DE ZEEUW
DERDE BLAD.
Gemengd Nieuws.
Uit de Provincie.
Zoskiichtjes
Voor huis ®n hof.
ÉÉêMÊÊÊÊÉËÊkï
ZATERDAG 11 OCT. 1930. No. 10."
A. R. J. A. TOOGDAG.
Hedenmorgen (Zaterdag) kwam de A.R.
J. A. in Toogdag te Amersfoort bijeen.
De voorzitter, Mr Joh. H. Scheurer, open
de de samenkomst en herinnerde dan aan
het woord van den heer Colijn verleden
jaar, toen deze zeide, dat men de A.R.J.A.
eerst maar eens een winter haar gang
moest laten gaan. Uat eerste werkjaar
is nu achter den rug, en de secretaris
zal daar straks verslag van doen. Thans
is het zaak, ons weer te bezinnen op
onze verdere roeping, en dan wil spr.
die roeping zien in het kweeken onder
ons van een „A.R. mentaliteit".
Hierna bracht de le secretaris Mr L.
W. G. Scholten, van Utrecht, het jaar
verslag uit.
Daaruit bleek, dat het aantal clubs, dat
bij de eerste algemeene ledenvergadering
in 1929 ongeveer 30 bedroeg, na die ver
gadering iets terugliep, omdat enkele
clubs, die tevens aangesloten waren bij
nu het Verband van A. R. Prop. Clubs,
meenden, zich uit de A.R.J.A. te moeten
terugtrekken. Sindsdien vond een zeer
geleidelijke en voortdurende
s t ij g i n g plaats, zoodat, thans 76 clubs
met de nationale organisatie in verband
staan. Hiertoe behooren 4 studentenclubs,
n.l. te Kampen aan de Theol. School; te
Amsterdam aan de Vrije Universiteit; t6
Leiden en Utrecht voornamelijk van le-
■n; den der S.S.R.
Het hoofdbestuur der A. R. J. A. gaf
grootero bekendheid aan het werk harer
studieclubs door de verspreiding van een
i kleine brochure onder de kiesvereenigin-
gen (waartoe het Kuyperhuis gewaar
deerde medewerking verleende) en onder
tal van vooraanstaande personen van
a.r.-richting.
Het hoofdbestuur stelde aan het einde
der wintercampagne een nauwgezet on
derzoek in naar het leven en de werk
wijze der verschillende aangesloten clubs
Hieruit kon algemeen groei en opgewekt
leven worden geconstateerd.
Aan den kring der 11 raadslieden ont
viel door den dood dit jaar Prof. Dr J.
A. C. van Leeuwen van Utrecht, die van
den aanvang af zoo hartelijk in woord
en geschrift met ons meegeleefd had.
Overeenkomstig art. 18 der statuten
droeg het bestuur zorg voor geregelde
verschijning van studieschetsen, ten ge
tale van 6. De voorzitter schreef schetseD
1 (Individu en gemeenschap) en 3 (Het
a.r.-beginsel voor de internationale poli
tiek); de secretaris schetsen 2 (Parle
mentaire geschiedenis tot 1848) en 6 (Het
jaar 1848); Dr J. Severijn begon in schets
4 een serie over de Geschiedenis der
Protestantsche volksgroep in Nederland
op politiek terrein in de laatste eeuw;
Mr C. Beekenkamp, ambtenaar Kuyper
huis, schreef schets 5 (Overzicht ge
schiedenis sociale wetgeving in Neder
land). Van schetsen 1 en 2 moest een
tweede druk verschijnen. Schets 3 is uit-
•iif) verkocht. Door de steeds toenemende
vraag uit alle kringen moest de oplaag
telkens worden vergroot.
,alfl De verhouding tot het Verband van
A.R.-Propagandaclubs stond in het afge-
loopen jaar in het teeken van veler be
langstelling, niet in het minst buiten den
eigenlijken kring der A.R.J.A.
Een samenspreking om tot fusie te ge
raken, had geen resultaat.
Onder bepaalde voorwaarden, waaraan
de A. R. J. A. naar de meening van het
hoofdbestuur reeds heeft voldaan en ove
rigens gemakkelijk kan voldoen, gaf het
Moderamen van het Gentraal-Comité zijn
bereidheid te kennen, de A. R. J. A. als
hulporganisatie binnen 't partijverband
op te nemen.
Vervolgens deelde de praeses mede,
dat Z.Fxc. A. W. F. Idenburg voornemens
was hier te komen, maar dat hiji door
ziekte verhinderd werd. Doch Z.Exc. heeft
een schrijven gezonden, dat thans voorge
lezen wordt.
Ü3&
i
-£
Btf'W Mvttbw.vg',
Sciir. 13 het een vreugde, op dezen
Toogdag de A.R.J.A. te mogen begroe-
ten. Hg ziet hier de roereten, die bigde j
het oogenblik verwachten, dat de oplei
ding zal zijn afgeloopen en zij bij de
strijders worden ingedeeld. Die strgd gaat
tenslotte om het koningschap van Chris
tus. Wg calvinisten hebben in dien strijd
gekozen, ook in ons eigen leven voor
Jezus. Onze Geref. wereldbeschouwing is
alomvattend. Hier in de A.R.J.A. gaat 't
om een deel van hot terrein, het politieke.
Het wapentuig wordt ontleend aan het
tuighuis der A.R. beginselen, overzich
telijk in het beginselprogram der A.R.
partij. Dat program is de neerslag van
veel stij'd. We drgven er geen afgoderij
mee, maar het is ons zeer lief. Wiji,
A.R., hebben, naar Calvijns woord, in
de Heilige Schrift de bril, waarbij wg
het door de zonde uitgewischte hand
schrift Gods in natuur en historie kun
nen teruglezen. Wij aanvaarden dien Bij
bel geheel als Gods Woord I Niet als een
handleiding in staatsrecht, maar als ken-
bron va'n den wil Gods. Daaruit vinden
we de taak en de begrenzing der over
heidsmacht, vooral in verhouding, tot de
consciëntie harcr onderdanen. We weten
er uit, dat God ook souvereiniteit gelegd
heeft in de levenskringen. Als we zeggen,
dat wij, A.R., hebben gekozen ook vpor
ons eigen leven voor Jezus, is dat een
heel ernstig woord. Op staatkundig gebied
kiezen wg, maar in Gods rjjk kiest God
ons uit, om Hem te dienen. Eén voor
waarde stelt ons de Heerezoo gij in
M|n Woord bigftl Als vrucht van
Jezus 'werk en keuze alleen zijn we daar
toe bekwaam. Wil de A.R.J.A. goede A.R.
vormen, dan moet er zijn het diep, oot
moedig buigen voor God, en daarom geen
enkel mensch vreezen. Dan rust Gods ze
gen ook op de A.R.J.A.
Daarna werden allerlei huishoudelijke
zaken behandeld.
De plannen tot verbetering van het
Hellegat en de Zeeuv/sshe oester- en
mossel-cultuur.
Men schrijft aan de N.R.Grt.:
De plannen tot verbetering van den
vaarweg door het Hellegat zijn thans be
kend geworden, en helaas schijnt men
van plan te zijn deze reeds jarenlang
hangende kwestie op te lossen op een
wijze, die den ondergang zou kunnen be-
teekenen van een groot deel der Zeeuw-
sche oester- en mosselcultuur.
Langs de Westzijde van het nieuwe
Hellegat is n.l. een heidam geprojecteerd
van 4 K.M. lengte, uitgaandevan Ooit-
gensplaat, dwars door het tegenwoordige
West en Oost Hellegat. De kosten daar
van zouden 2)4 millioen gulden bedra
gen, waarvoor op de Waterstaatsbegroo-
ting voor 1931 f 700.00 is uitgetrokken.
De ebstroom uit het Hollandsch Diep
stroomt thans langs Willemstad over de
zandplaten van het Hellegat naar het
Haringvliet, eerst wanneer de zandplaten
bij vallend water droog komen, neemt
de eb haar loop door het Krammer
Door het leggen van dien dam, wil men
nu den stroom direct opvangen, om dan
rechtstreeks door het Hellegat te wor
den afgevoerd naar het Krammer. Een
gevolg daarvan zal zijn dat telken jare
in het voorjaar het vele zoete water het
z.g. opperwater dat tengevolge van den
was der groote rivieren over het Hol
landsch Diep en het Haringvliet naar zee
wordt afgevoerd, thans ook zijn weg door
de Grevelingen zal nemen. Dit laatste
gebeurt thans alleen in jaren, wanneer
er abnormaal veel opperwater is, en iieeft
steeds tengevolge, dat de oesters en mos
sels sterven.
Mocht dus het plan worden uitge
voerd, dan zou dat beteekenen dat oes
ter- en mosselcultuur in de Grevelingen
onmogelijk zouden worden en dat de per-
ceelen die thans jaarlijks groote sommen
aan pacht opbrengen, waardeloos zou
den worden. Een bloeiende industrie zou
daarmede te gronde worden gericht en
verschillende visschers zouden genoopt
worden hun bedrijf op te geven. Dat de
regeering het nooit zoo ver late komen.
AnG!»rt*!enen fa SfyrfB-
De bekende spreekster voor Armenië,
Mej. C, de Witte, Secretaresse van het
Ned. Comité der „Action Chrétienne en
Oriënt", hield dezer dagen te Goes, Vlis-
singen en Middelburg een spreekbeurt
over haar reis en verblijf in Syrië, die
door een aantal fraaie lichtbeelden, door
Mej. de Witte op haar reizen opgenomen,
werd geïllustreerd. De avonden waren
goed bezocht.
De geschiedenis van het Armeensche
volk, aldus Spr., is een geschiedenis van
bloed en lijden door de eeuwen heen. Het
is een Christenvolk, dat in Syrië ook nog
in onzen tijd lijdt.
Het Armeensche volk is een zeer oud
volk. De sporen ervan gaan terug tot in
het verre verleden. Naar de overlevering
lx idt hebben de apostelen Bartholomeus
en Thaddeus onder hen het eerst het
evangelie verkondigd en zijn zij daar den
marteldood gestorven.
Hun wieg stond op de bergen van Ara
rat en vele omringende volksstammen
hebben steeds getracht dit volk te vernie
tigen. Het is ook nog kort 'n koninkrijk
geweest, doch in de 11e eeuw is het een
deel geworden van het Turksche rijk.
Veel leed heeft het volk ook ondervon
den van de Koerden, een naburigen volks
stam. Niet alleen hun vee werd geroofd,
doch ook de vrouwen en kinderen.
In het jaar 1896 werd onder sultan
Abdul Hamid een geweldig bloedbad aan
gericht onder de Armeniërs.
Veel had het volk verwacht van de
na den wereldoorlog veranderde politieke
toestanden. De leiders hebben steeds ge
vraagd op de conferenties der groote rij
ken om recht voor de Armeniërs, doch
het is bij beloften gebleven.
Tijdens den wereldoorlog achtten de
Turken het oogenblik gekomen om zich
van het gehate Christenvolk te ontdoen.
Meimaand 1915 is een zwarte bladzijde
in de geschiedenis van het Armeensche
volk. In die maand werden alle leiders
gevangen genomen en na ontzettende fol
teringen gedood. Het volk, dat in het
eerste jaar van den oorlog trouw aan
de zijde der Turken had meegevochten,
werd ontwapend en toen gingen de Turk
sche autoriteiten over tot de zgn. „alge
meene verplaatsing". Het geheele Ar
meensche volk werd van zijn haardste
den verjaagd en overal heen gedepor
teerd. Ontzettend is het lijden dezer ban
nelingen geweest op hun tocht naar de
woestijnvlakten van Mesopotamië. Zoo
hebben van een karavaan van 5000 ban
nelingen uit één dorp slechts 98 er het
leven afgebracht. De overigen bleven van
uitputting achter en stierven op de we
gen of werden door de Koerden en Ara
bieren afgemaakt, terwijl de vrouwen
en kinderen werden meegevoerd.
Nog heden ten. dage verblijven 30000
Christenvrouwen in gevangenschap hij de
Arabieren. De gansche Arameensche
jeugd werd weggesleept.
Het is om des geloofs wil, dat het volk
bloedt uit duizend wonden. Eeuwenlang
heeft het het Christendom verdedigd te
gen heidendom en Mohammedanisme.
De geloofskracht van vele Armeniërs is
buitengewoon groot en spreekster heeft
velen ontmoet met een rotsvast geloof,
dat zelfs onder de grootste vervolgingen
nog het goede zoekt voor hun vervolgers.
Aan de hand van een serie zeer duide
lijke lichtbeelden illustreerde de begaafde!
spreekster haar rede. De beelden gaven
den aanwezigen een overzicht van de
landstreek, waar de Armeniërs thans le
ven en lijden en van den dooéenweg,
waarlangs de bannelingen de woestijn in
trokken.
Ook kreeg men te zien, wét door het
comité voor de Armeniërs gedaan wordt,
o.a. nieuwbouw ter vervanging van de
vrees olijke barakken, waarin de Armeni
ërs wonen. De vluchtelingen zijn zeer
dankbaar voor hetgeen voor hen ge
daan wordt
Sommige plaatjes gaven een blik op
de rijen van barakken, hetwelk spreekster
noemde een stad van ellende. Diep on
der den indruk kwam men bij. het aan
schouwen van een doodenveld, een vroe
gere legerplaats der bannelingen, die al
len van honger en dorst waren omge
komen-
Van het ziekenhuis „Bethesda" te
Aleppo werden eenige foto's getoond, die
illustreerden het mooie werk, dat voor de
bannelingen wordt verricht.
Aan het einde van haar onder diepe
stilte en met ontroering .aangehoorde re
de deelde Mej. De Witte een en ander
mede van hetgeen door het sub-comité
in Zeeland wordt gedaan. Reeds op 56
plaatsen in Zeeland is een afdeeling op
gericht en spreekster wekte op, om het
Zeeuwsche comité te steunen. Het doel
van „Philadelphia" is om een Christen
volk weer een menschwaardig bestaan te
geven. Spreekster hoopt, dat nog meer co-
mité's zullen worden opgericht en dat col
lectanten zullen worden gevormd. Ook
de medewerking van de schoolhoofden
wordt zeer gewaardeerd. De schoolkinde
ren kunnen door een kleine wekelgksche
bijdrage zorgien voor een vrij bed in „Be
thesda". Als allen medehelpen kan veel
werden gedaan tot leniging van den bit
teren nood van dit beproefde volk.
ONWEER. Aanleg en keuren van
bliksemafleiders, J. M. Polderman, Goes.
Tel. 129. (Adv.)
Hlddalbuxg, De prijzen van het varkens-
vleesch zgn hier met 20 cent per K.G.
verlaagd.
Sa# van Gent. De campagne aan de
Coöp. Beetwortelsuikerfabriek, die reeds
begin dezer week moest beginnen, is eerst
eind der week in werking gegaan. Een en
ander is het gevolg van het uiterst slech
te weer, waardoor het dan landbouwers
oïimogelgk yyas, da bieten te leveren en
de fabriek, wegens gebrek aan grondstof
fen, het begin barer campagne moest uit
stellen. De suikerfabriek Sas van Gent
daarentegen, heeft tot op het oogenblik
geen begindatum vastgesteld.
Kats. In September zijn ingekomen:
Gillis M. Dijke, van Colijnsplaat; Jacobus
M. J. Bruijnzeel, van Rilland-Bath; Maria
Willemina Hansen geb. Smith, van
Utrecht.
Vertrokken: Sophia Overdijking, wed.
H. P. Duwar, naar Utrecht; Thomas P.
van der Maas, naar Harlingen; Geer-
truida J. Eikenhout, naar Colijnsplaat
Colijnsplaat. In September zijn ingeko
men: Marinus Hui ge, van Kortgene;
Geertruida J. Eikenhout, van Kats; Ja
cob Snoep, van Wolphaartsdijk.
Vertrokken: Pieter van Breda, naar
Utrecht; Hendrika C. Verburg, naar Wis-
senkerke; Gillis M. Dijke, naar Kats;
Rina A. G. Wagenaar, naar Rotterdam.
Jan Koster, naar Heemstede; Leonardus
J.Karreman, naar Ermelo: Cornelis Ver
sluis, naar Canada; Cornelis van Breda,
naar Utrecht.
In ons blad van gisteren stond een leer
zaam bericht over de Engelsche Arbeiders
partij.
De mogelijkheid bestaat, dat men er over
heen gelezen heeft en daarom wil ik er hier
nog even de aandacht op .vestigen.
Het ging over de ontwapening.
De radicale groep stelde voor de Regeering
uit te noodigen tot volkomen ontwapening over
te gaan zonder rekening te houden met wat
andere mogendheden doen. Precies dus wat
de socialisten hier zeggen te willen.
En wat antwoordde Henderson, die namens
de leiding het woord voerde?
Het doel vond hij loffelijk.
Maarzoo zeide hij, daarmee is geen
verantwoordelijke regeeringspol tiek te voeren.
En hij voegde er aan toe, dat geen volk
op een dergel ij ke wijze tot ont
wapen ing kan overgaan.
Ik zou zoo zeggen: dit kunnen de socia
listen die in ons land over de ontwapening
zoo'n groot woord voeren, in hun zak steken.
OPMERKER.
Ruitenlandsehe belangstelling voor onze Indische luchtvaart. De gouverneur-gene-
raai van de Straits, Sir Cecil Clementi heeft onlangs een bezoek gebracht aan
het vliegveld Tjilitan hg Batavia, waar hg door de luchtvaartautoriteiten werd ont
vangen. V.l.n.r.: de heeren P. J. van Baarda, kapt. Koppen, Ramoer, Sir Cle
menti, Fitzmaurica, Luit. ter Zee Boelen, mr M. R. Heyden en de heer Nieuwen-
hui» ven de KL.M. (foto K.N.I.L.M.)
Hevige vechtpartij op een
bruiloft. Donderdagavond hebben zeer ern
stige vechtpartijen plaats gehad op de bruiloft
van den landbouwer K, te Albergen (gem.
Tubbergen). Samen en in vereeniging hebben
de drie gebroeders G. zekeren v. d. A. zeer
ernstig met messen en bierglazen aan het
hoofd verwond en hem een drietal diepe
vleeschwonden toegebracht. Ook den bruide
gom is door enkele bruiloftsgasten een gat
in het hoofd geslagen, terwijl een tiental
bezoekers van de bruiloft min of meer ernstig
verwond werd.
Het was een waar slagveld.
In den laten avond van Donderdag heeft
do burgemeester van Tubbergen met een drietal
politie-agenten zich naar de plaats van het
misdrijf begeven en een onderzoek ingesteld,
Er werden 40 getuigen géhoord. Twee der
gebroeders G. werden gearresteerd.
De toestand van H. v. d. A. is ernstig.
In beslag genomen werden drie bebloede mes
sen, een schaar, een tabaksdoos en een zak
lantaarn.
"Petitionnements-galanterie.
B. G. vertelt als historisch in De Vrijheid!
In een der drukste straten van de hoofd
stad wandelen wij achter een zeer corpulenten
heer aan. Hij wordt tegengehouden door twee
onderwijzeressen van een openbare lagere
school, die hem vragen, of hij even zijn hand-
teekening wil zetten onder het petitionnement
tegen de Vlootwet.
De heer blijkt plots zeer gehaast en maakt
een ..afwerend gebaar.
De dames blijven aandringen en een barer
duwt hem een potlood tusschen ziju vingers.
De beer teekent. De eene onderwijzeres lacht
triomfantelijk tegen haar collega 1
En tegelijkertijd hooren wij den heer zeggen!
Dat is nou al de vierde maal, dat ik vandaag
moet teekenen I
En tot ons met een knipoogje: Maar men
kan zoo'n paar lieftallige dames toch niets
weigeren 1
Hoogwater. Naar uit Lochem wordt
gemeld, zijn de riviertjes en beken in den Gel-
derschen Achterhoek, tengevolge van den ont-
zettenden regenval der laatste dagen, onrust
barend gestegen.
Vele zijn buiten, haar oevers getreden en de
weilanden zijn over groote uitgestrektheden
overstroomd. In allerijl zijn maatregelen ge
troffen om het bedreigde vee in veiligheid
te brengen, terwijl de bevolking in groote
ongerustheid den verderen was van het water
Gieten van Kamerplanten.
Als een bloemist een plant verkoopt, volgt
als regel de vraag: „Hoeveel en hoe vaak moet
ik gieten Een kort en afdoend antwoord
op deze eenvoudige vraag is niet te geven,
omdat allerlei omstandigheden het gieten beïn
vloeden en degene, tot wien 'deze vraag ge
richt wordt, daarvan gewoonlijk niet op de
hoogte is.
Water is noodig voor den opbouw van
het plantenlichaam, een zeer groot deel van
het plantenlichaam bestaat uit water en daar-
naast dient het water als transportmiddel
van de voedingsstoffen. Het door de wortels
opgenomen plantenvoedsel wordt door het wa
ter naar de bladeren vervoerd, waar door
scheikundige omzettingen dit voedsel verder
wordt bereid. Al het overtollige water ont
snapt via de bladeren, het verdampt.
Planten die sterk groeien en groote, sap
pige bladeren hebben, verlangen veel voed
sel en hun verdampingsoppervlakte is groot,
verlangen dus ook veel water. De toestand
waarin de planten verkeeren, of ze in hun
groei- of in de rustperiode verkeeren, is
natuurlijk ook van zeer grooten invloed. Ge-
durende de rustperiode tracht men met zoo
weinig mogelijk water te volstaan, doch indien
de planten gedurende de wintermaanden ia een
gestookte kamer staan, dan wordt men wel
gedwongen hiervan af te wijken. Daarom
plaatst men in de wintermaanden de plan-
ten zoo ver mogelijk van de warmtebron af
en zoo mogelijk in een vorstvrije kamer.
De manier waarop gestookt wordt en of
er vaak gelucht wordt spelen eveneens een
groote rol.
Giet nooit willekeurig of met machinale
regelmaat, maar alleen dan, als de plant
behoefte heeft aan vocht. De groote moei
lijkheid is nu maar om te bepalen wanneer
zulks het geval is. Nu beveelt men wel
allerlei hulpmiddeltjes aan, het kloppen tegen
den pot en de kleur van den grond en van den
pot, doch al deze dingen zeggen den leek
zoo weinig, kunnen hem of haar zelfs lee-
lijke parten spelen.
Als men de planten water geeft, dan doe
men dat goed. Het geknoei van gieten op
de schotels onder de potten, is verkeerd, uit
gezonderd voor Cyclamen, doch bovendien is
het tijdroovend, evenal3 het gieten boven op
de potten. Het meest eenvoudige is de pot
in het gietwater zoo lang onder te dompelen,
totdat deze geheel van water is doortrokken.
Het te gebruiken gietwater moet dezelfde tem.
peratuur hebben als de omgeving en daarom
nemen we tijdens de wintermaanden lauw
warm water. We houden de piot zoo lang
onder water tot het borrelen (Ier luchtbellen
over is en laten dan alles uitlekken, alvorens
de potten weer op de schotels te plaatsen.
Door dit zoogenaamde doopen, wordt tevens
de lucht ververscht.
Indien men zijn planten gadeslaat ziet men
aan het uiterlijk der planten wel of ze vocht
noodig hebben en ook in de wintermaanden
sproeie men de planten geregeld af.
Zieke of kwijnende planten zijn nimmer
met meer of minder gieten te genezen, doch
moeten uit de pot genomen worden voor
een nader onderzoek. Men gaat dan na of
djej wortels goed gezond zijn, of de aarde
verdroogt of verzuurd is en verwijdere alle
zieke of aangetaste wortels. De aarde wordt
zoo noodig door betere vervangen en aanvan
kelijk geeft men weinig vocht. Waar even
wel het verpotten in den Winter een ware
krachtproef is voor de plantan, hierbij wor
den zeer veel wortelhaartjes vernietigd, gaat
men hiertoe niet anders over dan in drin
gende gevallen.
Laat bij het watergeven nooit water op
den bodem der schotels staan, want slechts
weinig planten zijn tegen een langdurig voet-
bad bestand, terwijl het tevens de lucht van
onderen afsluit. Bovendien blijft dan de aarde
onder in den pot te lang nat en gaat ge
makkelijk tot verzuring over.
Een electrische graanmaalderij; te Escharen werd onlangs door brand totaal ver
woest, zoodat men noodgedwongen weder zgn toevlucht moest nemen tot den
ouden windmolen. Na een dag dienst te hebben gedaan bezweek echter een
der groote wieken en kwam met donderend geraas neer, zoodat het bedrijf
geheel stil ligt
