No. 12
Dinsdag 14 October 1930
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse&Co's Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws,
COUPONS EN LOSSINGEN
Uit de Provincie
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
V ALLE
per 1 OCTOBER vervallende
worden verzilverd doer
Directeur-Hoofdredacteur:
H. ZUIDEMA.
Bureau: ï.ange Vozststraat 70, Oom.
TeLi Redactie en Administratie No. IJL
Postrekening No. 4M5B.
Bijkantoor le Middelburg.
Pinna F. F. DHUIJ, JU, Burg. Tel. Na m
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f J.
Losse nummers f 0,63
Prijs der Advertentlln:
1—4 regels S1A0, elke regel meer 3ff ct,
Bi} abonnement belangrijk» korting.
Het vlootplan-petitlonnement.
Met de noodige ophef wordt in. de so
cialistische pers gewag gemaakt van het
resultaat der petitionnementsactie inzake
het vlootplan van Minister Deckers.
In totaal werden op de diverse lijsten
1.466.245 handteekeningen verzameld.
Een respactabel getal.
En uit organisatorisch oogpunt bezien
is deze thans geëindigde actie een kranig
stuk werk.
Dit neemt echter niet weg, dat het re
sultaat voor hen, die deze actie op touw
hebben gezet, vermoedelijk, al zal men
allicht niet geneigd zijn dit openljjk te
erkennen, een niet geringe teleurstelling,
moet zijn.
Dit zal duidelijk worden, wanneer we
het genoemde cijfer nader bezien.
Immers, niet alleen kiesgerechtigde
mannen en vrouwen, maar ook jongens
en meisjes van 18-jarigen leeftijd werden
bewerkt om op deze lijsten te teekenen.
Men kan dus wel aannemen, dat hon
derd duizenden jonge menschen, die nog
niet den kiesplichtigen leeftijd hebben be
reikt, op dit adres hun naam hebben
gezet
We overdrijven zeker niet, als we hun
getal öp een 400.000 stellen.
Dan is gebleken dat, vooral door de
straatpropaganda, massa's twee of meer
malen hebben geteekend.
Verder is het bekend, dat vele een
voudige menschen hun naam hebben ge
geven, niet om het vlootplan waar
van ze misschien nauwelijks hadden ge
hoord af te keuren, maar omdat ze in
den waan werden gebracht, dat ze door
hun handteekening te plaatsen een drei
genden oorlog zouden helpen voorkomen.
Men kan gerust aannemen dat door een
en ander een 200.000 handteekeningen
werden verkregen.
Nu willen we gaarne aan de agitatoren
tegen het vlootplan de volle maat geven
en even aannemen, dat de resteerende
handteekeningen, een kleine 900.000, af
komstig zijn van menschen, die uit over
tuiging en met kennis van zaken zich
tegen het vlootplan hebben verklaard.
Wat blijkt dan? Dit.
Het aantal kiezers bedraagt plmj.
3.500.000. Waaruit volgt, dat ongeveer
een vierde deel van de kiesgerech
tigde ingezetenen dit adres hebben ge
steund.
Fn dat terwijl bij de verkiezingen in
YL929 op de ontw&peningscandidaten plm.
eep derde van het totaal aantal stemmen
werd uitgebracht. 1
Zoo bezien kan, ook al worden op de
lijsten van Kerk en Vrede nog een be
duidend aantal namen verzameld, deze
adresbeweging allerminst een succes wor
den genoemd.
Als bij een zoo gewéldige en in alle
opzichten misleidende beweging de over-
groote meerderheid van de kiezers blijk
•heeft gegeven de adressen niet te willen
teekenen, dan is er voor de Regeering
alleszins reden om tevreden te zijn.
Hierbij komt nog iets merkwaardigs.
Gedurende de petitionnementsactie wer
den dag aan dag bulletins uitgegeven,
waaruit moest blijken, dat er in rechtsche
kringen voor deze beweging een gewel
dige belangstelling was.
Ondanks de waarschuwingen in de
rechtsche pers was er ïn rechtsche krin
gen een brandende begeerte om op de
Ijjsten hun naam te plaatsen.
Roerende verbalen werden gedaan van
Christelijke onderwijzers e.d. die met
graagte de lijsten teekenden.
Laten we aannemen, dat deze verhalen
op waarheid gegrond waren.
Dan volgt daaruit da.t tienduizenden die
tot de rechtsche partijen behooren, aan
deze actie hebben meegedaan.
Maar dan volgt daaruit tevens, dat een
groot aantal roode kiezers moeten heb
ben geweigerd voor dit doel hun naam
te geven.
Daarom, hoe men de zaak ook wendt of
keert, er is een respectabel aantal namen
verzameld, maar ondanks dat, kan het
petitionnement waarvan men zich zooveel
had voorgesteld, als een fiasco worden
beschouwd.
Big de beoordeeling van het ontwerp ih
de Kamers kan het petitionnement dan
ook geen gewicht in de schaal leggen.
N.V. AMSTERQAMSCHE ELEMENTENFABRIEK v h. GEBR. PETERS bericht, dat
haar nieuwe uitgebreide prijscourant van zwakstroom-sterkstroom
en radioartikelen op aanvraag gratis aan Heeren Handelaren worden toegezonden.
AMSTERDAM, C., PRINSENGRACHT 220-224.
DE DUITSCHE RIJKSDAG GEOPEND.
Ontzaglijke belangstelling. Relletjes.
De belangstelling voor de opening van
den nieuwen Rijksdag is buitengewoon
groot geweest.
De politie was in zoo grooten getale
ter bescherming van het gebied rondom
den Rijksdag, den Landdag en de regee-
ringswijken, zichtbaar de straat opgezon
den en trad in de ochtenduren reeds zóó
tegen de nieuwsgierigen op, dat het in
den loop van den dag tot talrijke char
ges, plaatselijke kloppartijen, aanvallen
op winkels en warenhuizen en tot hon
derden arrestaties gekomen is.
Een uur vóór het begin van de zitting
aldus het Hdbl., waren alle publieke tri
bunes tot de allerlaatste plaats bezet. De
enorme perstribune met haar zeker 150
zitplaatsen, moest ditmaal minstens 300
journalisten opnemen. Een kleine sen
satie ontstaat als men op de publieke
tribune Prins August Wilhelm van Prui
sen, een van de zonen van den ex-keizer,
ontdekt, die met twee vrienden tusschen
belangstellende burgers en arbeiders
plaats genomen heeft.
Als de electrische schellen, die het tee-
ken voor de opening van de zitting zijn,
de afgevaardigden naar binnen roepen,,
ontbreken alleen de nationaal-soeialisten;
Zij hebben zich achter een der deuren
opgesteld en komen een oogenblik later
onder leiding van den Thuringschen
minister dr Frick demonstratief en in
gesloten gelederen naar binnen allen
in de verboden uniform, licht- of donker
bruine sporthemden, zwarte lange das
sen met roode dasspelden, voorzien van
een zwart swastika-kruis, korte of lange
pantalon en om den rechter- of linker
arm een band, waarop een wit swastika-
kruis is aangebracht. Het is een ten
deele lachwekkende, maar toch ook wel
ergerlijke vertooning. Bij de vele zeer
jonge afgevaardigden stoort dit kleurige
sporthemd minder, bij de oudjes werkt
het belachelijk.
Practisch is deze komedie slechts nn
mogelijk. Op den openbaren weg is de
uniform verboden, in den Rijksdag zal
straks de nieuw te kiezen president er
vermoedelijk onmiddellijk een einde aan
maken. De tijdelijke voorzitter van heden
had daartoe geen bevoegheid en moest
zelfs dulden dat een lid van het tijdelijke
bureau in nationaal-socialistische uni
form naast hem plaats nam. Men had
verwacht dat nu ook de communisten in
verboden uniform verschijnen zouden. Zij
deden echter aan de maskarade niet
mede. Intusschen beteekende dat niet dat
zij van plan waren zich als makke scha
pen te gedragen. Integendeel, zij hebben
al dadelijk in de eerste zitting heel wat.
kabaal uitgelokt door beleedigende inter
rupties, die ditmaal bijna uitsluitend op
de nationaal-soeialisten gericht waren,
zoodat zij zelfs hun oudevijanden, de
sociaal-democraten, met rust lieten.
Het oplezen der namen van bijna 600
parlementariërs, dat ruim een uur duur
de, gaf aanleiding tot allerlei meer of
minder geestige dan wel hatelijke uit
roepen. Werden ze zoo nu en dan te bar,
dan antwoordden de nationaal-soeialisten
en drongen naar voren, zoodat men op
sommige oogenblikken reeds een hand
gemeen vreesde.
De ouderdomspresident, ditmaal niet
de socialist Bock, maar de 82-jarige af
gevaardigde van het Centrum, Herold,
was tegen dit alles machteloos en ver
giste zich bovendien in zijn verwarring
zoo vaak,"dat men hem uit de zaal op
zijri fouten moest opmerkzaam maken.
Belangwekkend was de stemming over
de urgentie van de communistische mo
tie, die verlangt dat Duitschland onmid
dellijk de Young-betalingen zal staken
Als de communisten door op te staan
vóór de behandeling van deze motie in
de eerstvolgende zitting, die Woensdag
zal plaats hebben, hun stem uitbrengen,
blijven onder het hoongelach der com
munisten eerst alle andere partijen
zitten.
Het is inderdaad een spannend oogen
blik. Wat zullen alle rechtsche partijen,
1 die vernietiging van de regeling-Young
op haar vanen geschreven hebben, nu
doen? Dan staat plotseling Geheimrat
Hugenberg op, de Duitsch-Nationalen
volgen, dan ook de nationaal-soeialisten
en de kleinere conservatieve groepen, ten
slotte ook prof. Bredt en zijn Economi
sche Partij. Dat is blijkbaar zichtbaar de
meerderheid. Over de motie zal dus
Woensdag gestemd worden.
Men verlaat den Rijksdag onder den
indruk, dat de eerstvolgende dagen en
weken nog vele verrassingen kunnen
brengen.
Aan verschillende berichten omtrent' da
relletjes te Berlijn ontleenen wij nog het
volgende:
In sommige hoofdstraten der stad wer
den schier alle ruiten ingeworpen, zoo
o.a. bij vele groote warenhuizen, als die
van Wertheim en Tietz en eenige andere,
hij de Darmstadter Bank, enz. Overal ziet
men met planken dichtgespijkerde eta-
lageramen.
Zoowel van de zijde der betoogers, in
hoofdzaak nat-socialisten en communis
ten, als van die dar poMe vielen scho
ten.
Rijksdag-voorstellen.
In den Duitschen Rijksdag hebben de
sociaal-democraten hst volgende voorstel
ingediend:
1. de presentiegelden der leden van
jïen Rijksdag worden met. ingang van
heden met 20 pet. verminderd;
2. de Rijksregeering wordt verzocht
den Rijksdag binnenkort een voorstel te
doen om de salarissen van den Rijks
president en de Rijksministers, evenals
de ministers-pensioenen, met een even
redig bedrag te verminderen, met dien
verstande, dat geen enkel pensioen, met
inbegrip van de andere inkomsten, de
12.000 mark mag overschrijden.
De Duitsch-nationale Rijksdagfractie
heeft verschillende voorstellen en inter
pellaties ingediend, waarin een verder
blijven van Duitschland in den Volken
bond als doelloos voorgespeld wordt. De
regeering wordt verder verzocht de ge
dachte te overwegen om een herstelbelas
ting te heffen van den invoer in Duitsch
land en voorbereidende stappen te onder
nemen voor een herziening van het plan-
Young. Verder worden invoerverboden
gevraagd voor landbouwproducten en de
opzegging van handelsverdragen in zoo
ver deze het uitvaardigen van Duitsche
invoerverboden belemmeren.
De Belgische begrooting.
Het Maandagavond na afloop vani den
ministerraad aan de pers verstrekte of-
ficieele communiqué verzekert, dat de
regeering er in geslaagd is, dank zijl
een herziening van alle vroeger toege
stane credieten, het totaalcijfer der uit
gaven voor 1931 aanzienlijk te verlagen
zoodanig zelfs, dait het ver beneden het
cijfer van 1930 blijft. Aan; de salarissen
en pensioenen van staatspersoneel zal
niet behoeven te worden getornd. Ook
meent de regeering te kunnien verklaren,
dat het evenwicht der begroeting zal
kunnen weiden' verzekerd', zonder tot het
heffen van nieuwe belastingen over ta
moeten gaan.
Lissabon onder water.
Tengevolge van de geweldige slagregens
der laatste dagen zijn de straten van
Lissabon geheel overstroomd. Op sommi
ge plaatsen staat het water 2 M. hoog.
In zeven stadswijken moest het ver
keer worden stopgezet.
Door den' enormen druk op het water
sprongen op vele plaatsen de waterleidin
gen, zoodat het wegdek barstte.
Het water drong ook binnen in het
ministerie van oorlog, het ministerie van
binnenlandsche zaken en het hoofdpost
kantoor, zoodat de ambtenaren naar de
hoogere verdiepingen moesten vluchten.
Tarieven en bescherming In Engeland.
Op de vragenlijst, die was toegezonden
aan de leden van de Federatie van Brit-
sche Industrieën, welke 1500 der groot
ste firma's en 183 handelsorganisaties
omvat, zijn antwoorden binnengekomen,
waarvan 96 pet. zich ten gunste eener
wijziging van het douaaestelsel uitspre
ken.
Dientengevolge heeft het bestuur der
federatie heden met algemeene stemmen
een motie aangenomen, waarin de onver
wijlde invoering van een douanestelsel
wordt gevraagd, waarbij de bescherming
der binnenlandsche industrieën in het
moederland wordt gecombineerd met de
grootst mogelijke uitbreiding der rijks -
preferentie.
Arrestatie van socialisten In Polen.
In de woningen van verschillende aan
hangers der Fonische socialistische par
tij zijn verscheidene huiszoekingen on
dernomen. Daarbij zouden verscheidene
revolvers en karabijnen in beslag zijn
genomen. Acht personen werden gear
resteerd en wegens hun lidmaatschap van
een Staatsvijan.dige organisatie als hoe
danig de zoogenaamde veiligheidstroepen
der socialisten doorgaan aan. de jus
titie (overgeleverd.
Extra edities' van de bladen van de
regeeringspers deelen mede, ter recht
vaardiging van de vele verdere arres
taties van de leden van de S. D. partij,
dat een moordaanslag tegen Pilsudski en
andere Jeden van het Kabinet ,ontdekt
was. A.s. Zaterdag zou het plan uitge
voerd worden.
Noodweer In Zweden.
In Zuid-Zweden, vooral in Midden-Ska-
ne is de laatste dagen zooveel regen ge
vallen, dat tal van beken en riviertjes
buiten hun oevers getreden zijn en groote
uitgestrektheden laag gelegen land onder
water staan.
.Bovendien woedde er Donderdag en
Vrijdag een hevige storm.
Op tal van plaatsen heeft men aardap
pelen, voeder- en suikerbieten die nog op
het land stonden, niet bijtijds kunnen
binnenhalen, Aan huizen en bruggen is
hier en daar nogal schade aangericht.
Bijzonder zwaar is de visschersbevol-
king langs de Zuid-Oostkust getroffen. Van
de uitstaande netten is naar schatting
twee-derde deel óf geheel vernield óf zoo
beschadigd, dat ze dit seizoen niet meer
gebruikt zullen kunnen worden. De di
recte schade moet volgens deskundigen
eenige honderdduizenden kronen bedra
gen.
Korte Berichten.
Een hevige storm heeft bij Grenoble
groote verwoestingen aangericht. Ver
scheidene telefoonlijnen werden vermeld,
zoodat het telefonisch verkeer met ver
schillende plaatsen onderbroken is.
Uit Shanghai wordt gemeld, dat
Chineesche roovers weer een passagiers
schip geplunderd hebben, waarop zij vol
gens hun gewoonte als passagiers aan
boord waren gekomen. Een buit van 9
millioen dollar is hun in handen geval
len. Voorts namen zij 30 passagiers en
4 leden van de bemanning als gevange
nen mede.
President Hindenburg heeft ïn een
persoonlijken brief aan den opper-presi-
dent van de Rijnprovincie alsmede aan
de burgemeesters van Aken, Trier, Dfiren
en Euskirchea zijn hartelijken dank be
tuigd voor de warme ontvangst, welke
men hem overal op zijn tweeden tocht
naar het Rijnland heeft bereid.
Dr Oberwinter, 'de voortvluchtige
Berlijnsche advocaat is gisteren in het
noorden der stad, waar hij! bjj vrienden
een schuilhoek had gevonden, in hechte
nis genomen.
De Berlijnsche hoofdcommissaris
heeft een inspecteur van politie, die zich
in de officierencasino op smalende wijze
hadi uitgelaten over de republiek en haar
leiders, in zijn functie geschorst.
Da Deensche regeering heeft aanlei
ding gevonden om militairen te bezigen
tegen het smokkelen van vee aan de
Deensche grens en alle wegen dia van het
district Aabemraa leiden, te doen contro
leeren.
Voor de districten Haderslev en Ton
der is wegens het heerschen van mond
en klauwzeer een uitvoerverbod uitge
vaardigd. Er mag noch naar Duitschland
nocih naar het overige deel van Dene
marken vee worden vervoerd.
Op, een spoorwegovergang ïn de na
bijheid van Morestel is een auto door een
trein gegrepen en verbrijzeld. Vier inzit
tenden werden gedood.
Tengevolge van het omslaan van een
boot op de Ennsxbjj Linz zjjn vjjf pet
sonen verdronken.
Uit Chaumont wordt gemeld, dat
de Marne tengevolge van de regens in
het gebeelo departement buiten haar
Binnenland.
Kapitein Borrea tot één dag hechtenis
veroordeeld.
Een conferentie over het maalgebod.
De Scheveningsche uitbrekers gepakt.
Mr S. van Houten overleden.
Het petitionnement tegen de vlootplannen
overhandigd.
Buitenland.
Rumoerige openingszitting van den Duit
schen Rijksdag.
Staking in de Berlijnsche metaalindustrie.
Beschermende tarieven in Engeland op
komst?
Arrestaties in Polen.
oevers is getreden, aanzienlijke schade
aanrichtend.
Een bericht uit Dijon zegt dat de plot
selinge was van de Ouche twee stadswij
ken heeft overstroomd. Een tiental stra
ten zijn in kanalen herschapen.
Heit personeel van R. Stock Co.,
„Spiralbohrer-Werkzeug- und maschinen-
fabrik' 'ts Berlijn, dat momenteel 1200 ar
beiders telt, is in staking gegaan, daar in
twee afdeeÖngen bij een aantal arbeiders
een nieuwe indeeling is ingevoerd in da
loonklassen, waarmee de arbeidersraad
niet accoord ging. Deze staking houdt
geemerlei verband met de scheidsrechter
lijke uitspraak, die dezer dagen in da me
taalindustrie gedaan werd.
FRISSCHE LUCHT op alle
plaatsen met slechten reuk bij gebruik
van een L O Z O N-apparaat (f 1,50). J. M.
Polderman, Goes. Tel. 129. (Adv.)
Middelburg, Gistermiddag liep een 8-
jarig meisje op den hoek van de Varkens-
markt en Gortstraat de straat over, juist
toen een auto uit de richting Vlissingscha
straat aan kwam. De bestuurder remde
uit alle macht, maar kon niet voorkomen,
dat de kleine tegen het spatbord aanliep
en achter het voorwiel op den grond
kwam te liggen. Inwendig gekneusd werd
het kind naar huis gebracht, terwijl de
'autobestuurder, wien geen schuld treft,
zorgde voor spoedige medische hulp, en
zich bereid verklaarde alle kosten voor
zijn rekening te nemen.
Koudekerka. Gisteren vergaderde de
Gemeenteraad voltallig. Na de lezing der
notulen zegt Mevr. Beneker over de fondsr
belasting andere dingen te hebben ge
zegd. De voorz. zegt: het staat er wel in
doch in andere orde dan u wenscht De
Secretaris heeft de notulen opgemaakt
uit zijn aanteekeningen en u hebt voor
de vuist gesproken en eerst later uit
uw memorie uw betoog opgesteld. Dhr
de Kroo is van meening, dat Mevr. B.
gelijk heeft Een en ander zal in overleg
met den secretaris worden gewijzigd.
Een aanvraag van het Bestuur van de
Chr. Bewaarschool om subsidie met over
legging van de begrooting.
Dankbetuiging van de leerlingen der
Herv. school 'tZand voor wat zij op Ko-
ninginne-verjaardag kregen.
W. Goedhardt verzoekt verhooging van
loon voor vuilnis ophalen in 1930 tot een
bedrag van f50 per jaar.
Dhr Lorier is van meening, dat de
aangevraagde verhooging billijk is. Op
het verzoek der centrale vereeniging van
zielszieken enz. wordt afwijzend beschikt
Verzoek van Ged. Staten om in te trek
ken de heffing van de verordening op
de grondbelasting. Aangenomen.
Verzoek van het Bestuur der Herv.
school 'tZand overeenkomstig art 72 om
in haar school waterleiding aan te leg
gen.
Voorschot en vergoeding bij het onder
wijs overeenkomstig voorstel-B. en W.
goedgekeurd. Vergoeding aan het Chr.
Onderwijs voor 1930 goedgekeurd.
Rekening en Begrooting Burg. Armbe
stuur worden aangeboden. Rekening wordt
goedgekeurd.
