergoeding voor schade
wegens buitengewone omstandigheden)
en het recht van vergoeding voor door
den pachter aangebrachte verbeteringen.
Men kan niet zeggen, dat deze ontwer
pen met veel enthousiasme werden ont
vangen.
Vrij algemeen was men het hierover
eens, dat de landbouwcrisis door deze
voorstellen niet zal verminderen; zelfs
werd de meening geopperd, dat ze mee
zouden kunnen helpen de crisis te ver
ergeren.
Van verschillende kanten werd er op
gewezen, dat het pachtvraagstuk thans
minder urgent is dan eenige jaren ge
leden, daar onder den invloed van de
omstandigheden tal van pachten reeds
vrij sterk gedaald zijn.
Vorder werd betoogd, dat een beperkt
continuatierecht als hier voorgesteld, in
de practijk weinig beteekenis heeft. Im
mers in tijden van opgang zal de rechter
tegen wijziging van de pachtvoorwaarden
geen redelijk bezwaar kunnen maken,
terwijl in tijden van teruggang de pach
ters allicht niet op verlenging zonder
meer gesteld zijn.
Een bezwaar werd ook genoemd, dai
naar gevreesd wordt, de hypotheekboe-
ren en bun aantal is waarlijk niet ge
ring door dit ontwerp van den wal in
de sloot geholpen zullen worden, terwijl
mede de vrees werd uitgesproken, dat de
toepassing van deze regeling tot verwij
dering tusschen pachters en verpachters
en tot eindelooze processen aanleiding
zal geven.
Dat er voor deze ontwerpen weinig be
langstelling bestaat, bleek wel hieruit, dat
bij de gisteravond voortgezette algemeene
beschouwingen slechts enkele leden aan
wezig waren.
Van de Soe.-Democratische fractie, die
nog wel de andere fracties verwijt, dat
zij zich zoo weinig voor het pachtvraag
stuk interesseeren, was b.v. toen de heer
De Boer aan het woord was slechts één
lid aanwezig.
Vandaag, als de Minister aan het
woord is geweest, zal de houding van de
verschillende fracties ten opzichte van
deze ontwerpen zich wel scherper aftee-
kenen.
Invoerrecht op suiker in België.
De economische raad, ingesteld door de
Belgische regeering, tot bestudeering van
de economische crisis, vergaderde gisteren
over de suikerkwestie. Er is in België
een overproductie van suiker van zeven
procent, terwijl het verbruik is afgenomen
met vier procent. Besloten werd tot een
invoerrecht van 20 franc per 100 K.G.
suiker. De beslissing werd genomen met
9 tegen 8 stemmen.
MacDonald wijst beslist protectie af.
In antwoord op de troonrede criti-
seerde gisteren de leider der conserva
tieven Baldwin in het Lagerhuis het pro
gram van de regeering, zooals dat werd
uitgestippeld in de troonrede. Dat pro
gram zou volgens hem drie jaar parle
mentairen arbeid noodig hebben om te
worden uitgevoerd.
MacDonald antwoordde, dat nopens de
Imperiale Conferentie de vertegenwoor
digers van de kroonlanden hem hadden
gevraagd, de tarwe te belasten, doch hij
had geantwoord, dat daarvan geen
sprake kon zijn. Er waren echter nog
andere middelen om den imperialen han
del te bevorderen en die middelen wer
den thans onderzocht.
In het Hoogerhuis werd namens de
regeering het woord gevoerd door Lord
Parmoor. Deze stelde den conservatieven
de vraag, of zij voor belasting op de le
vensmiddelen waren; toen een duidelijk
antwoord uitbleef, zei Lord Parmoor, dat
de regeering zich hardnekkig tegen een
zoodanige politiek zou verzetten en nim
mer .zou toestemmen in een belasting op
speciaal tarwe.
Het conflict in de Berlij'nsche Metaalindu
strie bijgelegd.
Bij de onderhandelingen, die gisteren
avond tusschen de vertegenwoordigers
van werkgevers en werknemers in de Ber-
lijnsche metaalindustrie hebben plaats
gehad onder leiding van minister Steger-
wald is een overeenkomst bereikt, wel
ke de volgende punten bevat:
1. Het werk zal voorloopig onder de
oude voorwaarden worden hervat.
2. De beslissing over de kwesties, wel
ke in de arbitrale uitspraak worden be
handeld, zal worden getroffen door een
commissie van drie onpartijdige leden,
door den Rijksminister van Arbeid aan
te wijzen.
3. De onderhandelingen dezer commis
sie zullen zoo spoedig mogelijk beginnen,
op zijn laatst in de eerste helft van
November.
Het onderzoek naai: het vergaan van de
R. 101.
Sir John Simon heeft gisteren heit on
derzoek naar de ramp van de R 101 'ge
opend met een rede, waarin hij' met be
wogen stem zeide: „Ik geloof dat het 'ge
past is, als wij voor een oogenhlik opstaan
om aan ons innig verdriet over het dra
ma uiting te geven."
Sir William Jowitt, de procureur-gene
raal, sprak de hoop uit, dat men zich
van de diensten van dr Eckener zou kun
nen verzekeren, zoodat men van groote
ervaring partij 'kon trekken.
Het onderzoek moet zoo volledig moge
lijk zijn en geen enkel feit mag ver
bloemd worden als er fouten gemaakt
waren. Te betreuren viel evenwel, dat
'n Hevea-Product
Vraagt het Uw schoenmater
bijna alle personen, die inlichtingen uit
de eerste hand konden geven, bij de ramp
omgekomen zijn, zoodat de rechtbank
hoofdzakelijk zou moeten oordeelen uit ge
volgtrekkingen en niet uit de feiten. Dit
maakt het onderzoek natuurlijk moeilijk,
ofschoon daarom nog niet hopeloos. Be
halve de getuigenissen der zes overleven
den, was er nog een geheim rapport van
wijlen Lord Thomson, dat deze minister
van plan was geweest aan de Indische
conferentie aan te bieden bij tijdigen terug
keer.
Sir William las eeuige passages uit dit
rapport voor, waaruit wel heel overtui
gend bleek, dat ook de tocht naar Indië
nog als een proeftocht bedoeld was.
Hier deed zich reeds de vraag voor, of
de voorbereiding in alle opzichten voldoen
de was geweest.
De R. 101 had pas 2 October haar be
wijs van „luchtwaardigheid" gekregen
voor een tocht, die drie dagen later reeds
zou beginnen. Was hier overhaasting in
het spel geweest? Tegenover deze vteu-
gen, die men mocht en moest stellen,
stond weer dat in alle rapporten nopens
de kleine proeftochten boven Engeland
de R 101 gemakkelijker bestuurbaar weTd
genoemd, dan de R 100, die heelemaal
naar Canada heen en weer was geweest.
De beschieting van het stoomschip Baden.
Tri verband met de beschieting van de
„Baden" is uit 'het onderzoek gebleken,
dat de kand'tein absoluut geen schuld heeft.
De „Baden" had, zooals reeds gemeld
werd, een speciale vergunning van den ha-
venkapitein, om uit te varen, op voor
waarde, dat het schip, wanneer het een
fort passeerde, een signaal zou geven.
Volgens deze instructie gaf het schip,
toen het Santa Cruz passeerde, drie sig
nalen, die ook op het land gehoord wer
den. De vlaggegroet van de „Bremen"
werd zelfs door het fort beantwoord.
Hierna werd echter door het fort een
schot met los 'kruit gelost on een vlag-
signaal gegeven, om niet door te varen.
Daar 'dit signaal echter niet zichtbaar
was, zette de „Baden" haar tocht voort.
Andere signalen heeft de 'kapitein van
bet schip niet gehoord.
Toen het schip den Euckerhut, een
berg aan den ingang van de haven, ge
passeerd was, naderde 'het op een afstand
van twee honderd meter het fort Gapa-
cabana, om eventueel nog signalen te
kunnen waarnemen, daar de zon reeds
onderging.
Zonder meer nam het fort daarop de
„Baden" onder vuur, waardoor, zooalis
gemeld werd, negen en twintig passagiers
gedood werden.
Storm en noodweer.
Smyrna is opnieuw door storm geteis
terd, het overstroomde gebied heeft zich
nog aanzienlijk uitgebreid.
De electrische centrale staat gedeelte
lijk onder water, zoodat de lioUvcorzie-
ning is stilgelegd. Onder de bevolking
heerscht groote angst. Reeds zijn 70 per
sonen verdronken, honderden zijn ge
wond.
Er zijn 855 huizen geheel of gedeelte
lijk ingestort.
De landbouwstreken rondom Smyrna
zijn eveneens ernstig geteisterd, een groot
aantal personen is verdronken, evenals
veel vee.
De overstroomingen in Opper-Silezië
nemen ook steeds grootere afmetingen
aan. Te Görlitz staan verscheidene stra
ten onder water.
Marklissa en Lauban staan gedeeltelijk
onder water. Ook verscheidene dorpen
zijn overstroomd. De schade is zeer groot.
De bevolking is met alle macht in de
weer, om de dijken op bedreigde punten
te besehermen.
Oostenrijk is door noodweer geteisterd.
Het centraal meteorologisch bureau heeft,
sedert 60 jaren, in October nimmer zulke
groote hoeveelheden regen geregistreerd
als de laatste dagen.
De Donau is stijgende, terwijl het Wie
ner Wald op tal van plaatsen blank staat.
Uit de bergstreken worden sneeuwstor
men gemeld.
Ook uit verschillende deelen van Tsje-
cho-Slowakië wordt noodweer gemeld. In
Binnenland.
De Tweede Kamer over de Pachtwetten.
Voorstellen voor de Prov. Staten van Zee
land en voor de Kamer ven Koophan
del te Middelburg.
Buitenland.
Het onderzoek naar de ramp van de R 101.
Het Berlijnsche metaalconflict bijgelegd.
De toestand in Brazilië.
het Isergebergte heeft een sneeuwstorm
tal van boomen ontworteld en wegen on
begaanbaar gemaakt.
In het Boheemsch-Moravië is een goe
derentrein in de sneeuw blijven steken.
In het gebied van Deutsch-Gabel zijn de
dijken bezweken en groote watermassa's
worden in de richting van Leiba ge
stuwd.
Korte Berichten.
Bij gelegenheid van de begrafenis
der slachtoffers van de mijnramp te
Priedriohsthal, zullen heden alle openbare
gebouwen in Pruisen halfstok vlaggen
en tijdens de plechtigheid zullen te Berlijn
van alle kerken de klokken geluid worden.
In het ziekenhuis van Fischbach is
weder een zwaargewond slachtoffer van
de mijnramp aan de gevolgen overleden.
Het totaal aantal dooden is hierdoor tot
96 gestegen.
Het Thüringsche staatsministerie
heeft eenigen tijd geleden districts- en
gemeenteambtenaren het aanhangen van
de communistische beginselen verfioden.
Op grond van dit decreet heeft het De
partement van Binnenlandsche zaken
een aantal burgemeesters geschorst, die
ondanks het regeeringsdecreet com
munist zijn gebleven. Tegen hen wordt
een disciplinaire procedure aanhangig ge
maakt, die definitief ontslag ten doel
heeft.
Volgens nog niet bevestigde berich
ten, zijn bij den opstand van inlanders in
de binnenlanden van Formosa 190 Japan
ners, onder wie 20 scholieren, vermoord.
Een belangrijk weirk in de Meierij.
Men schrijft uit de Meierij aan „De
Tijd":
Binnen korten tijd zal worden overge
gaan tot de uitvoering van een belang
rijk waterbouwkundig werk in de Meierij.
In het stroomgebied van de Aa zullen
tusschen Lierop en Boerdonk niet minder
dan 7610 H.A. .grond van waterlast wor
den bevrijd. De uitgestrektheid loopt van
Boerdonk over Beek en Donk, Lieshout,
Aarle-Rixtel, Helmond, Mierlo tot Lierop.
De werken omvatten de verhreeding van
de waterl'ossingen tot 9 a 12 meter, het
maken van ruim 50 bruggen, sluizen en
duikers en 'het verwerken van tusschen
de 2O0 en 300 duizend kubieke meters
grond.
De breedte van 'het afleidingskanaal op
den waterspiegel wordt circa 8 meter,
de beddingbreedte 3.30 meter en de diepte
1.50 meter. Voor de uitvoering van de wer
ken zullen in verband met de verbreedin-
gen circa 15 H.A. grond onteigend moeten
worden.
Blijkens een door het boofdbesuur
ontvangen missive van den minister van
Waterstaat wordt door het Rijk voor deze
werken een subsidie verleend.
De aanbesteding is zeer spoedig te ver
wachten, waardoor tevens een 'belangrijk
object voor productieve werkverschaffing
wordt verkregen ten bate van de vele
werkloozen te Helmond en omgeving.
Brood met aardappelmeel.
La de koffiekamer van de Tweede Ka
mer was gisteren zulk brood te verkrijgen.
Het scheen, zegt het „Vaderi", hier in de
hoofdstad gebakken. En er stond op:
„Brood met aardappelmeel", op een
etiket. Het uiterlijk aanzien was 'goed: het
zag er vrij wit uit. En de smaak? Wel,
voor ysïach brood leek bet ons vrij droog,
