No. 300
Dinsdag 23 September 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD-
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 SEPTEMBER veryaliende
G0UP0NS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L, Burg. Tel. No. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, lranco per post, 13.—
Losse nummers 10,05
Prijs der AdvertentlSn:
14 regels 11.20, elke regel meer 30 ct
Bi] abonnement belangrijke korting.
Zij, die zich. met 1 October a.s. op
„De Zeeuw" abonneeren, ontvangen de
nog in deze maand verschijnende num
mers gratis.
's Lands financiën.
De milli oenen-nota van Minister De
Geer, die in pessimiistiisohen toon was ge
steld, 'heeft weer eens de algemeene aan
dacht gevestigd op den toes'tand van 's
lands financiën.
Volgens den beheerder van 's Rijlks
schatkist is er voor overmatige bezorgd
heid geen reden, maar wel voor groote
voorzichtigheid.
De Minister is overtuigd, dat bet nor
male accres der middelen in de naaste
toekomst een einde zal nemen, terwijl die
normale uitzetting der uitgaven zich wèl
zal doen gevoelen en sommige nieuwe uit
gaven onvermijdelijk zijn.
Deze aansporing tot voorzichtigheid is
lang niet overal in goede aarde gevallen.
In de socialistische pers heeft men ge
sproken van een vervaarlijk stuk volk s-
b e d r o g, en in de Zaterdag in verschil
lende plaatsen gehouden vergaderingen
van rijkspersoneel en onderwijzers, werd
gesproken van honderden millioenen, 'die
beschikbaar zonden zijn voor salarisver-
betering.
In 'dit verband wordt ook geregeld de
naam van oud-Minister Golijn genoemd,
van wie het dan heet, 'dat hij, zonder
noodzaak op de salarissen zou hebben
bezuinigd.
De heer Colijn, zoo stelt men het voor,
was eigenlijk op financieel gebied een
sukkel.
Iemand, die er niets van afwist.
Of, wat ook mogelijk wordt geacht,
iemand, die opzettelijk een verkeerde
voorstelling van zaken gaf en ten onrechte
van groote 'dreigende tekorten sprak.
De uitkomst, zoo zegt men, heeft be
wezen, hoezeer 'de heer 'Golijm er naast
was.
Om dat te bewijzen geeft men dan het
volgende, aan de staafcsbegrooting ont
leende staatje van den dienst der gewone
middelen:
ontv. uitg.
1913 205.6 197.5 8.1
1918 329.1 334.3 4.3
1919 466.4 444.1 22.3
1920 613.7 613.0 0.7
1921 608.3 621.2 12.9
1922 599.0 632.4 33.4
1923 597.5 611.7 14.2
1924 610.5 607.8 2.7
1925 641.2 596.9 44.3
1926 679.4 613.0 6.4
1927 635.1 559.9 75.2
1928 630.9 573.8 57.1
1929 (voorloopilg) 649.7 598.9 50.8
1930 (geraamd) 620.7 613.5 4- 7.2
Tenwijl de heer Golijn groote tekorten
voorspelde, was er dus in het eerste jaar
van zijn bewind een 'klein overschot, ter
wijl volgende jar'en zelfs vrij groote
overschotten te zien gaven.
Wel een bewijs, zoo zegt men, dat de
beer Golijn er met zijne financieel© be
schouwingen toch heeFemaal naast was.
Wie niet verder nadenkt zal neiging
gevoelen hier instemmend-te knikken.
En de „bewuste" volgelingen van d'e
S. D. A. P. doen het zeker.
Als daar een volks-demagoog beweert,
dat ondanks 'de sombere verwachtingen
van Co'liju, aan wiens adres dan aller
lei liefelijke benamingen worden inge
vlochten sinds 1924 de uitgaven door
de ontvangsten met plm. 250 millioen
werden overtroffen, dan dreunt het
applaus los.
Dan is men van de onbekwaamheid en
de oneerlijkheid van Golijn wed heel stiel-
lig overtuigd.
En men heeft met in de gaten, dat Ide
roode demagogen een kleinigheid over 't
hoofd zien.
De zaak is toch zoo, dat Minister Colijn
door salarisverlagingen, nieuwe heffin
gen en diverse 'bezuinigingen, de positie
van de schatkist met phn. 80 millioen
gulden per jaar wist të verbeteren.
Dat beteëkent voor de jaren 1924^-1929
een bedrag van plm. 480 millioen guldten.
Dat wil dus zeggen, dat als de heer
Golijn een even goede kijk op den finau-
«.eelen toestand had gehad als de roode
N.V. AMSTERDAMSCHE ELEMENTENFABRIEK v.h. GEBR. PETERS bericht, dat
haar nieuwe uitgebreide prijscourant van zwakstroom-sterkstroom
en radioartikelen op aanvraag gratis aan Heeren Handelaren worden toegezonden.
AMSTERDAM, C., PRINSENGRACHT 220-224.
bedillers1, 'die 't zoioveel beter zeggen te
weten, de laatste jaren in totaal een te
kort hadden opgeleverd van ongeveer 240
ani'li'ioen guflden.
Dit gevoegd bij de tekorten van de jaren
1913-1923, «maakt een tekort van meer
dan 300 millioen gulden.
Een kind -kan begrijpen wat van zulk
een reusachtig tekort de gevolgen zouden
zijn geweest.
Allerlei 'dingen, die nu mogelijk blijken,
zouden dan onmogelijk zijn.
De heele staatshuishouding zou in de
war zijn geweest.
't Zou er, op financieel (gebied hopeloos
voor hebben gestaan.
Gelukkig is1 t zoover niet gekomen.
Minister Oolijn is voor de misleidtende
campagne van groepen, die alleen 't
partijbelang op het oog heb
ben, niet uit den weg gegaan. En
Minister De Geer heeft zijn voorbeeld
'gevolgd.
En wie 't nu voorstellen, 'dat de heer
Golijn er toch heelemaal naast was, en
dat zijn ingrijpen absoluut overbodig
was, 'die toonen daarmee of niet op de
hoogte te zijn of voor opzettelijke volks
misleiding, ook op dit gebied, niet terug
te deinsen.
Vrees op de beurs in New-York en
Londen.
Na de overwinning van de Hitleria-
nen in Duitschland pp 14 September,
toonden enkele naaste buren der Duit-
schers zich tamelijk ongerust. D'e pers
stemmen uit Parijs, Warschau, Praag en
Brussel waren weinig vriendelijk. In Lon
den en New-York was men minder onder
den indruk.
Aan het einde der vorige week echter
had er een merkwaardige gebeurtenis
plaats. De beurs van New-York en Lon
den kwam plotseling onder den invloed
van geruchten uit Berlijn, die spraken
van plannen der Hitlerianen om een
staatsgreep te ondernemen. En de stukken
van de leening Young vielen plotseling
omlaag.
Bij het begin van de beurs werden
Vrijdag allerlei geruchten verspreid. „Hit-
Ier tracht eeu Putsch te beginnen", zoo
heette het, „De nieuwe Rijksdag wordt
ontbonden", en: „Hindenburg treedt af".
Onmiddellijk vielen de koersen. Binnen
enkele minuten was de koers van de
leening Young tot 813/4 gedaald, terwijl de
stukken in Juni, kort voor de uitgave
van het Amerikaansche deel, nog 90 no
teerden.
Dringende telegrammen werden naar
Londen en Berlijn verzonden, met ver
zoek te melden, wat in Berlijn gaande
was.
Daarop kwam het antwoord binnen:
„Geen gevaar voor een Putsch. De on
derhandelingen dor regeoring nemen den
normalen loop." Toen herstelde de beurs
zich ©enigszins.
Ook in Londen viel de leening Young
een heel eind omlaag.
Zóó sterk was echter de indruk, die
door de geruchten over Hitiers revolu
tionaire plannen was ontstaan, dat de
regeering in Berlijn het noodig achtte
onmiddellijk verklaringen af te leggen ter
geruststelling van het buitenlandsch pu
bliek. Zoowel de Rijksregeering als de
regeering van Pruisen namen binnen- en
buitenlandsche persbureaux in den arm,
om met hun hulp den alarmberichten
den kop in te drukken.
De opstand in ChilL
Gisteren hebben wij melding gemaakt
van een opstand in Chili. Van officieel©
zijde werd verklaard, dat de opstand
reeds weer onderdrukt was.
Een Reuterbericht uit Buenos Aires
meldt nu, dat de berichten tegenstrijdig
zijn. Volgens mededeelingen uit Concep
tion, de stad, waar de opstand is uit
gebroken, zouden de opstandelingen aan
de winnende hand zjjn. Andere berichten
melden, dat troepen uit de stad Talca-
huano de leiders van de opstandelingen
gevangen hebben genomen en dat zij
reeds gefusilleerd zjjn.
Reuter meldt verder uit Santiago de
Chili: Twee Chileensche generaals en «we
parlementsleden zijn hier bij. hun aan
komst per vliegtuig gearresteerd. Zij zul
len voor den krijgsraad gedaagd worden.
Hoewel de regeering zegt, dat de poging
tot opstand: gemakke.ijk totaal onderdrukt
kon worden, bestaat er toch goede re
den om aan te nemen, dat de opstand
ernstiger was dan in het algemeen ge
dacht wordt.
Het is bekend, dat in ieder geval ver
scheidene infanterie- en artillerie-regimen
ten en ten minste een deel van de vloot
te Conception met de opstandelingen
sympathiseer en.
De bladen krijgen alleen toestemming
om officieele bulletins te publiceeren.
Nieuwe contrarevolutionaire organisatie
in Rusland.
Volgens de Sovjetbladen zijn de Rus
sische autoriteiten weer een nieuwe te-
genrevolutionaire organisatie op 't spoor
gekomen. De leden dezer organisatie zijn
reeds verscheidene dagen geleden in
hechtenis genomen en zouden volledige
bekentenissgn hebben afgelegd.
Het doel der organisatie zou hebben
bestaan in het saboteeren van de levens
middelenvoorziening der arbeiders. En
kelen der gearresteerden zouden belang
rijke functies bij het volkscommissariaat
van economische zaken en bij de centrale
voor levensmiddelenvoorziening hebben
bekleed. Onder hen bevinden zich voorts
fabrikanten van conserven en vischhan-
delaars. Aan het hoofd der organisatie
zouden een professor, Rjasanzew, alsook
een zekere Karatgin, medewerker van
den oppersten economischen raad, hebben
gestaan. Karatgin was vóór den oorlog
aanhanger van de liberale kadettenpar-
tij en redacteur van een liberaal blad. Na
de overwinning van de bolsjewisten nam
hij de redactie van het officieele orgaan
van het volkscommissariaat van Finan
ciën op zich om later verbonden te wor
den aan den oppersten economischen
raad. Alle overige gearresteerden zijn ge
wezen liberalen en mensjewieken.
Een rede van Goebbels.
Dr Goebbels, de Duitsche nat.-soc.
leider, beeft Vrijdag in een geheime ver
gadering een rede gehouden, waarin hij
al heel krasse dingen heeft gezegd. En
kele ervan mogen hier volgen:
„Wij zullen den moed hebben, de Duit
sche republiek in een chaos te verande-
ren
„Ons doel is de Duitsche republiek
schaakmat te zetten. Als wij dat hebben
gedaan, zullen wij den strijd tegen de
overige wereld aanbinden. Want de Duit
sche republiek beschouwen we slechts
als een oefenpaard".
Goebbels gaf verder te kennen, dat
voor dit doel geen revolutie noodig is en
dat het met wettelijke middelen te berei
ken valt.
„Wij zijn volkomen bereid als Rijksdag
leden den eed op de Grondwet af te leg
gen. Als ge mij vraagt, of we aan de re
geering zullen deelnemen, antwoord ik
dat niet te weten. Wij zullen enkel door
open deuren gaan. Als de deuren voor ons
worden gesloten, zullen we wachten, maar
als dat wachten ons te lang duurt zul
len we de deuren intrappen".
Ten slotte dreigde Goebbels nog met 'n
progrom en wel in de woorden: „Naar ik
boor zijn de Joden van meemng. dat wij
alleen te bestrijden ;ijn met geweld, b.v
door onze leiders een voor een neer te
schieten. Als ech er slechts één onzer lei
ders op deze wijze uit den weg moest
worden geruimd, zullen wij met een pro-
grom antwoorden".
Vijfdaagsche werkweek met hooger loon
en lager productieprijs.
Thomas Bata, de eigenaar van de
grootste schoenenfabriek in Europa, zal
naar uit Praag gemeld wordt, met in
gang van 13 October a.s. in zijn fabrie
ken een arbeidsweek van vijf dagen in
voeren.
Hij stelt zich voor zijn huidige pro
ductie te handhaven, de afbeidsloonen
nog te verhoogen en den prjjs van het
product te verlagen.
De Bata-fabrieken produceeren 100.000
paar schoenen per dag, terwijl 22.000
arbeiders aan deze fabrieken verbonden
zijn.
Algemeen© loonsverlaging in Engeland?
In de kringen der Engelscbe werkgevers
wordt de mogelijkheid van een algemeene
loonsverlaging overwogen, in het bizon
der voor de bouwvakarbeiders, het spoor
wegpersoneel en de transportarbeiders.
Men acht een algemeene loonsverlaging
noodzakelijk, om handel en nijverheid
weder te doen opleven.
Sociale verzekering van landarbeiders
in Rusland.
Naar uit Moskou wordt gemeld, heeft
'de raad van volkscommissarissen 'n nieu
we verordening uitgevaardigd, volgens
welke de sociale verzekering van aile
landarbeiders in de sovjet-unie verplich
tend wordt ingevoerd.
De nieuwe verordening moet nog door
het centrale executieve comité worden
bekrachtigd.
Het betreft een verplichte verzekering
van de landarbeiders, werkzaam op col
lectieve en afzonderlijke boerenbedrijven.
De herleving dex protectie-gedachte.
Wij hebben melding gemaakt van de
oprichting van den Nationalen Raad
voor Handel en Industrie, aan welks
hoofd Sir William Morris, de automo
bielfabrikant, staat.
Uit een toelichting, die Sir William
aan de pers heeft gegeven, blijkt, dat het
nieuwe lichaam een krachtigen strijd ten
gunste van het protectionisme zal voe
ren.
Het doel van den Nationalen Raad 13,
zeide hij, den nadruk te leggen op de
noodzakelijkheid voor de regeering om
het land op zakenmanier te regeeren. De
Britsche arbeider is de ijdele politiek
beu, hij wil werken, maar bij kan geen
werk vinden zoolang de Brische mark
ten overstroomd worden met buitenland
sche artikelen. Protectie is hierop het
eenige antwoord, en ik zal niet rusten,
voordat volle bescherming is verleend
aan elk onzer industrieën, welke lijdt on
der de concurrentie van buitenlandsche
goederen. Protectie lijdt niet tot hooge
prijzen. Wij moeten minder fabrieksgoe-
deren importeeren en meer productieven
arbeid in eigen land scheppen. Goedkoo-
pe productie, waarmede is bedoeld sterk
georganiseerde en intensief werkende
productiemethoden, leidt automatisch tot
hooge loonen. Een van de sprekendste
gebeurtenissen van den jongsten tijd was
de zwenking van het Vakvereenigings-
congres naar een politiek van protectie.
De dagen van den vrijhandel zijn gedaan.
Pers, die te koop is.
In de gedenkschriften van Prins Bü-
low, gewezen rijkskanselier van het Duit
sche rijk, die tegenwoordig broksgewijs al
in verschillende buitenlandsche bladen
verschijnen, staat te lezen; „Tijdens de
Bosnische crisis kon ik merken, wat men
met het doelmatig gebruik van kleine
sommen kan bereiken. Ik gaf aan een
vertrouwd man te Parijs een betrekke
lijk klein bedrag om een redelijke pers te
bekomen over de Bosnische kwestie. Ik
las kort daarop in 'n groot aantal Fran-
scbe bladen artikelen, waarin de Euro-
'peescbe toestand op gezonde wijze bespro
ken werd, en dit voor kleine tegemoet
komingen, die samen amper meer dan
100.000 mark beliepen.
„Duitschland is dan goedkoop uit ge
weest", teekent bierbij aan de redacteur
van de „Kamper Grt", die het weten kan,
want hij heeft vele jaren aan de Seine
de belangen van de „N. R. Grt" behar
tigd.
En hij voegt er aan toe:
„Toen een tijd geleden een kleine staat
in Europa in gespannen verhouding tot
een anderen staat verkeerde, gaf eens
iemand den minister van buitenlandsche
zaken van dien kleinen staat in overwe
ging in een paar invloedrijke Fransche
bladen v erklarende artikelen te laten
opnemen. De minister antwoordde, dat
de middelen die het parlement te zijner
beschikking stelde bij verre na niet vol
doende waren om dat te betalen. En hij
noemde fantastische sommen, die, naar
hij kon weten, verschillende Europeesche
landen ten koste hadden moeten leggen
om hun zaak door Parijsche bladen te
laten bepleiten.
„Men herinnert zich ook uit de ont
hullingen van de Russische rijksarchie
ven, hoe duur de Russische regeering 't
Binnenland.
Ontslagen bij verschillende industrieën.
Da Zondagsrust in Indië.
Buitenland.
De plannen dar Hitler-partij in Duitsch
land.
De toestand in Chili.
Algemeene loonsverlaging in Enigeland?
Nieuwe contra-revolutionaire organisatie
in Rusland.
Naar de protectie in Engeland?
De stormen, op de Fransche kust.
begon te vinden, de Fransche pers een
tijd voor den oorlog te bewegen de oor
logsstemming in den lande op te wekken
Trouwens bet is niet alleen in Frankrijk,
dat bladen zich voor dergelijke interna
tionale artikelen die van binnenland-
scbe poltiek daargelaten laten betalen.
In zijn onlangs verschenen boek over
bet begin van den boerenoorlog vertelt
Dr Leyds, destijds gezant van de Zuid-
Afrikaansche Republiek in Europa,, dat
wel in nagenoeg alle landen de bladen
uit eigener beweging voor de Boerenre
publieken opkwamen, maar dat bij nu
en dan toch in de beurs moest tasten en
hij noemt het geval van een paar ïtali-
aansche bladen, die er wat voor wilden
hebben om nog langer in dien geest te
schrijven. Er zal nog wel elders ook wor
den gezondigd. Maar zooals in Frankrijk
waar 't regel is, dat er voor een artikel
van bepaalde strekking moet worden be
taald, en soms zeer veel betaald, is het,
zoover wij weten, nergens anders. Zoover
wij weten".
Korte Berichten.
De bij den Spaanschen Bond van
arbeiders in de levensmiddelenindustrie
aangesloten werklieden hebben besloten
het werk neer te leggen, wanneer niet
voor 1 October hun loonen worden ver
hoogd en de belasting op het arbeids
loon niet wordt opgeheven.
In den nacht van Zaterdag op Zon
dag is in het kasteel Hohenheim te Stutt
gart, waarin een deel van de landbouw-
hoogeschool is ondergebracht, brand uit
gebroken. Niettegenstaande de brandweer
met veel materieel ter plaatse was, is
het gebouw geheel uitgebrand.
Met het oog op den bedenkelijken
economischen toestand in Ecuador is de
regeering van dien staat voornemens de
militaire uitgaven aanzienlijk te vermin
deren. Deze maatregel heeft in militaire
'kringen de noodige verbazing verwekt.
Gevreesd wordt, dat er een opstand zal
uitbreken. De regeering heeft krachtige
maatregelen ter verzekering van de vei
ligheid van den staat genomen.
E'e verkiezingen voor de Zweedsche
provinciale raden, die de Eerste Kamer
kiezen, hebben een groote overwinning
van de sociaal-democraten en een ne
derlaag van de communisten tot gevolg
gehad. Re sociaal democraten wonnen 30
zetels en komen daardoor op 470 zetels.
De communisten verloren 40 procent van
hun zetels. De vrijzinnige partij verloor
40 van de 156 zetels en de boerenpartij
steeg met 20 tot 183 zetels.
Een gesloten autobus, waarin 15
passagiers gezeten waren, is op den te
rugweg van den internationalen wedstrijd
DenemarkenNoorwegen te Oslo bjj het
station Stang e in Denemarken van een
helling gestort en op de spoorlijn te
rechtgekomen. Alle inzittenden werden
gewond en 6 moesten met ernstig let
sel naar een ziekenhuis worden overge
bracht.
Dt Banting, de uitvinder van de
insulinebehandeÜng tegen suikerziekte, is
geopereerd wegens blindedarmontsteking.
Zjjn toestand is bevredigend.
