No. 11
Maandag 13 October 1930
45e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank H.V. Goes
Joes
teding
Maat
en Mode
llen
)llen.
ad.
EERSTE BLAD.
COUPONS EN LOSSINGEN
a
pasvorm
werking.
>vers
in
hemden
sen
K
Oit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
kill
per 1 OCTOBER vervallende
worden verzilverd door
:n vensters.
thans is het
INOMI.5CH
alleen met
m.
187-88, M'burg
t STALEN
ndeerde coupe
prijzen.
't nieuwste.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUID EM A.
Bureau: Langs Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUÏJ, L. Burg. Tel, No. 250.
2Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Per 3 maanden, franco per post, f3,—
Losse nummers10,09
Prijs der AdvertentiSn:
1—4 regels il.20, elks regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Het loonvraagstuk.
Het loonvraagstuk is terecht genoemd
een probleem van aangrijpenden ernst en
groots moeilijkheid.
Het is een ernstig probleem, omdat
het levenslot der loonarbeiders veelszins
van het loon dat zij verdienen afhanke
lijk is. Een betrekke.ijk kleine daling van
het loonpeil kan voor duizenden gezin
nen ontzaglijke gevolgen hebben. Lage
loonen beteekenen in vele geval.en kom
mer en ellende en een belangrijke ver
zwaring van den last des levens.
Maar het is ook een m o e i 1 ij k pro
bleem.
Er is, wat de loonen betreft, de laat
ste jaren in ons land veel ten goede
gewijzigd. Er zijn ongetwijfeld op dit ge
bied nog veel misstanden die om verbete
ring roepen, maar over 't geheel is er
tengevo'ge van organisatie en wetgeving,
den opbloei van het economisch leven
en niet te vergeten de doorwerking van
de Christelijke beginselen, een belangrijke
verbetering ingetreden.
De groote vraag echter, die thans de
aandacht trekt is of het mogelijk zal zijn
het bereikte peil te handhaven en in
sociaal-achterlijke streken het te lage loon
peil te verbeteren.
De omstandigheden zijn niet gunstig.
In bijna alle ons omringende landen
zijn de arbeidsvoorwaarden minder goed
dan in ons land.
Verder zijn hier ook van invloed de toe
standen in het verre Oosten, waar meer
dere industrieën, dank zij de buitenge
woon lage loonen die daar betaald wor
den, een goede kans maken diverse mark
ten te veroveren.
En dan zijn er nog de sterk verlaagde
groothande'sprijzen van verse' i lende pro
ducten die den concurrentiestrijd niet wei
nig verzwaren, terwijl, doordat de klein
handelsprijzen over 't geheel weinig naar
beneden gaan, de massa daarvan niet ge
niet.
Onder deze omstandigheden bestaat het
gevaar dat de werkgelegenheid vermin
dert, dat de werkloosheid nog meer toe
neemt en dat bovendien pogingen zullen
worden gedaan om de loonen te verlagen.
Het is en blijft een uiterst moeilijke
kwestie.
Aan de eene zijde is het waar, dat de
wal niu eenmaal het schip keert, en dat
wat op zichzelf wenschelijk moet worden
geacht niet altijd mogelijk is. Vandaar
dat in sommige gevallen loonsverlaging;
wel niet te keeren zal zijn.
Maar aan den anderen kant is het óók
waar, dat vele loonen nog van dien aard
zijn, dat verlaging voor de betrokken ge
zinnen niets minder dan een ramp be-
teekent.
Het is een ernstig probleem, dat in de
komende dagen bijzondere actualiteit
dreigt te verkrijgen.
Maar hoe moeilijk ook, het zal niet
onoplosbaar zijn, als met grooten ernst,
als voor uods aangezicht, naar 'n
oplossing wordt gezocht.
Als de arbeiders bereid zijn rekening te
houden met de economische moeilijkhe
den, die soms grooter zijn dan menigeen
denkt, en als van de andere zijde niet uit
het oog wordt verloren dat ook de ar
beiders zijn schepselen God-, geen doode
werktuigen, maar menschen naar den
heelde Gods geschapen, dan zullen de
moeilijkheden niet zijn overwonnen, maar
dan zullen de scherpe kanten die dit
probleem heeft, verdwijnen.
Dan zal er komen een sfeer van ver
trouwen.
Maar die zal er niet zijn als. eenerzijds
de arbeiders zich la'en leiden door hen die
in de z.g. neutrale, maar in werkelijkheid
revolutionaire organisaties de lakens uit
dealen en als de werkgevers meenen, dat
zij met. voorbijzien van de eischen van
Gods Woord, de oud-liberale en in den
grond nïet minder revolutionaire theo-
riën in toepassing kunnen brengen.
De eisch blijft daaromorganisatie naar
eigen Christelijk beginsel.
En dan op grond van dit beginsel ge
zocht naar een oplossing van de moeilij-
heden die thans het leven beklemmen.
In theorie zijn de sociaal-democraten
vccv medezeggenschap van de arbeiders
ia hei bedrijf.
De bewuste massa heeft zelfs al heel
wat malen moeten demonstreeren om
dezen eiscb kracht bij te zetten.
Nu zou men denken, dat de partij, die
op hoogen toon zulke dingen eischt en
daarvan voor het sociale leven groote
dingen verwacht, zou beginnen in haar
eigen ondernemingen onverwijld die
medezeggenschap in te voeren.
Niets daarvan gebeurde echter tot nu
toe. Jaar na jaar verliep, maar in de
eigen ondernemingen van de S. D. A. P.
was van medezeggenschap geen sprake
Thans komt daarin echter verande
ring zoo het heet.
Met de noodige ophef is aangekon
digd, dat met ingang van 1 Januari de
medezeggenschap zal worden ingevoerd.
De arbeiders zullen het daar dus voor
het zeggen krijgen?
Ja, dat is te zeggen, zeggen mogen ze
wel wat, in den vorm van praten en
adviseeren, maar veel verder gaat
hun zeggenschap niet. Te zeggen krij
gen ze zoo goed als niets.
De zaak komt hierop neer.
Het personeel krijgt het recht twee
commissarissen aan te wijzen.
Maar het doet dat niet rechtstreeks. En
ook slechts een gedeelte van het per
soneel mag, maar dan indirect, aan
de verkiezing meewerken.
Het gaat" zoo. In elk bedrijf, waar
meer dan 10 arbeiders werkzaam zijn,
worijt een ondernemingsraad gekozen.
De voorzitters en secretarissen van deze.
raden kiezen een dubbeltal en daaruit,
wordt dan door de partij en het vak
verbond een keuze gedaan.
De arbeiders in de kleine bedrijven
worden dus geheel uitgeschakeld en de
andoren kunnen alleen indirect
n'gen invloed uitoefenen.
Verder kunnen deze ondernemings
raden niet anders doen dan advisee
ren. Zij worden in bepaalde gevallen
gehoord, maar te zeggen hebben
zij niets.
Met de commissarissen staat 't iets an
ders. Maar aangenomen nu maar eens
dat dit areiders zijn, volgens 't reglement
behoeven ze niet tot het personeel te be-
hooren zij vormen slechts een min
derheid in het college en bovendien, de
leiding blijft berusten bij den directeur.
Dat is de man, die het tenslotte te zeg
gen heeft. Die beslissingen neemt. Die
gehoorzaamd moet worden.
Deze z.g. medezeggenschap, beteekeni
zooals terecht is opgemerkt, „dat de
directeur baas blijft in het buis der N.V
De Arbeiderspers. En dat hij slechts
rekenschap over zijn bestuursvoering
heeft te geven aan een Raad van Com
missarissen, waarin de meerderheid,
derhalve de macht, in handen is niet
van het personeel, maar van de aandeel
houders.
De arbeiders krijgen recht van
advies.
De geldschieters spreken het
laatste woord.
Precies zooals in „kapitalistische" on
dernemingen gebruikelijk is."
De berg waarvan men zoo groote ver
wachtingen koesterde, heeft een muis
gebaard. En nog maar een heel klem
muisje.
DE DOODEN VAN DE R 101.
De uitvaart. Een indrukwekkende
plechtigheid.
Bij de uitvaart uit Londen, Zaterdag,
waren de 48 kisten, elk afzonderlijk, op
een legerwagen geplaatst die door vier
paarden getrokken werden, waarop pos
tiljons in khaki-uniform zaten.
Aan het hoofd van den stoet reed be
reden politie en voor de eerste 24 wa
gens marcheerde een afdeeling van de
koninklijke luchtmacht en daarachter
volgde de muziek van de Koninklijke
Luchtmacht.
Vervolgens kwamen een afdeeling van
de grenadiers der garde, de krans van
den Legerraad en de muziek van de
Welsche garde. Achter deze de 24 andere
wagens met kisten.
Toen de lange stoet door de straten
van Londen trok, zag men, zegt een Reu-
ter-telegram, tooneelen gelijk men sedert
de overwinning na den oorlog niet meer
gezien had. De weg van den stoet liep
van Westminster naar het Eustonsta-
tion, vanwaar de rouwtrein hen naar
Cardington bracht. Elf jaar geleden
juichte de even talrijke menigte blijde,
maar vandaag waren alle hoofden in
droefheid gebogen toen de stoet voorbij
trok.
Om tien uur had de stoet zich in
Whitehall opgesteld, maar reeds voor
het krieken van dag hadden zich talloo-
zen een plaats verzekerd, vanwaar zij
den droevigen optocht konden zien.
De eerste-minister .MacDonald, de
eerste-minister van de dominions en de
diplomatieke vertegenwoordigers bevon
den zich onder hen, die in rijtuigen den
stoet volgden.
Omtrent den plechtigen rouwdienst iu
den St. Paul wordt aan de „N.R.Crt."
de volgende bijzonderheid gemeld:
De heele gemeente zong eerst het
volkslied en toen klonken plechtig de
woorden: „Ik ben de opstanding en het
levenHet koor zong deze woor
den van hoop en troost voor de nabe
staanden en een duif fladderde langs het
gulden dak van den machtigen koepel.
Toen vond de smart een uitweg in het
schoone gezang: „Rock of Ages", Rots
der Eeuwen. Een stilte en nu bad de
bisschop van Londen in de woorden die
Christus Zelf geleerd heeft."
Niets brak de diepe stilte. Men was
afgesloten van de wereld daarbuiten, of
schoon die wereld in haar gedachten
mede eer aan de dooden bewees.
Dan steeg de spalm op: De Heer is
mijn Herder (The Lord is my Shepherd).
En al de troostrijke woorden weer, die
zoo dikwijls gehoord waren: „Wij bren
gen onze jaren tot een eindeDe
dagen van ons leven zijn driemaal twin
tig en tienZij zullen niet meer hon
geren noch dorsten en God zal alle tra
nen van" hunne oogen wegwisschen."
Als het fluisteren van een herfstwind,
als het ritselen van de gouden bladeren,
die rijp waren om te vallen, langs den
grond, steeg de zachte zang van het.
koor bij de Liturgie:
„Geef rust, o Christus, aan Uwe die
naren bij Uwe Heiligen, wanneer er geen
leed en smart meer is noch zuchten,
maar het altoos durend leven
Weer gebeden, eenvoudige gebeden, die
mannen en vrouwen uitspreken wanneer
zij het Dal van de Schaduwen des Doods
binnengaan.
De geheele gemeente lag enkele oogen-
blikken stil op de knieën en toen bracht
de muziek ontspanning en verlichting.
De gemeente zong: „Jezus, gij die mijn
ziel liefhebt."
Onder de vlag van de R 101 bij het
altaar, de wakkere, trouwe vlag, die na
het groote onheil van het wrak bleef
wapperen ten teeken dat een natie niet
sterven kan en aan nieuwe zonen leven
schenken zal, trad de aartsbisschop van
Canterbury, in purperen gewaad, naar
voren. Hij hief de hhnden op en strekte
ze uit naar de gemeente. Toen sprak hij,
met van ontroering trillende stem, den
zegen uit.
De treurmarsch verbrak het groote
zwijgen. Luider en luider steeg en zwol
de muziek, terwijl de oogen dof werden.
Ver, ver weg, gelijk een stem van de zee,
schalden trompetten, die de Taptoe blie
zen, De tonen eindigden als in een snik,
als in een geruisch van machtige vleu
gels. Zij stegen en daalden en stierven
weg.
Stom van ontroering stroomde de me
nigte uit de kerk het licht des daags
tegemoet
De stakingsbeweging in Spanje breidt
zich uit.
De stakingsbeweging in Spanje breidt
zich uit. Te Sevilla is een 24-urige sym
pathiestaking voor de stakers te Malaga
afgekondigd. Te Granada zullen vandaag
de bouwvakarbeiders tot staking over
gaan.
Te Yitoria is het tot een bloedige bot
sing gekomen tusschen de politie en de
stakers, die de bezorging van brood en
melk wilden belemmeren.
Er zijn 2 stakers-gedood en 6 gewond,
terwijl er ,86 gearresteerd zijn.
Prinselijk bezoek aan de Antwerpsche
wereldtentoonstelling.
Kroonprins Leopold en prins Axel van
Denemarken hebben Vrijdagmorgen ge
heel onverwacht een bezoek gebracht aan
de Antwerpsche wereldtentoonstelling. Zij
namen een kaartje aan het loket en stap
ten binnen.
Eerst werd een bezoek gebracht aan
het Nederlandsch paviljoen, in het bijzon
der aan de Indische afdeeling. De prin
sen bleven daar meer dan 'n uur en het
was duidelijk dat de Belgische troonop
volger bij den rondgang met genoegen te
rugdacht aan en sprak over zijn reis in
de Nederlandsche koloniën.
De vrijgezellenbelasting.
Het medisch blad „II Policlinico" deelt
mede, dat in het belastingjaar 19291930
de belasting op de ongehuwden in Italië
107.5 millioen lire heeft opgebracht, dat
is ruim drie millioien meer dan in het
vorige belastingjaar. Dit geld wordt be
steed aan de zorg voor moeders en kin
deren.
Hiéruit zou dus blijken dat de belasting,
welker invoering indertijd zooveel protes
ten uitlokte, de ongehuwde mannen niet
afdoende heeft afgeschrikt!
De opstand in Brazilië.
Het Argentijnsche blad „La Nacion"
meldt uit Porto Alegro, dat volgens daar
binnengekomen berichten het garnizoen
van Santa Cruz in den staat Rio de Ja
neiro aan het muiten is geslagen.
De staf van de opstandelingen deelt
mede, dat het offensief voortgaat.
Uit Port of Spain op Trinidad wordt
gemeld, dat de Engelsche kruiser Delhi
gereed gemaakt is en vertrokken is naar
Pernambuco om er de Engelsche belangen
te beschermen.
Het conflict in de Berlijnsche Metaal
nijverheid.
Naar men uit Berlijn meldt, vraagt men
zich daar af, of nu de scheidsrechter
zich voor de verlaging der loonen in de
metaalnijverheid met 8 pCt. heeft uitge
sproken, een staking te voorkomen zal
zijn. Het lijkt nauwelijks mogelijk. De
ontstemming in de kringen der metaal
arbeiders is van dien aard, dat de kans op
staking op het oogenblik grooter is
dan ooit. Men is in deze kringen van
meening, dat de beslissing van den
scheidsrechter onmogelijk kan worden
aanvaard. De gemachtigden van de me
taalarbeiders zullen een vergadering hou
den en zich bij deze gelegenheid waar
schijnlijk tegen de nieuwe loonregeling
uitspreken. In geval zij mochten beslui
ten het laatste woord aan de metaalar
beiders zelf te laten, is te verwachten,
dat deze zich met groote meerderheid van
stemmen voor staking zullen uitspreken.
In dit geval zal de staking reeds in de
eerste dagen van de volgende week be
ginnen.
Het leger der Berlijnsche werkloozen
zou dan met niet minder dan 144.000 man
worden versterkt. Dat een dergelijk con
flict ernstige gevolgen van politieken en
economischen aard kan hebben, ligt voor
de hand.
Overstroomingen in Frankrijk.
De overstroomingen in de Noord-oos
telijke provincies van Frankrijk nemen
een steeds bedenkelijker vorm aan. Speci
aal in de omgeving van Verdun en Va
rennes stijgt het water angstwekkend.
De bewoners van de laagst gelegen wij
ken konden slechts met moeite voor ver
drinken behoed worden. De spoorweg
verbindingen zijn op vele plaatsen ver
broken. De omgeving van Verdun lijkt
één groot moeras, met groote meervlak-
ken er in.
Enorme hoeveelheid heroïne in beslag
genomen.
Het centraal opiumbureau van den Vol
kenbond heeft een telegram ontvangen
uit Hongkong, waarin wordt gemeld, dat
het der Chineesche politie gelukt is, een
belangrijke hoeveelheid verdoovende mid
delen, bijna uitsluitend heroïne, in beslag
te nemen aan boord van het stoomschip
„Hilda" van de Triester Lloyd. Het gaat
om 52 kisten, die glazen ruiten bevatten
en waarin men verdoovende middelen
tusschen de verpakking heeft gestopt. Men
beschouwt deze ontdekking als een van
de belangrijkste, die tot jrn toe zijn ge
daan. De waren schijnen afkomstig te
zijn uit Constantinopel, vanwaar zij per
boot naar Triëst zijn verstuurd. De Ita-
liaansche politie was te laat op de hoog
te gebracht om de .verdoovende waren
nog in Triëst in beslag te kunnen nemen
en heeft daarom het Centraal opiumbu
reau onmiddellijk telegrafisch gewaar
schuwd. Het bureau heeft zich daarop
met de Chineesche autoriteiten in verbin
ding gesteld, waardoor de inbeslagneming
onmiddellijk na aankomst van hef schip
in Honkong heeft kunnen plaafs hebben.
De oceaanvliegers Boyd en Connor te
Londen.
De Oceaanvliegers Boyd en Connor zijn
Zaterdag tegen den middag op de Soilly-
eilanden opgestegen en om vier uur op
het terrein v«n Croydon geland, waar
Binnenland.
Het Kon. Ned. Landbouw-comité over de
landbouwcrisis.
Maalgebod voor inlandsche tarwe?
Moeilijkheden met de Coöp. Suikerfabriek
te Zevenbergen?
Buitenland.
Verlaging van ambtenaarssalarissen in
Hongarije.
Weer heroïne in beslag genomein.
De begrafenis van de slachtoffers der
R 101.
Samenzwering in Spanje?
echter slechts geringe belangstelling be
stond in verband met de begrafenis te
Cardington.
Kapitein Boyd vertelde, dat hij voort
durend slecht weer had gehad, maar ge
lukkig goeden wind uit West tot Noord
west. Vijf uur voor het bereiken van de
Iersche kust hadden de vliegers bemerkt,
dat de pijp van den linkschen benzine
houder niet goed werkte en aangezien ze
genoeg benzine bezaten om in elk geval
Galwav te kunnen bereiken, hadden ze
het geheele tankje in zee geworpen.
Een samenzwering in Spanje?
Op bevel van den hoofdcommissaris te
Madrid hebben, naar de „Telegr." meldt,
te Barcelona talrijke arrestaties plaats ge
had. Tot de gearresteerden behooren de
vakvereenigingsleider Pestana, vier redac
teuren van het vakvereenigingsblad „Soli-
daxidad", voorts een bekend .auteur, een
dokter en een advocaat, alsmede verschil
lende andere bekende personen uit het
vakverenigingsleven. Te Sevilla zijn vijf
tig, te Saragossa zeventig personen in
hechtenis genomen. Deze arrestaties wor
den in verband gebracht met een samen
zwering, die volgens den hoofdcommissa
ris van politie was voorbereid.
Tot de meest opzienbarende arrestaties
behoort die van den bekenden Oceaan
vlieger Franco te Madrid. Franco, die al
reeds geruimen tijd een openlijk tegen
stander is van de dictatuur en later ook
van den koning had dezer dagen 'n zeer
scherpe verklaring afgelegd, waarin hij te
kennen gaf, dat de dictatuur het land ten
gronde had gericht en dat voor Spanje
slechts de republiek redding zou kunnen
bfengen. Zijn arrestatie staat in verband
met een door hem geschreven artikel,
waarin hij een voormalig minister van de
dictatuur, generaal Martinez Anida, een
misdadiger had genoemd.
Wat de beweerde samenzwering] betreft,
doen allerlei vage geruchten de ronde.
Het heet, dat in den naciht van Zaterdag
op Zondag een groote revolutionaire be
weging! zou beginnen. Evenwel wordt door
personen, die in zeer nauwe relatie met
de kringen der revolutionairen, staan, ont
kend, dat een datum voor het uitbreken
der revolutie zou zijn vastgesteld. Ve
len beweren ook, dat het complot, waar
van de hoofdcommissaris van Madrid
spreekt, slechts een verzinsel is van de
politie om de talrijke arrestaties te
rechtvaardigen.
Korte Berichten.
In een vergadering deelde de Duit-
sche rijksdagafgevaardigde Hinkel mede,
dat de 107 nationaal-socialistische rijks
dagleden voornemens waren om in den
rijksdag te verschijnen, gekleed met het in
Pruisen verboden bruine hemd.
In Hongaarsche kringen verluidt,
dat de regeering met ingang van 1 Janu
ari zal overgaan tot de reeds voorgeno
men verlaging van de ambtenaarssalaris
sen. Op deze wijze zal op de begrooting
25 millioen pengö worden bezui,.i0d. De
laagste drie ambtenarenklassen zullen
door deze maatregelen niet worden getrof
fen.
Naar uit Washington wordt gemeld,
is president Hoover op het oogenblik
in Virginia onder medische behandeling
wegens een tuberculeuse infectie. De aan-
het Witte Huis verbonden geneesheer
heeft verklaard dat de patiënt goed voor
uitgaat.
