No. 303
Vrijdag 26 September 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Goës
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 SEPTEMBER vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
pj.
lessant jreip,
Hott.
n. Suez,
JO Sept,
1. Ned. Om-
K.R.O. 8—
.80 Concert.
2.30 Lazing
ijko en Jnn-
nstgezang en
noloonplaten
ramofoonplu-
jllo.
V.A.R.A.
>.35 Morgen-
lo en cello,
ramofoonpla-
Koorconcert
-11.20 Con-
26 M. 12.50
5 Orkestoon-
Rusticana".
•kest en so-
2.30 Gramo-
rt, orkest en
mplaten. 8.20
►or en orkest
.amermuziek.
ilglng.
te Utrecht.
A. van der
er op, dat
e radio het
het midden
telling. Men
,ar niemand
Ie vraag hoe
Ldhaving van
lean, wan-
islissing on
een gevaar
eid? Zijn er
ie orthodox
gaat om de
dan vindt
Maar mot
wanneer do
?,n wordt ge
us nationale
►rstlcus, kan
>n voor heel
10 stroomin-
n, Niomund
it ook maar
die do moei-
orie van zes
)bben, eraan
idio te pra-
weer moei-
in do cen-
a onze men-
heidsomroep
ondien hun
at lijkt wat
p.
on ingespan-
ijn.
Idezing was,
onen, d'e by
het bestuur
amp te llar-
Stadskanaal,
Laurens, Ds
■dam, Ds F.'
K. Schilder
e Ginneken.
erkiezing is
ereikt, daar
het verwijt,
►t behoorlyk
naast 11
11 Hervorm-
slagen werd
Senomen.
ik, dat ver-
>p hot pro-
en een aan
roering z\jn.
k onder de
uurscommis-
en zal rap-
geldt voor
soneel. Wat
staan de
leden tegen-
>£t de moei
en voorkeur
beslist. De
in het sta-
igen. Over
het bestuur
on V.A.R.A.-
ies, te Hee-
orden uitge-
van het
itip daartoe
e omroeper
e niet kon
ir De Vrios
i'and terug-
ad zijn redo
hij ook niet
st doze aan
Commissie
deze com-
e rede niet
de V.A.R.A.
es te Hee-
{obruikt ge-
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.; Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. «455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L, Burg. TeL No. 250,
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummers
10.05
Frijs der AdvertentlBn:
1i regels f 1.20, elke regel meer 30 oh
Bij abonnement belangrijks korting.
Zi], die zich met 1 October a.s. op
„De Zeeuw" abonneeren, ontvangen de
nog in deze maand verschijnende num
mers gratis.
Kapitalisten en Oorlog.
De gewone voorstelling in socialis-
tischen kring is, dat kapitalisme en oor
log zoo ongeveer op één lijn gesteld kun
nen worden.
Het kapitalisme is de bron van alle
ellende, ook van den oorlog; met die
wetenschap wordt getracht de schare „be
wust" te maken.
Als men echter niet voor de lichtgeloo-
vige massa spreekt, maar de zaken meer
wetenschappelijk behandelt dan worden
weieens andere toonen beluisterd.
En zoo heeft Prof. Bonger in een voor
dracht „over den oorlog als sociologisch
probleem" eenigen tijd geleden nadruk
kelijk weersproken de meening, da.t ,de
kapitalisten" eigenlijk de groote oorlogs-
zuchtigen zouden zijn.
„De kapitalistenklasse zelve in haar al
gemeenheid is niet oorlogszuchtig. Dit
was reeds vóór den oorlog zoo en dat is
na den oorlog nog meer het geval ge
worden, enkele groepen, die er direct be
lang bij hebben, daargelaten. Ook haar
is de ervaring niet zonder meer voorbij
gegaan. Zoowel als menschen, die van den
oorlog als ieder ander geleden hebben,
doch ook als ekonomische wezens. War
does not pay de oorlog brengt zijn geld
niet op: hij is een ekonomische ramp, ook
voor de overwinnaars. De overwinnaars
in dezen oorlog (bijv. Engeland) zijn er
zelfs nog slechter aan toe dan de over
wonnenen. De oorlog is uit een ekono-
misch oogpunt een geheel verwerpelijke
zaak geworden, daar men de koopkracht
vermindert van hen, die de produkten
moeten afnemen. Door een ander te be-
nadeelen, schaadt men zichzelf. Ekonomi
sche samenwerking op internationaal ge
bied is dan ook veel voordeeliger dan
strijd: kartels en internationale overeen
komsten zijn aan de orde van den dag."
Het is geen nieuws wat deze socialis
tische professor hier verkondigt, maar
daarom kan het gezien het feit, dat er
over het vraagstuk van den oorlog vaak
zoo grenzenloos oppervlakkig gebazeld
wordt, toch wel goed zijn het hier te
herhalen.
Natuurlijk kunnen economische facto
ren maar dat is een zaak, die met het
kapitalisme niets uitstaande heeft bij
het uitbreken van een oorlog grooten in
vloed uitoefenen.
Vandaar, dat b.v. van Antirevolutio
naire zijde op internationale sa
menwerking wordt aangedrongen en
dat in het program der A.-R. partij ook
gevraagd wordt, dat het werk van den
Volkenbond op economisch gebied krach
tig zal worden gesteund.
En dat het hier niet bij woorden
blijft, blijkt wel uit het optreden van den
heer Colijn, die aan de bevordering van
die samenwerking al zijn krachten geeft
De economische wereldcrisis.
Volgens uit New-York ontvangen be
richten, zal binnenkort een aantal voor
aanstaande financiëele experts van de ge-
heele wereld te New-York bijeen komen
ter bespreking van de economische crisis
in de wereld. Gemeld wordt, dat de lei
ders van de grootste banken in Groot-
Britannië, de Vereenigde Staten, Frank
rijk en Duitschland binnenkort te New-
York een conferentie zullen houden. Het
blad Journal of Commerce te New-York
meldt, dat de hoofden van de Bank van
Engeland en de Banque de France bin
nenkort te New-York worden verwacht,
terwijl Dr Luther, van de Duitsche Rijks
bank, dezer dagen reeds uit Berlijn naar
Amerika is vertrokken.
In verband met deze conferentie wordt
er op gewezen, dat dr Schacht, de vroegere
President van de Duitsche Rijksbank, een
bezoek aan Londen heeft gebracht en
gisteren eveneens naar New-York is ver
trokken.
Montagu Norman, de gouverneur van de
Bank van Engeland, en Sir E. M. Harvey
d» Jaarlijks een bezoek aan de Vereenig
de Staten brengen, zullen ook dit jaar
naar Amerika gaan en aan deze reis
wordt thans bijzondere beteekenis ge
hecht.
Het Oostenrijksche Kabinet afgetreden.
In den Oostenrijkschen ministerraad
is besloten, dat het geheele kabinet zal
aftreden.
Bondskanselier Schober begaf zich naar
bondspresident Miklas, om hem het ver
zoek tot ontslag voor te leggen.
In politieke kringen neemt men aan,
dat vice-kanselier Vaugoin, de leider der
christelijk-socialen, de grootste regeerings-
partij, met de vorming van het nieuwe
kabinet zal worden belast.
Het kabinet Schober werd juist een
jaar geleden, 26 September 1929, gevormd.
48 Russen ter dood gebracht.
De Gepoe, die op bevel van bet cen
traal executief comité en den raad van
volkscommissarissen der sovjet-unie het
onderzoek naar de aangelegenheid be
treffende de contra-revolutionnaire orga
nisatie op het gebied der levensmiddelen
distributie heeft geleid, heeft haar en
quête thans beëindigd.
De leider der organisatie, Rjasanzef en
47 andere personen, die de organisatie
geleid of actief aan haar handelingen
deelgenomen zouden hebben, werden ter
dood veroordeeld.
De doodvonnissen zijn reeds voltrok
ken.
De Fransche begrooting.
De financieele commissie van de Fran
sche Kamer is tegen 16 October voor haar
eerste zitting bijeengeroepen ter voorloo-
pige behandeling van de begrooting
1931—'32.
In de „Populaire" dringt Léon Blum
er op aan, dat de commissie de begroo
ting zeer nauwgezet zal onderzoeken, aan
gezien Tardieu, volgens zijn gewoonte,
weer gebluft heeft en in tegenstelling met
de waarheid beweert, dat het aan zijn
krachtige bemoeiingen is gelukt de uit
gaven in evenwicht te brengen en zelfs
eenigszins te verminderen.
In werkelijkheid sluit de begrooting
echter met een tekort van 1.8 milliard
francs, welk bedrag weggewerkt is door
aan de amortisatiekas een dergelijk be
drag te ontleenen en dus de aflossing van
staatsschuld dienovereenkomstig te ver
minderen.
Deze politiek is zeer gevaarlijk en zal
op den duur toch weer tot belastingver-
hooging dwingen.
Moskou's „dumpen".
Volgens bericht van de „New York
Times" heeft Delbass, de vroegere presi
dent van de sovjet-Russische Amtorg-
handels corporatie, verklaard, dat het
„dumpen" van tarwe en andere produc
ten in vreemde landen een vaste politiek
van de sovjet-regeering is, waarvan het
doel is revolutie te veroorzaken.
Het tegenwoordige Rusland biedt het
zonderlinge schouwspel van een land,
dat tot hongersnood en armoede is ge
bracht door een regeering, .die een her
senschimmige politiek volgt, de politiek
van het berooven van 't eigen volk van
dingen, die het volk dringend noodig
heeft, teneinde ze onder de markt in den
vreemde te verkoopen, en aldus over de
geheele wereld ontreddering en ontevre
denheid te veroorzaken.
Een ander doel der roode machtheb
bers is, het kapitaal voor de uitvoering
van het Russische industrialisatieplan te
krijgen.
Delbass is onlangs door de sovjets vo
gelvrij verklaard, omdat hij weigerde
naar Moskou te komen en zich over zijn
aftreden te verantwoorden.
Werkloozen-tulntjes.
De Britsche regeering is voornemens,
bij den aanvang der nieuwe parlemen
taire periode een weLsontwerp in te die
nen om iets te doen tegen de werkloos
heid.
Bedoeld wetsontwerp bevat een plan
om werklooze arbeiders de beschikking
te geven over een Stuk land van onge
veer 5 acres of minder. Het ministerie
voor landbouw zou dan zaden en gereed
schappen inkoopen en ook maatregelen
treffen om de op deze gronden voortge
brachte producten op de markt te bren
gen.
Anti-godsdienstig museum.
Bevestigd wordt, dat in de beroemde
Izaak-kathedraal te Petersburg een anti
godsdienstig museum wordt gevestigd. Het
hoogaltaar zal ingericht worden voor de
vertooning van atheïstische films; in het
centrale gedeelte van de kathedraal komt,
ter bestrijding n.l. van het bijbelsche we
reldbeeld. een planetarium, waarvoor een
geweldige slinger, 100 M.lang, aan de
zoldering van den koepei aangebracht
wordt. Voorts zullen ter plaatse geregeld
anti-godsdienstige lezingen gehouden wor
den.
Revolutie op een Parijseh station.
Goede organisatoren zijn de Franschen
niet.
Dit is. Dinsdagochtend gebleken aan
het Parijsche Gare de l'Est, dat geheel
is verbouwd, uitgebreid en gemoderni
seerd, en dat in zijn geheel voor het rei
zigersverkeer werd opengesteld. Tal van
lijnen zijn verlegd, nieuwe zijn er bij ge
komen, perrons zijn gewijzigd, nieuwe
borden aangebracht.
De overgang naar den nieuwen staat
van zaken is in den aanvang geen suc
ces geworden. Zoowel de stationsbeamb
ten als de reizigers raakten de kluts kwijt
met het gevolg, dat het een hopelooze
verwarring werd. Weldra hadden de trei
nen halve uren, heele uren vertraging,
honderden reizigers wisten niet, hoe hun
trein te bereiken en liepen tenslotte in
wanhoop over de rails heen.
De toestand werd zoo kritiek, dat de
stationschef de hulp der politie moest in
roepen, nadat hij eerst gedreigd had de
brandspuit op de menigte te zullen rich
ten! Maar de politie voelde niets voor
zulk een drastisch optreden en weigerde
tevens aan het verlangen van den chef
te voldoen, om alle in-., en uitgangen le
sluiten, blijkbaar om een bestorming van
het stationsgebouw vreezend. Pas heel
langzaam kon de orde worden hersteld.
Intusschen is de toekomst der reizigers
min of meer verzekerd, daar de spoor
wegdirectie heeft besloten de oude lijnen,
de oude seinen en de oude perronindoe-
ling voorloopig weer te gebruiken en suc
cessievelijk, heel voorzichtig en met wijs
beleid, tot de nieuwe regeling over te
gaan.
Pest in een Chineesche Provincie.
De Amerikaansche dokter Elmer Galt
heeft medegedeeld, dat in het Noordelijk
deel der provincie Sjensi een vreeselijke
epidemie, zoowel van longenpest als van
builenpeest woedt, waardoor honderden
personen om het leven zijn gekomen en
geheele dorpen zijn uitgestorven. Duizen
den vluchten naar de provincie Sjansi.
Er is geen gelegenheid om de dooden te
begraven; in verscheidene plaatsen, waar
geen moderne ziekenhuizen en geen dok
ters zijn, verlaat de bevolking haar woon
plaatsen. Dr Galt verklaart, dat de re-
gpering spoedig moet ingrijpen, daar an
ders geheel Noord-Ghina gevaar loopt.
Korte Berichten.
De vertegenwoordigers der linkerpar
tijen in de Spaansche commissie voor
de volkstelling hebben bekend gemaakt,
dat in de kiezerslijsten meer dan 4000
kiezers, die sedert lang waren overleden,
onwettig waren opgenomen.
Bij de verkiezing van vijftien rech
ters voor het Perm. Hof van Int. Justitie
te Den Haag zijn, behalve Prof. Van
Eysinga te Leiden o.a. ook Kellogg, Sir
Cecil Hurst en Baron Rolin Jacquemyns
gekozen.
Tijdens een stierengevecht in den
omtrek van Barcelona, stortte de tribune
in. Een dertigtal toeschouwers werden
min of meer ernstig gewond.
In de buurt van Lemberg is een
bomaanslag gepleegd op 'n Oekrajienscn
klooster. De ontploffing was zoo lievig,
dat de knal in geheel Lemberg werd ge
hoord. In den kloostertuin vond men nog
een helsche machine, die niet was ont
ploft. In geheel Oost-Galicië zijn gisteren
weder talrijke branden gesticht. Volgens
de Poolsche bladen zouden groote noe-
veelheden wapens en propagandalectuur
zijn gevonden.
In de gasfabriek te Nanterre (Fr.)
had een instorting plaats. Totnogtoe zijn
er vier dooden en drie gewonden.
De Australische Minister-president
Hogan deelde inzake de begrooting van
den staat Victoria mede, dat een aanzien
lijke verhooging van de belastingen nood
zakelijk zal zijn. Alle regeeringsambte-
naren zullen dubbele inkomstenbelasting
moeten betalen, aangezien zij voortdurend
arbeid hebben.
Tweede Kamer.
De leden der Tweede Kamer zijn in
openbare vergadering bijeengeroepen te
gen Dinsdag 30 September om één uur.
Aan de orde is: Mededeeling van het
besluit der centrale afdeeling om op de
lijst der op 30 September en volgende
dagen in de afdeelingen te onderzoeken
wetsontwerpen nog in te voegen:
Wetsontwerp toekenning van kasvoor-
schotten aan de N.V. Koninklijke Hol-
landsche Lloyd; en
Wetsontwerp aangaan van een geldlee-
ning ten laste van Nederlandsch-Indië.
Na afloop der openbare vergadering
is er vergadering der afdeelingen.
Het rapport van de Staatscommissie-
Rntgers.
Aan het Ned. Correspondentiebureau in
Den Haag wordt gemeld:
In een der dagbladen (De Tijd) werd
dezer dagen aangekondigd, dat het eer
lang te verschijnen rapport van de in 1926
ingeste'de staatscommissie-Ru'gers be ref-
fende het lager onderwijs geen belang
rijke besparing zou brengen, daar deze
slechts te verkrijgen zou zijn door ver
grooting van de klassen, welke afgesneden
was, nu de leerlingenschaal van 1923
bij de wet van 30 Juni 1924 verso
berd eenigen tijd geleden weer in
werkinc getreden was.
Naar aanleiding hiervan wordt erqp ge
wezen dat de wet van 30 Juni 1924
een beualinj bevatte^ waardoor zij auto
matisch op 1 Januari 1930 verviel. De
vóór de wet van 1924 geldende leer
lingenschaal was derhalve, ingevolge
laatstgenoemde wet, voorbestemd 1 Ja
nuari 1930 te herleven. Minister Waszink
had om technische redenen dien datum
eenige maanden vervroegd.
Indien deze herleving een beletsel
vormde tegen bepaalde besparingsvoor
stellen der commissie, dan hadden die
voorstellen, om levensvatbaar te zijn, dus
geruimen tijd vóór 1 Januari 1930 moeten
zijn ingediend.
Op grond hiervan wordt aan het voor
melde bericht geen groote beteekenis ge
hecht.
Tot zoover de mededeeling aan het
correspondenliebureau.
De Tijd' teekent hierbij aan, 'dat de
in dit officieuse communiqué gegeven
voorstelling alleen formeel juist is.
De regeering stond volkomen vrij, om
voor den „automatischen' 'vervaldatum
van 1 Januari 1930 bij de Staten-Gene-
raai een wetsontwerp in te dienen waar
bij of de wet van 30 Juni 1924 ver
lengd, of ter vervanging van die wet
een andere leerlingenschaal werd inge
voerd.
Welbewust heeft het kahinet-de Geer
dit niet gewild. Hiermede was voor de
staatscommissie, die misschien aan een
andere minder dure leerlingenschaal de
voorkeur zou kunnen geven, de mogelijk
heid om tot vermindering van de rijks
uitgaven voor het lager onderwijs te ad-
viseeren, bepaald afgesneden.
Onderzoek naar geschiktheid voor den
dienstplicht.
De minister van Defensie heeft aan de
burgemeesters een circulaire gezonden,
waarin wordt medegedeeld, dat in No
vember en December a.s. in eenige ge
meenten door den herkeuringsraad voor
den dienstplicht zitting wordt gehouden.
De voorzitter van den herkeuringsraad
kan aan voor den dienstplicht ingeschre
ven personen, die nog niet bij de land-
of zeemacht zijn ingelijfd, of die wel
reeds daarby zijn ingelijfd, doch nog niet
als dienstplichtige in werkelijken dienst
zijn geweest, de gelegenheid geven om
bij genoemden raad een onderzoek naar
hun geschiktheid voor den dienstplicht
te ondergaan.
Behoudens bijzondere machtiging van
den minister van Defensie worden tot
dat onderzoek niet toegelaten zij, die a.
bestemd zijn tot buitengewoon dienst
plichtige of als zoodanig zijn ingelijfd;
b. in 1930 tijdelijk ongeschikt voor den
dienst werden verklaard; c. als vrijwil
liger behooren tot de landmacht uit
gezonderd den vrijwilligen landstorm
tot de zeemacht of tot de overzeesche
weermacht.
Binnenland.
De daders van den posttrommeldiefstal te
Amsterdam gep akt
Buitenland.
Pest in China.
De economische crisis. Fen conferentie
te New-York.
Het Oostenrijksche Kabinet afgetreden.
De dumping van Moscou.
De aanvragen moeten zoo spoedig mo
gelijk worden gezonden aan den voorzit
ter van den Herkeuringsraad, gebouw van
het Departement van Defensie, Plein 5,
Den Haag.
Ned. Zondagsschoolvereeniglng.
In het gebouw voor Chr. Belangen te
Delft is de 64e jaarvergadering gehou
den van deze vereeniging.
Dr G. P. Marang, uit Utrecht, heeft
in zijn openingsrede, die uiteraard het
150-jarig bestaan der Zondagsschool op
den voorgrond schoof, er op gewezen,
dat de Zondagsschool den leekenarbeid
naar voren heeft gebracht en leeft uil
geheiligde liefde tot het kind, en dat
daaraan middellijk de groote opbloei van
den Zondagsschoolarbeid is te danken.
Uit het jaarverslag memoreeren we,
dat het aantal aangesloten vereenigingen
van 70 tot 60 is teruggeloopen. De re
kening en verantwoording sloot met een
batig saldo van f800.
Jkvr. Repelaer van Driel, buitenland-
sche secretaresse, gaf een overzicht van
het werk der Zondagsscholen in het bui
tenland. In Engeland ziet men in, dat
onderscheid moet worden gemaakt tus-
schen de jeugdige kinderen die de Zon
dagsscholen bezoeken, en de grootere
jongens en meisjes, en ook in ons land
mag wel overwogen worden of ook die
weg moet worden ingeslagen, n.l. door de
kinderen in een apart gebouw of op
een apart uur onderwijs te geven.
De aftredende bestuursleden, mej. M,
van Voorst van Beest, te Maarssen, de
heer H. A. de Boer Azn. te Amsterdam,
ds H. E. Beker te Haarlem en ds J. Ph.
Eggink te Rotterdam, werden herkozen.
De heer L. C. Post uit Utrecht sprak
over: Bij ons werk het doel voor oogen,
en betoogde, dat Zondagsschoolhouden in
de eerste plaats is wijding aanbrengen;
eerbied voor den Onzienlijke moet gevon
den worden en dan gaat het om de
overgave van het hart aan Hem.
Daartoe dient allereerst de vertelling,
die gegeven wordt om God te leeren
zien, opdat de mensch zich aan Hein
overgeve. 't Gaat niet om kennen, maar
om liefhebben. Zijn eischen aan vertel
len zijn: 1. men moet zich geheel aan
den arbeid geven; 2.'kennis van de kin
derziel is noodig; 3. spreek in de kin
dertaal; 4. de arbeid is niet voor eigen
rekening, de onderwijzer mag Christus
niet in den weg staan; 5. de onderwijzer
hebbe een blijmoedig voorkomen.
In de avondsamenkomst in de Oude
Kerk heeft ds A. K. Straatsma, uit Den
Haag, het woord gevoerd en ds Marang
het slotwoord gesproken.
Kon. Ned. Landboawcoznlté.
De algemeeno vergadering van het
Kon. Ned. Landbouw-Comité zal worden
gehouden op Vrijdag 10 en Zaterdag 11
October.
De heer J. E. Doornbos te Schildwolde
(Gr.) zal des Vrijdags een inleiding hou
den over: Het coöperatieve element in
de Noderlandsche aardappelmeel-indus-
trie.
Den volgenden dag zal prof. dr ir G.
Minderhoud te Wageningen een uiteen
zetting geven omtrent: De landbouwcrisis
als universeel verschijnsel en de maat
regelen in de verschillende landen ge
nomen en overwogen om de jgevolgen
daarvan voor eigen landbouw te ver
zachten.